Tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết tôn giáo vận dụng ở Ninh Bình hiện nay

i đồng”6. Đồng 
thời, Ngƣời cũng tìm thấy điểm chung của các tôn giáo, đó là tôn giáo nào cũng có lòng 
yêu nƣớc và một đức tin cao cả. Bởi vì, một ngƣời dù theo tôn giáo nào thì trƣớc hết 
ngƣời đó phải là công dân, có nghĩa vụ với dân tộc, đất nƣớc. 
 - Nguyên tắc thứ hai, là tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo và tự do 
không tín ngưỡng, tôn giáo của nhân dân. 
 Để có thể thống nhất và xây dựng được khối đoàn kết trong đồng bào tôn giáo, từ 
đó xây dựng được khối đoàn kết toàn dân tộc, Hồ Chí Minh yêu cầu cần phải thực hiện 
nguyên tắc này, bởi Người cho rằng: tôn trọng quyền tự do tín ngƣỡng, tôn giáo tức là 
tôn trọng nhân dân, tôn trọng nhu cầu tâm linh của một bộ phận nhân dân, tôn trọng 
một yêu cầu về tự do, dân chủ trong đời sống văn hóa, tinh thần của xã hội. 
3 Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.53. 
4 Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.544. 
5 Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.373. 
6 Hồ Chí Minh (1998), Về vấn đề tín ngưỡng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.239. 
|400 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
2.3. Phương pháp đoàn kết tôn giáo 
 Phương pháp quan trọng nhất để có thể tập hợp được các tôn giáo là tôn trọng 
các giáo chủ, tranh thủ giáo sĩ và quan tâm đến đời sống của giáo dân. Bởi vì, Người 
cho rằng, giáo chủ, giáo sĩ là những người không chỉ có sự hiểu biết giáo lý, giáo luật 
mà còn hiểu biết về tình hình chính trị - xã hội và cũng là những ngƣời có đạo đức cao 
cả nên có tầm ảnh hƣởng lớn đối với đồng bào tín đồ tôn giáo. Vì vậy, nếu không nắm 
đƣợc giáo chủ, giáo sĩ thì rất khó thuyết phục đƣợc đồng bào có đạo tham gia vào khối 
đại đoàn kết toàn dân tộc. 
 Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tin tƣởng và 
giao cho nhiều ngƣời trong các tôn giáo giữ các chức vụ cao cấp, nhƣ: Giám mục Lê 
Hữu Từ, Giám mục Hồ Ngọc Cẩn là cố vấn tối cao cho Chính phủ; Linh mục Phạm Bá 
Trực là Phó Ban Thƣờng trực Quốc hội; các trí thức Công giáo, nhƣ: Nguyễn Mạnh 
Hà, Ngô Tử Hạ, Vũ Đình Tụng là Bộ trƣởng trong Chính phủ của nƣớc Việt Nam Dân 
chủ Cộng hòa; ông Cao Triều Phát - Chủ tịch Hội Cao Đài cứu quốc 12 phái hiệp nhất, 
là Cố vấn Ủy ban Kháng chiến hành chính Nam Bộ Đây cũng chính mục đích để bác 
bỏ mọi âm mƣu, thủ đoạn của kẻ thù lợi dụng tôn giáo, hòng chia rẽ, phá hoại chính 
sách tôn giáo và dân tộc, phá hoại khối đoàn kết toàn dân tộc của Đảng, Nhà nƣớc ta. 
 Phƣơng pháp thứ hai để tập hợp các tôn giáo đó là khai thác các giá trị nhân bản, 
đề cao sự tương đồng, tôn trọng sự khác biệt giữa tôn giáo và chủ nghĩa cộng sản. Với 
phƣơng pháp làm việc biện chứng, nhìn nhận sự vật, hiện tƣợng ở mọi góc độ, Chủ tịch 
Hồ Chí Minh đã nhận thấy bản chất tốt đẹp của tôn giáo, đó là khát vọng có một cuộc 
sống tốt đẹp. Ngƣời viết: Chúa Giêsu dạy: Đạo đức là bác ái. Phật Thích Ca dạy: Đạo 
đức là từ bi. Khổng Tử dạy: Đạo đức là nhân nghĩa. Tƣ tƣởng: nhân đạo của Giêsu; từ 
bi hỷ xả, bình đẳng của Phật Thích Ca; hòa mục xã hội của Khổng Tử đã gặp gỡ với 
mục tiêu lý tƣởng của chủ nghĩa xã hội mà chúng ta đang xây dựng. Đây chính là cách 
tiếp cận khoa học, giúp Ngƣời xóa bỏ những khoảng cách giữa đồng bào lƣơng và đồng 
bào giáo. 
