Xây dựng năng lực và tổ chức hoạt động hỗ trợ kỹ thuật về an toàn bức xạ, ứng phó sự cố và phóng xạ môi trường

ÂN Số 2 năm 2014
HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN PHÁP QUY HẠT NHÂN QUỐC GIA
HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG AN TOÀN 
HẠT NHÂN QUỐC GIA
Dương Hồng Anh, Hội đồng ATHNQG
Giới thiệu
Hội đồng An toàn hạt nhân quốc gia
(ATHNQG) là cơ quan tư vấn giúp Thủ tướng
Chính phủ trong chỉ đạo, giải quyết những
vấn đề quan trọng, liên ngành về bảo đảm
an toàn hạt nhân. Đồng thời, Hội đồng cũng
thực hiện chức năng thẩm định lại các báo
cáo thẩm định an toàn dự án điện hạt nhân
của Cục An toàn bức xạ và hạt nhân
(ATBXHN).
Hội đồng gồm có 11 thành viên từ các
Bộ: Khoa học và Công nghệ, Công Thương,
Tài nguyên và Môi trường, Công an, Quốc
phòng và Y tế. Bộ trưởng Bộ Khoa học và
Công nghệ (KHCN) là Chủ tịch Hội đồng. 
Bài viết này ghi lại một số hoạt động chủ
yếu của Hội đồng trong một năm qua.
Các phiên họp của Hội đồng
Đến nay Hội đồng đã họp được 3 phiên: 
Phiên họp lần thứ nhất ngày 11/7/2012,
Hội đồng đã nghe công bố Quyết định thành
lập, thảo luận dự thảo Quy chế hoạt động,
thảo luận và thông qua Kế hoạch làm việc
của Hội đồng, nghe các báo cáo chuyên đề
sau đây:
- Báo cáo về tiến độ khảo sát địa điểm và
chuẩn bị báo cáo nghiên cứu khả thi của Dự
án điện hạt nhân Ninh Thuận của đại diện
chủ đầu tư (EVN);
- Báo cáo về các yêu cầu liên quan tới
xây dựng cơ sở hạ tầng an toàn cho
chương trình điện hạt nhân
quốc gia của đại diện Cục
ATBXHN.
Hội đồng đã thảo luận về các nhiệm vụ
của Hội đồng theo quy định trong Luật Năng
lượng nguyên tử và thông qua các kết luận
chính của Phiên họp lần thứ nhất. Hội đồng
đồng ý với kế hoạch tổ chức đoàn công tác
làm việc tại địa điểm khảo sát xây dựng nhà
máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2. Hội
đồng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc
xây dựng cơ sở hạ tầng an toàn cho chương
trình điện hạt nhân theo hướng dẫn của IAEA
(tài liệu SSG-16). Hội đồng giao cho Cục
ATBXHN là Cơ quan thường trực của Hội
đồng chuẩn bị Chương trình hành động quốc
gia về bảo đảm an toàn bức xạ và hạt nhân
đến năm 2020, trong đó có một số chính sách
quan trọng về an toàn phục vụ chương trình
điện hạt nhân quốc gia, để có thể sớm trình
Thủ tướng Chính phủ. Hội đồng thống nhất
tập trung chuẩn bị các nhiệm vụ quan trọng,
bao gồm các nhiệm vụ về xây dựng chính
sách liên quan tới an toàn: Chính sách về
quản lý chất thải phóng xạ, Chính sách về
quản lý nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng,
Chính sách về làm giàu và tái chế và các
nhiệm vụ về thẩm định an toàn lựa chọn địa
điểm, phê duyệt dự án đầu tư dự án nhà máy
điện hạt nhân Ninh Thuận.
MỘT NĂM NHÌN LẠI
35Tập san THÔNG TIN 
PHÁP QUY HẠT NHÂNSố 2 năm 2014
HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN PHÁP QUY HẠT NHÂN QUỐC GIA
Có thể nói, Phiên họp lần thứ nhất của
Hội đồng đã có những kết luận định hướng rõ
ràng cho hoạt động theo đúng chức năng,
nhiệm vụ của Hội đồng. Trong đó, nổi bật là
vai trò phối hợp liên ngành của Hội đồng
trong việc tư vấn những vấn đề về chính
sách, phục vụ cho việc phát triển an toàn
điện hạt nhân ở nước ta. 
