Bài giảng Nhập môn công nghệ phần mềm - Chương 8: Lập trình và ngôn ngữ lập trình - Nguyễn Thanh Bình

 Lp trình và ngôn 
 ng  lp trình (8)
 Nguy n Thanh Bình
 Khoa Công ngh Thôngtin
 Tr ưng ði h c Bách khoa
 ði h c ðà Nng
Lp trình

 knăngc á nhân
  năng l c cá nhân
  hi u bi t các công c  lp trình

 lp trình viên c n
  nguyên t c l p trình
  kinh nghi m

 lp trình viên t t
  vi t ch ươ ng trình
 • ñúng ñn
 • d hi u
 • d bo trì, phát tri n
2
 1
Ngôn ng  lp trình

 Có nhi u ph ươ ng pháp l p trình khác nhau
  nhi u ngôn ng  lp trình khác nhau

 ðim chung c a các ngôn ng  lp trình 
 (NNLT)
  d di n ñt
  d hi u
  d th c thi trên máy tính

 Mt s  tính ch t c a NNLT
  ki u và ki m tra ki u
  mô-ñun hóa
3
Ki u

 Hu h t các NNLT ñu có khái ni ệm 
 ki ểu
  ki u s , ki u lô-gíc...
  mt bi n có ki u d  li u xác ñnh



 Ki ểm tra ki ểu
  ñm b o m t toán t /hàm ch  áp d ng 
 cho nh ng toán t /tham s  có ki u 
 cho phép
4
 2
Ki u

 Ngôn ng ñnh ki u (types languages)
  có h th ng ki u
  cho phép ki m tra s  dng ki u phù hp mà
 không c n th c thi ch ươ ng trình
 • ki m tra t ĩnh

 Ngôn ng ñnh ki u cho phép
  phát hi n s m m t s  li liên quan ñn ki u

 Ngôn ng ñnh ki u
  C, Java, C++...
5
ða hình

 Ưu ñim c a h  th ng ki u và ki m tra ki u
  ch t ch 
  d ki m tra

 Tuy nhiên
  h th ng ki u ph i m m d o trong s  dng
 • ña hình
6
 3
ða hình

 Mt s  tình hu ng ña hình
  Vi t hàm áp d ng cho các m ng có s ph n 
 t khác nhau
 • ki u m ng ñưc ki m tra khi biên d ch
 • s ph n t  ca m ng ñưc ki m tra khi th c thi
  Áp d ng hàm cho các ki u d  li u khác 
 nhau
 • xây d ng nhi u phiên b n c a hàm t ươ ng ng v i 
 các ki u khác nhau
 • ho c ch  xây d ng m t phiên b n c a hàm, x  lý 
 khác nhau ñưc th c hi n khi th c thi
 • template (C++), generic (Java)
7
ða hình

 Mt s  tình hu ng ña hình
  Vi t hàm áp d ng cho các m ng có s ph n t  khác 
 nhau
 • ki u m ng ñưc ki m tra khi biên d ch
 • s ph n t  ca m ng ñưc ki m tra khi th c thi
  Áp d ng hàm cho các ki u d  li u khác nhau
 • xây d ng nhi ều phiên b ản c ủa hàm tươ ng ng v i các 
 ki u khác nhau
 • ho c ch  xây d ng một phiên b ản c ủa hàm, x  lý khác 
 nhau ñưc th c hi n khi th c thi
 • template (C++), generic (Java)
 • ho c s  dng ki ểu con/l ớp con
 • ña hình trong ngôn ng  lp trình h ưng ñi t ưng
8
 4
Mô-ñun hóa

 Xu t hi n vào nh ng n ăm 70

 ðóng vai trò quan tr ng ñ to ra ph n 
 mm ch t l ưng

 Thi t k hưng mô-ñun
  ph n m m = t p h p các mô-ñun và quan 
 h gi a chúng

 Hu h t các NNLT ñu h  tr mô -ñun hóa
9
Mô-ñun hóa

 Mt mô-ñun g m hai ph n
  Ph n giao di n
 • giao ti p v i bên ngoài mô-ñun ay mô-
 ñun khác
  Ph n thân
 • ni dung c a mô-ñun
 • cc b ñi v i m i mô-ñun, che d u ñi 
 vi mô-ñun khác
10
 5
Mô-ñun hóa

