Vai trò của nhân viên Công tác xã hội tại Bệnh viện Nhi Trung ương

ng thiết 
bị cho bệnh viện. Vai trò môi giới, trung gian 
của nhân viên CTXH bệnh viện Nhi Trung 
ương được thực hiện theo quy trình sau:
Hình 1: Kết quả hỗ trợ của nhân viên CTXH với người bệnh và người nhà người bệnh
bệnh viện Nhi Trung ương
Nguyễn Thị Huệ và cộng sự
92%
76%89%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Hỗ trợ vật chất Hỗ trợ tinh thần Hướng dẫn
20
Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 01-2020)
Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.01-2020)
Hình 2. Lưu đồ quy trình tiếp nhận tài trợ 
của Phòng CTXH - Bệnh viện Nhi Trung ương
Quy trình thực hiện vai trò môi giới, trung gian 
được thực hiện qua 4 bước. Bước 1 tiếp nhận 
tài trợ và phân loại hình thức tài trợ. Phòng 
CTXH là nơi tiếp nhận tài trợ từ tất cả các tổ 
chức, cá nhân đến với bệnh viện. Các cá nhân, 
tổ chức muốn tài trợ cho bất kỳ một người 
bệnh nào đó đều thông qua phòng CTXH. 
Họ có thể đưa nhà tài trợ tiếp xúc, tặng quà 
cho bệnh nhi có sẵn hoặc gợi ý trường hợp 
người bệnh đang cần sự giúp đỡ. Phân loại 
hình thức tài trợ vật chất hay tổ chức chương 
trình, hay thăm hỏi. Bước 2 nhân viên CTXH 
lên kế hoạch thực hiện tài trợ về thời gian, địa 
điểm, chương trình cụ thể dựa trên số lượng, 
hình thức mà nhà tài trợ cung cấp. Bước 3 tri 
ân nhà tài trợ, đây là hình thức để duy trì các 
mối tài trợ, mở rộng hệ thống các nhà tài trợ 
cho người bệnh. Bước 4 lượng giá lại kết quả 
trợ giúp và kết thúc.
Về vai trò giáo dục
Nhân viên CTXH cung cấp cho gia đình người 
bệnh những thông tin liên quan đến chăm sóc 
người bệnh, giải đáp thắc mắc của họ về các 
vấn đề liên quan đến tình trạng bệnh, phương 
pháp chăm sóc người bệnh và các thủ tục, quy 
trình trong điều trị bệnh. Trong số 100 người 
được phỏng vấn bằng bảng hỏi thì 76% trả lời 
nhận được sự trợ giúp của nhân viên CTXH 
về hướng dẫn. Trong đó có hướng dẫn về các 
thủ tục khám chữa bệnh, hướng dẫn thủ tục 
xin tài trợ, thủ tục xin miễn giảm viện phí. 
“Lúc cháu nhập viện, thấy hoàn cảnh gia 
đình tôi khó khăn, bố mẹ cháu mất sớm, tôi 
thì già yếu nên bác sĩ điều dưỡng trưởng 
đưa trường hợp của gia đình tôi nhờ sự giúp 
đỡ của nhân viên CTXH. Các cô nhân viên 
CTXH lên tận khoa phòng để thăm hỏi, lấy 
thông tin và hướng dẫn tôi làm thủ tục xin 
tài trợ. Nhờ đó mà tôi nhận được nhiều sự 
giúp đỡ của các nhà hảo tâm giúp cháu chữa 
bệnh” (PVS, Nữ, Bà của người bệnh, khoa 
Thận - Lọc máu).
