Tư tưởng Hồ Chí Minh góp phần bổ sung và làm phong phú thêm kho tàng lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin về quyền độc lập, tự do của dân tộc

mở 
rộng tình đoàn kết trong tất cả những ngƣời lao động trên toàn thế giới, Hồ Chí Minh 
đƣa ra khẩu hiệu: “Lao động tất cả các nƣớc, đoàn kết lại!”4. Đây là một bƣớc phát 
triển nhận thức mới về động lực và sách lƣợc cách mạng, đáp ứng đúng yêu cầu mới 
của tình hình thế giới. Từ đó, Ngƣời dự báo: “Ngày mà hàng trăm triệu nhân dân châu 
Á bị tàn sát và áp bức thức tỉnh để gạt bỏ sự bóc lột đê tiện của một bọn thực dân lòng 
tham không đáy, họ sẽ hình thành một lực lƣợng khổng lồ và trong khi thủ tiêu một trong 
những điều kiện tồn tại của chủ nghĩa tƣ bản là chủ nghĩa đế quốc, họ có thể giúp đỡ 
những ngƣời anh em mình ở phƣơng Tây trong nhiệm vụ giải phóng hoàn toàn”5. 
 Tính đúng đắn, sáng tạo trong quan điểm này của Hồ Chí Minh đã đƣợc chứng 
minh bằng thắng lợi của cách mạng Việt Nam và cách mạng của các nƣớc ở châu Á, 
Phi, Mỹ Latinh trong những năm cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI. 
2.2. Hồ Chí Minh đã phát triển sáng tạo nguyên lý về Đảng vô sản của chủ nghĩa Mác 
- Lênin, xây dựng thành công Đảng Cộng sản ở nước thuộc địa, nửa phong kiến 
 Chủ nghĩa Mác kết hợp với phong trào công nhân hình thành nên Đảng Cộng sản. 
Đó là nguyên lý xây dựng Đảng của chủ nghĩa Mác - Lênin. Việt Nam là một nƣớc 
thuộc địa, nửa phong kiến, giai cấp công nhân còn ít mà lực lƣợng yêu nƣớc và cách 
mạng thì đông đảo. Công lao to lớn đầu tiên của Hồ Chí Minh so với rất nhiều nhà cách 
mạng yêu nƣớc tiền bối trƣớc, chính là đã phát hiện vai trò sứ mệnh lịch sử của giai cấp 
công nhân Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do và khả năng tiếp thu chủ 
nghĩa Mác - Lênin của các tầng lớp và cá nhân yêu nƣớc. Ngƣời đã vận dụng sáng tạo, 
đồng thời phát triển nguyên lý xây dựng Đảng vô sản của chủ nghĩa Mác - Lênin vào 
3 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.262. 
4 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.496. 
5 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.48. 
 353| 
Phần III. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại 
điều kiện của Việt Nam, truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin không chỉ vào phong trào 
công nhân mà cả phong trào yêu nƣớc dẫn đến sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam 
vào mùa xuân năm 1930, nhân tố quan trọng quyết định sự nghiệp đấu tranh giành độc 
lập, tự do của cách mạng Việt Nam. 
 Có thể nói rằng, trong tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về quyền độc lập, tự do, Đảng Cộng 
sản Việt Nam ra đời đó là sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công 
nhân và phong trào yêu nƣớc. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là nhân tố quyết định, 
lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi đến thắng lợi cuối cùng. Đó là một trong những cống 
hiến về lý luận xây dựng Đảng mà Ngƣời đóng góp vào kho tàng chủ nghĩa Mác - Lênin. 
2.3. Xác định đó là sự nghiệp của toàn dân trên nền tảng liên minh công nông và 
trí thức, do giai cấp công nhân lãnh đạo 
 Nếu nhƣ C. Mác đã nghiên cứu chủ nghĩa tƣ bản ở thế kỷ XIX và phát hiện ra vai 
trò lịch sử của giai cấp vô sản là ngƣời đào huyệt chôn chủ nghĩa tƣ bản và là ngƣời 
xây dựng xã hội mới, xã hội cộng sản. Đến lƣợt mình, khi phát triển chủ nghĩa Mác vào 
hoàn cảnh của nƣớc Nga, trong những năm 20 của thế kỷ XX, Lênin đã khẳng định vai 
trò lịch sử của giai cấp công nhân trong cách mạng xã hội chủ nghĩa. Hồ Chí Minh 
nghiên cứu chủ nghĩa đế quốc thực dân và cách mạng giải phóng dân tộc đã thấy rõ sức 
mạnh đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốc tế. Ngay khi thành lập Đảng, trên cơ sở phân 
tích đối tƣợng và nhiệm vụ cách mạng, Ngƣời chủ trƣơng làm tƣ sản dân quyền cách 
mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản. Nhiệm vụ trƣớc mắt là “giành lại 
thống nhất và độc lập hoàn toàn”. Động lực cách mạng là giai cấp công nhân, giai cấp 
nông dân và tầng lớp tiểu tƣ sản trí thức. Lực lƣợng cách mạng còn có giai cấp tƣ sản 
dân tộc và các cá nhân yêu nƣớc thuộc tầng lớp địa chủ vừa và nhỏ. 
