Bài giảng Nhập môn công nghệ phần mềm - Chương 1: Giới thiệu công nghệ phần mềm - Nguyễn Thanh Bình

 Gi i thi u
 công ngh  ph n m m 
 (1)
 Nguy n Thanh Bình
 Khoa Công ngh Thôngtin
 Tr ưng ði h c Bách khoa
 ði h c ðà Nng
Ni dung

 Lch s  phát tri n ph n m m và
 kh ng ho ng ph n m m ?

 Công ngh  ph n m m
  Khái ni m
  Mc ñích
  Nguyên t c

 Ch t l ưng ph n m m

 Phân lo i ph n m m
2
 1
Lch s  phát tri n ph n m m

 1946, máy tính ñin t rañi

 1950, máy tính ñưc th ươ ng m i hóa
  Ph n m m b t ñu ñưc phát tri n

 Nh ng n ăm 1960
  nh ng th t b i v  phát tri n ph n m m
 • sn ph m ph n m m ph c t p
 • nhi u l i
 • t ch c s n xu t: giá thành, ti n ñ, ...

 Ng ưi ta nói ñn “Kh ng ho ng ph n m m”
3
Lch s  phát tri n ph n m m

 T th côngñn công ngh 
• Ch ươ ng trình nh  • D án l n
• không chuyên nghi p • chuyên nghi p
•1 ng ưi làm • nhi u ng ưi làm
•ngưi s  dng = ng ưi phát tri n • khách hàng & nhà cung c p
• 1 s n ph m = mã ngu n • nhi u s n ph m
• ti n trình phát tri n ñơ n gi n • ti n trình phát tri n ph c t p
 
1968, h i th o khoa h c ñu tiên v  “Công ngh  ph n m m”
4
 2
Kh ng ho ng ph n m m

 V mt s n ph m
  ch t l ưng s n ph m ph n m m
 • không ñáp ng yêu c u th c t 
 • khó s dng
 • không tin c y
 • khó bo trì
 • khách hàng không hài lòng
5
Kh ng ho ng ph n m m

 V mt qu n lý
  K ho ch
 • không ñánh giáñ úng giá thành
 • không ñúng ti n ñ
 • chi phí phát tri n / chi phí bo trì
  V mt pháp lý
 • hp ñng không r  ràng, không ch t ch 
  Nhân l c
 • ñào t o
 • giao ti p
  Thi u tiêu chu n ñánh giá sn ph m
  Thi u quy trình qu n lý
6
 3
Kh ng ho ng ph n m m

 ðiu tra c a General Acounting Office 
 (1982) trên nhi u s  án v i t ng v n ñu t ư 
 $68.000.000
  Không giao s n ph m: 29%
  Không ñưc s  dng: 47%
  B cu c: 19%
  ðưc s  dng sau khi ñã ch nh s a: 3%
  Tt: 2%
7
Kh ng ho ng ph n m m
8
 4
Công ngh  ph n m m
Khái ni m

 Công ngh  ph n m m 
  nghiên c u và phát tri n các ph ươ ng pháp, 
 kĩ thu t và công c  nh m xây d ng các 
 ph n m m m t cách kinh t , cóñ tin c y 
 cao và ho t ñng hi u qu 
  thi ết k ế, xây d ựng , và bảo trì các ph ần m ềm 
 ph c t p, bn v ng và ch t l ưng
9
Công ngh  ph n m m
Mc ñích

 Mc ñích
  áp d ng th c t 
 • các ki n th c khoa h c, 
 • các nguyên t c kinh t , 
 • các nguyên t c qu n lí, 
 • các k  thu t và công c  thích h p 
  ñ sn xu t và bo trì các ph n m m nh m b o ñm 
 4 yêu c u (FQCD):
 • phn m m t o ra ph i ñáp ng ñưc yêu c u ng ưi s 
 dng
 • phn m m ph i ñt ñưc các tiêu chu n v  ch t l ưng
 • giá thành ph i n m trong gi i h n ñt ra
 • tin ñ xây d ng ph n m m ph i ñm b o
10
 5
Công ngh  ph n m m
Nguyên t c

 Các nguyên t c c ơ b n
  Cht ch  (rigor and formality)
  Chia nh  (separation of concerns)
  Mô-ñun hóa (modularity)
  Tru t ưng (abstraction)
  Phòng ng a s thayñi (anticipation of 
 change)
  Tng quát hóa (generality)
  Gi i quy t t ng b ưc (incrementality)
11
Công ngh  ph n m m
Nguyên t c

 Cht ch  (rigor and formality)
  s dng mô hình lý thuy t và toán h c
  áp d ng cho t t c  các b ưc, t t c  các s n 
 ph m
  Ví d
 • “ch n z là giá tr  ln nh t c a x và y”
 • z = max(x, y)
12
 6
Công ngh  ph n m m
Nguyên t c

 Chia nh  (separation of concerns)
  Làm ch ñ ph c t p
 • ch  tp trung m t l ĩnh v c cùng m t lúc
  Chia v n ñ thành các ph n nh hơn
 • Gi i quy t m t ph n nh  sñơngin h ơn
 • “chia ñ tr ” (divide and conquer)
  Có th  chia nh  theo
 • th i gian: l p k  ho ch
 • khái ni m: giao di n / thu t toán
 • x lý: chia các x  lý con
13
Công ngh  ph n m m
Nguyên t c