Các nhân viên CTXH đóng vai trò giáo dục, 
hướng dẫn cho người bệnh cách thức ứng xử, 
xử lý những căng thẳng do nguyên nhân bệnh 
tật gây nên; hướng dẫn cho người nhà các 
Nguyễn Thị Huệ và cộng sự
BƯỚC 1: Tiếp nhận và phân loại hình thức tài trợ 
Phòng CTXH 
BƯỚC 2: Lên kế hoạch và hỗ trợ tùy theo hình thức tài trợ 
Phòng CTXH; Nhà tài trợ, điều dưỡng, bác sĩ; bệnh nhi, gia đình bệnh nhi 
BƯỚC 3: Ghi nhận và tri ân các nhà tài trợ 
Ban giám đốc, Phòng CTXH, phòng tài chính kế toán 
BƯỚC 4: Lượng giá và kết thúc 
Phòng CTXH 
21
Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 01-2020)
Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.01-2020)
Qua khảo sát bằng bảng hỏi với 100 người 
nhà người bệnh (hình 3) thì chỉ có 15% trả 
lời rất hài lòng, 65% hài lòng và 20% không 
có ý kiến. Hoạt động CTXH tại bệnh viện 
Nhi Trung ương hiện nay đã có vai trò nhất 
định trong trợ giúp các nhóm đối tượng, tuy 
nhiên mức độ đáp ứng những nhu cầu chưa 
thực sự thỏa mãn. Người nhà người bệnh đã 
nhận được ít nhất một sự trợ giúp thể hiện 
tương đối hài lòng, một số rất hài lòng, còn 
lại không có ý kiến. Nhưng so với thực tế 
đối tượng được trợ giúp còn ít so với tổng số 
người bệnh điều trị tại bệnh viện.
Vai trò của nhân viên CTXH tại bệnh viện 
Nhi Trung ương có ý nghĩa hết sức to lớn. 
người bệnh những thủ tục xuất nhập viện, các 
thủ tục xin được miễn giảm viện phí, hưởng 
những chính sách ưu đãi và chế độ bảo hiểm 
y tế.
Nhân viên CTXH cũng đồng thời chuyển đến 
người chăm sóc người bệnh thông tin về tình 
trạng bệnh, phương án điều trị, tâm lý người 
bệnh, cách chăm sóc người bệnh. Chia sẻ 
gánh nặng với người chăm sóc và cùng hỗ trợ 
người bệnh trong quá trình điều trị.
Sự hài lòng về vai trò của nhân viên CTXH 
tại bệnh viện Nhi Trung ương
Sự hài lòng của bệnh nhi, người nhà bệnh nhi
Với vai trò hỗ trợ tâm lý, nhân viên CTXH 
của phòng hàng ngày lên thăm hỏi, chia sẻ, 
động viên tinh thần với bệnh nhi và người nhà 
có hoàn cảnh khó khăn tại các khoa phòng 
nhưng chỉ với người bệnh đặc biệt, hoàn cảnh 
khó khăn, chưa thể phục vụ được tất cả các 
người bệnh vì hạn chế về nhân lực. Những 
hoạt động trợ giúp mới chỉ thực hiện trong 
phạm vi khi bệnh nhi điều trị tại bệnh viện, 
chưa thực hiện các hỗ trợ sau khi điều trị, sau 
khi ra viện hay giới thiệu các dịch vụ ngoài 
xã hội.
Với vai trò trung gian thì việc chuyển tải 
thông tin từ người bệnh đến cán bộ y tế có 
làm nhưng chưa thực sự mạnh mẽ.
Với vai trò giáo dục, nhân viên CTXH thực 
hiện các hoạt động hướng dẫn cho người nhà 
người bệnh những thủ tục xuất nhập viện, các 
thủ tục xin được miễn giảm viện phí, hưởng 
những chính sách ưu đãi và chế độ bảo hiểm y 
tế; truyền thông cung cấp thông tin cho người 
nhà người bệnh có thêm kiến thức chăm sóc 
người bệnh. Tuy nhiên, những hoạt động này 
chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ cho những đối tượng 
bệnh nhi có hoàn cảnh khó khăn thay vì với 
số đông người bệnh và người nhà bệnh nhân.
Hình 3: Mức độ hài lòng của người nhà người bệnh về hoạt động CTXH
 tại bệnh viện Nhi Trung ương
Nguyễn Thị Huệ và cộng sự
22
Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 01-2020)
Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.01-2020)
Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa đáp ứng được 
cho nhu cầu của người nhà bệnh nhi trong 
hoạt động hướng dẫn quy trình, thủ tục khám 
chữa bệnh, cung cấp thông tin, tư vấn về 
các dịch vụ của bệnh viện do nhân lực của 
phòng không đủ (hiện nay có tất cả 7 người, 
cả trưởng phòng). Hiện nay, nguồn nhân lực 
hoạt động CTXH tại bệnh viện Nhi Trung 
ương còn thiếu, 4/7 người chưa được đào tạo 
chuyên môn chính quy CTXH mà chỉ được 
tập huấn, đào tạo ngắn hạn CTXH. Cụ thể: 
hiện nay phòng CTXH bệnh viện có 1 thạc 
sĩ y tế công cộng, 1 cử nhân văn hóa, 1 cử 
nhân kinh tế, 1 cử nhân ngoại ngữ, 3 cử nhân 
CTXH. Tuy nhiên chưa đáp ứng được nhu cầu 
hoạt động CTXH bệnh viện Nhi Trung ương. 
