Vận dụng giá trị tư tưởng đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh trong giáo dục sinh viên ở các trường đại học, cao đẳng hiện nay

ệm, liêm là gốc rễ của chính Mọi ngƣời phải cần, 
kiệm, liêm nhƣng còn phải chính thì mới hoàn toàn. Cần, kiệm, liêm, chính là thƣớc đo 
văn minh, tiến bộ của dân tộc. Một dân tộc biết cần, biết kiệm, biết liêm là một dân tộc 
giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh, tiến bộ; cần, kiệm, liêm, 
chính là nền tảng của đời sống mới. 
 Một ngƣời cần, kiệm, liêm, chính sẽ dẫn đến chí công vô tƣ và ngƣợc lại đã chí 
công vô tƣ thì nhất định sẽ thực hiện đƣợc cần, kiệm, liêm, chính và còn có nhiều tính 
tốt khác. Bồi dƣỡng phẩm chất cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tƣ sẽ làm cho con 
ngƣời vững vàng trƣớc mọi thử thách: Giàu sang không thể quyến rũ, nghèo khó không 
thể chuyển lay, uy vũ không thể khuất phục. 
 - Thương yêu con người, sống có tình có nghĩa. Theo Hồ Chí Minh, yêu thƣơng 
con ngƣời đòi hỏi mỗi ngƣời phải luôn luôn chặt chẽ, nghiêm khắc với mình, rộng rãi, 
độ lƣợng với ngƣời khác; phải có thái độ tôn trọng con ngƣời, biết cách nâng con ngƣời 
lên chứ không phải hạ thấp, vùi dập con ngƣời. Yêu thƣơng con ngƣời còn đƣợc thể 
hiện qua việc đối xử, có thái độ khoan dung, độ lƣợng với những ngƣời có sai lầm, 
khuyết điểm, kể cả với những ngƣời lầm đƣờng lạc lối, đã hối cải, với kẻ thù đã bị 
thƣơng, bị bắt hoặc đã chịu quy hàng. 
|572 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
 Ngƣời căn dặn Đảng phải có tình đồng chí thƣơng yêu lẫn nhau. Tình yêu thƣơng 
trên nguyên tắc tự phê bình và phê bình một cách chân thành, nghiêm túc giữa những 
ngƣời cùng lý tƣởng, phấn đấu cho một sự nghiệp chung. Điều này hoàn toàn xa lạ với 
thái độ dĩ hòa vi quý, bao che sai lầm, khuyết điểm cho nhau, và càng xa lạ với thái độ 
yêu nên tốt, ghét nên xấu, bè cánh có thể đƣa đến những tổn thất lớn cho cách mạng, 
cho Đảng. 
 - Tinh thần quốc tế trong sáng. Đó là tinh thần đoàn kết quốc tế vô sản “bốn 
phƣơng vô sản đều là anh em”; đó là tinh thần đoàn kết với các dân tộc bị áp bức, với 
nhân dân lao động các nƣớc mà Hồ Chí Minh đã dày công vun đắp; đó là tinh thần 
đoàn kết của nhân dân Việt Nam với tất cả những ngƣời tiến bộ trên thế giới vì hòa 
bình, công lý và tiến bộ xã hội Hồ Chí Minh chủ trƣơng giúp bạn là tự giúp mình; 
đoàn kết quốc tế là nhằm thực hiện những mục tiêu lớn của thời đại là hòa bình, độc lập 
dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội; là hợp tác hữu nghị; đối thoại thay cho đối đầu. 
2.3. Thực trạng việc nhận thức giá trị chuẩn mực đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh 
trong sinh viên hiện nay 
 Giáo dục đạo đức nói chung và giáo dục đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh nói 
riêng là công việc cần thiết trong các nhà trƣờng đại học hiện nay. Đối với sinh viên, 
đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh giữ vị trí quan trọng trong công cuộc xây dựng đời 
sống tinh thần của xã hội Việt Nam, góp phần điều chỉnh hành vi của mỗi ngƣời theo 
hƣớng chân, thiện, mỹ - là điều kiện đề hình thành xã hội công bằng, dân chủ, văn 
minh, nhân ái. 
