Việt Nam giữa Mỹ và Trung Quốc: Phân tích lịch sử và chính trị tình hình địa chính trị hiện tại trong khu vực

y. Với bất kỳ bất kỳ sự can thiệp từ bên ngoài nào đều là 
phương án nào thì khả năng Việt Nam trở điều cấm kỵ”(36). 
thành nạn nhân của chính sách toàn cầu theo 
 Mùa hè năm 2010 cũng ghi nhận dấu ấn 
kịch bản Afghanistan là rất cao. Vì vậy, cần 
 gia tăng hoạt động quân sự của Hoa Kỳ, 
lưu ý rằng, đối với Việt Nam thì “Không có 
 nước đã tổ chức tập trận với Hàn Quốc và 
gì quý hơn độc lập tự do”, mà nhân dân Việt 
 Việt Nam gần vùng lãnh hải của Trung 
Nam đã rất vất vả mới đạt được, vì vậy theo 
 Quốc. Washington bắt đầu tích cực hơn quan 
đuổi chính sách đối ngoại theo Bắc Kinh hay 
 hệ với các nước e ngại ảnh hưởng ngày càng 
theo Washington đều là mối đe dọa mất chủ 
quyền. Với những bài học lịch sử, thì quốc tăng của Bắc Kinh trong khu vực. Theo A.V. 
gia lân bang sẽ là quốc gia nguy hiểm hơn. Fenenko “Bắc Kinh coi sự gia tăng hoạt 
Hà Nội thường theo đuổi một chiến lược vận động quân sự của Mỹ trong khu vực châu Á-
động khéo léo giữa các cường quốc, ở cấp Thái Bình Dương là nỗ lực của Nhà Trắng 
độ khu vực, Việt Nam cố tiến hành chính can thiệp vào tranh chấp lãnh thổ giữa Trung 
sách mềm mỏng hơn đối với các nước yếu Quốc với các nước láng giềng”(37). 
hơn trên bán đảo Đông Dương. Kết quả Theo logic gia tăng ngoại vi để kiềm chế 
quyết định của Hà Nội sẽ có hậu quả sâu hoàn toàn thích hợp với chính sách lôi kéo 
rộng không chỉ đối với khu vực Đông Nam Việt Nam của Washington. Gần đây, các 
Á, mà còn cho toàn bộ khu vực Đông Á. cuộc tiếp xúc ở các cấp độ khác nhau giữa 
 Trong chuyến thăm mùa hè sang Việt Việt Nam và Hoa Kỳ tăng lên đáng kể. Và 
Nam, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đã thậm chí đã diễn ra những sự kiện ấn tượng 
thảo luận về các vấn đề quan trọng trong khu như lần đầu tiên kể từ sau chiến tranh Đông 
Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9(145) – 2013 75
Kolotov v.n 
Dương lần thứ hai (1964-1975) tàu sân bay giao công nghệ hạt nhân dân sự. Có thể, 
Mỹ đã đến thăm Việt Nam. Trong bối cảnh bằng cách này, Hoa Kỳ đang cố gắng cân 
này, thì các cuộc phỏng vấn các quân nhân Mỹ bằng với các lực lượng hạt nhân "thân Trung 
gốc Việt của báo giới Việt Nam là rất ấn Quốc" của Bình Nhưỡng ở phía Bắc, bằng 
tượng. Washington cũng tích cực mở rộng hợp việc xây dựng tại phía Nam "mặt trận chiến 
tác hạt nhân với Hà Nội. Trong chuyến thăm lược phía Đông" một đối trọng hạt nhân khu 
của bà Hillary Clinton, hai bên đã thảo luận về vực chống lại chính sách "hiếu chiến" của 
khả năng các công ty Mỹ tham gia xây dựng Trung Quốc? 