 Mô-ñun hóa (modularity)
  Chia nh ñ ph c t p
 • d hi u
 • d qu n lý các h  th ng ph c t p
  Quan h  mt thi t v i nguyên t c “chia nh ”
  Các ph ươ ng pháp mô-ñun hóa
 • chi n l ưc t  trên xu ng (top-down)
 • chi n l ưc t dưi lên (bottom-up)
  Ch t l ưng c a mô-ñun hóa
 • liên k t l ng l o (low coupling)
 • kt c  cao (high cohesion)
14
 7
Công ngh  ph n m m
Nguyên t c

 Tru t ưng (abstraction)
  Lo i b  nh ng gì không quan tr ng
  Ch  xem xét các y u t  quan tr ng
  S dng các mô hình
 • mô hình cho ng ưi s  dng
 • mô hình cho ng ưi phát tri n
  Ví d
 • ngôn ng  lp trình / c u trúc ph n c ng
 • xây d ng tài li u
 • ñc t  bi ñiu ki n tr ưc và sau
15
Công ngh  ph n m m
Nguyên t c

 Phòng ng a s thayñi (anticipation of 
 change)
  ph n m m là sn ph m th ưng xuyên ph i 
 thay ñi
  d báo các y u t  có th thayñi
 • nh h ưng có th 
  các thay ñi th ưng g p
 • trong ñc t  yêu c u
 • trong ng  cnh s  dng
 • kh năngv công ngh 
16
 8
Công ngh  ph n m m
Nguyên t c

 Tng quát hóa (generality)
  xem xét v n ñ trong ng  cnh t ng quát
  gi i quy t v n ñ ln h ơn
  mc ñích
 • tái s  dng d  dàng
 • có th  s dng các công c  có sn
 • s dng design patterns
 • chi phí có th tăngcao
17
Công ngh  ph n m m
Nguyên t c

 Gi i quy t t ng b ưc (incrementality)
  Nguyên t c
 • xác ñnh m t ph n (t p con)
 • phát tri n
 • ñánh giá
 • bt ñu l i
  Áp d ng cho
 • phát tri n m t s n ph m
 • mô ñc t  / m t ki n trúc / ...
 • mô hình phát tri n
 • mô hình l p
18
 9
Ch t l ưng ph n m m

 Tính ñúng ñn (correctness)
  th c hi n ñúng các ñc t  v ch c n ăng 
 (functional specification)

 Tính tin c y (reliability)
  ñáp ng ñưc nh ng yêu c u ñt ra

 Tính b n v ng (robustness)
  ho t ñng t t trong nh ng ñiu ki n s  dng 
 khác nhau
19
Ch t l ưng ph n m m

 Tính hi u qu  (efficiency)
  s dng hi u qu  các ngu n tài nguyên (b 
 nh , CPU, ...)

 Tính thân thi n (user friendlyness)
  d s dng

 Tính d  ki m tra (verifiability)
  d ki m tra ch t l ưng
20
 10
Ch t l ưng ph n m m

 Tính d  bo trì (maintainability)
  d xác ñnh và sa l i
  d to ra nh ng phiên b n m i khi có s m
 rng

 Tính tái s  dng (reusability)
  d tái s  dng trong nh ng ph n m m m i

 Tính kh  chuy n (portability)
  d s dng trong các môi tr ưng m i
21
Ch t l ưng ph n m m

 Tính d  hi u (understandability)
  d hi u ñi v i ng ưi s  dng c ũng nh ư ñi 
 vi ng ưi phát tri n

 Tính h p tác (interoperability)
  d hp tác v i các ph n m m khác

 Sn xu t hi u qu  (productivity)
  ti n trình s n xu t ph n m m ph i hi u qu 
22
 11
Ch t l ưng ph n m m

 Kh nănggiaosn ph m ñúng h n 
 (timeliness)
  giao s n ph m theo t ng gói

 Tính trong su t (visibility)
  ñi v i ng ưi phát tri n/ngưi qu n lý
 • hi u r  ti n ñ phát tri n
 • hi u r  nh h ưng c a các quy t ñnh
  ñi v i khách hàng
 • hi u r  ti n ñ phát tri n
 • hi u r  nh h ưng c a các quy t ñnh
23
Ch t l ưng ph n m m

 S th a hi p gi a các tiêu chu n ch t 
 lưng
  tính thân thi n / tính b n v ng
  tính kh  chuy n / tính hi u qu 
24
 12
Phân lo i ph n m m

 Các h  th ng thông tin (Information Systems)
  qu n lý thông tin
  cơ s  d li u + giao tác

 Các h  th ng th i gian th c (Real-Time 
 System)
  các h  th ng khi ho t ñng c n ph i tr  li 
 các s  ki n v i m t th i gian ñưc quy ñnh 
 nghiêm ng t
25
Phân lo i ph n m m

 Các h  th ng phân tán (Distributed Systems)
  mng máy tính 
  phân tán d  li u 
  phân tán x  lí

 Các h  th ng nhúng (Emmbedded Systems)
  giao ti p v i các h  th ng/m ch ñin t 
26
 13