Bài giảng Nhập môn công nghệ phần mềm - Chương 10: Quản trị dự án phần mềm - Nguyễn Thanh Bình

Phase
18
 9
Lp l ch

 Bng phân công
  ai làm gì và th i gian bao lâu
 Công vi c Phân công Th i gian Ph  thu c 
 (ngưi/ngày)
 T1 Jane 8
 T2 Anne (75%) 15
 T3 Jane (80%) 15 T1 (M1)
 T4 Fred 10
 T5 Mary 10 T2, T4 (M2)
 T6 Anne 5 T1, T2 (M3)
 T7 Jim 20 T1 (M1)
 T8 Fred 25 T4 (M5)
 T9 Jane 15 T3, T6 (M4)
 T10 Anne 15 T5, T7 (M7)
 T11 Fred 7 T9 (M6)
19 T12 Fred (50%) 10 T11 (M8)
Lp l ch

 Có th  s dng các s ơ ññ xây d ng, 
 phân tích các l ch ph c t p
  Sơ ñ Gantt
 • bi u di n quan h  th i gian gi a con ng ưi và
 công vi c
  Sơ ñ PERT
 • bi u di n ph  thu c gi a các công vi c
20
 10
Lp tài li u

 Tài li u là cn thi t cho ch ươ ng trình
  ñ s dng ch ươ ng trình
 • cn mô t ñy ñ vchươngtr ình
 • mc ñích, môi tr ưng, thu t toán, vào/ra, th i gian th c 
 thi...
  ñtintưng ch ươ ng trình
 • báo cáo k t qu  ki m th 
 • ki m th  các ch c n ăng th c hi n t t
 • ki m th  các tình hu ng không mong ñi
  ñ ch nh s a ch ươ ng trình
 • mô t ñy ñchươngtr ình
 • cu trúc bên trong
 • mô t  vt ch nh s a
21
Lp tài li u
22
 11
Lp tài li u

 Nh ng ng ưi s  dng khác nhau yêu c u 
 các lo i tài li u khác nhau
  ng ưi s  dng
 • tài li u h ưng d n s  dng
  ng ưi phát tri n
 • tài li u phát tri n
 • chú thích
  ng ưi thi t k 
 • mô hình thi t k 
  ng ưi qu n lý
 • kt qu  ki m th 
23
Lp tài li u

 Cn duy trì s gn k t gi a mã ngu n và tài 
 li u
24
 12
Lp tài li u

 Vn ñ
  cn duy trì s gn k t gi a mã ngu n và tài li u trong 
 các t p khác nhau

 Gi i pháp
  xây d ng tài li u t ñng (auto-documentation)
 • Javadoc, CcDoc, CcpDoc, AutoDoc, DocClass...
  sinh mã t ñng t  mô hình thi t k 
  sinh mô hình thi t k  t mã ngu n
 • Rational Rose, Jude, Poseidon, ArgoUML...
25
Qu n lý c u hình
ðnh ngh ĩa

 Cu hình ph n m m bao g m
  các thành ph n ph n m m xác ñnh 
 tính ch t c ơ b n c a ph n m m
  mt thành ph n có th 
 • mã ngu n, t p d  li u, ñc t  yêu c u, tài 
 li u thi t k , c u hình ph n c ng...
26
 13
Qu n lý c u hình
ðnh ngh ĩa

 Qu n lý c u hình là lĩnh v c c a qu n tr  d án nh m
  ñnh ngh ĩa
  xác ñnh
  qu n lý
  ki m tra
 cu hình trong su t quá trình phát tri n ph n m m

 ðnh ngh ĩa IEEE (Standard 1042)
 “Software configuration management (SCM) is the 
 discipline of managing and controlling change in the 
 evolution of software systems”
27
Qu n lý c u hình
Ti sao ?

 SCM ñ h tr ngưi qu n lý
  giám sát các thay ñi trong quá trình phát tri n
  gm các ho t ñng
 • xây d ng các th  cn th c hi n khi có sthayñi
 • ghi nh n các thành ph n và yêu c u thay d i
 • ño l ưng chi phí và công s c th c hi n thay ñi
 • ...

