Bài giảng Nhập môn Công nghệ thông tin 1 - Chương 1: Tổng quan về công nghệ thông tin

Nhập môn Công nghệ thông tin 1
 Lịch sử phát triển của tin học và máy tính 
điện tử
 Phân loại máy tính điện tử
 Cấu trúc máy tính – Phần cứng
 Phần mềm
8/20/2019 2Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên
• Thiết bị tính toán cổ xưa nhất là bàn tính, 
có thể bắt nguồn từ Babylon vào khoảng 
2400 năm trước công nguyên.
• Một phiên bản quen thuộc nhất hiện nay 
là bàn tính của
người Trung Quốc.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 4
Bàn tính của người Trung Quốc
109108107106105104103102101100
• Năm 1641, Blaise Pascal (1623 – 1662) 
chế tạo máy cộng cơ học đầu tiên.
• Năm 1671, Gottfried Leibritz (1646 –
1716) cải tiến máy của Pascal để thực 
hiện cộng, trừ, nhân, chia đơn giản.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 5
Blaise Pascal Máy cộng cơ học của Pascal
• Năm 1833, Charles Babbage (1792 -
1871) cho rằng không nên phát triển máy 
cơ học và đề xuất máy tính với chương 
trình bên ngoài (thẻ đục lỗ).
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 6
Charles Babbage Máy tính của Charles Babbage
• Năm 1945, John Von Neumann đưa ra 
nguyên lý có tính chất quyết định, đó là 
chương trình được lưu trữ trong máy và 
sự gián đoạn quá trình tuần tự.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 7
John Von Neumann Kiến trúc của J.V. Neumann
• Thế hệ thứ nhất (1945 – 1959)
– Sử dụng bóng chân không (vacuum tube)
– Máy ENIAC (Hoa Kỳ) dài 30.5m, nặng 30 tấn,
18000 bóng chân không, sử dụng thẻ đục lỗ,
thực hiện 1900 phép cộng/giây, phục vụ cho
mục đích quốc phòng (tính đạn đạo, chế tạo
bom nguyên tử, )
– Máy UNIVAC nhanh hơn máy ENIAC 10 lần,
sử dụng hơn 5000 bóng chân không
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 8
• Thế hệ thứ hai (1960 – 1964)
– Sử dụng đèn bán dẫn (nhỏ và rẻ hơn, tiêu thụ 
ít điện năng và tỏa nhiệt ít hơn bóng chân 
không)
– IBM 7090 đạt 2 triệu phép tính/giây, tham gia 
vào dự án Mercury (Hoa Kỳ) (đưa con người 
lên quỹ đạo trái đất), tìm ra số nguyên tố lớn 
nhất tại thời điểm đó (1961) với 1332 chữ số*
– Máy M-3, Minsk-1, Minsk-2 (Liên Xô)
– NNLT cấp cao: COBOL, FORTRAN
* Đến tháng 10/2009, số nguyên tố tìm được có 12.978.189 chữ số)
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 9
• Thế hệ thứ ba (1964 – 1970)
– Sử dụng bản mạch tích hợp IC (máy tính nhỏ 
hơn, tốc độ thực thi nhanh hơn, nhiệt lượng 
tỏa ra giảm, giá thành rẻ hơn, )
– IBM360 (Mỹ) thực hiện 500.000 phép 
cộng/giây (gấp 250 lần máy ENIAC)
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 10
• Thế hệ thứ tư (1970 – nay)
– Sử dụng mạch tích hợp quy mô lớn (LSI) và 
mạch tích hợp quy mô rất lớn (VLSI)
• Intel 4004 năm 1971 (bộ vi xử lý 4 bit)
• Intel 8008 năm 1972 (bộ vi xử lý 8 bit)
• Intel 8086 năm 1978 (bộ vi xử lý 16 bit)
• Intel Core i7 (1.170.000.000 bóng bán dẫn, 6 
nhân, xử lý cùng lúc 12 luồng công việc)
– Cơ chế xử lý song song
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 11
• Thế hệ thứ năm (tương lai gần?)
– Hoạt động trên trí thông minh nhân tạo
– Giao tiếp trực tiếp với con người bằng ngôn 
ngữ tự nhiên, có thể
tự học các tri thức của
thế giới xung quanh,
có thể biểu đạt cảm xúc
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 12
• Mạnh nhất hiện nay, tích hợp từ hàng 
trăm đến hàng nghìn bộ vi xử lý.
• Được thiết kế để xử lý các ứng dụng thời 
gian thực như dự báo thời tiết, mô phỏng 
vụ nổ hạt nhân, 
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 14
• Được thiết kế để xử lý đa nhiệm.