 Vận dụng sáng tạo Nghị quyết Đại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ VI (9/1928) vào 
điều kiện Việt Nam. Hồ Chí Minh chỉ rõ giai cấp tƣ sản dân tộc Việt Nam là một lực 
lƣợng cách mạng cần tranh thủ, lôi kéo. Đồng thời, để khơi dậy lòng yêu nƣớc của tầng 
lớp giàu có trong xã hội. Trong Cương lĩnh đầu tiên của Đảng, Ngƣời chỉ rõ: “trung, 
tiểu địa chủ và tƣ bản An Nam mà chƣa rõ mặt phản cách mạng thì phải lợi dụng, ít lâu 
mới làm cho họ đứng trung lập”6. 
 Khi đề ra sách lƣợc cách mạng dân tộc ở các nƣớc thuộc địa, Lênin chƣa hoàn 
toàn khẳng định vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân, bởi vì ở các nƣớc thuộc địa 
6 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.3. 
|354 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
giai cấp công nhân mới ra đời và chƣa trƣởng thành tự giác. Hồ Chí Minh ngay từ đầu 
đã chỉ ra rằng, giai cấp công nhân ở các nƣớc thuộc địa phải là ngƣời lãnh đạo cách 
mạng, phải nắm lấy ngọn cờ độc lập dân tộc dân chủ chứ không để nó rơi vào tay của 
bất cứ giai cấp nào khác. Ngƣời sớm nhận thấy: “trong các thuộc địa, công nhân đã 
bắt đầu hiểu thế nào là đấu tranh giai cấp” [26; tr.188]. Ở Việt Nam, Ngƣời khẳng 
định: “Chỉ có giai cấp công nhân là dũng cảm nhất, cách mạng nhất, luôn luôn gan 
góc đƣơng đầu với bọn đế quốc thực dân. Với lý luận cách mạng tiên phong và kinh 
nghiệm của phong trào vô sản quốc tế, giai cấp công nhân ta đã tỏ ra là ngƣời lãnh 
đạo xứng đáng nhất và đáng tin cậy nhất của nhân dân Việt Nam”7. 
2.4. Phát huy tính độc lập và chủ động sáng tạo của các dân tộc thuộc địa trong 
đấu tranh giành quyền độc lập, tự do 
 Khi phân tích quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh cho rằng quan 
điểm đó chỉ đúng với cách mạng vô sản ở các nƣớc Tây Âu, chứ nó không còn phù hợp 
với phong trào cách mạng giải phóng dân tộc ở các nƣớc thuộc địa. Có đƣợc những 
nhận định đó là bởi Hồ Chí Minh thấy đƣợc sự khác biệt rất lớn về điều kiện lịch sử ở 
các nƣớc Tây Âu so với điều kiện ở các nƣớc thuộc địa. Ở các nƣớc thuộc địa, sự áp 
bức bóc lột của chủ nghĩa thực dân là vô cùng nặng nề, làm cho mâu thuẫn giữa toàn 
thể dân tộc với chủ nghĩa đế quốc thực dân trở thành mâu thuẫn lớn nhất và sâu sắc 
nhất, đó chính là cơ sở để nhân dân các dân tộc thuộc địa đứng lên “đem sức ta mà giải 
phóng cho ta” để đòi quyền độc lập, tự do. Từ đó, Hồ Chí Minh đã đƣa ra một luận 
điểm rất mới mẻ rằng: “thuộc địa là mắt khâu yếu nhất trong hệ thống của chủ nghĩa đế 
quốc”8. Và Ngƣời khẳng định: “ nọc độc và sức sống của con rắn độc tƣ bản chủ 
nghĩa đang tập trung ở các thuộc địa hơn là ở chính quốc. Các thuộc địa cung cấp 
nguyên liệu cho các nhà máy; các thuộc địa cung cấp binh lính cho quân đội của chủ 
nghĩa đế quốc. Các thuộc địa trở thành nền tảng của lực lƣợng phản cách mạng. Thế 
mà các đồng chí khi nói về cách mạng, các đồng chí lại khinh thƣờng thuộc địa”9. Theo 
Hồ Chí Minh, những ai khinh thƣờng cách mạng thuộc địa, đề cao cách mạng chính 
quốc là đang muốn “muốn đánh chết rắn đằng đuôi”10 Sinh ra và lớn lên trong một 
7 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.407. 
