Tư tưởng nhất quán về quyền con người và quyền dân tộc trong tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh

 Chí Minh ñã phát trin thêm nhiu lun ñim mi v nhân quyn. Nét ñc sc 
 trong tư tưng H Chí Minh v quyn con ngưi ñưc th hin  nhng ni dung sau: 
 Mt là , trong lý lun v quyn con ngưi ca các hc gi phương Tây, ch yu và ct 
 lõi ca nó là quyn t do cá nhân. Tiêu biu cho quan ñim này có J.S.Mill – v “giáo ch 
 t do” ca ch nghĩa t do c ñin Anh. Trong tác phm Bàn v t do (On liberty, 1859), 
J.S.Mill ñ cp ñn là các quyn t do ca cá nhân trên các phương din: T do tư tưng, 
tôn giáo, t do ngôn lun; t do v s thích, t do ñt k hoch cho cuc sng và t do hi 
hp. Nhng quyn này là cn thit nhưng chưa ñ trong bi cnh thi ñi mi, bi vì trong 
giai ñon này, ch nghĩa tư bn ñã chuyn t t do cnh tranh sang giai ñon ch nghĩa ñ 
quc. Bng sc mnh kinh t, các cưng quc tư bn ñã ñi xâm chim thuc ña, ñt ách 
thng tr tàn bo cho nhân dân các nưc thuc ña và ph thuc. T bi cnh lch s ñó, H 
Chí Minh ñã tip thu lý lun quyn con ngưi ca các hc gi phương Tây và ñt vn ñ 
quyn con ngưi trong mi quan h vi quyn dân tc. 
 Hai là , H Chí Minh không nhng k tha nhng giá tr ph bin v nhân quyn trong 
 lch s mà còn nâng giá tr ñó lên mt tm cao mi.  ñây Ngưi không ch ñu tranh 
 giành quyn cho con ngưi mà còn nhn mnh ñn quyn làm ngưi. Bi vì quyn con 
 ngưi không ch dng li  nhng nhu cu ăn, mc, , ñi li ñ tn ti mà vươn lên trên cái 
 tn ti ñ hoàn thin, phát trin bn thân. Ni dung v quyn con ngưi trong tư tưng H 
 Chí Minh rt ña dng, phong phú, to ra mt h thng v quyn con ngưi theo quan ñim 
 khoa hc và cách mng. 
 Ba là , H Chí Minh tip cn nhân quyn không ch dưi góc ñ lý lun mà còn là mt 
 nguyên tc trong hành ñng ca Ngưi. Không phi là mt nhà lý lun tháp ngà, H Chí 
 Minh là mt tm gương sáng, là mt pho sách trn vn v nhân quyn và cho cuc ñu 
 tranh v quyn con ngưi. Ngưi tâm nim “Tôi ch có mt s ham mun, ham mun tt 
184 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
bc, là làm sao cho nưc ta ñưc hoàn toàn ñc lp, dân ta ñưc hoàn toàn t do, ñng bào 
ai cũng có cơm ăn áo mc, ai cũng ñưc hc hành” [7, tr.161  162]. Điu ñó cho thy, H 
Chí Minh rt quan tâm ñn vn ñ con ngưi và gii phóng con ngưi, coi ñó là mc ñích 
cao nht cn ñt ti trong mi hot ñng lý lun và cách mng. 
 Tuyên ngôn ñc lp mà H Chí Minh là tác gi duy nht ñưc xác ñnh là văn bn ñu 
tiên khng ñnh trên c phương din lý lun và thc tin quyn con ngưi, quyn t do, 
bình ñng dân tc ca nhân dân Vit Nam phù hp vi ño lý, pháp lý quc t. 
2.3. Quyn con ngưi ca mi cá nhân gn vi quyn thiêng liêng ca c dân tc 
 Trong bn Tuyên ngôn ñc lp, quyn con ngưi và quyn dân tc ñưc khng ñnh 
mt cách rõ ràng và gn bó vô cùng cht ch. Giáo sư Nht Bn Singo Sibata tng ñánh 
giá: “Cng hin ni ting ca c H Chí Minh là  ch ñã phát trin quyn con ngưi 
thành quyn dân tc” [4, tr.240] trong bn Tuyên ngôn bt h này. 