 Sinh viên là thanh niên, là tuổi trẻ, là mùa xuân của xã hội, của đất nƣớc. Lúc 
sinh thời, Hồ Chí Minh rất đề cao vị trí, vai trò của thanh niên đối với sự phát triển đất 
nƣớc. Với Ngƣời, thanh niên là ngƣời chủ hiện tại và tƣơng lai của đất nƣớc: “nước 
nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do thanh niên”[3; tr.216]; thanh niên 
là lực lƣợng xung kích của cách mạng, là cánh tay đắc lực, đội hậu bị tin cậy của Đảng; 
thanh niên có vai trò rất lớn trong việc tổ chức, hƣớng dẫn, dìu dắt thiếu niên, nhi đồng, 
giúp các em học tập, vui chơi lành mạnh Vì thế, Hồ Chí Minh rất quan tâm đến giáo 
dục đạo đức cách mạng cho thanh niên, nhằm giúp họ trở thành những ngƣời cách 
mạng chân chính, ngƣời công dân tốt, ngƣời lao động tốt, để trở thành ngƣời chủ tƣơng 
lai của nƣớc nhà. Trong Di chúc, Ngƣời căn dặn: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục 
đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa 
xã hội vừa “hồng”, vừa “chuyên” [6; tr.622]. Công tác giáo dục phải đƣợc tiến hành 
thƣờng xuyên, liên tục, chú ý đến cả hai yếu tố đức và tài, trong đó đạo đức là gốc. 
 573| 
 Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin 
 Thực trạng đạo đức, lối sống của sinh viên hiện nay phần lớn sinh viên vẫn giữ 
đƣợc lối sống tình nghĩa, trong sạch, lành mạnh; khiêm tốn, luôn cần cù và sáng tạo 
trong học tập; sống có bản lĩnh, có chí lập thân, lập nghiệp, năng động, nhạy bén, dám 
đối mặt với những khó khăn, thách thức, dám chịu trách nhiệm, không ỷ lại, chây lƣời; 
luôn gắn bó với nhân dân, đồng hành cùng dân tộc, phấn đấu cho sự nghiệp dân giàu, 
nƣớc mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. 
 Bên cạnh đó, do ảnh hƣởng của nền kinh tế thị trƣờng, hội nhập quốc tế, do sự 
bùng phát của lối sống thực dụng chạy theo danh lợi bất chấp đạo lý, đã dẫn đến những 
tiêu cực trong xã hội ngày càng phổ biến. Những biểu hiện xa rời mục tiêu của chủ 
nghĩa xã hội chƣa đƣợc khắc phục, sự chống phá của các thế lực phản động quốc tế 
nhằm thực hiện âm mƣu “diễn biến hòa bình” đã tác động không nhỏ đến đời sống đạo 
đức của công dân, ảnh hƣởng lớn đến tâm tƣ, tình cảm, ý chí phấn đấu của sinh viên. 
Hậu quả là đã có một bộ phận sinh viên phai nhạt niềm tin, lý tƣởng, mất phƣơng 
hƣớng chiến đấu, không có chí lập thân, lập nghiệp; chạy theo sống thực dụng, sống 
thử, sống dựa dẫm, thiếu trách nhiệm, thờ ơ với gia đình và xã hội, sa vào nghiện ngập, 
hút xách; thiếu trung thực, gian lận trong thi cử, chạy điểm, chạy thầy, chạy trƣờng, 
mua bằng cấp Đây là những biểu hiện không thể coi thƣờng, nó không chỉ gây nguy 
hại đến bản thân sinh viên, đến đời sống xã hội hiện tại, mà còn ảnh hƣởng xấu đến 
tƣơng lai của đất nƣớc. 