các nhà máy điện hạt nhân ở Việt Nam, hai Ngày 22-11-2011, tại Đại hội đồng lần 
bên cũng tiến hành đàm phán về việc Mỹ thứ 8 của Hội đồng hợp tác an ninh châu Á-
chuyển giao nhiên liệu hạt nhân và công nghệ Thái Bình Dương (CSCAP), Đại sứ Mỹ tại 
cho Việt Nam, điều này giúp Việt Nam tự Việt Nam David Sher nhấn mạnh rằng 
 (38)
làm giàu uranium cho mục đích dân sự . không thể có chuyện Hoa Kỳ kiềm chế 
 Trong một bài viết của mình, Đô đốc Hải Trung Quốc và rằng đây là một giải thích sai 
quân đã nghỉ hưu, nguyên chỉ huy trưởng lầm về những ý định của Washington. Tuy 
Hạm đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ và là nhiên, một số sự kiện lại mâu thuẫn với 
đại diện quân sự cấp cao của Mỹ tại Liên những tuyên bố chính trị. Mới đây Barack 
hợp quốc, James Lyons đã đánh giá chiến Obama tuyên bố Quan hệ đối tác xuyên Thái 
lược hiện nay của Trung Quốc ở Đông Á : Bình Dương mà nhiều chuyên gia cho là một 
“Trung Quốc có ý định đẩy Nhật Bản, Hàn đối thủ cạnh tranh với Khu vực mậu dịch tự 
Quốc, Úc, Ấn Độ và các nước ASEAN do Trung Quốc-ASEAN. Tổng thống Mỹ 
(Hiệp hội các nước Đông Nam Á) vào tình còn tuyên bố tăng cường các căn cứ quân sự 
trạng lệ thuộc chiến lược (strategic Mỹ và triển khai thêm các căn cứ quân sự 
subordination) và tiêu diệt nền dân chủ ở Đài mới (thí dụ như tại Úc) cũng như tăng ngân 
Loan... bắt đầu từ năm 2020 Trung Quốc sẽ sách cho các lực lượng quân sự Mỹ tại Thái 
thách thức sự thống trị quân sự toàn cầu của Bình Dương trong khi cắt giảm chi tiêu quân 
Mỹ”(39). Nói chung, bài viết đã sử dụng rất sự trong các khu vực khác trên thế giới. Mặc 
nhiều thuật ngữ mang tính ý thức hệ thời kỳ dù còn nhiều câu hỏi về vấn đề này và những 
chiến tranh lạnh. Đặc biệt, còn khẳng định: vấn đề khác của những người tham gia hội 
“Tổ chức Hợp tác Thượng Hải là liên minh nghị, nhưng ngài Đại sứ từ chối trả lời, viện lý 
của các chế độ độc tài”(40). Để chống lại “sự do bận việc và rời khỏi phòng họp. 
xâm lược Cộng sản của Trung Quốc" tại So với thời kỳ Xô-viết, vai trò của Nga 
châu Á, Hoa Kỳ "cần thể hiện cho thế giới trong khu vực Đông Á bị giảm đi đáng kể. 
biết rằng những nguy cơ Cộng sản không thể Sau những "cải cách" vào những năm 1990, 
 (41)
đe dọa nổi nền dân chủ hàng đầu thế giới” Nga vẫn còn quá yếu để tham gia vào cuộc 
và Mỹ sẵn sàng hợp tác ngay cả với những chiến bảo vệ lợi ích và ảnh hưởng của mình 
người cộng sản Việt Nam, kể cả việc chuyển thậm chí chỉ ở khu vực Đông Nam Á. Mặc 
76 Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9(145) – 2013 
 ViÖt Nam gi÷a Mü vμ Trung Quèc. 
dù những chỉ tiêu kim ngạch thương mại với Triều Tiên, ở Nhật Bản, Đài Loan và, tất 
khu vực còn rất khiêm tốn, nhưng hiện tại nhiên ở cả Việt Nam lại mạnh mẽ như vậy, 
vẫn còn nhiều khả năng thay đổi cán cân và đây có thể là những điều kiện thuận lợi 
quyền lực trong khu vực bằng cách tổ chức khi gia nhập liên minh. Với khuôn khổ được 
cung cấp hệ thống vũ khí tấn công hay tăng cường đáng kể so với thời gian chiến 
phòng thủ tiên tiến. tranh lạnh, mặt trận chiến lược trung tâm 
 cũng sẽ được đẩy mạnh hơn theo hướng 
 * 
 * * Tây-Bắc Trung Quốc. 
