Biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam ở các trường đại học

ụng các tƣ liệu 
nhƣ: “Biển sóng trào lên thành đại hội Muôn màu vũ trụ kết hoa đăng/ Xôn xao mặt 
đất, trăng là trăng/ Chảy xiết Ngân Hà, muôn sao vàng rực/ Mặt trời đỏ huyền kỳ mọc 
lên, ôi náo nức/ Nhạc nhân gian cuồn cuộn bốc hồng trần!/ Ta đi đây, là trăm vạn thiên 
thần/ Chiều chiến thắng phá tan quân quỷ sứ/ Ta đi dƣới bốn nghìn năm lịch sử/ Đêm 
nay tràn hoa đỏ nhuỵ vàng tƣơi/ Ta đi đây, với thế kỷ hai mƣơi/ Mạch suối trẻ trong 
dòng ngƣời vô địch”7! “Gió ơi gió hãy làm giông, làm tố/ Cuốn tung lên cờ đỏ máu 
thơm tƣơi/ Vàng vàng bay, đẹp quá, sao sao ơi/ Ta ngã vật trong dòng ngƣời cuộn 
thác/ Ôi thiên đƣờng tai miên man lắng nhạc/ Từ muôn phƣơng theo gót nện rầm rầm/ 
Việt Nam! Việt Nam! Việt Nam muôn năm!”8. “Lời Đảng gọi, một ngày sấm nổ/ Biển 
ngƣời dâng ngập phố ngập đồng/ Mùa thu Cách mạng thành công/ Mùa thu đây, hỡi cờ 
hồng vàng sao!/ Ôi hai tiếng đồng bào, Tổ quốc/ Đến hôm nay mới thuộc về ta/ Trăm 
nam mất nƣớc mất nhà/ Hôm nay mới cất lời ca tiếng cƣời”9. 
 - Đƣờng lối kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lƣợc (1946 - 1975), 
có thể sử dụng các tƣ liệu nhƣ: “Chín năm kháng chiến thành thần/ Gậy tầm vông đánh 
tan quân bạo tàn!/ Chín năm nắng núi mƣa ngàn/ Nắng mƣa có Đảng, cơ hàn có nhau/ 
Chín năm làm một Điện Biên/ Nên vành hoa đỏ, nên thiên sử vàng!”10; “Hỡi miền Bắc 
đó, nặng đôi vai/ Gánh cả non sông, vƣợt dặm dài/ Xẻ dọc Trƣờng Sơn, đi cứu nƣớc/ 
Mà lòng phơi phới dậy tƣơng lai!”11; “Ôi Đất Nƣớc sau bốn ngàn năm đi đâu ta cũng 
thấy/ Những cuộc đời đã hóa núi sông ta.../ Nhân dân đang đi lên đội ngũ trùng trùng/ 
5 Chu Hà, Lã Xuân Choát (2004), Bông sen vàng - Diễn ca về Bác Hồ vĩ đại, Nxb Hội Liên hiệp 
Văn học nghệ thuật Hà Nội, tr.45. 
6 Tố Hữu, Ba mươi năm đời ta có Đảng. Nguồn: https://www.thivien.net /Tố-Hữu/Ba-mƣơi-năm-
đời-ta-có-Đảng/ 
7 Tố Hữu, Vui bất tuyệt. Nguồn: https://www.thivien.net/Tố-Hữu/Vui-bất-tuyệt 
8 Tố Hữu, Huế tháng Tám. Nguồn: https://www.thivien.net/Tố-Hữu/Huế-tháng-tám 
9 Tố Hữu, Ba mươi năm đời ta có Đảng. Nguồn: https://www.thivien.net/Tố-Hữu/ Ba-mƣơi-năm-
đời-ta-có-Đảng 
10 Tố Hữu, Ba mươi năm đời ta có Đảng. Nguồn: https://www.thivien.net/Tố-Hữu/ Ba-mƣơi-năm-
đời-ta-có-Đảng. 