 Từ thực trạng trên, việc vận dụng tƣ tƣởng đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh 
trong giáo dục nhân cách sinh viên là cần thiết. 
2.4. Giáo dục đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh trong sinh viên ở các trường đại 
học, cao đẳng hiện nay 
 Thực tế sinh viên đƣợc tiếp cận tƣ tƣởng đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh ở 
trƣờng đại học ở nhiều kênh khác nhau: sinh hoạt chính trị đầu năm; tiếp cận các 
chuyên đề “Học tập và làm theo tƣ tƣởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” hằng 
năm; tham dự các buổi nói chuyện về tƣ tƣởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh do 
Đoàn Thanh niên, Hội sinh viên nhà trƣờng đứng ra tổ chức Đặc biệt, thông qua môn 
học Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, sinh viên đƣợc giảng viên Lý luận chính trị chuyển tải rất 
kỹ những nội dung cơ bản về đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, việc sinh 
viên vận dụng các giá trị đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh vào thực tiễn bản thân và 
đời sống xã hội hiện nay đang là vấn đề đặt ra cho nhà trƣờng đại học. Theo chúng tôi, 
cách giáo dục đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh nên gắn kết với việc học tập môn Tƣ 
tƣởng Hồ Chí Minh. Cụ thể, quá trình giảng dạy tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, riêng phần tƣ 
|574 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
tƣởng đạo đức Hồ chí Minh, giảng viên Lý luận chính trị cần bám chắc những vấn đề 
cơ bản về tƣ tƣởng đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh và giúp sinh viên định hƣớng, vận 
dụng vào thực tiễn những vấn đề sau: 
 Thứ nhất, phải giáo dục cho sinh viên nhận thức được vai trò của đạo đức Hồ 
Chí Minh trong đời sống xã hội hiện nay. 
 Theo Hồ Chí Minh, đạo đức là nền tảng tinh thần của mỗi con ngƣời, là gốc của 
ngƣời cách mạng. Nó giống nhƣ gốc của cây, ngọn nguồn của sông suối. Cây mà 
không có gốc thì cây héo, sông suối mà không có ngọn nguồn là sông suối cạn, ngƣời 
cách mạng mà không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo đƣợc nhân 
dân. Mỗi con ngƣời, có đạo đức sẽ giúp chúng ta vƣợt qua đƣợc khó khăn, thử thách và 
giữ đƣợc nhân cách ở mọi hoàn cảnh khác nhau. Đạo đức chính là thƣớc đo để đánh giá 
sự văn minh, cao thƣợng của con ngƣời và xã hội.Đạo đức ở Hồ Chí Minh không chỉ là 
đơn thuần, theo Ngƣời đạo đức phải gắn với tài năng, trí tuệ. Có đức mà không có tài 
thì làm việc gì cũng khó. Có tài mà không có đức trở thành kẻ vô dụng. Cho nên, sinh 
viên cần phải nhận thức đƣợc trong nhân cách con ngƣời, đạo đức phải gắn với tài 
năng, trong đó đạo đức phải là gốc, là nền tảng. 
 Thứ hai, phải giáo dục sinh viên hiểu và nhận biết giá trị cốt lõi việc thực hiện 
“trung với nước, hiếu với dân”. Cụ thể: 
 - Trung thành vô hạn với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ độc lập, 
chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, nền văn hóa, bảo vệ Đảng, chế độ và sự nghiệp đổi mới, 
bảo vệ lợi ích của đất nƣớc, của dân tộc. 
 - Luôn luôn quan tâm đến lợi ích của nhân dân, tôn trọng nhân dân, hết lòng, hết 
sức phục vụ nhân dân, giải quyết kịp thời những yêu cầu, kiến nghị của nhân dân, biết 
tập hợp nhân dân, phát huy sức mạnh của nhân dân, tổ chức, động viên cho nhân dân 
phấn đấu thoát khỏi đói nghèo, làm giàu cho mình và làm giàu cho đất nƣớc. 