 Các mô-ñun ch traoñi d  li u qua ph n 
 giao di n
  không s  dng bi n toàn c c

 Nu thay ñi ph n thân thì ít nh h ưng 
 (ho c không nh h ưng) ñn các mô-ñun 
 khác

 Trong ngôn ng  lp trình c u trúc
  mô-ñun = hàm

 Trong ngôn ng  lp trình h ưng ñi t ưng
  mô-ñun = l p / phươngthc
11
Các ph ươ ng pháp l p trình 
cơ b n

 Lp trình th  tc/c u trúc (procedural 
 programming)

 Lp trình h ưng ñi t ưng (object-oriented 
 programming)

 Lp trình hàm (functional programming)

 Lp trình lô-gíc (logic programming)
12
 6
Lp trình th  tc

 ñưc s  dng ph  bi n

 lp trình có cu trúc

 phù hp v i thi t k hưng ch c 
 năng

 NNLT th  tc
  Fortran, Ada, Pascal, C...
13
Lp trình h ưng ñi t ưng 

 khái ni m c ơ b n
  ñi t ưng, l p
  ñóng gói
  th a k 
  ña hình

 xu h ưng phát tri n c a các NNLT hi n ñi

 NNLT h ưng ñi t ưng
  Smalltalk, C++, Java, Delphi...
14
 7
Lp trình hàm

 tính toán các bi u th c
  hàm tính toán d a trên các giá tr  ca tham 
 s

 thao tác trên danh sách

 áp d ng 
  lĩnh v c tính toán
  trí tu  nhân t o

 NNLT hàm
  LISP, Scheme...
15
Lp trình lô-gíc

 th c hi n các bi u th c lô-gíc
  khái ni m h p gi i (resolution)
 • tìm ki m giá tr  ca các bi n sao cho bi u th c lô-
 gíc có giá tr ñ úng

 ng d ng
  xây d ng h  chuyên gia
  x lý ngôn ng  t nhiên

 NNLT lô-gíc
  Prolog
16
 8
Ch n NNLT

 quy t ñnh quan tr ng trong phát tri n 
 ph n m m
  gi m chi phí
  mã ngu n ch t l ưng
  d bo trì, phát tri n
17
Ch n NNLT

 da vào nhi u y u t  (1)
  yêu c u c a khách hàng
 • khách hàng t  bo trì sn ph m
  ch ươ ng trình d ch
 • cn cóchươngtr ình d ch có ch t l ưng t t
  công c  h tr 
 • d dàng quá trình l p trình, b o trì
  kinh nghi m c a l p trình viên
 • ch n NNLT mà lp trình làm ch 
18
 9
Ch n NNLT

 da vào nhi u y u t  (2)
  yêu c u tính kh  chuy n (portability)
 • th c hi n trên nhi u máy tính/plaform khác nhau
  lĩnh v c ng d ng
 • h th ng nhúng: C, Assembly...
 • h th ng qu n lý: .NET, VB, C++...
 • h chuyên gia: Prolog
 • mng: Java, .NET...
 • website: PHP, ASP...
 • không t n t i ngôn ng ñanăngchomi ng 
 dng
19
Phong cách l p trình

 Cn cóchươngtr ình d  hi u
  ph  thu c vào ñc ñim NNLT
  phong cách c a ng ưi l p trình

 Phong cách l p trình không do l p trình viên t ñt ra 
 mà do t  ch c/doanh nghi p/d  án ñt ra
  các lu t l p trình
  các quy ưc l p trình

 Mc ñích
  mã ngu n d  hi u, d  ki m th , d  bo trì
  ít l i
20
 10
Phong cách l p trình

 Mt s  nguyên t c l p trình
  ñt tên
 • có ý ngh ĩa, g i nh 
  trình bày
 • r ràng, d  hi u
  chú thích
 • ñy ñ, d ñc
  hn ch  s dng c u trúc khó hi u
 • break, continue, goto...
  ví d
 • quy ưc l p trình C++
21
 11