Vận dụng con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay

thủ tiêu “lập tức” mọi sự bóc lột” (V.I. 
hiện ra quy luật phát triển chung của nhân Lênin, tập 12, 1979, tr.53) và theo quy luật 
loại, các ông đi sâu nghiên cứu xã hội tư phát triển tất yếu của xã hội loài người “Tất 
bản chủ nghĩa, phát hiện ra học thuyết giá cả các dân tộc đều sẽ đi đến chủ nghĩa xã 
 101 
SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 73 (01/2021) 
hội, đó là điều không tránh khỏi, nhưng tất xít. Chủ nghĩa xã hội từ một nước phát 
cả các dân tộc đều tiến tới chủ nghĩa xã hội triển thành một hệ thống thế giới, tạo thế 
không phải một cách hoàn toàn giống cân bằng với chủ nghĩa tư bản, đó hoàn 
nhau; mỗi dân tộc sẽ đưa đặc điểm của toàn không phải là “giấc mơ”, mà là sức 
mình vào hình thức này hay hình thức khác sống của một chế độ xã hội tiến bộ, thực sự 
của chế độ dân chủ; vào loại này hay loại vì con người. Thế nhưng, sau 70 năm tồn 
khác của chuyên chính vô sản, vào nhịp độ tại và phát triển, chủ nghĩa xã hội hiện thực 
này hay nhịp độ khác của việc cải tạo xã đã sụp đổ ngay trên chính quê hương đã 
hội chủ nghĩa đối với các mặt khác nhau sinh ra nó. Đó là sự đổ vỡ của một mô hình 
của đời sống xã hội” (V.I. Lênin, tập 30, chủ nghĩa xã hội còn nhiều khiếm khuyết, 
1981, tr.140). Giai cấp công nhân dưới sự không tôn trọng quy luật khách quan, chứ 
lãnh đạo của Đảng Cộng sản sau khi giành hoàn toàn không phải là sự sụp đổ của lý 
được chính quyền về tay mình sẽ bắt tay tưởng cộng sản, không phải là sự diệt vong 
vào xây dựng một hình thái mới - đó là tất yếu của chủ nghĩa xã hội hiện thực. 
hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ Hiện nay, chủ nghĩa tư bản vẫn còn 
nghĩa, mà giai đoạn đầu là thời kỳ quá độ khả năng phát triển nhưng những mâu 
lên chủ nghĩa xã hội. Thực hiện bước quá thuẫn cơ bản vốn có ngày càng sâu sắc 
độ là một tất yếu khách quan đối với mọi hơn. “Theo báo cáo của Oxfan ngày 
nước sau khi giai cấp công nhân đã giành 20/1/2018, 82% số tài sản được tạo ra trên 
được chính quyền. Đây là thời kỳ lâu dài, thế giới thuộc về 1% dân số thế giới (là 
khó khăn phức tạp, vừa có kế thừa, phủ những người giàu có), trong khi hơn nửa 
định biện chứng chủ nghĩa tư bản, vừa xây dân số thế giới đang khốn khó, cũng theo 
dựng cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội. Oxfan, 42 tỷ phú giàu nhất của thế giới có 
 2.2. Cơ sở thực tiễn sự vận dụng con thu nhập ngang với 3,7 tỷ người. Chủ 
đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam nghĩa tư bản đã tạo ra sự thịnh vượng hơn 
hiện nay bao giờ hết mà lịch sử nhân loại từng 
 Năm 1871, Công xã Paris - một tổ chứng kiến, nhưng cái giá phải trả vô cùng 
chức nhà nước của vô sản được thành lập, to lớn, nhất là khi nói tới cảnh xa hoa tột 
tuy chỉ tồn tại trong 72 ngày nhưng bước đỉnh của một số ít con người và cảnh cùng 
đầu đã chứng minh khả năng cách mạng cực của hàng tỉ con người. Đó chính là 
của giai cấp công nhân và bản chất tốt đẹp mâu thuẫn không thể chối cãi trong lòng 
của mô hình xã hội xã hội chủ nghĩa. chế độ tư bản” (Vũ Văn Hiền, 2018). Sự 
Thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng điều chỉnh, thích nghi chỉ tạm thời làm dịu 
Mười Nga (1917) đã sáng lập nên một chế đi những mâu thuẫn xã hội, chứ không làm 
độ xã hội mới - xã hội xã hội chủ nghĩa, thay đổi bản chất của chế độ tư bản chủ 
mở ra thời đại mới - thời đại quá độ từ chủ nghĩa. Và như vậy, theo quy luật phát triển 
nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên của lịch sử thì chủ nghĩa tư bản không thể 
phạm vi toàn thế giới. Từ một nước Nga không bị phủ định. 