 Nhƣ vậy, để đoàn kết đƣợc đồng bào tôn giáo vào khối đại đoàn kết dân tộc, Hồ 
Chí Minh đã đƣa ra mục tiêu, nguyên tắc và phƣơng pháp cơ bản cần thực hiện trong 
quá trình làm công tác tôn giáo. Nhờ đó, Ngƣời đã thành công trong việc đoàn kết đồng 
bào tôn giáo vào khối đại đoàn kết dân tộc. 
 Cùng với việc quan tâm đến khối đoàn kết đồng bào các tôn giáo nói chung, Chủ 
tịch Hồ Chí Minh luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến tôn giáo và đồng bào tôn giáo ở 
tỉnh Ninh Bình. 
 401| 
 Phần III. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại 
 Ngày 13/01/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã về thăm Giám mục Lê Hữu Từ và 
đồng bào Thị trấn Phát Diệm, huyện Kim Sơn tỉnh Ninh Bình. Tại đây, Ngƣời căn dặn: 
Công giáo hay không Công giáo, Phật giáo hay không Phật giáo phải nên nỗ lực đấu 
tranh cho nền độc lập của nƣớc nhà và Kính Chúa phải yêu nƣớc. Nƣớc không độc lập 
thì tôn giáo không đƣợc tự do... Vì vậy, đồng bào phải đoàn kết, hăng hái tham gia 
kháng chiến, kiến quốc. 
 Trên địa bàn tỉnh Ninh Bình có hai tôn giáo chính là Phật giáo và Công giáo. Đạo 
Công giáo có 162.015 tín đồ, chiếm 16% dân số toàn tỉnh, phân bố ở 110/143 xã, 
phƣờng, thị trấn; có Tòa Giám mục Phát Diệm với 77 giáo xứ, 361 giáo họ, 342 nhà 
thờ giáo xứ, giáo họ; có 02 dòng tu là Dòng Mến Thánh giá Phát Diệm với 01 giám 
mục, 119 linh mục; 138 nữ tu, 100 dự tu và Dòng Xi tô Châu Sơn có 01 Giám mục 
nghỉ hƣu, 19 linh mục, 106 tu sĩ, tập tu. Đạo Phật có 72.189 tín đồ, chiếm 7,65% dân số 
toàn tỉnh; 351 chùa (26 ngôi chùa đƣợc xếp hạng di tích cấp quốc gia và 40 ngôi chùa 
đƣợc xếp hạng di tích cấp tỉnh); có 372 tăng, ni (01 hòa thƣợng, 02 ni trƣởng, 07 
thƣợng toạ, 20 ni sƣ; 284 tỳ khiêu, 58 sa di). Về tổ chức, có Ban Trị sự Giáo hội Phật 
giáo Việt Nam tỉnh và 08 Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam cấp huyện7. 
 Thấm nhuần lời dạy của Ngƣời, trong những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và 
nhân dân tỉnh Ninh Bình đã phát huy truyền thống yêu nƣớc, không ngừng quan tâm 
chăm lo xây dựng khối đại đoàn toàn dân tộc trong đó đặc biệt chú trọng đến công tác 
xây dựng khối đoàn kết lƣơng - giáo. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) các cấp đã chủ 
động phối hợp với chính quyền, các ngành liên quan và các tổ chức tôn giáo, tổ chức xã 
hội - tôn giáo vận động chức sắc và đồng bào có đạo thực hiện tốt mọi chủ trƣơng, 
đƣờng lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nƣớc. 