Số lượng nhân viên CTXH còn quá ít so với 
số lượng và nhu cầu đối tượng. Nhân lực hiện 
nay dù rất cố gắng và tâm huyết nhưng cũng 
chỉ hỗ trợ về vật chất cho những người bệnh 
khó khăn, tổ chức sự kiện, kêu gọi tài trợ.
Sự hài lòng của nhân viên y tế
Nhân viên y tế hàng ngày tiếp xúc với nhân 
viên CTXH, từ khâu cung cấp hồ sơ bệnh 
án, báo những hoàn cảnh bệnh nhi khó khăn 
để nhờ giúp đỡ của nhân viên CTXH. Họ 
đánh giá hoạt động CTXH trong bệnh viện 
có vai trò quan trọng, nhờ nhân viên CTXH 
mà nhiều hoàn cảnh bệnh nhi khó khăn được 
giúp đỡ về vật chất, tinh thần trong quá trình 
điều trị. Tuy nhiên nhân viên y tế đánh giá 
số lượng nhân viên CTXH ít, trong khi người 
bệnh cần giúp đỡ nhiều, do đó không thể đáp 
ứng được hết nhu cầu của bệnh nhi và người 
nhà. Đội ngũ nhân viên CTXH cũng chưa hỗ 
trợ thực sự đắc lực cho nhân viên y tế.
“Nhiều bệnh nhi của khoa tôi đã được giúp 
đỡ tiền viện phí, được hỗ trợ suất ăn miễn 
phí trong quá trình điều trị tại bệnh viện. Tuy 
nhiên, hoạt động cũng chỉ ở phạm vi nhỏ vì số 
lượng bệnh nhi cần giúp đỡ quá nhiều trong 
khi lực lượng CTXH thì còn ít cả nhân lực 
và nguồn lực” (PVS, Nữ, Điều dưỡng trưởng 
khoa A5).
Không chỉ trực tiếp hỗ trợ cho người bệnh và 
gia đình, nhân viên CTXH còn liên kết phối 
hợp với nhân viên y tế, từ khâu tiếp nhận, 
thực hiện kế hoạch hỗ trợ người bệnh, và 
cũng giúp đội ngũ nhân viên y tế giảm một 
phần công việc, kết nối giữa y tá, bác sĩ với 
người bệnh và người nhà. Tuy nhiên, họ mới 
chỉ hỗ trợ hướng dẫn cho người bệnh, người 
nhà từ đó giảm áp lực cho nhân viên y tế, chứ 
chưa hỗ trợ về chuyên môn đối với nhân viên 
y tế. Như vậy, dù đạt nhiều kết quả trong thực 
hiện vai trò nhưng đội ngũ nhân viên CTXH 
tại bệnh viện Nhi Trung ương hiện nay vẫn 
còn nhiều thiếu hụt về số lượng và chất lượng.
BÀN LUẬN
Tại bệnh viện Nhi Trung ương đội ngũ nhân 
viên CTXH đã thực hiện vai trò là người hỗ 
trợ, vai trò là người môi giới trung gian, vai 
trò là người giáo dục hướng dẫn với các nhóm 
đối tượng người bệnh, người nhà người bệnh 
và nhân viên y tế. Tuy nhiên, kết quả nghiên 
cứu cho thấy hoạt động CTXH tại bệnh viện 
Nhi Trung ương vẫn còn nhiều khó khăn, hoạt 
động hỗ trợ của nhân viên CTXH chưa thực 
sự chuyên nghiệp. Nguyên nhân xuất phát bởi 
nhiều lý do khác nhau trong đó nguyên nhân 
lớn nhất là thiếu nguồn nhân lực, khi mà nhu 
cầu của người bệnh, người nhà người bệnh 
và nhân viên y tế quá lớn nhưng số lượng 
nhân viên CTXH còn ít, chưa đáp ứng được 
nhu cầu của nhiều đối tượng. Bên cạnh đó, 
nhận thức của các đối tượng người nhà người 
bệnh, nhân viên y tế về CTXH còn hạn chế đã 
phần nào hạn chế tính chuyên nghiệp của hoạt 
động CTXH trong bệnh viện.