 - Có ý thức vƣơn lên, thực hiện mục tiêu dân giàu, nƣớc mạnh, dân chủ, công 
bằng, văn minh, sớm đƣa nƣớc ta ra khỏi tình trạng chậm phát triển; phấn đấu trở thành 
nƣớc công nghiệp theo hƣớng hiện đại ở giữa thế kỷ 21. 
 - Trung với nƣớc, hiếu với dân là luôn phải có ý thức giữ gìn đoàn kết dân tộc, 
đoàn kết trong Đảng, trong nhân dân; kiên quyết đấu tranh không khoan nhƣợng trƣớc 
mọi mƣu đồ chia rẽ dân tộc, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân, chia rẽ Đảng với nhân 
dân của các thế lực thù địch, cơ hội. 
 - Có tinh thần trách nhiệm cao đối với công việc, có lƣơng tâm nghề nghiệp trong 
sáng; ham học hỏi, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đƣợc giao. 
 575| 
 Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin 
 - Giải quyết đúng đắn mối quan hệ cá nhân - gia đình - tập thể - xã hội; quan hệ giữa 
nghĩa vụ và quyền lợi theo phƣơng châm của Bác Hồ: “Việc gì có lợi cho dân thì làm. 
Việc gì có hại cho dân thì phải tránh”. 
 Thứ ba, giáo dục sinh viên thực hiện đúng lời dạy “cần, kiệm, liêm, chính, chí 
công vô tư” nêu cao phẩm giá con người Việt Nam trong thời kỳ mới. Cụ thể: 
 - Cần là cần cù, siêng năng, chăm chỉ, tích cực lao động, học tập, công tác với 
tinh thần lao động sáng tạo, có năng suất, chất lƣợng, hiệu quả cao. Cần phải đi đôi với 
chuyên là dẻo dai, bền bỉ, không lƣời biếng, không ỷ lại, không dựa dẫm; phải biết tự 
lực cánh sinh. 
 - Kiệm là phải biết tiết kiệm cả về tiền của, thời gian và công sức; dù là cái to hay 
cái nhỏ đều không đƣợc xa xỉ, không đƣợc hoang phí, không đƣợc bừa bãi. Phải biết sử 
dụng lao động, vật tƣ, tiền vốn của nhà nƣớc, của tập thể, của chính mình một cách có 
hiệu quả. Phải quý trọng công sức lao động và tài sản của tập thể, của nhân dân. 
 - Liêm là luôn luôn tôn trọng và giữ gìn của công và của dân; kiên quyết chống 
chủ nghĩa cá nhân, thực dụng, không để cho lợi ích cá nhân chi phối, chống thói chạy 
theo danh vọng, địa vị, giành giật lợi ích cho mình, lạm dụng quyền hạn, chức vụ để 
chiếm đoạt của công; cục bộ địa phƣơng, thu vén cho gia đình, cá nhân. 
 - Chính là không tà, thẳng thắn, trung thực, bảo vệ chân lí, bảo vệ đƣờng lối, quan 
điểm của Đảng, bảo vệ ngƣời tốt; chân thành, khiêm tốn; không chạy theo chủ nghĩa 
thành tích, bao che, giấu giếm khuyết điểm 
 - Chí công vô tƣ là không nghĩ đến mình trƣớc, hƣởng thụ đi sau, đặt lợi ích của 
cách mạng, của nhân dân lên trên hết, trƣớc hết 
 Thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tƣ phải kiên quyết chống bệnh lƣời 
biếng, lối sống hƣởng thụ, vị kỉ, nói không đi đôi với làm, nói nhiều, làm ít, làm dối, 
làm ẩu. Phải có thái độ rõ rệt lên án và kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, tiêu 
cực, loại trừ mọi biểu hiện vô liêm, bất chính ra khỏi đời sống xã hội. 