lạc hậu, Liên Xô đã trở thành một cường Trái với dự đoán của nhiều chính 
quốc kinh tế đứng thứ 2 thế giới, là thành khách và phần tử cơ hội sau sự sụp đổ chế 
trì của hoà bình, an ninh quốc tế, góp phần độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông 
chủ yếu cứu loài người khỏi thảm họa phát Âu, các nước xã hội chủ nghĩa còn lại 
 102 
TRẦN NGỌC NGÂN TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN 
không những không bị sụp đổ mà còn đổi phóng dân tộc không có con đường nào 
mới, cải cách thành công và tiếp tục vững khác con đường cách mạng vô sản” (Hồ 
bước đi lên chủ nghĩa xã hội, khẳng định Chí Minh, tập 12, 2011, tr.30). Cương lĩnh 
sự trường tồn, sức sống dẻo dai của chủ đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam do 
nghĩa xã hội. Thành công của công cuộc Nguyễn Ái Quốc soạn thảo, được thông 
cải cách, mở cửa ở Trung Quốc, đổi mới ở qua tại Hội nghị thành lập Đảng (2/1930) 
Việt Nam, cải cách kinh tế ở Lào, kết quả đã xác định phương hướng chiến lược của 
bước đầu của chính sách “cập nhật hoá mô cách mạng Việt Nam là “làm tư sản dân 
hình kinh tế” ở Cuba đã đưa các nước quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để 
này không chỉ vượt qua được giai đoạn đi tới xã hội cộng sản” (Hồ Chí Minh, tập 
khủng hoảng kinh tế - xã hội trầm trọng, 3, 2011, tr.1). Cách thức phát triển này cho 
đập tan mọi âm mưu và hành động phá phép giải quyết một cách triệt để mâu 
hoại của các thế lực thù địch, mà còn tạo thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp của xã 
được những bước đột phá phát triển, là hội Việt Nam vào đầu thế kỷ XX, phản ánh 
những bằng chứng rõ ràng về sự phục hồi sự lựa chọn khách quan của chính thực tiễn 
của chủ nghĩa xã hội. Rõ ràng, mặc dù con - lịch sử dân tộc. Với đường lối, mục tiêu 
đường đi lên chủ nghĩa xã hội đã và đang đã xác định, dưới sự lãnh đạo của Đảng 
trải qua những khó khăn, thử thách, thậm cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí 
chí có bước thụt lùi tạm thời nhưng “Theo Minh, kết hợp với sự ủng hộ giúp đỡ cả về 
quy luật tiến hoá của lịch sử, loài người vật chất và tinh thần của các nước xã hội 
nhất định sẽ tiến tới chủ nghĩa xã hội”. chủ nghĩa hiện thực, nhân dân Việt Nam đã 
(Đảng Cộng sản Việt Nam, 2011, tr.69). đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, 
 2.3. Sự vận dụng con đường đi lên giành độc lập, tự do cho dân tộc, đưa đất 
chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay nước thống nhất bước vào thời kỳ quá độ 
 Vào cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, lên chủ nghĩa xã hội. 