 Tạm thời, có thể kết luận rằng, lần đầu 
 Chó thÝch: 
tiên kể từ cuộc khủng hoảng năm 1997-
1998, Hoa Kỳ đã thành công trong việc tham (1) Вандам А.Е. Наше положение. // Восток 
 и Запад против России. Неуслышанные пророки 
gia tích cực vào các trò chơi địa chính trị 
 грядущих войн. М., 2004. С. 90. 
trong khu vực. Một số chính trị gia và 
 (2) Brzezinski Z. The Sino-Soviet Bloc and 
chuyên gia châu Á cho rằng, nếu những hậu Three Central Strategic Fronts // The Grand 
quả của cuộc khủng hoảng tài chính 1997- Chessboard: American Primacy and Its 
1998 do Hoa Kỳ phát động đã được Bắc Geostrategic Imperatives, 1997. P. 31. 
Kinh lợi dụng để triển khai dự án xây dựng (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9) Ibid. P. 39, P.30, 
một Đông Nam Á thân Trung Quốc, thì hiện P.31, P.6, P.7 
 (10) Map by Brzezinski Z. The Sino-Soviet 
nay có thể thấy rằng, những áp lực gia tăng 
 Bloc and Three Central Strategic Fronts // The 
từ Bắc Kinh đối với các nước nhỏ Đông Grand Chessboard: American Primacy and Its 
Nam Á về vấn đề Biển Đông, làm cho các Geostrategic Imperatives, 1997. P. 7. 
quốc gia này lo lắng đến mức Hoa Kỳ có thể (11) Шубин В.В. Кампучия: суд народа. М., 
lợi dụng tình hình một cách khôn ngoan với Юридическая литература. 1980. С. 13, 118-141. 
việc ủng hộ các nước "nhỏ và bị áp bức". (12) Clymer K.J. The United States and 
 Cambodia, 1969-2000: a troubled relationship. 
Bằng cách này, Hoa Kỳ có thể tham gia một Ruotledge Curzon. NY, 2004. P.110. 
cách khôn khéo vào các cuộc đối thoại về (13), (14) Ibid. P.118. 
các vấn đề an ninh khu vực thậm chí sau này (15) McNamara R.S. In retrospect. The tragedy 
có thể thành lập một liên minh các nước bất and lessons of Vietnam. Times books. NY. 1995. P. 
mãn và lợi dụng họ nhằm thực hiện chính 321. 
sách truyền thống kiềm chế những tham (16) Brzezinski Z. The Grand Chessboard: 
 American Primacy and Its Geostrategic 
vọng ngày càng tăng của Trung Quốc. Imperatives, 1997. P.7. 
Chuyến viếng thăm mùa hè của Ngoại (17) Сорос Дж. Реформируя глобальный 
trưởng Mỹ Hillary Clinton tới châu Á là капитализм. М., 2001. С. 285. 
nhằm giải quyết những nhiệm vụ này, trong (18) Кобяков А.Б., Хазин М.Л. Закат 
 империи доллара и конец «Pax Americana». М., 
đó Hoa Kỳ đã đẩy mạnh các mối quan hệ 
 2003. С. 312. 
theo tuyến mặt trận chiến lược phía Đông (19), (20) Там же. С. 315, C.307. 
thời kỳ chiến tranh lạnh. Đó là lý do tại sao (21) Мосяков Д.В. Некоторые аспекты 
những lời lẽ chống Trung Quốc trên bán đảo китайской современной политики в Юго-
Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9(145) – 2013 77
Kolotov v.n 
Восточной Азии // Юго-Восточная Азия в 2003 г. (33) Yuriko Koike. Hillary’s Kissinger Moment 
Актуальные проблемы развития. М., 2004. С. 15. //  commentary/ 
 (22) Там же. С. 15. koike8/English 
 (23) « three grand imperatives of imperial (34) Ibid. 