11 Tố Hữu, Theo chân Bác. Nguồn: https://www.thivien.net/Tố-Hữu/Theo-chân-Bác 
|644 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
Thế vô tận của nghìn năm giết giặc/ Lửa đã cháy hồng hào mặt đất/ Mùa chín tình yêu, 
mùa chín hận thù!”12 / “Ôi Việt Nam, xứ sở lạ lùng/ Đến em thơ cũng hóa thành những 
anh hùng/ Đến ong dại cũng luyện thành chiến sĩ/ Và hoa trái cũng biến thành vũ 
khí!”13; “Những cái hôn trầm tích trong bể sâu của nhớ/ Những cái hôn đào hang mạch 
đáy lòng/ Những cái hôn có lúc phải lùa nó vào góc lòng nhƣ dẹp giặc/ Đánh thù xong, 
ta sẽ lại tìm mày/ Ta cầm lấy trái tim mình mà bóp chặt/ Tiếng yêu thầm rên rỉ dƣới 
bàn tay!”14 ; “Ôi Việt Nam! từ trong biển máu/ Ngƣời vƣơn lên nhƣ một thiên thần”15; 
“Nƣớc Việt Nam từ máu lửa/ Rũ bùn đứng dậy sáng lòa”16. 
 - Các đƣờng lối cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam thời kỳ đổi mới, có thể 
kể các câu chuyện về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, ngoại giao,... thời kỳ trƣớc đổi 
mới. VD: Những khó khăn của ngoại giao Việt Nam trƣớc đổi mới: Mâu thuẫn với các 
nƣớc láng giềng Trung Quốc, Campuchia; hầu hết các nƣớc trong ASEAN đều bất 
đồng với Việt Nam; Mỹ và các nƣớc phƣơng Tây bao vây cấm vận... Sau đổi mới 
những thành tựu ngoại giao thể hiện nhƣ thế nào?... 
 Bước 3: Xác định phƣơng pháp, cách thức, phƣơng tiện, công cụ hỗ trợ cần thiết 
để vận dụng tri thức liên ngành trong bài giảng môn Đƣờng lối cách mạng của Đảng 
Cộng sản Việt Nam. giảng viên có thể đƣa các trích đoạn thơ trên bằng phƣơng pháp 
thuyết trình, kết hợp với phân tích, bình luận để giảng dạy phù hợp với từng nội dung, 
từng thời điểm cho phù hợp. 
2.5. Nghiên cứu, cập nhật, bổ sung, phát triển hệ thống chủ trương, đường lối, hệ 
thống bài giảng môn học - Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam 
 Bất kỳ một đƣờng lối cách mạng cơ bản nào của Đảng Cộng sản Việt Nam trong 
môn Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam cũng trải qua hình thành và phát triển nhất định, 
đƣợc Đảng ta thƣờng xuyên cập nhật, bổ sung, phát triển và ngày càng hoàn thiện. Nội 
dung kiến thức môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó chặt chẽ với thực 
tiễn sinh động, đa dạng trong nƣớc và ngoài nƣớc; dân tộc và quốc tế đang thay đổi 
hằng ngày. Việc nghiên cứu, cập nhật, bổ sung, phát triển hệ thống chủ trƣơng, đƣờng 
lối, hệ thống bài giảng môn học - Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam gắn liền kiến thức 
lý luận môn học với thực tiễn; làm giảm tính hàn lâm, trừu tƣợng, lí thuyết của các môn 