Phiên họp lần thứ hai ngày 27/11/2012,
Hội đồng đã nghe báo cáo về Kế hoạch xây
dựng văn bản quy phạm pháp luật do Bộ
KHCN chuẩn bị, phục vụ cho việc triển khai
dự án điện hạt nhân. Hội đồng đề nghị các
Bộ, ngành liên quan tích cực chỉ đạo triển
khai thực hiện Kế hoạch đã được thông qua
và dành nguồn kinh phí cần thiết cho công
tác này trong năm 2013, đồng thời nghiên
cứu đề xuất chỉnh sửa, bổ sung các luật có
liên quan phục vụ cho triển khai dự án điện
hạt nhân Ninh Thuận.
Một trong những nguyên nhân làm cho
Luật Năng lượng nguyên tử (ban hành năm
2008) chưa có được đầy đủ các quy định đồng
bộ, thống nhất cho việc phát triển điện hạt
nhân là do các quy định chưa rõ ràng của các
luật có liên quan, chưa có các quy định liên
ngành đặc thù với đối tượng cần quản lý đặc
biệt là nhà máy điện hạt nhân. Ví dụ như về
phân định trách nhiệm quản lý nhà nước của
các Bộ đối với nhà máy điện hạt nhân; vấn đề
thống nhất quản lý nhà nước về an toàn, môi
trường, đầu tư, xây dựng, ứng phó sự cố, v.v.
khi phát triển điện hạt nhân. Vì vậy, rất cần
phải có sự phối hợp của các Bộ có liên quan
khi rà soát các quy định của hệ thống pháp
luật hiện hành, thông qua hoạt động của Hội
đồng An toàn hạt nhân quốc gia.
Phiên họp lần thứ hai của Hội đồng, căn
cứ kiến nghị của Đoàn kiểm tra công tác
khảo sát của chủ đầu tư và tư vấn tại địa điểm
dự kiến xây dựng nhà máy điện hạt nhân
Ninh Thuận, đã có những đề xuất cụ thể. Ví
dụ như các đề xuất: tập trung nghiên cứu làm
sáng tỏ có hay không các tiêu chí loại trừ theo
yêu cầu an toàn hạt nhân đối với địa điểm
nhà máy điện hạt nhân; yêu cầu triển khai
công tác khảo sát diện rộng để có thể đánh
giá được độ nguy hiểm động đất và sóng thần
đối với địa điểm dự kiến xây dựng nhà máy
điện hạt nhân; v.v.. Hội đồng cũng đã có ý
kiến về một số nội dung khác có liên quan
đến việc phát triển an toàn các ứng dụng hạt
nhân ở nước ta.
Phiên họp lần thứ ba ngày 23/7/2013,
Hội đồng đã nghe báo cáo kiểm tra lại về tình
hình triển khai thực hiện dự án điện hạt nhân
Ninh Thuận; kết quả khảo sát địa điểm của
đoàn công tác của Hội đồng do Bộ trưởng Bộ
KHCN làm trưởng đoàn (tháng 3/2013); báo
cáo về việc thuê tư vấn quốc tế thẩm định an
toàn địa điểm và phê duyệt báo cáo phân tích
an toàn; dự thảo các tiêu chí an toàn trong lựa
chọn công nghệ điện hạt nhân của Việt Nam.
Hội đồng đã có ý kiến như sau:
- Khi xây dựng cơ sở thiết kế cần áp dụng
các yêu cầu và hướng dẫn tăng cường an toàn
theo khuyến cáo của Cơ quan Năng lượng
nguyên tử quốc tế (IAEA) và cộng đồng hạt
nhân quốc tế sau sự cố Fukushima;
- Kiến nghị Hội đồng thẩm định Nhà
nước về sự cần thiết phải thuê tư vấn nước
ngoài hỗ trợ thẩm định phê duyệt địa điểm và
dự án đầu tư cho dự án điện hạt nhân đầu
tiên tại Việt Nam; tổ chức việc thuê tư vấn
cần có sự phối hợp giữa các cơ quan để bảo
đảm thống nhất, hiệu quả, tránh chồng chéo;
trong trường hợp cần thiết phải tham vấn ý
kiến của chuyên gia tư vấn IAEA và chuyên
gia tư vấn của Cộng đồng châu Âu (EC);
- Tiếp tục nghiên cứu và khẩn trương xây
dựng bộ tiêu chí làm cơ sở để lựa chọn công
nghệ điện hạt nhân cho nhà máy điện hạt
nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2;
- Khẩn trương xây dựng hệ thống các
tiêu chuẩn về an toàn hạt nhân, đáp
ứng tiến độ của dự án điện hạt
nhân Ninh Thuận 1 và
Ninh Thuận 2.