• Hệ thống nhập xuất mạnh, tập trung vào 
các bài toán có lượng dữ liệu vô cùng lớn, 
ví dụ như số liệu giao dịch tài chính, kinh 
doanh bảo hiểm, 
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 15
• Dòng máy tính nằm giữa dòng máy tính 
cỡ lớn và máy vi tính.
• Hiệu suất xử lý cũng như qui mô các ứng 
dụng cũng nằm giữa hai dòng này.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 16
• Máy tính phù hợp với đa số người dùng, 
gồm ba loại chính:
– Máy tính để bàn (Desktop)
– Máy tính xách tay (Laptop)
– Máy tính cầm tay (Handheld)
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 17
Máy tính để bàn Máy tính xách tay Máy tính cầm tay
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 19
Thiết bị xuấtThiết bị nhập
Bộ nhớ ngoài
Bộ vi xử lý
Bộ nhớ trong
• Chỉ huy các hoạt động của máy tính.
• Bao gồm:
– Đơn vị điều khiển (Control Unit – CU)
– Đơn vị số học và luận lý
(Arithmetic Logic Unit – ALU)
– Các thanh ghi (Registers)
– Đường truyền (Bus)
– Đồng hồ (Clock)
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 20
Bộ vi xử lý Core i7 của Intel
• ROM (Read Only Memory)
– Bộ nhớ chỉ đọc.
– Lưu chương trình hệ thống.
– Dữ liệu vẫn còn khi nguồn điện
cung cấp bị gián đoạn.
• RAM (Random Access Memory)
– Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên.
– Lưu dữ liệu tạm thời.
– Dữ liệu sẽ mất khi nguồn điện
cung cấp bị gián đoạn.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 21
• Ưu điểm và khuyết điểm so với bộ nhớ trong:
– Ưu điểm: khả năng lưu trữ lớn hơn rất nhiều, độ 
tin cậy cao và giá thành thấp.
– Khuyết điểm: tốc độ truy xuất chậm hơn đáng kể 
nên chủ yếu dùng để chứa dữ liệu.
• Phân loại dựa trên đặc tính kỹ thuật:
– Hệ thống từ tính.
– Hệ thống quang học.
– Bộ nhớ flash.
– Đĩa cứng thể rắn.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 22
• Hệ thống từ tính
– Băng từ (Tape): Phương thức lưu trữ ra đời 
đầu tiên, tốc độ chậm, thường dùng để sao 
lưu dữ liệu.
– Đĩa mềm (Floppy Disk): Đường kính
5.25” (1.2MB) hoặc 3.5” (1.4MB),
tốc độ chậm, tuổi thọ không cao.
– Đĩa cứng (Hard Disk): Nhiều lớp
đĩa đồng tâm, dung lượng lên 
đến 3TB, tốc độ nhanh, tuổi thọ cao.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 23
• Hệ thống quang học
– Đĩa CD (Compact Disk): Kích thước 12 cm và 
8 cm (loại nhỏ), dung lượng khoảng 700M.
– Đĩa DVD (Digital Video/Versatile Disk): Kích 
thước tương tự CD, dung lượng
lên đến 17GB (2 mặt, 2 lớp).
– Một số cải tiến từ DVD:
• HD DVD/Blu-ray (30/50GB)
• HVD (500GB lên đến 3,9TB)
• 5D DVD (10TB)
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 24
• Hệ thống flash - Ổ USB flash (USB Flash Drive)
– Kỹ thuật này được phát triển trong khoảng 10 
năm gần đây, loại bỏ tính cơ học của đĩa từ và 
đĩa quang.
– Kích thước nhỏ, giao tiếp thuận tiện thông qua 
cổng USB (Universal Serial Bus) nên
sự xuất hiện của nó đã khiến cho
đĩa mềm không còn lý do tồn tại.
– Dung lượng thông dụng hiện nay
trong khoảng 1 GB đến 16 GB.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 25
• Đĩa cứng thể rắn - SSD (Solid State Drive)
– Sử dụng bộ nhớ dạng rắn để lưu trữ dữ liệu.
– Tốc độ đọc nhanh gấp 3 lần, tốc độ ghi nhanh 
gấp 1.5 lần ổ cứng bình thường.
– Tiêu thụ ít điện năng, phù hợp với các thiết bị 
di động.
– Giá thành cao hơn 10 lần so với
ổ cứng thông thường.
– Dung lượng lớn nhất năm 2010
là 1 TB có giá khoảng 2200$.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 26
• Bàn phím (Keyboard): Thiết bị nhập chuẩn
– Nhập dữ liệu.