 SCM ñ h tr ngưi phát tri n
  cung c p ch c n ăng và công c  h tr ngưi phát tri n 
 th c hi n các thay ñi
  gm các ho t ñng
 • qu n lý các ch c n ăng káhc nhau c a ph n m m
 • xây d ng l i c u hình tr ưc ñó
 • ghi nh n v t thay ñi c a c a ph n m m
 • ...
28
 14
Qu n lý c u hình
Lp k  ho ch c u hình

 Gm các ho t ñng (1)
  ðnh ngh ĩa các thành ph n ca c u hình
 • các lo i tài li u c n qu n lý
 • ñc t  yêu c u, tài li u thi t k , mã ngu n, báo cáo 
 ki m th ...
  ðnh ngh ĩa chính sách qu n lý thay ñi và
 qu n lý phiên b n
 • mc ñính c a chính sách thay ñi nh m ñm b o 
 mi phiên b n ñáp ng tiêu chu n ñt ra
 • ví d
 • “không phân ph i s n ph m cho khách hàng n u 
 ch ưa th c hi n b ưc ki m th  beta v i ít nh t 
 1000 ngưi s  dng bên ngoài”
29
Qu n lý c u hình
Lp k  ho ch c u hình

 Gm các ho t ñng (2)
  ðnh ngh ĩa vai trò và trách nhi m c a các 
 thành viên trong các ho t ñng SCM
 • ng ưi qu n lý, ngưi phát tri n...
  ðnh ngh ĩa CSDL s  dng ñ ghi thông tin 
 v cu hình
  ðnh ngh ĩa các công c  s dng h  tr  SCM
  Ch n l a chu n ñ s dng
 • Ví d
 • IEEE 828-1990: Software Configuration 
 Management Plans
 • IEEE 1042: Guide to Software Configuration 
 Management
30
 15
Qu n lý c u hình
Qu n lý thay ñi

 Ph n m m th ưng xuyên thay ñi do yêu 
 cu c a
  ng ưi s  dng
  ng ưi phát tri n
  th trưng

 Qu n lý thay ñi là ghi nh n t t c  các s 
 thay ñi và bo b o r ng chúng ñưc th c 
 hi n v i chi phí th p nh t
31
Qu n lý c u hình
Qu n lý phiên b n

 Thu t ng 
  promotion
 • mt phiên b n ñưc chuy n giao cho các ng ưi phát 
 tri n
  release
 • mt phiên b n ñưc chuy n giao cho ng ưi s  dng 
 (ngoài nhóm phát tri n)

 ðt tên các phiên b n
  r ràng, không nh p nh ng
  ph ươ ng pháp ñơ n gi n th ưng ñưc s  dng
 • ñánh s 
32
 16
Qu n lý c u hình
Xây d ng h  th ng

 Biên d ch và kt h p t t c  các thành ph n 
 ca m t c u hình thành m t h  th ng th c 
 thi ñưc

 Các cách k t h p khác nhau các thành 
 ph n có th  to nên các h  th ng khác 
 nhau

 Nên s  dng các công c  h tr 
  Ví d: Makefile
33
Qu n lý c u hình
Xây d ng h  th ng

 Các v n ñ cn l ưu ý khi xây d ng h 
 th ng:
  Tt c  các thành ph n c n thi t ñu ñưc 
 s dng (liên k t) ?
  Phiên b n thích h p c a m i thành ph n 
 dưc s  dng ?
  Tt c  các t p d  li u ñã s n sàng ?
  H th ng ñưc xây d ng cho n n (platform) 
 ñúng ñn ?
 • hñiu hành, c u hình ph n c ng
  Phiên b n c a trình biên d ch và các công c 
 s dng làñ úng ñn ?
34
 17
Qu n lý c u hình
Công c 

 SCM ñưc h  tr  bi các công c 

 Có các lo i công c 
  các công c ñc l p
  các công c  tích h p vào trong các môi 
 tr ưng phát tri n
35
Qu n lý c u hình
Công c 

 Công c  qu n lý phiên b n
  Ho t ñng h  tr 
 • ðt tên các phiên b n
 • tñt tên các phiên b n m i
 • Ghi l i l ch s  (v t) thay ñi
 • Phát tri n c ng tác
 • nhi u ng ưi có th thayñi ñng th i m t phiên 
 bn
 • Ghi nh n các phiên b n: 2 kh năng
 • Ghi nhân toàn b  phiên b n
 • Ch  ghi nh n s  khác nhau gi a các phiên b n
36
 18
Qu n lý c u hình
Công c 

 Công c  qu n lý phiên b n
  RCS (Revision Control System)
 • mã ngu n m , c ũ
  CVS (Concurrent Version System)
 • mi n phí, h  tr  các máy tính s  dng h ñiu 
 hành khác nhau, s  dng t  xa
  Perforce 
 • công c thươngmi
  Subversion
 • mã ngu n m , ñy các tính n ăng c a CVS, t t 
 hơn CVS
37
T ch c d  án

 T ch c d  án là rt quan tr ng
  yu t  chính quy t ñnh cho s  thành công

 Bao g m các ho t ñng
  Ch n nhân s  thích h p
  Ch n c u trúc c a nhóm
  Ch n kích th ưc c a nhóm
  Xác ñnh vai trò c a các thành viên trong 
 nhóm
  Qu n lý giao ti p gi a các thành viên trong 
 nhóm
38
 19
T ch c d  án
Ch n nhân s  thích h p
 