Nguyễn Thị Huệ và cộng sự
23
Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 01-2020)
Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.01-2020)
Xã hội Việt Nam đã và đang thực hiện những 
bước chuyển mình lớn không chỉ về kinh tế 
mà cả về mọi mặt văn hóa – xã hội. Cùng với 
sự phát triển đó thì cũng còn nhiều vấn đề xã 
hội cần giải quyết, trong đó có vấn đề chăm 
sóc sức khỏe. Do vậy ngành CTXH hơn lúc 
nào hết cần xuất hiện vai trò của nhân viên 
CTXH trong bệnh viện hướng đến sự hỗ trợ 
can thiệp và hỗ trợ hệ thống y tế cũng như 
người bệnh trong chăm sóc sức khỏe. Việc 
đào tạo và triển khai đội ngũ nhân viên CTXH 
trong các bệnh viện đã, đang và sẽ trở thành 
một nhu cầu cấp thiết đối với xã hội Việt Nam 
hiện nay.
Trong điều kiện hoạt động nghiên cứu và xây 
dựng mô hình hoạt động CTXH tại Việt Nam 
đang ở những bước đầu, nhất là việc phát triển 
mô hình CTXH trong các bệnh viện. Nghiên 
cứu đã góp phần hoàn thiện việc thực hiện 
vai trò của nhân viên CTXH trong bệnh viện 
vừa sát thực, phù hợp với tình hình thực tế tại 
Việt Nam. Đó là vai trò của nhân viên CTXH 
chuyên nghiệp cung cấp các dịch vụ trợ giúp 
cho các người bệnh, gia đình người bệnh và 
đội ngũ y tế trong bệnh viện (5).
KẾT LUẬN
Kết quả nghiên cứu cho thấy sự có mặt của 
đội ngũ nhân viên CTXH chuyên nghiệp 
trong bệnh viện vô cùng quan trọng. Đội 
ngũ nhân viên CTXH đóng vai trò thúc đẩy 
hiệu quả chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh 
tại bệnh viện bằng việc thực hiện tốt những 
vai trò của mình. Nhân viên CTXH tại bệnh 
viện Nhi Trung ương đã thực hiện vai trò 
là người hỗ trợ, người môi giới trung gian, 
người giáo dục hướng dẫn với các nhóm đối 
tượng người bệnh, người nhà người bệnh và 
nhân viên y tế. Những vai trò như hỗ trợ, 
người môi giới trung gian được thực hiện tốt 
hơn cả. Người bệnh, người nhà người bệnh 
và nhân viên y tế hài lòng và mong muốn 
nhận được sự hỗ trợ để đáp ứng nhu cầu vật 
chất cũng như tinh thần.
Tuy nhiên, hoạt động CTXH tại bệnh viện 
Nhi Trung ương còn nhiều khó khăn, đặc biệt 
là thiếu nguồn nhân lực, nhu cầu người bệnh, 
người nhà người bệnh và nhân viên y tế quá 
lớn so với số lượng ít ỏi nhân viên CTXH. 
Nhận thức của người nhà người bệnh, nhân 
viên y tế về CTXH còn hạn chế đã phần nào 
làm cho hoạt động này mang tính chuyên 
nghiệp chưa cao.
Để phát huy vai trò của đội ngũ nhân viên 
CTXH trong bệnh viện Nhi Trung ương, cũng 
như đẩy mạnh, nhân rộng mô hình hoạt động 
này cần chuyên nghiệp hóa vai trò của nhân 
viên CTXH bằng nhiều giải pháp đồng bộ. 
Trong đó giải pháp hàng đầu là tăng cường 
nhân lực về số lượng, chất lượng đội ngũ 
nhân viên CTXH.