 M ñu Tuyên ngôn ñc lp, H Chí Minh nêu ngay mt câu trích trong Tuyên ngôn 
Đc lp ca nưc M “Tt c mi ngưi ñu sinh ra có quyn bình ñng. To hóa cho h 
nhng quyn không ai có th xâm phm ñưc; trong nhng quyn y, có quyn ñưc sng, 
quyn t do và quyn mưu cu hnh phúc. 
 Li bt h y  trong bn Tuyên ngôn Đc lp năm 1776 ca nưc M” [7, tr.9]. 
 Vi mt trí tu uyên bác, H Chí Minh am hiu tưng tn các danh ngôn ca Đông  
Tây, kim, c ñ trích dn. Tuy nhiên khi son tho mt văn bn lp quc  mang tính 
trưng tn  H Chí Minh ñã phi cân nhc ñy ñ khi chn mt câu trích mà Ngưi ñánh 
giá là bt h. Nó bt h vì bao quát ñưc nhng ưc vng ln nht, bao trùm nht trong 
lch s nhân loi. Đó là nhng quyn cơ bn ca con ngưi: quyn sng, quyn t do và 
quyn tư hu ca con ngưi. Tt c nhng ñiu này ñã ñưc trit gia J.Locke khng ñnh 
t th k XVII. Năm 1776, khi son Tuyên Ngôn ñc lp cho nưc M, T.Jefferson ñã thay 
th quyn th ba trong lý thuyt v quyn con ngưi ca J.Locke thành quyn mưu cu 
hnh phúc. T.Jefferson khng ñnh mưu cu hnh phúc là mt trong nhng quyn cơ bn, 
ñ con ngưi có th tìm kim hnh phúc cho mình mà không chu kip sng nô l, lm 
than. Mt ch ñ xã hi tin b phi to cơ hi ñ mi ngưi có th mưu cu hnh phúc. 
 T mt chân lý có giá tr lch s, H Chí Minh phát trin thêm ý nghĩa mi trong bi 
cnh thi ñi ca Ngưi bng cách “Suy rng ra, câu y có ý nghĩa là: tt c các dân tc 
trên th gii ñu sinh ra bình ñng, dân tc nào cũng có quyn sng, quyn sung sưng và 
quyn t do” [7, tr.9]. 
 T nhng quyn cơ bn ca con ngưi mà các trit gia phương Tây  nhng th k 
trưc tha nhn, trong bi cnh thi ñi mi, H Chí Minh ñã phát trin thành quyn dân 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 13/2017 185 
tc. Nu quyn t do ca con ngưi ñưc hình thành t nhân phm vn có ca con ngưi, 
là cái tt yu ca con ngưi thì quyn t quyt ca dân tc xét v mt ño lý và pháp lý 
cũng là quyn t nhiên ca các dân tc. Tư tưng này ca H Chí Minh không ch có ý 
nghĩa ñi vi dân tc Vit Nam mà còn có nh hưng ñn các dân tc b áp bc, nô dch 
khác trên th gii. Trong thi ñi ñ quc ch nghĩa, các nưc ñ quc ñã tin hành cuc 
chin tranh xâm lưc, áp bc, nô dch các dân tc thuc ña, trong ñó có Vit Nam. Mc dù 
trong Tuyên ngôn ñc lp ca M và Tuyên ngôn Nhân quyn và Dân quyn ca Pháp ñu 
khng ñnh các quyn cơ bn ca con ngưi nhưng thc cht ñó ch là quyn ca mt s 
dân tc t cho mình là “văn minh”, “mu quc”. Các nưc ñ quc không h chia s nhng 
giá tr nhân quyn  c phương din lý thuyt và thc tin  cho dân tc thuc ña. Trong 
bài tr li phng vn nhà văn ngưi Pháp – Rơnê Marăng, H Chí Minh hi tưng “Khi tôi 
ñ mưi ba tui, ln ñu tiên ñưc nghe ba ch Pháp: T do, Bình ñng, Bác ái Và t 
thu y, rt mun làm quen vi nn văn minh Pháp, mun tìm xem nhng gì n sau nhng 
ch y. Nhưng trong nhng trưng hc cho ngưi bn x, bn Pháp dy ngưi như dy 