8 Trần Minh Trƣởng (2020), “Vận dụng Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh đấu tranh bảo vệ sự trong sáng của 
chủ nghĩa Mác - Lênin”. Tạp chí Nghiên cứu Hồ Chí Minh, số 2, tr.5. 
9 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.296. 
10 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.296. 
 355| 
Phần III. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại 
nƣớc thuộc địa có truyền thống hàng nghìn năm dựng nƣớc và giữ nƣớc, Hồ Chí Minh 
nhận thấy tinh thần dân tộc là động lực to lớn, là thứ vũ khí sắc bén của của phong trào 
cách mạng ở các nƣớc thuộc địa trong sự nghiệp đấu tranh giành quyền độc lập tự do 
cho dân tộc, Ngƣời khẳng định: “Chủ nghĩa dân tộc là động lực lớn của đất nƣớc”11. Từ 
đó, Ngƣời đánh giá rất cao vai trò, vị trí chiến lƣợc của phong trào cách mạng ở các 
dân tộc thuộc địa và cho rằng các dân tộc thuộc địa có khả năng cách mạng to lớn. 
Ngƣời chỉ rõ: “Đằng sau sự phục tùng tiêu cực, ngƣời Đông Dƣơng giấu một cái gì 
đang sôi sục, đang gào thét và sẽ bùng nổ một cách ghê gớm, khi thời cơ đến”12. Từ sự 
phân tích đó, Hồ Chí Minh cho rằng, cách mạng giải phóng dân tộc ở các nƣớc thuộc 
địa không những không phụ thuộc vào cách mạng vô sản ở chính quốc, mà có tính độc 
lập tƣơng đối và chủ động sáng tạo, có thể nổ ra, giành thắng lợi trƣớc cách mạng vô 
sản ở chính quốc. Vận dụng công thức của C. Mác rằng: “Việc giải phóng lao động 
phải là sự nghiệp của giai cấp công nhân”13, Hồ Chí Minh đã nêu lên luận điểm: “công 
cuộc giải phóng anh em chỉ có thể thực hiện đƣợc bằng sự nỗ lực của bản thân anh 
em”14 và “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy 
đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”15, bởi theo Ngƣời “Một dân tộc không tự 
lực cánh sinh mà cứ ngồi chờ dân tộc khác giúp đỡ thì không xứng đáng đƣợc độc 
lập”16. Quan điểm của Hồ Chí Minh về tính chủ động, sáng tạo dựa vào sức mình là 
chính của các dân tộc thuộc địa trong sự nghiệp đấu tranh giành quyền độc lập, tự do 
không có nghĩa là sự biệt lập mà đó là sự kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc và sức 
mạnh thời đại. 
 Mặt khác, Hồ Chí Minh cho rằng cách mạng giải phóng dân tộc ở các nƣớc thuộc 
địa có mối quan hệ biện chứng và khăng khít với cách mạng vô sản ở chính quốc, tác 
động qua lại và thúc đẩy lẫn nhau trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung chứ không 
phải là sự phụ thuộc lẫn nhau. Ngƣời nêu rõ: “Chủ nghĩa tƣ bản là một con đỉa có một 
cái vòi bám vào giai cấp vô sản ở chính quốc và một cái vòi khác bám vào giai cấp vô 
sản ở các thuộc địa. Nếu ngƣời ta muốn giết con vật ấy, ngƣời ta phải đồng thời cắt cả 
hai vòi. Nếu ngƣời ta chỉ cắt một vòi thôi, thì cái vòi kia vẫn tiếp tục hút máu của giai 
11 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.511. 
12 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.40. 
13 C. Mác và Ph. Ăngghen (1995), Toàn tập, tập 19, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.37. 
14 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.138. 
15 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.596. 