36 Tập san THÔNG TIN 
PHÁP QUY HẠT NHÂN Số 2 năm 2014
HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN PHÁP QUY HẠT NHÂN QUỐC GIA
Phiên họp lần thứ tư ngày 17/12/2013,
Hội đồng đã nghe các báo cáo về tình hình
thực hiện Nghị quyết của phiên họp lần thứ
3; khảo sát địa điểm và lập dự án đầu tư nhà
máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh
Thuận 2; xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng
an toàn phục vụ phát triển điện hạt nhân của
Việt Nam; Chính sách quốc gia về quản lý
nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng và chất
thải phóng xạ; xây dựng và phát triển Cơ
quan pháp quy hạt nhân quốc gia của Việt
Nam; quy hoạch đào tạo phát triển nguồn
nhân lực cho Cơ quan pháp quy hạt nhân
quốc gia của Việt Nam và dự kiến Kế hoạch
công tác năm 2014 của Hội đồng An toàn hạt
nhân quốc gia. 
Hội đồng đã có ý kiến như sau: 
- Về xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng
an toàn và an ninh phục vụ phát triển điện
hạt nhân của Việt Nam: giao Cục An toàn
bức xạ và hạt nhân nghiên cứu lập kế hoạch
chi tiết, báo cáo tại phiên họp lần thứ 5 của
Hội đồng;
- Về xây dựng và phát triển Cơ quan
pháp quy hạt nhân quốc gia của Việt Nam:
đồng ý về sự cần thiết, nhưng cần tiếp tục
nghiên cứu để có lộ trình phù hợp; trước mắt,
giao Cục An toàn bức xạ và hạt nhân đề xuất
những nội dung cần thiết cho dự thảo sửa đổi
Luật Năng lượng nguyên tử, đề xuất các dự
án quan trọng cho phát triển cơ
quan pháp quy hạt nhân của
Việt Nam, trong đó có dự án
ODA; 
- Về chính sách quản lý chất thải phóng
xạ và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng:
giao Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam
tiếp tục nghiên cứu để đưa ra đề xuất cụ thể,
có thể trình Lãnh đạo phê duyệt.
Các đoàn công tác khảo sát địa điểm
Đoàn công tác khảo sát lần thứ nhất
các ngày 18-19/7/2012, Đoàn khảo sát có
các chuyên gia địa chất, địa chấn thuộc Viện
Hàn lâm khoa học Việt Nam, Bộ Tài nguyên
và Môi trường và đại diện Cục ATBXHN đã
có 2 ngày làm việc với đại diện chủ đầu tư
(EVN), tư vấn Nga và Nhật Bản; nghe trình
bày kỹ các nội dung khảo sát, nghiên cứu của
tư vấn theo hồ sơ, cũng như tìm hiểu cụ thể
các điểm khoan thăm dò, các dấu vết phát
lộ địa chất, các vị trí đặt thiết bị khảo sát,
v.v.. Đoàn công tác do Thứ trưởng Bộ Khoa
học và Công nghệ Lê Đình Tiến và Thứ
trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Bùi Cách
Tuyến làm trưởng đoàn. 
Đoàn công tác khảo sát lần thứ hai các
ngày 14-15/3/2013, do Bộ trưởng Bộ KHCN -
Chủ tịch Hội đồng làm Trưởng đoàn. Tham
gia đoàn có Thứ trưởng Bộ KHCN Lê Đình
Tiến, Thứ trưởng Bộ Công Thương Lê Dương
Quang, đại diện các Bộ: Tài nguyên và Môi
trường, Y tế, Quốc phòng, Công An, Kế hoạch
và Đầu tư, đại diện Cục ATBXHN và các
chuyên gia địa chất, địa chấn. Đoàn cũng có
sự tham gia của 03 chuyên gia quốc tế thuộc
Ủy ban châu Âu (EC) hiện đang hỗ trợ Cục
ATBXHN về tăng cường năng lực thẩm định
an toàn trong khuôn khổ Dự án hợp tác
VN3.01/09. 
Các chuyên gia tham gia đoàn công tác
đã có ý kiến cụ thể với chủ đầu tư (EVN) về
việc lấy mẫu ở các đới dập vỡ nghi là đứt gãy
để phân tích thành phần vật chất và xác định
tuổi; đề xuất hợp tác giữa tư vấn Nga, Nhật
Bản và các chuyên gia Việt Nam để cùng giải
quyết những nội dung chuyên môn có liên
quan; có kết luận phù hợp về các vấn đề đứt
gãy, động đất và sóng thần, đặc biệt ở khu
vực giao nhau của lân cận hai địa điểm.