con vt. Chúng giu không cho ngưi nưc tôi xem sách báo. Không phi ch sách ca các 
nhà văn mi, mà c Rútxô và Môngtexkiơ cũng b cm” [6, tr.476]. Trong Tuyên ngôn ñc 
lp, H Chí Minh ñã t cáo ti ác tày tri ca thc dân Pháp bng nhng chng c c th: 
“Chúng lp ra nhà tù nhiu hơn trưng hc. Chúng thng tay chém git nhng ngưi yêu 
nưc thương nòi ca ta. Chúng tm các cuc khi nghĩa ca ta trong nhng b máu.”; 
“Chúng ràng buc dư lun, thi hành chính sách ngu dân.”; “Chúng dùng thuc phin, rưu 
cn ñ làm cho nòi ging ta suy nhưc.”; “V kinh t, chúng bóc lt dân ta ñn tn xương 
ty, khin cho dân ta nghèo nàn, thiu thn, nưc ta xơ xác, tiêu ñiu”, hành ñng ca 
chúng trái hn vi nhân ño và chính nghĩa [7, tr.910]. Như vy, trên thc t, các nưc ñ 
quc ngang nhiên chà ñp lên nhân quyn ca ngưi dân nưc thuc ña và ph thuc. 
 Trên hành trình ñi tìm ñưng cu nưc, H Chí Minh ñã rút ra ñưc kt lun: mun 
giành ñưc quyn sng, quyn t do và quyn mưu cu hnh phúc thì nhân dân các nưc 
thuc ña trưc ht phi giành ñưc ñc lp dân tc. Ch khi dân tc ñưc ñc lp thì 
quyn t quyt và bình ñng dân tc mi ñưc thc hin, khi ñó, mi ngưi dân mi ñưc 
t do và ñưc hưng nhng quyn cơ bn ca con ngưi. Vì vy, ñu tranh cho dân tc 
ñưc ñc lp là cơ s, ñiu kin tiên quyt bo ñm quyn con ngưi cho nhân dân, cho 
tng cá nhân. 
 T vn ñ quyn t do ca con ngưi mà thy ñưc quyn t do và bình ñng ca các 
dân tc là mt ñóng góp vĩ ñi ca H Chí Minh vào lý lun v nhân quyn ca nhân loi  
th k XX. Vào thi ñim ñó, quan ñim v nhân quyn ca Liên hip quc cũng mi ch 
xem xét v quyn con ngưi, chưa chưa thy ñưc quyn t quyt ca các dân tc. Phi 
186 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
ñn gia thp k 60 ca th k XX tr ñi, khim khuyt này mi ñưc phát hin và ñiu 
chnh. Đn Công ưc quc t v các quyn kinh t, văn hóa, xã hi (năm 1966) và Công 
ưc quc t v các quyn dân s và chính tr (năm 1966) ghi nhn “Tt c mi dân tc ñu 
có quyn t quyt” [8, tr.218]. Ti Hi ngh nhân quyn th gii t chc  Vienna (nưc 
 Áo) năm 1993, cng ñng quc t mt ln na khng ñnh: Tt c các dân tc ñu có 
 quyn t quyt dân tc. Quyn này bao gm: Quyn xác lp ch ñ chính tr, th ch quc 
 gia và h thng pháp lut. Tt c các quc gia ñu phi tôn trng quyn ñó. Vi quyn này, 
 các nhà nưc có quyn áp dng mi bin pháp, trong ñó có xây dng và thc thi pháp lut 
 ñ bo v ch ñ ca mình. Nhng hành vi chng li ch ñ chính tr và nhà nưc hin hu 
 là vi phm quy lut, tt yu s mt t do. Nhn thc ñúng ñn v t do ca cá nhân không 
 th không nhn thc ñúng quy lut này. Hay nói cách khác, không có quyn t do cá nhân 
 nào ñưc phép ñng trên hoc chà ñp lên ch ñ chính tr, li ích ca Nhà nưc. Vic 
 khưc t hay th tiêu quyn dân tc t quyt là mt s vi phm nhân quyn. Như vy, 
 ngay t rt sm H Chí Minh ñã có tm nhn thc vưt thi ñi v mi quan h gia 
 quyn con ngưi vi quyn ñc lp và t do ca dân tc. 
