Bài giảng Những vấn đề cơ bản về công tác tuyên truyền miệng - Vũ Mạnh Tiêm

 Người thực hiện: Vũ Mạnh Tiêm Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Tổng Liên đoàn Hà Nội, tháng 4 năm 2014 
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢNVỀ CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN MIỆNG 
NỘI DUNG 
Khái quát về tuyên truyền miệng. 
Công tác chuẩn bị đề cương một bài tuyên truyền miệng. 
Quá trình trình bày một bài tuyên truyền miệng. 
Phần thứ nhấtKHÁI QUÁT VỀ TUYÊN TRUYỀN MIỆNG 
1. Khái niệm tuyên truyền miệng 
	 Tuyên truyền miệng là một hình thức đặc biệt của công tác tuyên truyền, được tiến hành thông qua sự giao tiếp trực tiếp giữa người tuyên truyền (người nói) với đối tượng tuyên truyền (người nghe), chủ yếu bằng lời nói trực tiếp. 
2. Những ưu thế đặc trưng của tuyên truyền miệng 
Là sự giao tiếp trực tiếp để cung cấp và trao đổi thông tin nên sử dụng được mọi ưu thế của giao tiếp trực tiếp. Có thể giải thích được những vấn đề mà vì một lý do nào đó không thể đưa công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng. 
Tuyên truyền miệng qua hình thức đối thoại giữa người nói với người nghe, là một hình thức tuyên truyền dân chủ nhất, thực hiện được chức năng thông tin cả 2 chiều, không mang tính áp đặt. 
Phần thứ hai CÔNG TÁC CHUẨN BỊĐỀ CƯƠNG MỘT BÀI TUYÊN TRUYỀN MIỆNG 
1. Nghiên cứu đặc điểm đối tượng 
Trong bài phát biểu tuyên truyền miệng, đối tượng quy định việc xác định nội dung, lựa chọn phương pháp, phương tiện tác động đến người nghe. Đối với những đối tượng khác nhau, nội dung, phương pháp phát biểu, trình bày phải khác nhau. Vì vậy, nghiên cứu về đối tượng là công việc đầu tiên mà người báo cáo viên phải tiến hành. 
Nghiên cứu đặc điểm về mặt xã hội: Các đặc điểm về thành phần xã hội - giai cấp, dân tộc, nghề nghiệp, học vấn, giới tính, tuổi tác...của người nghe. Thái độ của người nghe đối với nguồn thông tin và nội dung thông tin. 
2. Xác định mục đích bài phát biểu 
Hoạt động tuyên truyền có mục đích thông tin, cung cấp kiến thức mới, hình thành, củng cố niềm tin và cổ vũ tính tích cực xã hội của người nghe. Như vậy, một bài tuyên truyền miệng cần đạt được 3 yêu cầu là: Nâng cao nhận thức; Xây dựng, củng cố niềm tin; Cổ vũ đi tới hành động. 
Chủ đề bài nói cần đáp ứng yêu cầu cơ bản: thoả mãn nhu cầu người nghe (tính thời sự, tính thiết thực, có thông tin mới), trong thời gian cho phép. 
3. Xác định không gian, thời gian buổi nói chuyện 
Đây là một vấn đề người tuyên truyền phải quan tâm, bởi nó có ảnh hưởng đến hiệu quả tuyên truyền. Ngoài ra, cách bài trí trong phòng họp, trong hội trường, các yếu tố ngoại cảnh khác cũng tác động đến tâm lý người nghe. 
Buổi nói chuyện diễn ra vào sáng, chiều hay tối cũng tạo nên những thuận lợi hoặc khó khăn cho việc nhận thông tin của người nghe. Thông thường vào buổi sáng người nghe tỉnh táo, tiếp thu thông tin tốt hơn; đầu giờ chiều người nghe thường mệt mỏi, buổi tối hay bị phân tán... 
4. Thu thập, nghiên cứu và xử lý tài liệu 
Thu thập tài liệu: Các sách kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh, Văn kiện của Đảng, Nhà nước, của Công đoàn, các báo, tạp chí, sổ tay báo cáo viên 
Xử lý tài liệu: Đọc lướt, đọc chậm, đọc kỹ, phân tích, đánh giá, ghi tóm tắt những nội dung đã đọc được 
5. Lập đề cương bài phát biểu 
Đề cương bài nói chính là dàn bài chi tiết thể hiện mục đích, yêu cầu và những nội dung cơ bản của bài nói, là quá trình sắp xếp trên văn bản để người báo cáo viên căn cứ vào đó trình bày những vấn đề định nói một cách đầy đủ, theo một trình tự hợp lý, nhằm đạt hiệu quả cao nhất đồng thời là chương trình hoạt động của bào cáo viên trong một buổi thuyết trình. 
Bài nói thường có 3 phần và mỗi phần có chức năng riêng: 
a. Phần mở đầu 
Là phần nhập đề cho chủ đề bài nói, phần này tuy ngắn, nhưng rất quan trọng. Có hai cách mở đầu như sau: 
Mở đầu trực tiếp: Là cách mở đầu bằng việc giới thiệu thẳng với người nghe vấn đề sẽ trình bày để người nghe tiếp cận ngay. 