 MTTQ đã chủ động tham mƣu cho cấp ủy, chính quyền thƣờng xuyên quan tâm 
chăm lo đến đời sống tinh thần, tâm linh của đồng bào tôn giáo, tạo điều kiện cho các 
chức sắc, chức việc và đồng bào tôn giáo tổ chức sinh hoạt tôn giáo theo Hiến Chƣơng, 
Điều lệ và quy định của pháp luật; phối hợp, tổ chức thăm, tặng quà chúc mừng các 
chức sắc, tín đồ các tôn giáo, các gia đình chính sách, ngƣời theo tôn giáo, đồng bào 
theo đạo có hoàn cảnh khó khăn; đề xuất các chính sách hỗ trợ trong việc khám chữa 
bệnh cho các chức sắc, nhân sỹ tiêu biểu trong các tôn giáo và giải quyết tốt các nhu 
cầu, nguyện vọng chính đáng của đồng bào các tôn giáo với những nội dung liên quan 
đến tín ngƣỡng, tôn giáo nhƣ: về công tác đào tạo chức sắc, phong chức, phong phẩm; 
7 Báo cáo số 19/BC-BTg ngày 12/10/2019 về tình hình tôn giáo và kết quả công tác tôn giáo năm 2019, 
nhiệm vụ năm 2020. 
|402 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
giải quyết đề nghị về xin cấp đất, xây dựng mới, sửa chữa, nâng cấp cơ sở thờ tự; thành 
lập các cơ sở thờ tự mới Hƣớng dẫn, giúp đỡ, tạo điều kiện cho các tôn giáo, đồng 
bào tôn giáo tổ chức các sự kiện với quy mô lớn nhƣ: Đại lễ Phật đản, lễ rƣớc Ngọc xá 
lợi Phật, lễ cầu siêu tri ân các anh hùng liệt sỹ của Giáo hội Phật giáo; lễ tấn phong 
Giám mục giáo phận Phát Diệm, Đại hội giới trẻ Giáo phận Hà Nội tại Giáo phận Phát 
Diệm, lễ Giáng Sinh của Giáo hội Công giáo... Hàng năm, cấp ủy, chính quyền, MTTQ 
các cấp đã chủ động thăm và gặp gỡ lãnh đạo của các tổ chức tôn giáo giao lƣu, tọa 
đàm, đối thoại để nắm bắt tâm tƣ nguyện vọng của các tổ chức và đồng bào tôn giáo. 
Những hoạt động trên đã tạo nên sự chuyển biến trong nhận thức, tác động tích cực đến 
tƣ tƣởng, tình cảm đối với các đồng bào tôn giáo, góp phần xây dựng tinh thần đoàn kết 
lƣơng-giáo ngày càng bền chặt. 
 Bên cạnh đó, MTTQ cũng đã tích cực tham mƣu cho cấp ủy Đảng, chính quyền 
làm tốt công tác vận động chức sắc, nhà tu hành của các tôn giáo tham gia xây dựng 
Đảng, xây dựng chính quyền và tham gia vào các tổ chức xã hội trên địa bàn tỉnh. Hiện 
nay, toàn tỉnh có 1.520 ngƣời có đạo tham gia cấp ủy, chính quyền và Ủy ban Mặt trận 
Tổ quốc các cấp, trong đó: tham gia cấp ủy là 101 ngƣời (cấp huyện: 05 ngƣời, cấp xã: 
96 ngƣời); ủy viên Ủy ban MTTQ và ủy viên Ban Chấp hành các tổ chức chính trị - xã 
hội là 1.081 ngƣời, trong đó Phật giáo là 144, Công giáo là 937(cấp tỉnh: 46; cấp huyện 
62; cấp xã: 949) và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021 có 338 chức sắc, tín 
đồ, trong đó Phật giáo 09 đại biểu; Công giáo 329 đại biểu (cấp tỉnh: 02; cấp huyện 51; 
cấp xã, thị trấn: 276)8. 