 S thng nht bin chng gia quyn dân tc và quyn con ngưi, v khát vng và 
tinh thn ñu tranh kiên quyt ñ gi vng nn ñc lp t do trong Tuyên ngôn ñc lp ca 
H Chí Minh vn có ý nghĩa ñc bit sâu sc trong công cuc xây dng và bo v T quc 
hin nay. Đng ta xác ñnh: “Con ngưi là trung tâm ca chin lưc phát trin, ñng thi là 
ch th phát trin. Tôn trng và bo v quyn con ngưi, gn quyn con ngưi vi quyn 
và li ích ca dân tc, ñt nưc và quyn làm ch ca nhân dân” [1, tr.76]. Năm 2013, 
trong bn Hin pháp mi ñã th hin mt bưc tin quan trng khi ñ cao nhân quyn như 
tng hòa quyn con ngưi và quyn công dân, t ñó th ch hóa quan h gia quyn li và 
nghĩa v công dân. Đng thi, Hin pháp cũng ch rõ: Nhà nưc Cng hòa xã hi ch 
nghĩa Vit Nam là nhà nưc pháp quyn xã hi ch nghĩa ca nhân dân, do nhân dân, vì 
nhân dân; thc hin mc tiêu dân giàu, nưc mnh, dân ch, công bng văn minh, mi 
ngưi có cuc sng m no hnh phúc, có ñiu kin phát trin toàn din. Tôn trng quyn 
con ngưi cũng chính là to ñng lc ñ thúc ñy s phát trin ca xã hi, bi con ngưi là 
ch th xây dng và bo v ñt nưc. 
 S kin Vit Nam ñưc bu làm thành viên Hi ñng Nhân quyn Liên hp quc 
nhim kỳ 2014  2016 không ch th hin quan ñim trưc sau như mt ca Đng và Nhà 
nưc ta coi quyn con ngưi là giá tr và nguyn vng chung ca nhân loi, th hin chính 
sách nht quán, tôn trng, bo ñm quyn con ngưi và ch trương tăng cưng ñóng góp 
và thúc ñy hp tác quc t ca Vit Nam trên lĩnh vc này. Mt khác, ñó còn là s ghi 
nhn ca cng ñng quc t ñi vi Vit Nam trong vic xây dng Nhà nưc pháp quyn, 
phát huy dân ch và bo ñm ngày càng tt hơn các quyn ca ngưi dân. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 13/2017 187 
3. KT LUN 
 Đã hơn 70 năm trôi qua nhưng bn Tuyên ngôn ñc lp khai sinh nưc Vit Nam Dân 
ch Cng hòa vn sng mãi trong lòng bao th h ngưi Vit Nam không ch bi giá tr 
lch s, pháp lý mà còn bi giá tr nhân văn v quyn con ngưi và quyn dân tc. Vì th, 
Tuyên ngôn ñc lp ñưc coi là mt áng văn lp quc vĩ ñi, bn hùng văn ca mt dân tc 
anh hùng. Đó còn là tuyên ngôn v quyn t quyt dân tc, v các quyn cơ bn ca con 
ngưi mà dân tc Vit Nam, toàn th nhân dân Vit Nam ñã luôn bo v và gi vng các 
quyn thiêng liêng, bt kh xâm phm y. 