nhân dân ta rên xiết dưới chế độ “thuộc địa Đến những năm 80 của thế kỷ XX, 
nửa phong kiến” hà khắc, dân tộc chìm trên thế giới đã diễn ra những biến đổi to 
trong đêm trường nô lệ. Tại thời điểm này, lớn. Đặc biệt, sự sụp đổ chế độ xã hội chủ 
xã hội Việt Nam đã trải qua những cuộc nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu là tổn thất 
thử nghiệm để lựa chọn con đường cứu lớn gây bất lợi cho phong trào cộng sản và 
nước. Nổi lên là các phong trào yêu nước công nhân quốc tế. Ở trong nước, do thiếu 
chống thực dân Pháp đã diễn ra sôi nổi, kinh nghiệm, chủ quan duy ý chí, nóng vội, 
rộng khắp, tiêu biểu là các phong trào Cần nên công cuộc xây dựng đất nước có 
Vương, cuộc khởi nghĩa nông dân Yên những sai lầm trong chỉ đạo chiến lược và 
Thế, phong trào Duy Tân, v.v. Song tất cả tổ chức thực hiện, đã khiến cho đất nước 
các phong trào này đều thất bại. Trước tình lâm vào khủng hoảng trầm trọng về kinh tế 
cảnh ấy, Nguyễn Ái Quốc đã nắm vững - xã hội. Trước đòi hỏi của thực tiễn, Đại 
nhu cầu lịch sử của dân tộc, bằng kinh hội lần thứ VI của Đảng đã nghiêm túc tự 
nghiệm thực tiễn phong phú của mình, kết phê bình, từ đó đề ra đường lối đổi mới, 
hợp với lý luận cách mạng, khoa học của quyết tâm xây dựng đất nước Việt Nam 
chủ nghĩa Mác – Lênin soi rọi, Người đã theo con đường xã hội chủ nghĩa. Đảng ta 
khẳng định: “Muốn cứu nước và giải càng nhận thức rõ, quá độ lên chủ nghĩa xã 
 103 
SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 73 (01/2021) 
hội là một sự nghiệp lâu dài, vô cùng khó phát triển kinh tế. Do đó, trong Cương lĩnh 
khăn và phức tạp, vì nó phải tạo ra sự biến xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên 
đổi sâu sắc về chất trên tất cả các lĩnh vực chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 
của đời sống xã hội. Do vậy nhất thiết phải 2011), Đảng ta tiếp tục khẳng định: “Đi lên 
trải qua nhiều bước đi, nhiều hình thức tổ chủ nghĩa xã hội là khát vọng của nhân dân 
chức kinh tế, xã hội đan xen nhau, có sự ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng Cộng 
đấu tranh giữa cái cũ và cái mới, nên sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, 
không thể nóng vội, đốt cháy giai đoạn. phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử” 
 Với tinh thần đó, đến Đại hội IX, Đảng (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2011, tr.70). 
ta chỉ rõ: “Con đường đi lên của nước ta là Sau 35 năm đổi mới, con đường phát 
sự phát triển quá độ lên chủ nghĩa xã hội triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa của 
bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa, tức là bỏ Việt Nam tuy còn muôn vàn gian nan, thử 
qua việc xác lập vị trí thống trị của quan hệ thách, còn không ít những hạn chế, yếu kém, 
sản xuất và kiến trúc thượng tầng tư bản nhưng nhìn một cách tổng quát, con đường 
chủ nghĩa, nhưng tiếp thu, kế thừa những đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta ngày càng 
thành tựu mà nhân loại đã đạt được dưới định hình rõ nét hơn, sự nghiệp đổi mới toàn 
chế độ tư bản chủ nghĩa, đặc biệt về khoa diện đất nước đã giành được những thành 
học và công nghệ, để phát triển nhanh lực tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Nước ta đã 
lượng sản xuất, xây dựng nền kinh tế hiện thoát khỏi tình trạng kém phát triển, trở 