 Các y u t  cn xem xét khi ch n nhân s 
  Kinh nghi m
 • hi u bi t l ĩnh v c ng d ng
 • kinh nghi m v i môi tr ưng phát tri n
 • hi u bi t v  ngôn ng  lp trình
  ðào t o
  Kh năng
 • kh nănggiaotip
 • kh năngth ích ng, kh nănhc
  Thái ñ
  Tính cách
39
T ch c d  án
Ch n c u trúc c a nhóm
 
 Nhóm không hình th c (egoless team)
 
 Nhóm chief-programmer
 
 Nhóm phân c p
40
 20
T ch c d  án
Ch n c u trúc c a nhóm
 
 Nhóm phi hình th c (egoless team)
  các thành viên c a nhóm cóvaitrònhư
 nhau
  nhóm nh 
  các thành viên ñu có kinh nghi m vànăng
 lc
  d án khó
41
T ch c d  án
Ch n c u trúc c a nhóm
 
 Nhóm chief-programmer
  Gm có
 • Tr ưng nhóm (chief-programmer): th c hi n phân 
 tích, thi t k , mã hóa, ki m th 
 • Tr  lý: h  tr trưng nhóm phát tri n, ki m th 
 • Th ư ký: qu n lý thông tin
 • Các chuyên gia h  tr 
 • qu n lý, l p tài li u, l p trình, ki m th ...
  Ph  thu c ch  yu vào tr ưng nhóm
  Tr ưng nhóm ph i cónănglc
42
 21
T ch c d  án
Ch n c u trúc c a nhóm
 
 Nhóm phân c p
  D án l n ñưc chia thành nhi u d  án nh 
  Mi s  án nh ñưc hi n b i m t nhóm
  Mi nhóm có mt tr ưng nhóm
  Mi thành viên c p d ưi ph i báo cáo công 
 vi c v i ng ưi qu n lý tr c ti p
  Mi thành viên ph i ñưc ñào t o k năng
 ñ th c hi n vai trò c a mình
43
T ch c d  án
Ch n kích th ưc c a nhóm

 Kích th ưc nhóm nên t ươ ng ñi nh : dưi 8 ngưi
  gi m th i gian giao ti p
  d dàng làm vi c cùng nhau

 Không nên quá nh 
  nhóm b o ñm ti p t c làm vi c, n u có thành viên ra 
 ñi

 ði v i m t d  án, s ngưi trong nhóm có th thay
 ñi

 Khi m t d  án ch m tr , thêm ng ưi vào d  án không 
 bao gi  gi i quy t ñưc v n ñ
  “Adding more programmers to a late project makes it 
 later” (Brooks’ Law - The Mythical Man-Month)
44
 22
T ch c d  án
Xác ñnh vai trò c a các thành viên

 Tr ưng d  án
  ch u trách nhi m m t d  án
  bo ñm nhóm cóñy ñ thông tin và ngu n 
 tài nguyên c n thi t
  phân công công vi c cho các thành viên
  ki m tra th i h n các công vi c
  giao ti p v i khách hàng
45
T ch c d  án
Qu n lý giao ti p gi a các thành viên

 Giao ti p t t cho phép nhóm ho t ñng t t

 Thông tin c n trao ñi v 
  ti n ñ công vi c
  các thay ñi
  các khókhăn
  ...

 Giao ti p gi a các thành viên ph  thu c vào c u 
 trúc nhóm
  nhóm phi hình th c: giao ti p tr c ti p gi a các thành 
 viên
  nhóm phân c p: giao ti p thông qua ng ưi qu n lý
46
 23
T ch c d  án
Qu n lý giao ti p gi a các thành viên

 Các ñc ñim trong giao ti p nhóm (1)
  các thành viên có v trícaothưng áp ñt 
 các cu c trao ñi
  nhóm v a có nam và nthưng giao ti p t t 
 hơn
  giao ti p ph i qua m t ng ưi ñiu ph i trung 
 tâm th ưng không hi u qu 
  tt c  các thành viên nên có tham gia vào 
 các quy t ñnh nh h ưng toàn b  nhóm
47
T ch c d  án
Qu n lý giao ti p gi a các thành viên

 Các ñc ñim trong giao ti p nhóm (2)
  tính cách c a các thành viên
 • quá nhi u thành viên có cùng tính cách cũng có
 th  không t t
 • hưng công vi c: m i ng ưi ñu mu n th c hi n 
 công vi c riêng 
 • hưng cá nhân: m i ng ưi ñu mu n làm ông ch 
 • hưng t ươ ng tác: nhi u h p hành mà ít th c hi n 
 c th 
 • mt nhóm nên cân b ng gi a các tính cách
48
 24
 Qu n lý r i ro
 