– Loại phổ biến có 104 phím,
gồm 4 nhóm phím chính:
• Nhóm phím đánh máy: phím chữ, phím số và phím 
các ký tự đặc biệt (~, !, @, #, $, %, ^, &, ?, ).
• Nhóm phím chức năng: phím F1 đến F12, phím 
mũi tên, phím PgUp, PgDn, Ins, Del, Home, End.
• Nhóm phím số: NumLock, CapsLock, ScrollLock.
• Nhóm phím điều khiển: Shift, Ctrl, Alt
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 27
• Chuột (Mouse): Kích thước vừa nắm tay 
để di chuyển con trỏ chuột.
• Máy quét hình (Scanner): Chuyển tài liệu 
thành hình ảnh đưa vào máy tính.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 28
Chuột Máy quét hình
• Webcam & Camera: Quay hình ảnh từ thế 
giới thực đưa vào máy tính.
• Máy ảnh kỹ thuật số (Digital Camera): 
Chụp hình ảnh từ thế giới thực đưa vào 
máy tính.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 29
Webcam Máy ảnh kỹ thuật số
• Bàn vẽ (Drawing Tablet): Sử dụng bút cảm 
ứng vẽ lên bảng điện tử để đưa hình vào 
vẽ vào máy tính.
• Máy đọc mã vạch (Barcode Reader): Dùng 
để đọc mã vạch (hệ thống chữ số được 
mã hóa).
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 30
Bàn vẽ Máy đọc mã vạch
• Màn hình (Monitor): Thiết bị xuất chuẩn
– Gồm hai loại thông dụng là CRT, LCD.
– Độ phân giải 800x600, 1024x768, 
– Kích thước màn hình phổ biến hiện nay là 15”, 
17”, 19”, 
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 31
Màn hình CRT Màn hình LCD
• Máy chiếu (Projector): Xuất thông tin hình 
ảnh ra màn chiếu dùng để phóng to hình ảnh 
cần hiển thị.
• Máy in (Printer): Xuất thông tin ra giấy, gồm 
máy in kim, laser, phun.
• Loa (Speaker): Xuất thông tin âm thanh.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 32
Máy chiếu Máy in Loa
• Bo mạch chủ đóng vai trò quan trọng, là 
cầu nối cho các thành phần khác.
• Có rất nhiều thiết bị gắn trên bảng mạch 
chủ như: nguồn máy tính, CPU, RAM, bo 
mạch điều khiển (đồ họa, âm thanh, 
mạng), ổ đĩa cứng, đầu đọc đĩa
(CD, đĩa mềm), màn hình,
bàn phím, chuột, 
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 33
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 34
Ổ CD/DVD
RAM
Ổ cứng
CPU
Nguồn
Chuột
Bàn phím Màn hình
Máy in
Card
màn hình
Phần mềm là một tập hợp những câu lệnh
được viết bằng một hoặc nhiều ngôn ngữ 
lập trình theo một trật tự xác định nhằm tự 
động thực hiện một số nhiệm vụ hoặc chức 
năng hoặc giải quyết một bài toán nào đó.
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 36
• Phần mềm mã nguồn mở (open-source 
software)
• Phần mềm miễn phí (freeware)
• Phần mềm chia sẻ (shareware)
• Bản quyền (copyright, ký hiệu hay (C))
• Bản quyền bên trái (copyleft, ký hiệu )
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 37
• Phần mềm hệ thống
– Hệ điều hành (OS): Windows, Linux, MacOS
– Phần mềm mạng.
– Phần mềm quản trị cơ sở dữ liệu.
– Phần mềm điều khiển thiết bị ngoại vi (driver).
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 38
HĐH Microsoft Windows HĐH Fedora HĐH MacOS
• Phần mềm hỗ trợ phát triển phần mềm
– Trình biên dịch và thông dịch (Compiler, 
Interpreter).
– Phần mềm gỡ rối (Debugger).
– Phần mềm kết nối (Linkers, Loader).
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 39
Microsoft Visual Studio Eclipse Borland C++ Builder 6
• Phần mềm ứng dụng
– Phần mềm hỗ trợ công việc: các ứng dụng 
văn phòng, thiết kế đồ họa, 
– Giải trí: trò chơi, nghe nhạc, xem phim, 
– Phần mềm tiện ích: diệt virus, nén dữ liệu, 
8/20/2019 Khoa CNTT - ĐH Khoa học Tự nhiên 40
Microsoft Office World of Warcraft Norton Antivirus