Bài giảng Lâm sản ngoài gỗ - Bài 5: Lập kế hoạch quản lý Lâm sản ngoài gỗ - Nguyễn Quốc Bình

 Bộ Giáo Dục và Đào Tạo
LOGO
 Trường ĐH Nông Lâm TP. HCM
 BÀI GIẢNG LÂM SẢN NGOÀI GỖ
 Bài 5. Lập kế hoạch quản lý Lâm sản ngoài gỗ
 Nguyễn Quốc Bình
Bài: Thực trạng quản lý Lâm sản ngoài gỗ
 1 Mục tiêu bài học
 2 Chu trình lập kế hoạch
 3 Các bước lập kế hoạch
 4 Khung logic của việc lập kế hoạch
 15 Công cụ hỗ trợ trong lập kế hoạch
 Mục tiêu bài học
 Xác định được các phương án cải tiến việc quản lý bền
 vững để nâng cao giá trị của các loại lâm sản ngoài gỗ
 trong sinh kế địa phương; 
 Lập một kế hoạch quản lý và phát triển lâm sản ngoài gỗ
 ở cấp cộng đồng và hộ gia đình.
 Tổ chức thực hiện một kế hoạch quản lý và phát triển
 lâm sản ngoài gỗ ở cấp cộng đồng và hộ gia đình.
 Chu trình lập kế hoạch dự án
 Xác định địa điểm có LSNG
 Chẩn đoán sơ bộ Nội nghiệp
 Thu thập số liệu thứ cấp
 Có liên quan Ngoại nghiệp
 Đánh giá của người dân
Thực hiện 2-3 năm/lần (sử dụng các công cụ PRA)
 Đánh giá của nhà kỹ thuật
 -Tính khả thi của những đề nghị/ý tưởng
 Điều hoà giữa ý kiến người dân từ người dân
 - Chuyên đề nghiên cứu
 và nhà kỹ thuật
 -Lập kế hoạch
 -Thực thi
 Thực hiện hàng năm
 Đánh giá nhanh hiện trạng cộng đồng
Các nội dung cần đánh giá
  Cơ sở hạ tầng/địa bàn
  Tình hình dân cư
  Tài nguyên tiếp cận
  Kinh tế - thu nhập (sinh kế)
  Lịch sử hình thành
  Hoạt động (lâm nghiệp, nông nghiệp)
  Thuận lợi khó khăn
  .
 Bước chuẩn bị lập kế hoạch dự án
 định hướng theo mục tiêu Phân tích các bên liên
 quan, Venn, SWOT,
 Tổng hợp
 Bắt đầu đa phương vấn đề từ PRA Các bên
 lựa chọn vấn đề Các bên
 liênliên quan quan
Phân tích nguyên nhân của
 vấn đề: SWOT, 5 Whys, Vấn đề ưu tiên
 Cây vấn đề,
 Mối quan
 Hệ thống các nguyên Mối quan
 tâmtâm chung chung
 Các sơ đồ cây nhân của vấn đề
 Lựa chọn mục đích
 Phân tích
 khung logic kết quả dự án
 Lập kế hoạch dự án
 định hướng theo mục tiêu
 Các chú ý khi lập và tổ chức thực hiện các dự án về LSNG
Lôi cuốn tất các bên liên quan trong tiến trình
 phân tích vấn đề và lập kế hoạch,
Sử dụng tiến trình Khung logic,
Giám sát tiến độ và các ảnh hưởng hoặc hoạt
 động quản lý,
Lập kế hoạch ngay tại địa điểm dự kiến xây
 dựng dự án/hoạt động.
 Các bước trong lập kế hoạch của dự án LSNG
1. Điều tra đánh giá hiện trạng và việc sử dụng
2. Xác định và phân tích các bên liên quan
3. Xác định các vấn đề (issues)
4. Phân tích mục tiêu và chiến lược quản lý
5. Sếp thứ tự ưu tiên cho các giải pháp
6. Lập kế hoạch thực thi
7. Giám sát – đánh giá có sự tham gia
 Điều tra đánh giá LSNG:
 Thực trạng về số lượng và chất lượng.