16 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.445. 
|356 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
cấp vô sản; con vật vẫn tiếp tục sống và cái vòi bị cắt đứt lại sẽ mọc ra”17. Trên cơ sở 
đó Hồ Chí Minh khẳng định: “vận mệnh của giai cấp vô sản ở các nƣớc đi xâm lƣợc 
thuộc địa gắn chặt với vận mệnh của giai cấp bị áp bức ở các thuộc địa”18 và “cách 
mạng ở phƣơng Tây muốn thắng lợi thì nó phải liên hệ chặt chẽ với phong trào giải 
phóng chống chủ nghĩa đế quốc ở các nƣớc thuộc địa và các nƣớc bị nô dịch”19. Điều 
đó có nghĩa là sự thắng lợi của cách mạng giải phóng dân tộc ở các nƣớc thuộc địa sẽ 
“giúp đỡ những ngƣời anh em mình ở phƣơng Tây trong nhiệm vụ giải phóng hoàn 
toàn”20. Mối quan hệ biện chứng giữa cách mạng chính quốc và cách mạng thuộc địa 
đã đƣợc Hồ Chí Minh thể hiện rất rõ trong tác phẩm Đường Kách mệnh: “An Nam dân 
tộc cách mệnh thành công thì tƣ bản Pháp yếu, tƣ bản Pháp yếu thì công nông Pháp 
làm giai cấp cách mệnh cũng dễ. Và nếu công nông Pháp cách mệnh thành công, thì 
dân tộc An Nam sẽ đƣợc tự do”21. Có thể khẳng định rằng, đây chính là luận điểm rất 
sáng tạo của Hồ Chí Minh về cách mạng giải phóng dân tộc giành quyền độc lập, tự do 
cho các dân tộc thuộc địa. Cố Thủ tƣớng Phạm Văn Đồng đã đánh giá rằng: “Luận 
điểm của Hồ Chí Minh mới mẻ đến kỳ lạ,... nó nằm trong dòng sáng tạo cách mạng của 
những con ngƣời mà cống hiến lý luận và sự nghiệp đấu tranh vạch đƣờng cho thời 
đại”22. Luận điểm này của Hồ Chí Minh đã đƣợc minh chứng là hoàn toàn đúng đắn 
trong thực tiễn cách mạng Việt Nam và phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên 
thế giới trong thế kỷ XX. 
III. KẾT LUẬN 
 Nhƣ vậy, bằng những hoạt động thực tiễn phong phú, bằng tƣ duy sáng suốt và trí 
tuệ thiên tài của mình, trong tƣ tƣởng về quyền độc lập, tự do, Hồ Chí Minh đã có 
những cống hiến lý luận xuất sắc khi vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - 
Lênin về cách mạng không ngừng vào cách mạng thuộc địa. Ngƣời đã xây dựng thành 
công một hệ thống lý luận chặt chẽ, đặt cơ sở cho sự nghiệp đấu tranh giành quyền độc 
lập tự do ở một nƣớc thuộc địa, nửa phong kiến nhƣ nƣớc ta. Nhận thức đúng đắn và 
vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh, điều kiện lịch sử đặc thù của 
Việt Nam là điểm xuất phát về lý luận và thực tiễn, về ý thức hệ của Hồ Chí Minh. Đó 
17 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.320. 
18 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.295. 
19 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.299. 
20 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.48. 
21 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.287. 
22 Tạp chí Công tác tư tưởng và văn hóa, tháng 9/1994, tr.26. 
 357| 
Phần III. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại 
chẳng những là cơ sở để có những phát kiến sáng tạo, những cống hiến của tƣ tƣởng 
Hồ Chí Minh về quyền độc lập, tự do, mà còn là sự cống hiến đặc sắc của Ngƣời, góp 
phần bổ sung, làm phong phú thêm lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và kho tàng lý 
luận cách mạng thế giới, sẽ góp phần đƣa cách mạng thế giới đi đến thắng lợi cuối 
cùng. Đồng chí Gớt-hơn - Tổng Bí thƣ Đảng Cộng sản Mỹ nói: Đồng chí Hồ Chí Minh 
là hiện thân đầy đủ nhất của lợi ích dân tộc Việt Nam và cũng là một lãnh tụ của phong 
trào cách mạng xã hội chủ nghĩa thế giới. Những cống hiến của Đồng chí đối với phong 
trào cách mạng thế giới và kho tàng tƣ tƣởng mácxít sẽ đời đời sống mãi và sẽ đƣợc 
đời đời quý trọng”23. 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 2. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 3. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 4. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 5. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội. 
 6. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 13, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 7. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 15, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 8. C. Mác và Ph. Ăngghen (1995), Toàn tập, tập 19, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 9. Trần Minh Trƣởng (2020), “Vận dụng Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh đấu tranh bảo 
 vệ sự trong sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin”, Tạp chí Nghiên cứu Hồ Chí 
 Minh, số 2. 
 10. Thế giới ca ngợi và thương tiếc Hồ Chủ tịch (1971), Nxb Sự thật, Hà Nội. 
23 Thế giới ca ngợi và thương tiếc Hồ Chủ tịch (1971), Nxb Sự thật, Hà Nội, tr.175-176. 
|358