Mở đầu gián tiếp : Là đưa ra cách mở đầu không đi thẳng vào vấn đề mà chỉ nêu vấn đề sau khi đã dẫn ra một ý kiến khác có liên quan (gần với chủ đề bài nói), rồi dẫn dắt người nghe đến vấn đề báo cáo viên định nói. 
b. Phần chính của bài nói 
Đây là phần dài nhất, quan trọng nhất của bài nói, giải quyết vấn đề mà báo cáo viên đặt ra theo một trình tự nhất định. 
Về nguyên tắc bài nói có thể đề cập đến mọi vấn đề của đời sống xã hội. 
Nhưng để tạo khả năng thu hút sự chú ý của người nghe, đạt mục đích tuyên truyền đặt ra, khi lựa chọn nội dung bài nói cần chọn những vấn đề mang các tác dụng sau: 
Phải cung cấp cho người nghe thông tin mới 
Phải đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng 
Phải mang tính thời sự, tính cấp thiết 
Phải bảo đảm tính tư tưởng và tính chiến đấu 
c. Phần kết luận 
Đây là phần tổng kết bài nói, củng cố nhận thức và cổ vũ hành động của người nghe. Nó làm cho bố cục bài nói trở nên cân đối, lôgic hơn. 
Yêu cầu chung của phần kết luận là: Tóm tắt, nhấn mạnh nội dung, cổ vũ hành động, tạo mối giao lưu, tình cảm giữa người nói và người nghe. 
 Phần này cũng cần ngắn gọn, tránh dài dòng. 
Phần thứ baQUÁ TRÌNH TRÌNH BÀYBÀI TUYÊN TRUYỀN MIỆNG 
1. Những vấn đề cần nắm vững khi trình bày bài tuyên truyền miệng 
Ngôn ngữ, văn phong bài nói 
Sử dụng tư liệu thực tế 
Sử dụng kênh phi ngôn ngữ 
2. Những bước đi cụ thể của quá trình trình bày bài nói: 
Sau khi chuẩn bị đề cương bài nói bằng ngôn ngữ viết làm cơ sở cho quá trình thực hiện tuyên truyền miệng, quá trình trình bày bài nói là công đoạn cuối cùng, quyết định sự thành công của toàn bộ hoạt động tuyên truyền miệng. 
Theo trình tự trình bày, giai đoạn này cần tiến hành những thao tác sau: 
a. Trước khi nói 
Trước khi phát biểu, báo cáo viên, tuyên truyền viên cần chuẩn bị thêm các nội dung sau: 
Xác định lại một lần nữa về nội dung: Cần hình dung lại toàn bộ cấu trúc bài nói, nắm chắc đề cương, suy nghĩ về nội dung và cách trình bày. 
Chuẩn bị kỹ về cá nhân như trang phục, đầu tóc: Điều này thể hiện sự tôn trọng, gần gũi đối tượng; phù hợp với bối cảnh buổi nói, hòa đồng với người nghe. 
b. Bắt đầu nói 
Bắt đầu buổi nói chuyện như thế nào cũng là một nghệ thuật để gây sự chú ý và thiện cảm của người nghe. 
Trong giai đoạn này, thường xảy ra một số tình huống sau: 
Người nói bị hồi hộp 
Người nghe ồn ào, không tập trung 
Người nghe ồn ào, tỏ thái độ phản ứng không đồng tình với người nói 
c. Trong khi nói 
Khi phát biểu, báo cáo viên cần chú ý đến những vấn đề sau: 
Sử dụng cách nói thu hút sự chú ý và gây ấn tượng đối với người nghe. 
Khôi phục và tăng cường sự chú ý. 
Kỹ năng trả lời câu hỏi khi đối thoại. 
e. Kết thúc bài nói 
Đây là phần tổng kết bài nói chuyện. Yêu cầu phải để lại "dư âm", "ấn tượng" của bài nói theo hướng thúc đẩy quan hệ và tạo thiện cảm, tránh nặng nề. Báo cáo viên có thể kết thúc bài nói bằng nhiều cách: hệ thống toàn bộ bài nói một cách ngắn gọn; khái quát hoặc chốt lại những vấn đề cơ bản nhất của nội dung tuyên truyền..., trên cơ sở đó rút ra kết luận định hướng tư tưởng, kêu gọi hành động của mọi người. 
Thời điểm này có thể người nghe đặt thêm câu hỏi, báo cáo viên căn cứ vào nội dung và thời gian để trả lời chung hoặc xin trả lời riêng. 
e. Kết thúc bài nói (tiếp) 
Cần kết thúc bài nói chuyện sớm hơn thời gian ấn định khoảng từ 5 - 7 phút, tuyệt đối không nên kéo dài quá giờ, dù chỉ là 1 đến 2 phút, gây ức chế về tâm lý người nghe. 
Trước khi rời diễn đàn, báo cáo viên cần cảm ơn người nghe đã theo dõi, cổ vũ, xin lỗi những sơ suất (nếu có), chúc sức khỏe, tạm biệt và hẹn gặp lại người nghe trong các nội dung tuyên truyền mới. 
Hết Xin trân trọng cảm ơn