 Ước tính giá trị.
 Vùng rừng có LSNG cần bảo vệ.
 Khả năng tái sinh, cường độ khai thác.
 Giám sát những điều kiện rừng (sinh thái) và đánh giá da
 dạng sinh học
 Lôi cuốn người dân vào việc đánh giá
 Đánh giá nguồn LSNG có sự tham gia
 Phân tích thành viên, các bên liên quan
 Xác định toàn bộ cá nhân, tổ chức, nhóm liên quan
 hoặc có ảnh hưởng đến tiến trình dự án,
 Phân tích các đặc điểm chính của các thành viên về
 chức năng, nhiệm vụ; SWOT và tiềm năng của họ,
 Xác định mối quan hệ giữa các bên: hợp tác, canh
 tranh, mâu thuẩn, xung đột,
 Xác định khả năng đóng góp và hưởng lợi từ dự án của
 các bên liên quan.
 Phân tích tầm quan trọng
 và mức độ tham gia
Cao
 Tư thương Khuyến NL 
 huyện
 g
 n
 ọ
 r
 t
 n
 a
 u
 q
 m
 ầ
 T
 Cộng đồng
 Lâm trường
 Thấp
 Mức độ tham gia Cao
 Ma trận quan hệ các bên liên quan
Mối quan hệ Cộng đồng C. quyền cơ Khuyến NL Dân cư bên Dịch vụ tư
 sở ngoài nhân
Cộng đồng Quản lý Hợp tác Mâu thuẫn Hợp tác
C. quyền cơ Hợp tác Quản lý Cạnh tranh
sở
Khuyến NL
Dân cư bên
ngoài
Dịch vụ tư
nhân
 Xác định nhóm loài LSNG quan tâm
Loài Nhóm tre Nhóm Nhóm Nhóm Thú rừng
 nứa Nguyên dược liệu lương
 vật liệu thực
Nhóm tre TNưá Dliệu Lthực TNứa
nứa
Nhóm Dliệu Lthực Thú
N.vật liệu
Nhóm Lthực Dliệu
dược liệu
Nhóm Lthực
lương
thực
Thú rừng 2 0 3 4 1
 Xác định vấn đề: - Cây vấn đề
 Quản lý rừng
 kém hiệu quả
Nhân lực ít Địa bàn rộng Xử lý chưa nghiêm Người dân chưa ý thức
Biên chế ít Không huy Luật chưa cụ Thực hiện luật Nghiệp vụ yếu
 động người thể chưa nghiêm
 dân tại chỗ
 Không có Chủ trương Năng lực yếu Chưa được
 chuyên môn chưa có đào tạo
 Đào tạo cách Hội thảo để xây
làm việc với dân dựng chiế lược
 Phân tích xác định mục đích đến kết quả
  Mục đích phải có tính thực tiễn, khả thi nhưng
Mục đích đồng thời cũng phải bao quát để thực hiện tầm
 nhìn của cộng đồng và các bên liên quan.
 Mục tiêu  Mục tiêu phải cụ thể; đo đếm được; có thể đạt
 được, thực tiễn, có giới hạn thời gian để đạt
 được kết quả
  Kết quả phải được trình bày rõ ràng và phù hợp
 Kết quả
 với mục tiêu của dự án.