đại” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2001, thành nước đang phát triển có thu nhập trung 
tr.21). Đảng ta không dùng cụm từ “bỏ qua bình; chính trị xã hội ổn định; quốc phòng an 
giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa” mà ninh được tăng cường, chủ quyền quốc gia 
là “bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa”. Điều được giữ vững, vị thế và uy tín của Việt Nam 
đó có nghĩa là trong lịch sử nước ta không trên trường quốc tế không ngừng được nâng 
có một giai đoạn mà trong đó giai cấp tư lên. Năm 2019, theo báo cáo của Thủ tướng 
sản nắm chính quyền và quan hệ sản xuất chính phủ tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá 
tư bản chủ nghĩa giữ địa vị thống trị trong XIV về tình hình kinh tế - xã hội năm 
nền kinh tế quốc dân, chứ hoàn toàn không 2019, tăng trưởng kinh tế vượt mục tiêu đề 
có nghĩa là vứt bỏ, là phủ định sạch trơn ra, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô vững chắc 
mọi thành tựu của văn hóa và văn minh, hơn. “Diễn đàn Kinh tế Thế giới đánh giá 
mọi tiến bộ khoa học - công nghệ mà loài năng lực cạnh tranh của Việt Nam cải thiện 
người đã đạt được trong tư bản chủ nghĩa. vượt bậc trên cả 3 trụ cột thể chế, cơ sở hạ 
Đặc biệt, Việt Nam ở điểm xuất phát thấp, tầng và kỹ năng; xếp thứ 67/141 quốc gia, 
từ xã hội thuộc địa, nửa phong kiến đi lên vùng lãnh thổ; tăng 10 bậc so với năm 
nên càng phải chú trọng khai thác, vận 2018” (Văn phòng chính phủ, 2019). 
dụng những tri thức, những thành tựu đó để 2.4. Con đường đi lên chủ nghĩa xã 
xây dựng chế độ mới. Hiện nay, với những hội ở Việt Nam hiện nay là sự lựa chọn 
thành tựu của cuộc cách mạng khoa học - duy nhất đúng của cách mạng Việt Nam 
công nghệ hiện đại, sự hợp tác kinh tế quốc Trải qua quá trình đấu tranh cách 
tế đa phương, đa dạng, đã và đang cho mạng đầy gian khổ, chủ nghĩa xã hội vẫn là 
phép nước ta tận dụng đại công nghiệp của lý tưởng và là mục tiêu hướng tới của cách 
cả thế giới để có thể “rút ngắn” quá trình mạng Việt Nam. Toàn thể dân tộc Việt 
 104 
TRẦN NGỌC NGÂN TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN 
Nam đã phải trả bằng biết bao xương máu, những thời cơ, vận hội đan xen với những 
tổn thất để giành và giữ vững con đường đi thách thức, khó khăn. Giữa cơ hội và thách 
lên chủ nghĩa xã hội. Sau 35 năm đổi mới, thức có mối quan hệ qua lại và có thể 
dưới sự lãnh đạo của Đảng, một hệ thống chuyển hóa lẫn nhau. Cơ hội có thể trở 
lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường thành thách thức nếu không được tận dụng 
đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam đã kịp thời. Mặt khác, không chỉ có những cơ 
được hình thành ngày càng sáng rõ. Đảng hội khách quan, mà cơ hội nằm ngay trong 
ta đã nhận thức đúng đắn hơn về thời kỳ việc vượt qua các thách thức. Vì vậy, cần 
quá độ lên chủ nghĩa xã hội và phác thảo tận dụng thời cơ để phát triển và dùng thời 
những nét căn bản về mô hình chủ nghĩa xã cơ để chế ngự thách thức, đồng thời khắc 
hội, tạo cơ sở để tiếp tục đẩy mạnh toàn phục, chuyển hóa thách thức thành thời cơ, 
diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, chủ động tạo nên sức mạnh tổng hợp để giữ vững 
hội nhập quốc tế, sớm đưa nước ta cơ bản mục tiêu, con đường độc lập dân tộc và chủ 
trở thành một nước công nghiệp theo nghĩa xã hội ở nước ta. 