 Vn dng nhng tư tưng ñó ca H Chí Minh, Đng ta xác ñnh mt trong nhng 
quan ñim ch ño trong vic xây dng chính sách bo v và thc hin quyn con ngưi  
Vit Nam là bo v và thc hin quyn con ngưi không tách ri vi bo v nn ñc lp 
dân tc và ch quyn quc gia. Lch s nhân loi ñã cho thy mt dân tc không có ch 
quyn thì  ñó không th có quyn con ngưi t do, dân ch, bình ñng và hnh phúc. T 
thc tin lch s dng nưc và gi nưc ca dân tc Vit Nam ñã chng minh mt chân lý 
“Không có gì quý hơn ñc lp, t do ”. Hin nay, vi tư cách là mt quc gia ñc lp, có 
ch quyn và là thành viên tích cc ca Liên hip quc, Vit Nam ñã, ñang cùng các quc 
gia trên th gii cùng xây dng mt th gii hòa bình, an ninh, hiu bit ln nhau và tôn 
trng các chun mc quc t v nhân quyn. Dưi s lãnh ño ca Đng, Nhà nưc ta kiên 
quyt làm tht bi các âm mưu, hành ñng li dng “nhân quyn”, “dân ch”, “dân tc”, 
“tôn giáo” ñ can thip vào công vic ni b, xâm phm ch quyn ñc lp, toàn vn 
lãnh th. Thc t lch s dân tc ñã cho thy rng: Đc lp dân tc gn vi ch nghĩa xã 
hi là ñiu kin, là cơ s cho vic ñm bo quyn con ngưi, ñng thi, vic bo v quyn 
con ngưi ca tt c các dân tc trên th gii ñu phi gn vi mc tiêu chung ca 
nhân loi. 
 TÀI LIU THAM KHO 
1. Đng Cng sn Vit Nam (2011), Văn kin Đi hi ñi biu toàn quc ln th XI , Nxb Chính 
 tr Quc gia, Hà Ni. 
 2. Đng Cng sn Vit Nam (2016), Văn kin Đi hi ñi biu toàn quc ln th XII , Nxb Chính 
 tr Quc gia, Hà Ni. 
 3. Đi Vit s ký toàn thư, Nxb Văn hc, tp 2, H. 2006, 
 4. Ilia Sétlích, 1976, Th gii ca ngi và thương tic H Ch tch , Nxb S tht, Hà Ni. 
 5. Matthew Spalding (2009), “The Declaration of Independence: The Constitution of the United 
 States” (Tuyên ngôn Đc lp: Hin pháp ca Hp chúng quc Hoa Kỳ), Publisher by Heritage 
 Foundation , The United States of America. 
 6. H Chí Minh toàn tp, tp 1, Nxb Chính tr Quc gia, H.2000. 
188 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
7. H Chí Minh toàn tp, tp 4, Nxb Chính tr Quc gia, H.2000. 
8. Vin Thông tin Khoa hc xã hi (1998), Quyn con ngưi – Các văn kin quan trng , Nxb 
 Thông tin Khoa hc Xã hi, Hà Ni. 
9. Vincent Robert Johnson (1990), “The French Declaration of the Rights of Man and of Citizens 
 of 1789, the Reign of Terror, and the Revolutionary Tribunal of Paris”, Publisher by Boston 
 College , The United States of America. 
 THE CONSISTENCY IN HO CHI MINH’S THOUGHT ON HUMAN 
 RIGHTS AND NATIONAL RIGHTS IN DECLARATION OF 
 INDEPENDENCE OF THE DEMOCRATIC REPUBLIC 
 OF VIETNAM 
 AbstractAbstract: Declaration of Independence of the Democratic Republic of Vietnam written by 
 Ho Chi Minh was not only an important document of the nation in the history of struggle 
 for independence and freedom but also a declaration which shines with ideology on 
 human rights and national rights. Declaration of Independence affirms legal principles 
 national rights and fundamental human rights. Declaration was short, but it included 
 immortal contents which had historical value for significance of the times and the nation. 
 KeywordsKeywords: Declaration of Independence, human rights, national rights, Ho Chi Minh.