 Logic của khung logic
MỤC ĐÍCH GIẢ ĐỊNH
 Nếu đạt được các mục tiêu và các giả định là đúng sẽ có đóng
 góp lớn cho mục đích cuối cùng
MỤC TIÊU GIẢ ĐỊNH
 Nếu tất cả các đầu ra dự kiến được sản xuất và tất cả các giả
 định đều đúng, mục tiêu có thễ sẽ đạt được
 KẾT QUẢ GIẢ ĐỊNH
 Nếu tất cả các hoạt động trong kế hoạch được thực hiện và tất cả
 các giả định đều đúng, đầu ra/kết quả sẽ được sản xuất
HOẠT ĐỘNG GIẢ ĐỊNH
 Ma trận lập kế hoạch của dự án
 Mục tiêu/ Chỉ tiêu ktra Phương tiện
 Các giả định
 hoạt động Khách quan kiểm tra
 Lâm sản ngoài gỗ Diện tích rừng có Hệ thống giám sát có Chiến lược đúng và
Mục đích được quản lý tốt hơn LSNG có chủ đến sự tham gia ổn định
 2010 Có tài liệu tại cđ.
 1. Nâng cao nhận thức 100% số hộ dân biết Điều tra có sự tham Phù hợp với quy
 của cộng đồng về giá về giá trị của LSNG gia: mẫu ngẫu nhiên hoạch tổng thể của
 Mục tiêu trị LSNG địa phương
 2. LSNG được phân 1500 ha rừng và đất Đánh giá từ bên Người dân chấp nhận
 cấp cho người dân rừng được người dân ngoài. Báo cáo cho và đúng với quy định
 quản lý, hưởng lợi QL và sử dụng dự án NN
 1.1. Người dân nhận 80% loài LSNG có Thẩm định ngẫu Các lớp tập huấn được
 thức đúng về LSNG giá trị được biết nhiên thực hiện thành công
 Kết quả
 2.1. Rừng được qlý Người dân quản lý rừng Báo cáo đánh giá QLý rừng c đồng
 dựa vào c.đồng vì hưởng lợi hiện trường được thừa nhận
 1.1.1. Tập huấn về 20% hộ tham gia tập Báo cáo tập huấn của Có cơ chế hợp tác
 Hành nhận biết và giá trị huấn cộng đồng giữa KNL+Ndân
 động
 2.1.1. GĐGR rõ ràng Người dân xác định BC của thôn, Đánh Có sự hỗ trợ của
 ngoài hiện trường được DT rừng giá hiện trường trường ĐH Xdựng
 Khung logic dự án (thường sử dụng)
Mục đích Mục tiêu Hoạt động/ Kết quả dự Thời gian
 nội dung kiến thực hiện
A A0 A01 A01a Xx
 A02 A02b Xx
 A1 A10 A10a Xx
 A11 A10b Xx
 A12 A12 xx
 Xây dựng kế hoạch hoạt động
 Hoạt động Thời gian Tài chính, Nguồn nhân Chịu trách
 phuơng tiện/vật lực nhiệm
 tư chính
Thu thập tài 17/09-20/10 Thuê xe, giấy đi Thiết, Trang, Nghĩa, Ty, 
liệu thứ cấp đường và giới Trâm Chí
 thiệu, bảng nội
 dung cần, đề
 cương đã được
 duyệt,
 Thực hiện kế hoạch
1. Chuẩn bị,
 • Nhân lực, thời gian, nguyên vật dụng, tài chính,
 • Địa điểm, các thủ tục hành chính,
2. Lập kế hoạch tại thôn bản
 • Tạo cơ hội cho người dân thông và cùng thực hiện,
 • Dựa trên tiềm lực của địa phương
3. Giám sát và đánh giá
 • Tiêu chí đánh giá,
 • Thời gian đánh giá
 • Nhân lực đánh giá
 Bộ công cụ trong PRA
 ử
 s
 h
 c
 ị
 l Lịch
 g
 n
 ò ê
 D thời vụ k o
 t d
 ồ o ệ
 đ i ự
 ả t
 ơ th Lát c L h
 S t ắt g n
 á n ả
 h ạ g SWOT p
 p h n ụ
 p ố h
 ế s C
 c m
 X ê
 đ
 ứ a
 u
Phỏng vấn trận m Q Sơ đồ
 a ỉ
 h
 M g
 N Venn
 ấn à
 ỏng v Quan sát Nhập c
 Ph V.v cuộc a
 L
 Ứng dụng các công cụ Cont.
LOGO