hướng hiện đại. Rõ ràng, chủ nghĩa xã hội 3. Kết luận 
không phải là ảo tưởng, ước mơ mà là hiện Mặc dù, thế giới sẽ tiếp tục đổi thay, 
thực đang ngày càng sinh động ở nước ta. nhưng lý tưởng xã hội chủ nghĩa, ước mơ 
Mặc dù, còn có những tồn tại, hạn chế, xây dựng một chế độ xã hội không còn 
nhưng những thành tựu trong công cuộc người bóc lột người vẫn là khát vọng ngàn 
đổi mới là cơ bản và không thể phủ nhận. đời, là hiện thực khách quan và là tương lai 
Những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử tươi sáng của nhân loại tiến bộ trên toàn thế 
đó không chỉ được Đảng, Nhà nước và giới. Tuy nhiên, đó là quá trình cải biến 
nhân dân ta khẳng định và tự hào, mà còn cách mạng lâu dài, phức tạp, phụ thuộc vào 
được thế giới thừa nhận và ca ngợi. Như các yếu tố khách quan và chủ quan, đặc biệt 
vậy, kiên định con đường đi lên chủ nghĩa là sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, quản lý 
xã hội vừa thể hiện nhận thức đúng đắn của Nhà nước xã hội chủ nghĩa và sự nỗ lực 
logic khách quan của lịch sử dân tộc, vừa của nhân loại tiến bộ. Thực tiễn đã và đang 
tạo động lực to lớn thúc đẩy sự phát triển khẳng định, lựa chọn con đường đi lên chủ 
của cách mạng Việt Nam. nghĩa xã hội ở nước ta là hoàn toàn đúng 
 Hiện nay, tình hình thế giới đang có đắn, “phù hợp với thực tiễn của Việt Nam 
những diễn biến phức tạp, khó lường, sự và xu thế phát triển của lịch sử” (Đảng 
nghiệp đổi mới đất nước đang đứng trước Cộng sản Việt Nam, 2016, tr.66). 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Đảng Cộng sản Việt Nam. (2001). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX. Hà Nội: 
 NXB Chính trị quốc gia. 
Đảng Cộng sản Việt Nam. (2011). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI. Hà Nội: 
 NXB Chính trị quốc gia. 
Đảng Cộng sản Việt Nam. (2016). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII. Hà 
 Nội: NXB Chính trị quốc gia. 
 105 
SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 73 (01/2021) 
C. Mác & Ph. Ăngghen (1995). Toàn tập (tập 4). Hà Nội: NXB Chính trị quốc gia. 
C. Mác & Ph. Ăngghen (1993). Toàn tập (tập 17). Hà Nội: NXB Chính trị quốc gia. 
C. Mác & Ph. Ăngghen (1993). Toàn tập (tập 20). Hà Nội: NXB Chính trị quốc gia. 
C. Mác & Ph. Ăngghen (1993). Toàn tập (tập 23). Hà Nội: NXB Chính trị quốc gia. 
Hồ Chí Minh. (2011). Toàn tập (tập 3). Hà Nội: NXB Chính trị quốc gia. 
Hồ Chí Minh. (2011). Toàn tập (tập 12). Hà Nội: NXB Chính trị quốc gia. 
V.I. Lênin (1979). Toàn tập (tập 12). Mátxitcơva: NXB Tiến bộ. 
V.I. Lênin (1979). Toàn tập (tập 13). Mátxitcơva: NXB Tiến bộ. 
V.I. Lênin (1981). Toàn tập (tập 30). Mátxitcơva: NXB Tiến bộ. 
Vũ Văn Hiền. (2018). Chủ nghĩa Mác và thế giới đương đại. Truy xuất từ: 
Văn phòng Chính phủ. (2019). Toàn văn báo cáo do Thủ tướng Chính phủ trình bày trước 
 Quốc hội. Truy xuất từ:  
Ngày nhận bài: 26/11/2019 Biên tập xong: 15/01/2021 Duyệt đăng: 20/01/2021 
 106