 Ri ro (risk) là kh năngmt tính hu ng x u x y ra
 
 Qu n lý r i ro (risk management) liên quan ñn
  xác ñnh các r i ro nh h ưng ñn d  án
  lp k  ho ch h n ch  s nh h ưng c a r i ro
 
 Các lo i r i ro
  ri ro c a d  án (project risks) nh h ưng ñn ti n ñ
 và gu n tài nguyên
  ri ro c a s n ph m (product risks) nh h ưng ñn 
 ch t l ưng ph n m m
  ri ro c a doanh nghi p (enterprise risks) nh h ưng 
 ñn doanh nghi p s  s dng ph n m m
 49
 Qu n lý r i ro
 Ví d
 Ri ro Lo i r i ro Mô t 
Staff turnover Project Experienced staff will leave the project before it is 
 finished
Management change Project There will be a change of organisational 
 management with different priorities
Hardware unavailability Project Hardware which is essential for the
 project will not be delivered on schedule.
Requirements change Project & There will be a larger number of changes
 Product to the requirements than anticipated
Specification delays Project & Specifications of essential interfaces are not 
 Product available on schedule
Size underestimate Project & The size of the system has been underestimated
 Product
Technology change Enterprise The underlying technology on which the system is 
 built is superseded by new technology
Product competition50 Enterprise A competitive product is marketed before
 the system is completed
 25
Qu n lý r i ro

 Các ho t ñng qu n lý r i ro
  Xác ñnh các r i ro
  Phân tích các r i ro
  Lp k  ho ch các r i ro
  Giám sát các r i ro
  X lý các r i ro
51
Qu n lý r i ro
Xác ñnh các r i ro

 Phân lo i
  ri ro v thươngmi
 • ði th  cnh tranh có chi m l ĩnh th trưng tr ưc ?
 • Có cn cho ra ñi phiên b n nh ñ chi m th trưng ?
  ri ro v  tài chính
 • Cóñnănglc v  tài chính ñ th c hi n d  án ñúng 
 ti n ñ ?
  ri ro v  k thu t
 • Công ngh  hi n t i có cho phép ?
  ri ro v conngưi
 • Nhóm làm vi c cóñ kinh nghi m vànănglc ?
52
 26
Qu n lý r i ro
Phân tích các r i ro

 ðánh giá d án, công ngh , ngu n tài 
 nguyên hi n cóñ xác ñnh và hi u b n 
 ch t và ngu n g c c a r i ro

 Xác ñnh xác su t ca m i r i ro
  rt th p, th p, trung bình, cao, r t cao

 Xác ñnh tm quan tr ng ca m i r i ro
  rt nghiêm tr ng, nghiêm tr ng, có th  b
 qua, không quan tr ng
53
Qu n lý r i ro
Lp k  ho ch các r i ro

 K ho ch gi m r i ro cho m i r i ro g m
  tm quan tr ng ñi v i khách hàng
  tm quan tr ng ñi v i ng ưi phát tri n
  chi n l ưc qu n lý r i ro và nh h ưng v 
 kinh t 
  ph ươ ng ti n ki m tra r i ro ñã b  xóa ho c 
 ñã gi m
  các k ch b n b  nh h ưng b i r i ro
54
 27
 Qu n lý r i ro
 Lp k  ho ch các r i ro
 
 Các chi n l ưc
  Chi n l ưc tránh r i ro
 • gi m xác su t r i ro x y ra
  Chi n l ưc gi m r i ro
 • gi m nh h ưng c a r i ro ñi v i d  án ho c s n 
 ph m khi nó xy ra
  K ho ch kh n c p
 • x lý ngay r i ro khi x y ra
 55
 Qu n lý r i ro
 Lp k  ho ch các r i ro
 Ri ro Chi n l ưc
Financial problems Prepare a briefing document for senior management showing 
 how the project is making a very important contribution to the 
 goals of the business.
Recruitment probelms Alert customer of potential difficulties and the possibility of 
 delays, investigate buying-in components.
Short for persionnel Reorganise team so that there is more overlap of work and 
 people therefore understand each other’s jobs.
Failed components Replace potentially defective components with bought-in 
 components of known reliability.
Requirements change Derive traceability information to assess requirements change 
 impact, maximise information hiding in the design
Development time Investigate buying in components, investigate use of a program 
underestimated generator
 56
 28
Qu n lý r i ro

 Giám sát các r i ro
  ðánh giáthưng xuyên m i r i ro
 • ñ xác ñnh xác su t x y ra c a nó
 • ññ ánh giá các h u qu  ca nó cóthayñi
  Mi r i ro chính c n ph i ñưc th o lu n khi 
 có các cu c h p v  ti n ñ d án

 X lý các r i ro
  Ph ươ ng án x  lý khi r i ro x y ra
57
 29