 Thứ tư, phải giáo dục sinh viên nâng cao ý thức dân chủ và kỷ luật, gắn bó với 
nhân dân, vì nhân dân phục vụ. Bất kỳ ở đâu, làm gì thì bản thân phải đặt mình trong tổ 
chức, trong tập thể, phải tôn trọng nguyên tắc, pháp luật, kỷ cƣơng. Phải gần dân, học 
dân, có trách nhiệm với nhân dân, khắc phục cho đƣợc thói vô cảm, lãnh đạm, thờ ơ 
trƣớc khó khăn, thắc mắc, những đau khổ của nhân dân. Hơn thế nữa, phải coi trọng tự 
phê bình và phê bình, phải nghiêm khắc với chính mình. Phê bình phải có mục đích là 
xây dựng tổ chức, xây dựng con ngƣời, xây dựng đời sống tình cảm và quan hệ đồng 
chí, quan hệ xã hội lành mạnh, trong sáng, có lí, có tình. Phải khắc phục bệnh chuộng 
|576 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
hình thức, thích nghe lời khen tâng bốc nhau, không dám nói thẳng, nói thật, để giúp 
đỡ nhau cùng tiến bộ. 
 Thứ năm, phải giáo dục sinh viên việc học tập và làm theo tư tưởng đạo đức, 
phong cách Hồ Chí Minh cần phát huy chủ nghĩa yêu nước gắn chặt với chủ nghĩa 
quốc tế trong sáng, đoàn kết, hữu nghị giữa các dân tộc, chủ động, tích cực hội nhập 
quốc tế. Cụ thể: 
 - Đoàn kết quốc tế trong sáng là thực hiện chính sách đối ngoại rộng mở, đa 
phƣơng hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế với tinh thần Việt nam là bạn, là đối tác 
tin cậy, là thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế, phấn đấu vì độc lập, hòa 
bình và phát triển. 
 - Tôn trọng độc lập, chủ quyền của các nƣớc khác, mở rộng hợp tác cùng có lợi, 
cùng nhau phấn đấu vì hòa bình, phát triển; khép lại quá khứ, xóa bỏ mặc cảm, hận thù, 
nhìn về tƣơng lai, xây dựng tình hữu nghị giữa các dân tộc. 
 - Chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh 
thời đại, nguồn lực trong nƣớc và nguồn lực nƣớc ngoài để đẩy mạnh phát triển sự 
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. 
 - Nâng cao tinh thần độc lập tự chủ, tự lực, tự cƣờng, tự hào, tự tôn dân tộc; đấu 
tranh chống tâm lý dân tộc hẹp hòi, tự ti; phê phán tƣ tƣởng ngoại lai, vong bản, ảo 
tƣởng trƣớc chủ nghĩa tƣ bản. 
III. KẾT LUẬN 
 Tƣ tƣởng đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh là ngọn đèn soi sáng cho cách mạng 
Việt Nam. Những giá trị cốt lõi về đạo đức cách mạng là thƣớc đo nhân cách cho mỗi 
ngƣời Việt Nam, trong đó có thế hệ trẻ - là sinh viên ở các trƣờng đại học, cao đẳng. 
Trong khuôn khổ chủ đề của Hội thảo, chúng tôi lựa chọn nội dung: Vận dụng những 
giá trị đạo đức cách mạng trong tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trong giáo dục sinh viên ở các 
trƣờng đại học, cao đẳng. Chúng tôi mong muốn đƣợc góp phần nhỏ bé của mình để 
góp phần tìm hiểu 100 năm Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin; rất mong sự 
đóng góp quý báu của các nhà khoa học và Ban tổ chức Hội thảo. Chúc Hội thảo thành 
công tốt đẹp. 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018), Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Chính 
 trị quốc gia, Hà Nội. 
 577| 
 Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin 
 2. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 3. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội. 
 4. Hồ Chí Minh (2009), Toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 5. Hồ Chí Minh (2009), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 6. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 14, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 7.  
|578