Vai trõ của chủ nghĩa Mác-Lênin với Việt Nam - Qua nhận định, đánh giá của Hồ Chí Minh

in, Hồ Chí Minh thƣờng xuyên 
nhấn mạnh: Chủ nghĩa Mác - Lênin phải đƣợc nhận thức và vận dụng sáng tạo vào điều 
kiện lịch sử cụ thể của Việt Nam. Ngƣời theo chủ nghĩa Mác - Lênin phải là ngƣời tỉnh 
táo, sáng tạo, vừa tránh giáo điều, dập khuôn máy móc, vừa tránh cơ hội, xét lại. Nắm 
vững những quan điểm cốt lõi của chủ nghĩa Mác - Lênin, Ngƣời khẳng định: “Chủ 
nghĩa Mác - Lênin nhận rằng: Trong cả tổng quá trình phát triển tuyệt đối của toàn thể 
vũ trụ thì những quá trình phát triển cụ thể chỉ là tƣơng đối. Do đó, những sự hiểu biết 
của ngƣời ta trong từng giai đoạn nhất định chỉ là những sự thật tƣơng đối trong cái sự 
thật tuyệt đối to lớn. Vô số sự thật tƣơng đối họp lại thành sự thật tuyệt đối. Sự phát 
triển của quá trình khách quan chứa đầy mâu thuẫn và đấu tranh. Sự phát triển của hiểu 
biết cũng đầy mâu thuẫn và đấu tranh. Công việc xã hội phát sinh, phát triển và tiêu 
diệt là vô cùng. Sự hiểu biết phát sinh, phát triển cũng là vô cùng. Cứ tiến lên mãi, thì 
sự hiểu biết cũng sâu sắc thêm mãi. Sự biến đổi trong thế giới không bao giờ hết, cho 
nên sự hiểu biết trong thực hành cũng không bao giờ hết, chủ nghĩa Mác - Lênin luôn 
luôn mở rộng đƣờng hiểu biết sự thật trong thực hành, chứ không hạn chế nó. Chủ quan 
và khách quan, lý luận và thực hành, biết và làm, là thống nhất. Chúng ta chống sai lầm 
tả khuynh và hữu khuynh, vì nó trái với điều kiện lịch sử”32. 
Ngƣời khẳng định tính sáng tạo không ngừng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tập 
trung thể hiện ở nguyên tắc căn bản thống nhất giữa lý luận và thực tiễn. Dẫn lại lời của 
Lênin, Ngƣời nói: “ trong khi nhấn mạnh sự quan trọng của lý luận, đã nhiều lần 
đồng chí Lênin nhắc đi nhắc lại rằng lý luận cách mạng không phải là giáo điều, nó là 
kim chỉ nam cho hành động cách mạng; và lý luận không phải là một cái gì cứng nhắc, 
31
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 15, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.611-612. 
32
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.129. 
Phần I. Chủ nghĩa Mác - Lênin - Giá trị trường tồn và sức sống thời đại 
|58 
nó đầy tính chất sáng tạo; lý luận luôn luôn cần đƣợc bổ sung bằng những kết luận mới 
rút ra từ trong thực tiễn sinh động. Những ngƣời cộng sản các nƣớc phải cụ thể hóa chủ 
nghĩa Mác - Lênin cho thích hợp với điều kiện hoàn cảnh từng lúc và từng nơi”33. Theo 
Ngƣời, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin là phải sáng tạo, là học lập trƣờng, quan điểm, 
phƣơng pháp, học tập cái tinh thần xử trí mọi việc, đối với mọi ngƣời và đối với bản 
thân mình. Ngƣời nhấn mạnh: “Chúng ta phải nâng cao sự tu dƣỡng về chủ nghĩa Mác 
- Lênin để dùng lập trƣờng, quan điểm, phƣơng pháp chủ nghĩa Mác - Lênin mà tổng 
kết những kinh nghiệm của Đảng ta, phân tích một cách đúng đắn những đặc điểm của 
nƣớc ta. Có nhƣ thế, chúng ta mới có thể dần dần hiểu đƣợc quy luật phát triển của 
cách mạng Việt Nam, định ra đƣợc những đƣờng lối, phƣơng châm, bƣớc đi cụ thể của 
cách mạng xã hội chủ nghĩa thích hợp với tình hình nƣớc ta”34. “Học tập chủ nghĩa 
Mác - Lênin là học tập cái tinh thần xử trí mọi việc, đối với mọi ngƣời và đối với bản 
thân mình; là học tập những chân lý phổ biến của chủ nghĩa Mác - Lênin để áp dụng 
một cách sáng tạo vào hoàn cảnh thực tế của nƣớc ta. Học để mà làm. Lý luận đi đôi 
với thực tiễn. Nhƣng có đồng chí học thuộc lòng một số sách vở về chủ nghĩa Mác - 
Lênin. Họ tự cho mình là hiểu biết chủ nghĩa Mác - Lênin hơn ai hết. Song, khi gặp 
việc thực tế, thì họ hoặc là máy móc, hoặc là lúng túng. Lời nói và việc làm của họ 
không nhất trí. Họ học sách vở Mác - Lênin, nhƣng không học tinh thần Mác - Lênin. 