12 Nguyễn Khoa Điềm/Mặt-đƣờng-khát-vọng-1974. Nguồn: https://www.thivien.net/Nguyễn-Khoa-
Điềm/Mặt-đƣờng-khát-vọng-1974 
14 Nguồn: Tập thơ “Hoa trên đá” (1977 - 1984), Chế Lan Viên. 
15 Nguồn: https://www.thivien.net/Tố-Hữu/Việt-Nam-máu-và-hoa. 
16 Nguồn: https://www.thivien.net/Nguyễn-Đình-Thi/Đất-nƣớc. 
 645| 
 Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin 
học Lý luận chính trị mà Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam là một phân môn; góp phần 
làm tăng tính sinh động, phong phú, thời sự, hiện đại hóa bài học; trên nền tảng đó, 
kích thích, nâng cao nhu cầu, hứng thú môn học với sinh viên. Vì vậy, trong dạy học 
môn Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam phải thƣờng xuyên nghiên cứu, cập nhật, bổ 
sung, phát triển hệ thống chủ trƣơng, đƣờng lối, hệ thống bài giảng môn học. Để 
nghiên cứu, cập nhật, bổ sung, phát triển hệ thống chủ trƣơng, đƣờng lối, hệ thống bài 
giảng môn học, giảng viên có thể tiến hành theo quy trình sau: 
 Bước 1: Nắm vững hệ thống đƣờng lối cơ bản của Đảng Cộng sản Việt Nam, hệ 
thống bài giảng môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. Trả lời câu hỏi: Môn học 
Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam có hệ thống bài giảng nào? Hệ thống đƣờng lối cách 
mạng cơ bản đƣợc phản ánh, đề cập trong môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam 
là gì? 
 Bước 2: Tách hệ thống đƣờng lối cơ bản của Đảng Cộng sản Việt Nam, hệ thống 
bài giảng môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, thành từng đƣờng lối cơ bản của 
Đảng Cộng sản Việt Nam, từng bài giảng môn học, để tập trung nghiên cứu. 
 Bước 3: Thƣờng xuyên nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn, nắm bắt, chọn lọc 
những vấn đề thời sự “mấu chốt” liên quan quan đến hệ thống đƣờng lối cơ bản của Đảng 
Cộng sản Việt Nam, hệ thống bài giảng môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. 
 Bước 4: Kết nối kết quả nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn, nắm bắt, chọn 
lọc những vấn đề thời sự “mấu chốt” với hệ thống đƣờng lối cơ bản của Đảng Cộng sản 
Việt Nam, hệ thống bài giảng môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. 
 Ví dụ: Để làm cho sinh viên nắm đƣợc quá trình hình thành và phát triển đƣờng 
lối văn hóa của Đảng Cộng sản Việt Nam thời kỳ đổi mới. 
 Bước 1: Môn Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam có hệ thống bài giảng nào? Hệ 
thống đƣờng lối cách mạng cơ bản đƣợc phản ánh, đề cập trong môn học Lịch sử Đảng 
Cộng sản Việt Nam là gì? 
 - Môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam có hệ thống bài giảng nào? (Kể tên 
các chƣơng của môn học)17. 
 - Hệ thống chủ trƣơng, đƣờng lối cách mạng cơ bản đƣợc phản ánh, đề cập trong 
môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam là gì? 
17 Chƣơng nhập môn: Đối tƣợng, chức năng, nhiệm vụ, nội dung và phƣơng pháp nghiên cứu, học 
tập môn Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam; Chƣơng 1: Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và lãnh đạo 
đấu tranh giành chính quyền (1930 - 1945); Chƣơng 2: Đảng lãnh đạo hai cuộc kháng chiến, hoàn 
thành giải phóng dân tộc, thống nhất đất nƣớc (1945 - 1975); Chƣơng 3: Đảng lãnh đạo cả nƣớc 
quá độ lên chủ nghĩa xã hội và tiến hành công cuộc đổi mới đất nƣớc (1975 - 2018). 
|646 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
 Đƣờng lối đấu tranh giành chính quyền (1930 - 1945); đƣờng lối kháng chiến 
chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lƣợc (1945 - 1975); đƣờng lối công nghiệp 
hoá; đƣờng lối xây dựng nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa; Đƣờng lối 
xây dựng hệ thống chính trị; đƣờng lối xây dựng, phát triển nên văn hóa và giải quyết 
các vấn đề; đƣờng lối đối ngoại 
 Bước 2: Tách hệ thống đƣờng lối cơ bản của Đảng Cộng sản Việt Nam, hệ thống 
bài giảng môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, thành từng chủ trƣơng, đƣờng lối 
cơ bản của Đảng Cộng sản Việt Nam, từng bài giảng môn học, để tập trung nghiên cứu. 
