Bài giảng Lâm sản ngoài gỗ - Bài 2: Phân loại Lâm sản ngoài gỗ - Nguyễn Quốc Bình

 Bộ Giáo Dục và Đào Tạo
LOGO
 Trường ĐH Nông Lâm TP. HCM
 BÀI GIẢNG LÂM SẢN NGOÀI GỖ
 Bài 2. Phân loại Lâm sản ngoài gỗ
 Nguyễn Quốc Bình
 Bài: Phân loại Lâm sản ngoài gỗ
1 Mục tiêu bài học
2 Các hệ thống phân loại thông dụng
 Phân loại theo giá trị sử dụng
3
4 Bài tập ứng dụng
 1. Mục tiêu bài học
Nhận biết được các loại lâm sản
 ngoài gỗ chính trong tự nhiên và
 được sử dụng trong các cộng đồng
 địa phương.
Áp dụng được một hệ thống phân
 loại lâm sản ngoài gỗ theo nhóm mục
 tiêu.
 Hệ thống phân loại LSNG
Phân loại LSNG theo hệ thống sinh vật
 . Phân loại theo hệ thống tiến hoá của giới sinh vật
Phân loại LSNG theo tầng thứ
 . Phân loại theo sự phân bố, cung cấp các LSNG theo
 tầng thứ trong rừng
 Phân loại LSNG theo hình dạng thân cây
 . Phân loại dựa vào hình thái chung và dạng sống của thân cây
 để chia LSNG thành các nhóm khác nhau
 Hệ thống phân loại LSNG
 Phân loại LSNG theo hệ thống tài nguyên thực vật rừng
 Việt Nam
 . Phân loại LSNG dựa vào công dụng của các sản phẩm thực vật
 để phân loại
Phân loại LSNG theo nhóm giá trị sử dụng
 . Phân loại LSNG không dựa trên nguồn gốc trong hệ
 sinh vật, nơi phân bố, mà chỉ dựa trên giá trị sử
 dụng. Cùng giá trị sử dụng sẽ cùng một nhóm.
 Nguồn: IUCN
 Tài nguyên thực vật rừng VN
Cây cho gỗ Cây cho LSNG
 Nhóm I:  Cây cho nguyên liệu
 . Gỗ quý, màu sắc đẹp, hương . Giấy sợi, dầu béo, dầu thơm/hương
 thơm liệu, nhựa, ta nanh, nhuộm, đan/lợp
 nhà, chất đốt, nguyên liệu khác
 Nhóm II
 . Gỗ cứng, tỷ trọng lớn, sử dụng  Cây cho dược liệu
 lâu bền . Thuốc bổ, chữa bệnh, thuốc BVTV, 
 thuốc độc
 Nhóm III
 . Mềm và nhẹ hơn nhóm 2, sử  Cây ăn được
 dụng tương đối lâu bền . Tinh bột, vitamin, màu thực phẩm, 
 Nhóm IV đường, đồ uống, dầu/mỡ, protein, 
 hương liệu/gia vị, rau, chăn nuôi
 . Mềm, nhẹ, khó mối mọt, kém chịu
 mưa, nắng  Cây cho hoa, làm cảnh
 Nhóm V . Cho hoa, cây cảnh
 Nhóm VI  Cây ưu tiên bảo tồn
 Nhóm VII  Cây đa tác dụng
 Nhóm VIII MoreMore
 Phân loại theo Wikipedia*
 Chúng ta có thể sơ bộ chia thành các nhóm lâm sản ngoài gỗ:
 Các loại sản phẩm tre, luồng, giang, nứa,.. 
 Các loại sản phẩm song, mây,... 
 Các loại lâm đặc sản: cánh kiến, quế, hồi, sa nhân,.. 
 Các sản phẩm cho thực phẩm có nguồn gốc động vât. 
 Các loại dược liệu. 
 Các loại nhựa: nhựa thông, nhựa trám,... 
 Các loại tinh dầu chiết suất từ các bộ phận của cây. 
 Các dịch vụ du lịch sinh thái rừng. 
 Các nghiên cứu khoa học.