Học để trang sức, chứ không phải để vận dụng vào công việc cách mạng. Đó cũng là 
chủ nghĩa cá nhân”35. Vì vậy, nhiều lần Ngƣời nhắc nhở phải coi trọng việc học tập, vận 
dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin. Ngƣời nói: “Phải học tập”36, “cố gắng học 
tập”37, “ra sức học tập chủ nghĩa Mác - Lênin”38 để “ áp dụng vào công tác hàng 
ngày”39, “ áp dụng nó vào công tác cách mạng thực tế”40. 
Cùng với việc nhấn mạnh phải coi trọng việc học tập, vận dụng sáng tạo chủ 
nghĩa Mác - Lênin, Ngƣời cũng phê bình, cảnh báo tránh dập khuôn, máy móc, giáo 
điều trong học tập và áp dụng chủ nghĩa Mác - Lênin. Ngƣời nhắc nhở: “Chủ nghĩa 
33
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.95. 
34
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.92. 
35
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.611. 
36
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.474. 
37
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.610. 
38
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.603. 
39
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 8, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.100. 
40
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.298. 
“100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
59| 
Mác - Lênin không phải ở đâu ngƣời ta cũng làm cộng sản, cũng làm Xô viết”41; “Ta 
không thể giống Liên Xô, vì Liên Xô có phong tục tập quán khác, có lịch sử địa lý 
khác. Các cô, các chú có thảo luận về Đại hội Đảng Cộng sản Liên Xô lần thứ XX 
không? Đại hội đã chỉ cho ta thấy ta có thể đi con đƣờng khác để tiến lên chủ nghĩa xã 
hội”42. Học chủ nghĩa Mác - Lênin “không nên nói trên trời dƣới đất, nào là khách 
quan, chủ quan, nào là tích cực, tiêu cực, không đâu vào đâu cả Không nên lúc nào 
cũng trích C. Mác, cũng trích Lênin”43; “ chúng ta phải học chủ nghĩa Mác - Lênin 
để phân tích và giải quyết các vấn đề cụ thể của cách mạng nƣớc ta, cho hợp với điều 
kiện đặc biệt của nƣớc ta”44. 
2.5. Chủ nghĩa Mác - Lênin soi sáng con đường, góp phần quan trọng vào mọi 
thắng lợi của cách mạng Việt Nam 
Theo Hồ Chí Minh, chủ nghĩa Mác - Lênin là nền tảng tƣ tƣởng của Đảng, vạch 
đƣờng đúng đắn cho cách mạng Việt Nam, giúp Đảng Cộng sản Việt Nam giành quyền 
lãnh đạo cách mạng ngay từ khi mới ra đời. Ngƣời nói: “Cách mạng tháng Mƣời vĩ đại 
là ngọn đèn pha soi sáng cuộc đấu tranh cho tự do và hạnh phúc. Cách mạng tháng 
Mƣời đã đem lại cho chúng tôi chủ nghĩa Mác - Lênin. Học thuyết bất hủ đó đã vạch ra 
con đƣờng mà chúng tôi phải đi theo”45; “Thấm nhuần chủ nghĩa Mác - Lênin, Đảng đã 
đề ra đƣờng lối cách mạng đúng đắn. Trong bản Cương lĩnh cách mạng tư sản dân 
quyền năm 1930, Đảng đã nêu rõ nhiệm vụ chống đế quốc và chống phong kiến, thực 
hiện dân tộc độc lập, ngƣời cày có ruộng. Cƣơng lĩnh ấy rất phù hợp với nguyện vọng 
thiết tha của đại đa số nhân dân ta là nông dân. Vì vậy, Đảng đã đoàn kết đƣợc những 
lực lƣợng cách mạng to lớn chung quanh giai cấp mình. Còn các đảng phái của các giai 
cấp khác thì hoặc bị phá sản, hoặc bị cô lập. Do đó, quyền lãnh đạo của Đảng ta - Đảng 
của giai cấp công nhân - không ngừng củng cố và tăng cƣờng”46. 
Sau này, trong mỗi chặng đƣờng cách mạng, khi tổng kết, đánh giá về những 
thành tựu, thắng lợi của cách mạng Việt Nam, Hồ Chí Minh luôn luôn nhấn mạnh đến 
tính “đúng đắn”, vai trò chỉ lối, đƣa đƣờng, góp phần quyết định vào những thắng lợi 
41
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.573. 