Chẳng hạn, tác đƣờng lối xây dựng, phát triển nên văn hóa của Đảng ra khỏi hệ thống 
đƣờng lối cơ bản, hệ thống bài giảng môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. 
 Bước 3: Thƣờng xuyên nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn, nắm bắt, chọn 
lọc những vấn đề thời sự “mấu chốt” liên quan quan đến từng chủ trƣơng, đƣờng lối cơ 
bản của Đảng. Chẳng hạn, đƣờng lối xây dựng, phát triển nền văn hóa đã đƣợc đề cập, 
đƣợc bổ sung, phát triển, hoàn thiện? (Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm BCHTW Đảng 
(khóa VIII)18[18]; Nghị quyết Hội nghị lần thứ 9 BCHTW Đảng (khóa XI)19[19] 
 Bước 4: Kết nối kết quả nghiên cứu lý luận hoặc tổng kết thực tiễn, nắm bắt, chọn 
lọc những vấn đề thời sự “mấu chốt” với hệ thống đƣờng lối cơ bản của Đảng Cộng sản 
Việt Nam, hệ thống bài giảng môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. Chẳng hạn, 
kết nối kết quả nghiên cứu lý luận hoặc tổng kết thực tiễn, nắm bắt, chọn lọc những vấn 
đề thời sự “mấu chốt” với chủ trƣơng, đƣờng lối văn hóa của Đảng. Từ đó trên cơ sở 
nghiên cứu, so sánh, cập nhật, bổ sung, phát triển chủ trƣơng, đƣờng lối văn hóa của 
Đảng Cộng sản Việt Nam. 
1. Vǎn hóa là nền tảng tinh thần của xã 1. Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã 
hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền 
đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. vững đất nƣớc. Văn hóa phải đƣợc đặt 
 ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội. 
2. Nền vǎn hóa mà chúng ta xây dựng là 2. Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên 
nền vǎn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thống nhất 
tộc. trong đa dạng của cộng đồng các dân tộc 
3. Nền vǎn hóa Việt Nam là nền vǎn hóa Việt Nam, với các đặc trƣng dân tộc, nhân 
thống nhất mà đa dạng trong cộng đồng văn, dân chủ và khoa học. 
các dân tộc Việt Nam. 
18 Nghị quyết số 03-NQ/TW ngày 16/7/1998 Hội nghị lần thứ năm BCHTW Đảng (khóa VIII) về 
xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; 
19 Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9/6/2014, Hội nghị lần thứ 9 BCHTW Đảng (khóa XI) về xây 
dựng và phát triển văn hóa, con ngƣời Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nƣớc. 
 647| 
 Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin 
 3. Phát triển văn hóa vì sự hoàn thiện nhân 
 cách con ngƣời và xây dựng con ngƣời để 
 phát triển văn hóa. Trong xây dựng văn 
 hóa, trọng tâm là chăm lo xây dựng con 
 ngƣời có nhân cách, lối sống tốt đẹp, với 
 các đặc tính cơ bản: yêu nƣớc, nhân ái, 
 nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, 
 sáng tạo. 
 4. Xây dựng đồng bộ môi trƣờng văn hóa, 
 trong đó chú trọng vai trò của gia đình, 
 cộng đồng. Phát triển hài hòa giữa kinh tế 
 và văn hóa; cần chú ý đầy đủ đến yếu tố 
 văn hóa và con ngƣời trong phát triển kinh 
 tế. 
4. Xây dựng và phát triển vǎn hóa là sự 5. Xây dựng và phát triển văn hóa là sự 
nghiệp của toàn dân do Đảng lãnh đạo, nghiệp của toàn dân do Đảng lãnh đạo, 
trong đó đội ngũ trí thức giữ vai trò quan Nhà nƣớc quản lý, nhân dân là chủ thể 
trọng. sáng tạo, đội ngũ trí thức giữ vai trò quan 
 trọng. 