37Tập san THÔNG TIN 
PHÁP QUY HẠT NHÂNSố 2 năm 2014
Các chuyên gia Việt Nam cũng lưu ý chủ
đầu tư (EVN) về việc: yêu cầu tư vấn Nga sử
dụng hệ thống chuyên gia độc lập của các cơ
quan chuyên môn Nga chứ không chỉ các
chuyên gia Việt Nam trong đánh giá về động
đất và sóng thần từ các kết quả nghiên cứu
khảo sát địa điểm; yêu cầu các đơn vị tư vấn
Nga và Nhật Bản sử dụng thống nhất một số
định nghĩa và áp dụng thống nhất một số tiêu
chuẩn, tiêu chí, đồng thời với việc áp dụng
các văn bản quy phạm pháp luật, tiêu chuẩn
của Việt Nam.
Đoàn công tác khảo sát lần thứ ba các
ngày 21-23/11/2013 được thực hiện theo các
nội dung về khí tượng, thủy văn, hải văn.
Đoàn có các chuyên gia thuộc Bộ Tài nguyên
và Môi trường, Trường Đại học Khoa học tự
nhiên Hà Nội, Trường Đại học Thủy lợi và
đại diện Cục ATBXHN. Đoàn đã làm việc với
đại diện chủ đầu tư (EVN), đại diện tư vấn
Nga và Nhật Bản. Đoàn đã nghe báo cáo
theo hồ sơ và thăm các trạm khảo sát khí
tượng, thủy văn, hải văn tại địa điểm.
Các chuyên gia Việt Nam đã có ý kiến
về việc lắp đặt thiết bị đo, đặt nhiều câu hỏi
để tư vấn Nga và Nhật Bản làm rõ hơn về quy
trình thu thập số liệu, mô hình và đánh giá
sai số của các kết quả khảo sát.
Kiến nghị, kết luận
Kiến nghị
Một năm qua, hình thức hoạt động của
Hội đồng chủ yếu tập trung vào thảo luận ý
kiến tại các phiên họp và tổ chức công tác
khảo sát tại địa điểm. Sắp tới, xin kiến nghị
Hội đồng có các hình thức hoạt động theo
nhóm chuyên gia, trong đó chú trọng các
nhóm chuyên gia theo chức năng, nhiệm vụ
của các Bộ. Ví dụ: cần có nhóm chuyên gia
về thẩm định an toàn hạt nhân (thuộc trách
nhiệm của Bộ KHCN), thẩm định báo cáo
đánh giá tác động môi trường (Bộ Tài nguyên
và Môi trường), thẩm định những nội dung về
an ninh (Bộ Công an), về ứng phó sự cố (Bộ
Quốc phòng), về phòng chống và điều trị các
bệnh do nhiễm xạ (Bộ Y tế). Việc hình thành
các nhóm chuyên gia này, một mặt sẽ tăng
cường đóng góp trực tiếp của các thành viên
Hội đồng là đại diện các Bộ, mặt khác là
phối hợp đồng bộ hơn hoạt động xây dựng cơ
sở hạ tầng về an toàn hạt nhân của các Bộ,
ngành có liên quan.
Theo quy định của Luật Năng lượng
nguyên tử và Nghị định số 70/2010/NĐ-CP
ngày 22/6/2010 của Chính phủ Quy định chi
tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của
Luật Năng lượng nguyên tử về nhà máy điện
hạt nhân, Hội đồng An toàn hạt nhân quốc
gia có trách nhiệm thẩm định lại các kết quả
thẩm định an toàn hạt nhân của Cục
ATBXHN. Chắc chắn Hội đồng sẽ dành
nhiều thời gian để trao đổi ý kiến và có kế
hoạch cụ thể thực hiện trách nhiệm này.
Kết luận
Trong bối cảnh Dự án điện hạt nhân
Ninh Thuận được triển khai thực hiện khi mà
cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, khoa học công
nghệ còn ở mức thấp, hệ thống văn bản quy
phạm pháp luật còn thiếu, kinh nghiệm về
hạt nhân gần như chưa có gì, thì vai trò của
Hội đồng với các thành viên là đại diện Lãnh
đạo các Bộ, ngành có liên quan trực tiếp đến
an toàn điện hạt nhân là hết sức cần thiết.
Hoạt động của Hội đồng tập trung vào những
điểm trọng yếu khi triển khai Dự án, có tác
dụng thúc đẩy việc triển khai
đồng bộ các hoạt động phát
triển hạ tầng cơ sở an toàn
hạt nhân ở nước ta. g
NGHIÊN CỨU VÀ TRAO ĐỔI