geostrategy are to prevent collusion and maintain (35) Kolotov V.N. Main Trends of Russia’s 
security dependence among the vassals, to keep Foreign Policy in Transforming East and Southeast 
tributaries pliant and protected, and to keep the Asia // Brookings Northeast Asia Commentary | 
barbarians from coming together.» Brzezinski Z. Number 18 https://www.brookings.edu/opinions/ 
The Grand Chessboard: American Primacy and Its 2008/04_asia_kolotov.aspx 
Geostrategic Imperatives, 1997. Р. 40. (36) Yuriko Koike. Hillary’s Kissinger Moment 
 (24) Каплан Р. География китайской мощи //  
 koike8/English 
kitaiskoi-moschi-14959 (37) Фененко А.В. Дальневосточная 
 (25) Бистон Р. Назад в СССР? Это еще стратегия Вашингтона. Американо-китайские 
бабушка надвое сказала. ("The Times", противоречия создают трудности для 
Великобритания).  российского Дальнего Востока //  
20101013/163571671.html .ru/politics/2010-09-01/3_kartblansh.html 
 (26) Пушков А.К. Китай успешно создает (38) Solomon Jay. U.S., Hanoi in Nuclear 
свою собственную зону влияния // Talks. Vietnam Plan to Enrich Uranium May 
 politikmir/28980- Undercut Nonproliferation Efforts, Rile China // 
aleksej-pushkov-kitaj-uspeshno-sozdaet-svoyu.html The Wall Street Journal. 
 (27) Ломанов А.В. Внимание России и Китая 
обращено в одну сторону //  8704741904575409261840078780.html?mod=WSJ
globalaffairs.ru/articles/10195.html EUROPE_hpp_LEFTTopStories 
 (28) Цит по: Лукин А. «Китайская мечта» и (39), (40), (41) Lyons J.A. LYONS: 
будущее России.  Countering China's aggression. Communist 
number/Kitaiskaya-mechta-i-buduschee-Rossii- dictatorship presents trouble in Asia and abroad // 
14857 The Washington Times.  . washing- 
 (29) Bower E.Z. China’s activities in Southeast tontimes.com/news/2010/oct/18/countering-chinas-
Asia and implications for U.S. interests. Statement aggression/ 
before the U.S.-China Economic & Security. 
Review Commission. P. 3.  tμi liÖu tham kh¶o 
100204_bower_testimony.pdf 
 (30) Huntington S. The Clash of Civilizations. 1. Bower E.Z. China’s activities in 
New York. Simon and Schuster, 1996. P. 312-313. Southeast Asia and implications for U.S. interests. 
 Statement before the U.S.-China Economic & 
 (31) Скосырев В.А. Соседи Китая 
 Security. Review Commission.  
вооружаются чем могут. Американские военные 
 100204_bower_testimony.pdf 
возвращаются во Вьетнам 2010-08-10 / 
 2. Brzezinski Z. The Grand Chessboard: 
html American Primacy and Its Geostrategic 
 Imperatives, 1997. 
 (32) Скосырев В.А. США вмешались в спор 
Китая с соседями. Вашингтон ищет новых 3. Clymer K.J. The United States and 
партнеров в Юго-Восточной Азии. 2010-07-28 / Cambodia, 1969-2000: a troubled relationship. 
 Ruotledge Curzon. NY, 2004.  
28/5_china_usa.html wsj.com/article/SB10001424052748704741904575
78 Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9(145) – 2013 
 ViÖt Nam gi÷a Mü vμ Trung Quèc. 
409261840078780.html?mod=WSJEUROPE_hpp_ 15. Лукин А.В. «Китайская мечта» и 
LEFTTopStories будущее России. (A.V. Lukin "Giấc mơ Trung 
 4. Huntington S. The Clash of Civilizations. Quốc" và tương lai của Nga)  
New York. Simon and Schuster, 1996. globalaffairs.ru/number/Kitaiskaya-mechta-i-
 5. V.N. Main Trends of Russia’s Foreign buduschee-Rossii-14857 
Policy in Transforming East and Southeast Asia // 16. Мосяков Д.В. Некоторые аспекты 
Brookings Northeast Asia Commentary | Number китайской современной политики в Юго-
18. https://www.brookings.edu/opinions/2008/04_ Восточной Азии // Юго-Восточная Азия в 2003 г. 
asia_kolotov.aspx Актуальные проблемы развития. М., 2004. 