 Cùng với những kết quả trên, MTTQ luôn tích cực chủ động tham mƣu cho cấp 
ủy, chính quyền động viên đồng bào có đạo tham gia các phong trào thi đua yêu nƣớc, 
phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Với phƣơng châm “Nhà nƣớc và nhân dân cùng 
làm”, đồng bào tín đồ các tôn giáo trong tỉnh đã tham gia hiến trên 439,6 ha đất, đóng 
góp tiền mặt, nguyên vật liệu, tài sản trên đất và ngày công lao động với tổng giá trị trên 
47,5 tỷ đồng để xây dựng các công trình phúc lợi. Những đóng góp tích cực của đồng 
bào các tôn giáo đã góp phần làm cho cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng xây 
dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” trên địa bàn tỉnh Ninh Bình ngày càng lan tỏa 
sâu rộng và đi vào chiều sâu, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho ngƣời 
dân. Bên cạnh đó, đồng bào các tôn giáo cũng hƣởng ứng tích cực các cuộc vận động 
nhƣ: “Ngày vì ngƣời nghèo”, “Xóa nhà tranh dột nát”, “Xây dựng nhà đại đoàn kết”. 
8 Báo cáo của Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh khóa X tại Đại hội đại biểu MTTQ Việt Nam tỉnh 
Ninh Bình lần thứ XI, nhiệm kỳ 2019 - 2024. 
 403| 
 Phần III. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại 
Nhiều mô hình đƣợc phát động triển khai có hiệu quả trong khu dân cƣ có đông đồng bào 
tôn giáo nhƣ: “Khu dân cƣ, Công giáo không có tội phạm”, “Xây dựng xứ họ đạo tiên 
tiến”, “Xây dựng gia đình Công giáo gƣơng mẫu”, “Gia đình phật tử gƣơng mẫu”, “Xây 
dựng chùa tinh tiến, “Chùa Văn hóa”. Đến đầu năm 2020, toàn tỉnh có 137/334 chùa đạt 
tiêu chuẩn chùa tinh tiến về an ninh trật tự. Tiêu biểu nhất là phong trào “hiến, tặng giác 
mạc”, đây là phong trào có ý nghĩa nhân văn sâu sắc đƣợc ngƣời dân trong tỉnh, nhất là 
đồng bào tôn giáo tham gia hƣởng ứng tích cực, đã có trên 11.000 ngƣời đăng ký hiến 
tặng giác mạc sau khi qua đời, hơn 230 ngƣời đã đem lại ánh sáng, niềm vui hạnh phúc 
khi đƣợc ghép giác mạc Các chức sắc, đồng bào tôn giáo tặng trên 100 chiếc xe lăn 
cho ngƣời tàn tật; nhiều xứ đạo, họ đạo và các giáo dân trở thành gƣơng điển hình tiên 
tiến trong các phong trào thi đua, đƣợc các cấp, các ngành biểu dƣơng, khen thƣởng9. 
 Bên cạnh những kết quả đạt đƣợc, công tác xây dựng khối đoàn kết lƣơng - giáo 
tỉnh Ninh Bình vẫn còn một số hạn chế nhƣ: việc lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của một 
số cấp ủy, chính quyền có lúc, có nơi còn chƣa sâu sát, thiếu kiểm tra, giám sát chặt chẽ 
nên phát sinh một số vụ việc, vấn đề phức tạp; tình trạng vi phạm trong xây dựng cơ sở 
thờ tự, lấn chiếm đất đai liên quan đến tôn giáo còn xảy ra. Đội ngũ cán bộ làm công 
tác tôn giáo ở cơ sở còn thiếu về số lƣợng, yếu về chất lƣợng; lúng túng khi phối hợp 
tham gia xử lý các tình huống nảy sinh9. 
 Trong thời gian tới, để tiếp tục thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh về 
xây dựng khối đại đoàn kết lƣơng - giáo, các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và 
các tổ chức chính trị - xã hội trong tỉnh cần tiếp tục thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể 
nhƣ sau: 
 Thứ nhất, tiếp tục quán triệt, triển khai trong cán bộ, nhân dân nói chung, đồng 
bào theo các tín ngƣỡng, tôn giáo nói riêng về việc thực hiện nghiêm các chỉ thị, nghị 
quyết, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc ta về công tác tôn giáo. Các ngành, các cấp đẩy 
mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho nhân dân trong vùng giáo, 
nắm và thực hiện tốt Luật Tín ngƣỡng, tôn giáo và các văn bản pháp luật có liên quan. 