(*) Chỉ mang tính tham khảo
 Ưu - khuyết điểm của hệ thống phân loại
1. Phân loại theo hệ thống sinh vật
  Ưu điểm  Nhược điểm
 - Thấy được mối quan hệ - Hiểu biết về phân loại
 giữa các loài và nhóm động thực vật,
 loài, - Không nói lên được giá
 - Chú ý đến đặc điểm trị sử dụng của chúng,
 sinh học nên dễ nhận - Một số LSNG không
 biết các LSNG, phải sinh vật chưa
 - Không nhầm lẫn giữa được chú ý
 các loài sinh vật
 Ưu - khuyết điểm của hệ thống phân loại
2. Phân loại theo nhóm giá trị sử dụng
  Ưu điểm  Nhược điểm
 - Đơn giản, dễ sử dụng, dễ - Không quan tâm đến đặc
 nhớ, điểm khó nhận biết được
 - Sử dụng kiến thức bản địa LSNG
 để phát hiện và sử dụng, - Dễ trùng lặp đối với những
 - Có khả năng “bất ngờ” về loài có nhiều giá trị sử dụng,
 giá trị sử dụng, - Giá trị sử dụng không được
 - Phân loại được nhiều loại “đặt đúng chổ”
 LSNG
 PHÂN LOẠI LSNG THEO GIÁ TRỊ SỬ DỤNG
 LSNG dùng làm nguyên liệu công nghiệp, vật liệu và thủ công mỹ nghệ
 LSNG dùng làm nguyên liệu
 công nghiệp
 . Nhóm cây cho sợi,
 . Nhóm cây cho tanin,
 . Nhóm cây cho màu nhuộm,
 . Nhóm cây cho tinh dầu,
 . Nhóm cây cho dầu béo,
 . Cây cho nhựa sáp, sơn,
 LSNG dùng làm nguyên liệu công nghiệp, vật liệu
 và thủ công mỹ nghệ
 LSNG dùng làm vật liệu & 
 thủ công mỹ nghệ
 . Nhóm cây dùng làm vật liệu
 và thủ công mỹ nghệ,
 . Nhóm động vật dùng làm thủ
 công mỹ nghệ
 LSNG dùng làm lương thực,thực phẩm và chăn nuôi
 LSNG dùng làm lương thực,
 . Nhóm cây cho củ,
 . Nhóm cây cho quả,
 LSNG dùng làm thực phẩm,
 . Nhóm cây cho gia vị,
 . Nhóm cây cho rau,
 . Nhóm nấm ăn được,
 . Thực phẩm từ động vật,
 LSNG dùng làm dược liệu và làm cảnh
Nhóm LSNG dùng làm dược liệu:
 . Thực vật làm dược liệu,
 . Động vật làm dược liệu,
Nhóm LSNG dùng làm cảnh:
 . Cây làm cảnh,
 . Động vật làm cảnh
 Improving ur knowledge in NTFPs
 Câu hỏi 1: Phân loại LSNG
Đối chiếu với các khái niệm về LSNG mà anh/chị
 đã học hoặc biết được thì các hệ thống phân loại
 được học trong môn học chưa hoàn thiện ở
 những điểm nào? Tại sao? Nếu để hoàn thiện thì
 giải pháp phân loại của anh/chị là gì? Cho ví dụ
 cụ thể.
- Cách làm việc: Làm việc theo nhóm (nhóm có số lẻ)
- Thời gian: Nộp vào buổi học sau (làm ở nhà)
- Báo cáo: theo nhóm (có thể dùng poweroint và word)
- Kết quả: đánh giá chéo giữa các nhóm bằng cách trao đổi bài giữa các
 nhóm để phản biện và nộp bài viết cho giáo viên
 Câu hỏi 2: Phân loại LSNG
 LSNG rất đa dạng về mặt sản phẩm và có nhiều giá trị
 khác nhau. Tại sao trong quá trình phân loại, chúng ta chỉ
 quan tâm đến các loại CÂY và một số ít là CON? Theo 
 anh/chị quá trình phân loại theo các cách đã học có
 những điểm nào là thích hợp và chưa thích hợp đối với
 sinh viên ngành lâm nghiệp? Giải thích?
- Cách làm việc: Làm việc theo nhóm (nhóm có số chẵn)
- Thời gian: Nộp vào buổi học sau tuần (làm ở nhà)
- Báo cáo: theo nhóm (có thể dùng powerpoint và word)
- Kết quả: đánh giá chéo giữa các nhóm bằng cách trao đổi bài giữa các nhóm để phản
 biện và nộp bài viết cho giáo viên
 cont.
LOGO