42
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 10, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.39. 
43
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 14, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.161. 
44
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.95-96. 
45
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.12. 
46
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.407. 
Phần I. Chủ nghĩa Mác - Lênin - Giá trị trường tồn và sức sống thời đại 
|60 
cách mạng Việt Nam của chủ nghĩa Mác - Lênin. Sau Cách mạng tháng Tám năm 
1945, Ngƣời nói thắng lợi của Cách mạng tháng Tám ở Việt Nam: “ một lần nữa đã 
chứng tỏ tính chất đúng đắn của chủ nghĩa Mác - Lênin về vấn đề dân tộc và thuộc địa, 
tính chất đúng đắn của đƣờng lối mà Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mƣời 
năm 1917 đã vạch ra”47. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954, nhiều lần Ngƣời 
khẳng định thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, chiến thắng Điện 
Biên Phủ, chứng minh tính đúng đắn của chủ nghĩa Mác - Lênin. Ngƣời khẳng định: “ 
Thắng lợi của, cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ rằng một dân tộc dù nhỏ yếu, nhƣng 
đoàn kết chặt chẽ dƣới sự lãnh đạo của giai cấp công nhân và Đảng của nó, đi đúng 
đƣờng lối của chủ nghĩa Mác - Lênin, thì nhất định đánh thắng đƣợc đế quốc xâm 
lƣợc”48; “Chiến thắng Điện Biên Phủ càng làm sáng ngời chân lý của chủ nghĩa Mác - 
Lênin trong thời đại ngày nay: Chiến tranh xâm lƣợc của bọn đế quốc nhất định thất 
bại, cách mạng giải phóng của các dân tộc nhất định thành công”49; “Chiến thắng lịch 
sử Điện Biên Phủ đã kết thúc cuộc kháng chiến trƣờng kỳ... Chúng tôi coi chiến thắng 
này là thắng lợi của chủ nghĩa Mác - Lênin đƣợc áp dụng một cách đúng đắn trong 
những điều kiện dân tộc của Việt Nam”50. Ngƣời kết luận: “Nói tóm lại, chín năm trƣớc 
nhân dân ta bị làm nô lệ, ngày nay nhân dân ta là chủ nhân ông. Kết quả ấy cũng vì có 
chủ nghĩa Mác - Lênin soi sáng con đƣờng cách mạng của chúng ta51; vì “Đảng ta thấm 
nhuần chủ nghĩa Mác - Lênin”52. 
Tổng kết lịch sử ba mƣơi năm đấu tranh của Đảng, Ngƣời đã dạy chúng ta rằng: 
“Thấm nhuần chủ nghĩa Mác - Lênin, tuyệt đối trung thành với lợi ích của giai cấp vô 
sản và của dân tộc; giữ gìn sự đoàn kết nhất trí trong Đảng và sự đoàn kết nhất trí giữa 
các đảng cộng sản, giữa các nƣớc trong đại gia đình xã hội chủ nghĩa, đó là cái bảo 
đảm chắc chắn nhất cho cách mạng thắng lợi”53. Trả lời phỏng vấn của Sáclơ Phuốcniô, 
phóng viên báo l'Humanité (Pháp) ngày 15/7/1969, Ngƣời nhấn mạnh: “Về phần chúng 
tôi, chính là do cố gắng vận dụng những lời dạy của Lênin, nhƣng vận dụng một cách 
sáng tạo, phù hợp với thực tế Việt Nam ngày nay, mà chúng tôi đã chiến đấu và giành 
47
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.175. 
48
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.367. 
49
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 14, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.271. 
50
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.657 
51
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 8, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.300. 
52
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 8, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.34. 
53
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.673. 
“100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
61| 
đƣợc những thắng lợi to lớn nhƣ đồng chí đã biết. Chúng tôi giành đƣợc thắng lợi đó là 
do nhiều nhân tố, nhƣng cần phải nhấn mạnh rằng - mà không phải chỉ nhân dịp kỷ 
niệm lần thứ 100 ngày sinh Lênin - chúng tôi giành đƣợc những thắng lợi đó trƣớc hết 
là nhờ cái vũ khí không gì thay thế đƣợc là chủ nghĩa Mác - Lênin”54. 