Giải pháp chuyên nghiệp hóa đội ngũ nhân 
viên CTXH bệnh viện Nhi Trung ương
Nhóm nghiên cứu không trình bày sâu về nhu 
cầu chuyên nghiệp hóa và hệ thống nguồn lực 
cần có để chuyên nghiệp hóa đội ngũ nhân 
viên CTXH bệnh viện Nhi Trung ương, nhóm 
nghiên cứu sẽ đề cập 4 giải pháp chính để đạt 
được mục đích chuyên nghiệp hóa đội ngũ 
nhân viên CTXH trong bệnh viện tại bệnh 
viện Nhi Trung ương hiện nay:
Thứ nhất, về tài chính: hiện nay, hoạt động 
CTXH tại bệnh viện Nhi Trung ương rất thiếu 
kinh phí hoạt động, cơ sở vật chất trang thiết 
bị chưa đầy đủ. Do vậy, giải pháp về tài chính 
cần đảm bảo kinh phí hoạt động, cơ sở vật 
chất trang thiết bị, và đặc biệt là chế độ tiền 
lương, thưởng cho đội ngũ nhân viên CTXH 
đang làm việc hiện nay.
Nguyễn Thị Huệ và cộng sự
24
Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 01-2020)
Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.01-2020)
Thứ hai, về giáo dục: đẩy mạnh đào tạo, 
tăng cường nhân lực. Giải pháp về giáo dục 
là cần đào tạo, tái đào tạo và thường xuyên 
cập nhật, tăng cường bổ sung kiến thức, kỹ 
năng cho nhân viên CTXH. Không chỉ được 
quan tâm đào tạo, đào tại lại mà nhân viên 
CTXH cần đào tạo nâng cao, tham quan học 
hỏi kinh nghiệm từ các mô hình CTXH trong 
bệnh viện trong nước và thế giới, tham gia bồi 
dưỡng kiến thức, kỹ năng để nâng cao năng 
lực, chuyên môn và hiệu quả trợ giúp.
Thứ ba, về chính sách: bệnh viện cần có các 
chính sách tăng cường cơ sở vật chất, chế độ 
đãi ngộ, quan tâm đến nhân viên CTXH và 
nhận thức đầy đủ tầm quan trọng về vai trò 
của nhân viên CTXH trong bệnh viện. Phòng 
CTXH cần vị thế độc lập, thành lập mạng lưới 
CTXH tại các khoa phòng trong bệnh viện để 
có thể hỗ trợ tới người bệnh khó khăn nhanh 
chóng nhất.
Thứ tư, về tuyên truyền nâng cao nhận thức, 
hiểu biết của các đối tượng và của xã hội về 
vai trò của nhân viên CTXH trong bệnh viện. 
Nhận thức được đầy đủ về ý nghĩa, vai trò 
của nhân viên CTXH chuyên nghiệp trong 
bệnh viện thì sự phối hợp thực hiện sẽ tốt 
hơn, hiệu quả trợ giúp cao hơn. Bản thân 
nhân viên CTXH phải ý thức, nắm rõ và tuân 
thủ nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp khi hoạt 
động CTXH.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Brenda Dubois, Karla Krogsrud Miley (1992), 
Social Work An Empowering Profession, NXB 
Allyn and Bacon 1992.
2. DuBois and Mile (2005), Encyclopedia of 
Social Welfare History in North America, 
SAGE Publications 2005.
3. Vũ Thị Minh Hạnh (2012), Tổng quan về Công 
tác xã hội trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe trên 
thế giới và ở Việt Nam, Hội thảo khoa học Công 
tác xã hội trong bệnh viện- Những vấn đề lý 
luận và thực tiễn thực hành, NXB Đại học Quốc 
gia Hồ Chí Minh 2012
4. Bệnh viện Nhi Trung ương (2014), Báo cáo 
hoạt động phòng công tác xã hội bệnh viện Nhi 
Trung ương năm 2014.
5. Đặng Kim Khánh Ly, Dương Thị Phương 
(2013), Định hướng vai trò của nhân viên công 
tác xã hội trong các bệnh viện ở Việt Nam hiện 
nay, Hội thảo quốc tế: Chia sẻ kinh nghiệm quốc 
tế về Công tác xã hội và An sinh xã hội, NXB 
Đại học quốc gia Hà Nội, Tr 576- 590.
Nguyễn Thị Huệ và cộng sự