5. Vǎn hóa là một mặt trận; xây dựng và 
phát triển vǎn hóa là một sự nghiệp cách 
mạng lâu dài, đòi hỏi phải có ý chí cách 
mạng và sự kiên trì thận trọng. 
III. KẾT LUẬN 
 Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam là một môn học quan trọng trong kết cấu 
chƣơng trình các môn Lý luận chính trị; góp phần quan trọng vào củng cố nền tảng tƣ 
tƣởng của Đảng; bồi dƣỡng thế giới quan, nhân sinh quan, phƣơng pháp luận khoa học, 
bồi đắp niềm tin, tình cảm, rèn luyện phẩm chất, nhân cách, đạo đức cách mạng cho 
ngƣời học. Bài viết bƣớc đầu đƣa ra năm biện pháp góp phần nâng cao chất lƣợng dạy 
học môn học. Ở mỗi biện pháp tác giả tập trung làm rõ 3 vấn đề cơ bản: giải thích sự 
cần thiết vận dụng biện pháp; quy trình và cách thức vận dụng từng biện pháp; nêu ra 
các ví dụ mang tính định hƣớng, gợi mở về việc sử dụng biện pháp trong thực tiễn dạy 
|648 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
học. Hy vọng kết quả chuyên đề sẽ góp phần tích cực vào việc gợi mở những biện pháp 
nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học môn học trong nhà trƣờng. 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Viện Lịch sử Đảng (2018), Lịch sử 
 Đảng Cộng sản Việt Nam, tập I, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 2. Viện Nghiên cứu Chủ nghĩa Mác - Lênin, Viện Lịch sử Đảng (1995), Lịch sử 
 Đảng Cộng sản Việt Nam, tập II, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Toàn tập, (65 tập), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 
 1998 - 2018. 
 4. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, (15 tập), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 5. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (2006), Hồ Chí Minh tiểu sử, Nxb 
 Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 6. Đảng Cộng sản Việt Nam 80 năm xây dựng và phát triển, Nxb Chính trị quốc 
 gia, Hà Nội, 2010. 
 7. Ban Chỉ đạo tổng kết chiến tranh trực thuộc Bộ Chính trị (2000), Chiến tranh 
 cách mạng Việt Nam 1945 - 1975 - Thắng lợi và bài học, Nxb Chính trị quốc 
 gia, Hà Nội. 
 8. Đảng Cộng sản Việt Nam - Ban Chấp hành Trung ƣơng - Ban Chỉ đạo tổng kết 
 (2015), Báo cáo Tổng kết một số vấn đề lý luận- thực tiễn qua 30 năm đổi mới, 
 Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 9. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 
 XI (phần Cương lĩnh, bổ sung và phát triển), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 10. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần 
 thứ XII, Văn phòng Trung ƣơng Đảng, Hà Nội. 
 11. Hội đồng Trung ƣơng chỉ đạo biên soạn giáo trình quốc gia các bộ môn khoa 
 học Mác- Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh (2018), Giáo trình Lịch sử Đảng Cộng 
 sản Việt Nam (tái bản có sửa chữa bổ sung), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 12. Quyết định số 4890/2019/QĐ-BGDĐT ngày 23/12/2019 của Bộ trƣởng Bộ 
 Giáo dục và Đào tạo về việc phê duyệt chƣơng trình, giáo trình sử dụng chung 
 các môn Lý luận chính trị đối với trình độ đào tạo đại học các ngành không 
 chuyên Lý luận chính trị. 
 649| 
 Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin 
 13. Giáo trình Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam do Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ 
 đạo biên soạn, Nxb Chính trị quốc gia xuất bản. 
 14. Trần Trí Trung (2006), Việt Nam thi sử hùng ca, Nxb Tổng hợp Thành phố 
 Hồ Chí Minh, tr.45. 
 15. Chu Hà, Lê Xuân Choát (2004), Bông sen vàng - Diễn ca về Bác Hồ vĩ đại, 
 Nxb Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội, tr.45. 
|650