Với niềm tin sâu sắc vào tính đúng đắn của chủ nghĩa Mác - Lênin, của sự nghiệp 
cách mạng Việt Nam dƣới sự lãnh đạo của Đảng, Hồ Chí Minh khẳng định: “Từ trong 
học thuyết dạt dào sức sống của chủ nghĩa Lênin, chúng tôi khơi nguồn sức mạnh để 
giành thắng lợi cho sự nghiệp thiêng liêng là hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ, để 
giành thắng lợi cho chủ nghĩa xã hội!”55; “Chủ nghĩa Lênin đối với chúng ta, những 
ngƣời cách mạng và nhân dân Việt Nam, không những là cái "cẩm nang" thần kỳ, 
không những là cái kim chỉ nam, mà còn là mặt trời soi sáng con đƣờng chúng ta đi tới 
thắng lợi cuối cùng, đi tới chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản”56; “Chúng tôi là 
những kẻ chiến thắng hiện tại cũng nhƣ trong tƣơng lai, vì con đƣờng đi của chúng tôi 
đƣợc học thuyết vĩ đại của chủ nghĩa Mác - Lênin soi sáng”57. Thực tiễn của sự vận động 
lịch sử cách mạng Việt Nam với những thắng lợi vĩ đại xuyên suốt chiều dài lịch sử 
chứng tỏ tính đúng đắn trong niềm tin son sắt của Ngƣời đối với chủ nghĩa Mác - Lênin. 
III. KẾT LUẬN 
Chủ tịch Hồ Chí Minh là lãnh tụ, bậc thầy, có bề dày thực tiễn của cách mạng 
Việt Nam; lại là nhà tƣ tƣởng, nhà lý luận vĩ đại hiếm có của thế giới ngày nay. Ngƣời 
có công lao đầu tiên, lớn nhất trong việc tuyên truyền, vận dụng, phát triển sáng tạo chủ 
nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn Việt Nam. Vì vậy, Ngƣời có cơ sở, điều kiện đƣa ra 
những quan điểm đúng đắn, độc đáo, sâu sắc, sáng tạo về mối quan hệ giữa chủ nghĩa 
Mác - Lênin với Việt Nam, khẳng định những giá trị, vai trò hạt nhân, cốt lõi tiêu biểu, 
nổi bật của chủ nghĩa Mác - Lênin với Việt Nam. Bài viết bƣớc đầu, nghiên cứu, tìm 
hiểu những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về vai trò của chủ nghĩa Mác - Lênin 
với Việt Nam: Chủ nghĩa Mác - Lênin - chính là nơi trú ngụ, tiềm ẩn, khơi nguồn, phát 
tích con đƣờng cứu nƣớc, giải phóng dân tộc; “ngọn lửa” chấm dứt sự “tăm tối” - khủng 
hoảng sâu sắc về đƣờng lối cứu nƣớc, giải phóng dân tộc Việt Nam đầu thế kỷ XX; là 
một học thuyết khoa học, “chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất”; là chủ 
54
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 15, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.590. 
55
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.415. 
56
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.563. 
57
 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.313. 
Phần I. Chủ nghĩa Mác - Lênin - Giá trị trường tồn và sức sống thời đại 
|62 
nghĩa vạch ra con đƣờng duy nhất đúng cho cách mạng Việt Nam; là nhân tố hình 
thành và một trong các nhân tố, thành tố hạt nhân cấu trúc nên nền tảng tƣ tƣởng, cốt 
lõi đảm bảo sự vững mạnh của Đảng Cộng sản Việt Nam; phải đƣợc nhận thức và vận 
dụng sáng tạo vào điều kiện lịch sử cụ thể của Việt Nam, soi sáng con đƣờng, góp phần 
quan trọng vào mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam Qua đó, làm rõ vai trò của chủ 
nghĩa Mác - Lênin với Việt Nam qua lăng kính, nhận định, đánh giá của tầm vĩ nhân - 
Hồ Chí Minh và cũng làm rõ vai trò của Ngƣời trong việc vận dụng sáng tạo chủ nghĩa 
Mác - Lênin vào điều kiện lịch sử cụ thể của Việt Nam, thúc đẩy sự phát triển mạnh 
mẽ, to lớn sự nghiệp cách mạng Việt Nam qua bao thăng trầm, biến cố lịch sử. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1. Viện Mác - Lênin thuộc Ban Chấp hành Trung ƣơng Ðảng Cộng sản Liên Xô 
(1975), Các Mác - Tiểu sử, tập 1, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. 
2. C. Mác và Ph. Ăngghen, Toàn tập, bản tiếng Ðức, tập 1 bổ sung, tr.594// Trích 
lại từ H. Ghem-cốp (2000), Cuộc đời của chúng tôi - Tiểu sử của C. Mác và 
Ph. Ăngghen, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
3. GS.TS. Hoàng Chí Bảo (Chủ biên) (2010), Bản chất khoa học và cách mạng 
của chủ nghĩa Mác - Lênin, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội. 
4. C. Mác và Ph. Ăngghen (1995), Toàn tập, (50 tập), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
5. V.I. Lênin (2005), Toàn tập, (55 tập), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
6. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, (15 tập), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.