 6. Lyons J.A. LYONS: Countering China's (Mosyak D.V. Một số khía cạnh của chính trị đương 
 đại của Trung Quốc ở Đông Nam Á / / Đông Nam Á 
aggression. Communist dictatorship presents 
 năm 2003. Những vấn đề sự phát triển cấp bách). 
trouble in Asia and abroad // The Washington 
Times.  news/ 17. Пушков А.К. Китай успешно создает 
2010/oct/18/countering-chinas-aggression/ свою собственную зону влияния (Pushkov A.K. 
 Trung Quốc xây dựng thành công khu vực ảnh 
 7. McNamara R.S. In retrospect. The tragedy 
 hưởng của mình // 
and lessons of Vietnam. Times books. NY. 1995. 
 politik/politikmir/28980-aleksej-pushkov-kitaj-
 8. Solomon Jay. U.S., Hanoi in Nuclear uspeshno-sozdaet-svoyu.html 
Talks. Vietnam Plan to Enrich Uranium May 
 18. Скосырев В.А. Соседи Китая 
Undercut Nonproliferation Efforts, Rile China // 
 вооружаются чем могут. Американские военные 
The Wall Street Journal. 
 возвращаются во Вьетнам 2010-08-10 / 
 9. Yuriko Koike. Hillary’s Kissinger (Skosyrev V.A. Các nước láng giềng của Trung 
Moment //  Quốc vũ trang bị bằng mọi thứ có thể. Quân đội Mỹ 
commentary/koike8/English trở lại Việt Nam) 
 10. Бистон Р. Назад в СССР? Это еще 10/7_vietnam.html 
бабушка надвое сказала. (Beeston R. Trở lại Liên 19. Скосырев В.А. США вмешались в спор 
Xô? Từ thời bà ngoại đã từng nói thế) ("The Китая с соседями. Вашингтон ищет новых 
Times", Великобритания).  партнеров в Юго-Восточной Азии. 2010-07-28 / 
politic/20101013/163571671.html (Skosyrev V.A. Hoa Kỳ can thiệp vào tranh chấp 
 11. Вандам А.Е. Наше положение. // Восток giữa Trung Quốc với các nước láng giềng. 
и Запад против России. Неуслышанные пророки Washington đang tìm kiếm đối tác mới ở Đông 
грядущих войн. М., 2004. (Vandam A.E. Vị thế Nam Á)  
của chúng ta. / /Phương Đông và phương Tây china_usa.html 
chống nước Nga. Những tiên đoán chưa từng nghe 20. Сорос Дж. Реформируя глобальный 
về các cuộc chiến tranh trong tương lai. M., 2004 капитализм. М., 2001. (George Soros Cải cách tư 
 12. Каплан Р. География китайской мощи bản toàn cầu) 
(Kaplan R. Địa lý quyền lực Trung Quốc) 21. Фененко А.В. Дальневосточная 
 стратегия Вашингтона. Американо-китайские 
kitaiskoi-moschi-14959 
 противоречия создают трудности для 
 13. Кобяков А.Б., Хазин М.Л. Закат российского Дальнего Востока (Fenenko A.V. 
империи доллара и конец «Pax Americana». М., Chiến lược Viễn Đông của Washington. Mâu thuẫn 
2003. (Kobiakov A.B., M.L. Hazin. Buổi hoàng Mỹ-Trung Quốc gây khó khăn cho vùng Viễn Đông 
hôn của đế chế đô la và sự kết thúc của «Pax của Nga) // 
Americana») 
 01/3_kartblansh.html 
 14. Ломанов А.В. Внимание России и 
 22. Шубин В.В. Кампучия: суд народа. М., 
Китая обращено в одну сторону (Lomanov A.V. 
Nga và Trung Quốc cùng chú ý sang một hướng) // Юридическая литература. 1980. (Vladimir 
 Shubin. Campuchia: tòa án của nhân dân) 
Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9(145) – 2013 79