 Thứ hai, tiếp tục quan tâm phát triển đời sống nhân dân ở vùng có đông đồng bào 
theo các tôn giáo, đặc biệt là các vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn; kêu gọi 
đầu tƣ và tăng cƣờng thực hiện các chƣơng trình, dự án phát triển kinh tế, văn hóa, xã 
hội, nâng cao dân trí; tăng cƣờng củng cố hệ thống chính trị, động viên quần chúng tôn 
giáo sống “tốt đời đẹp đạo”, tích cực tham gia các phong trào thi đua, các hoạt động từ 
9 Báo cáo của Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh khóa X tại Đại hội đại biểu MTTQ Việt Nam tỉnh 
Ninh Bình lần thứ XI, nhiệm kỳ 2019 - 2024. 
|404 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
thiện nhân đạo. Giải quyết kịp thời những đề nghị chính đáng, hợp pháp của tổ chức, cá 
nhân tín đồ các tôn giáo, không để xảy ra các sự việc phức tạp liên quan đến tôn giáo. 
 Thứ ba, nâng cao chất lƣợng đội ngũ làm công tác tôn giáo ở cơ sở theo hƣớng 
chuyên sâu, hiệu quả đảm bảo cho đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ xã, phƣờng, thị trấn, 
khu dân cƣ. 
 Thứ tư, kiên quyết đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, luận điệu xuyên 
tạc của các thế lực thù địch, phần tử phản động, cơ hội chính trị lợi dụng vấn đề tôn 
giáo, dân tộc, dân chủ, nhân quyền để chống phá chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng, 
chính sách pháp luật của Nhà nƣớc về tự do tín ngƣỡng, tôn giáo và khối đại đoàn kết 
dân tộc để đồng bào tôn giáo yên tâm lao động, dựng xây đất nƣớc, quê hƣơng. 
III. KẾT LUẬN 
 Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, 
trong đó chú trọng việc đoàn kết tôn giáo nhằm tạo nên sức mạnh tổng hợp đánh thắng 
mọi kẻ thù xâm lƣợc. Ngƣời kêu gọi đoàn kết tôn giáo không chỉ nhằm xóa đi những 
thành kiến vốn có trong quá khứ, mà còn nhằm chống lại chính sách chia rẽ tôn giáo 
nguy hiểm của bọn thực dân, phong kiến để phát huy truyền thống đoàn kết dân tộc, 
tăng cƣờng lực lƣợng đáp ứng những yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng, không chỉ 
kháng chiến mà cả kiến quốc, không chỉ trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân mà 
cả trong cách mạng xã hội chủ nghĩa. 
 Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, trƣớc những diễn biến hết sức phức tạp của 
tình hình thế giới, khu vực và trong nƣớc, hơn lúc nào hết các cấp uỷ, chính quyền, Mặt 
trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân tỉnh Ninh Bình cần quán triệt và vận dụng sáng 
tạo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về xây dựng khối đoàn kết lƣơng - giáo, để 
tuyên truyền, vận động đồng bào các tôn giáo một cách phù hợp; tìm tòi và đề cao 
những yếu tố tƣơng đồng, qua đó thực hiện tốt các chính sách tôn giáo nhằm phát huy 
sức mạnh đại đoàn kết, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp cách mạng trong 
giai đoạn mới. 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 2. Hồ Chí Minh (1998), Về vấn đề tín ngưỡng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 3. Báo cáo số 19/BC-BTg ngày 12/10/2019 về tình hình tôn giáo và kết quả công 
 tác tôn giáo năm 2019, nhiệm vụ năm 2020. 
 4. Báo cáo của Ủy ban Tổ quốc Việt Nam Việt Nam tỉnh khóa X tại Đại hội đại biểu 
 Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Ninh Bình lần thứ XI, nhiệm kỳ 2019 - 2024. 
 405|