Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh trong dạy học Lịch sử ở Lớp 7 - Trung học Cơ sở

 th t s vào mt nhóm. 
 + Lp k hoch thc hin: Hc sinh chun b s ghi chép, nhóm trưng s chia mi 
 thành viên tìm hiu mt ni dung, chun b các phương tin cn thit như máy nh... 
 Bưc 4 : Thc hin bui tham quan hc tp tri nghim. 
 + Thu thp thông tin: Giáo viên hưng dn hc sinh ñi tham quan hc tp thu thp 
 thông tin qua quan sát, phng vn trc tip hưng dn viên. Các nhóm theo s hưng dn 
 ca giáo viên, hưng dn ti Hoàng thành t tìm hiu v di tích Hoàng thành Thăng Long 
 theo ni dung ñã ñưc thông báo.Sau khi thu thp thông tin, các nhóm tp trung li ghi 
 chép vào phiu hc tp. 
 + X lí thông tin: Sau khi thu thp thông tin, hc sinh phân tích, tng hp và ñưa ra 
 kt lun và các nhim v trong phiu hc tp; nu nhóm nào có khó khăn có th gp giáo 
 viên ñ xin ý kin giúp ñ; sau ñó, các nhóm hoàn thành phiu hc tp. 
  Bưc 5 : Trình bày sn phm 
 + Các nhóm ñưc linh hot trong cách trình bày sn phm; có th là mt tp san nh 
 có ph ñ, mt poster ñ gii thiu qung bá trong cng ñng... 
 + Sau khi nhóm báo cáo, giáo viên và tp th lp ñưa ra các câu hi ñ trao ñi v ni 
 dung báo cáo. 
  Bưc 6 : Đánh giá v hot ñng tham quan hc tp tri nghim. 
 Phn vic này nên ñ cho cá nhân mi hc sinh t ñánh giá ñng thi giáo viên cũng 
 có nhng quan sát và ñánh giá ca riêng mình. Đ hc sinh t ñánh giá, giáo viên có th 
 ñưa ra cho các em mt s câu hi gi ý như: Em ñã chăm ch thc hin công vic mình 
158 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
ñưc giao chưa? Em ñã tích cc tham gia các hot ñng ca nhóm chưa? Em ñã thit k 
hay ñ xut ý tưng gì cho nhóm ñ nhóm có th làm hiu qu công vic ñưc giao? Có 
thc hin công vic mt cách vui v không? Ý kin và cm nghĩ ca em sau khi thc hin 
bui tham quan hc tp tri nghim? 
2.4. T chc hot ñng tri nghim sáng to cho hc sinh thông qua hình thc 
câu lc b 
 Câu lc b là hình thc sinh hot ngoi khóa ca nhng nhóm hc sinh cùng s thích, 
nhu cu, năng khiu... dưi s ñnh hưng ca nhng nhà giáo dc nhm to môi trưng 
giao lưu than thin, tích cc gia các hc sinh vi nhau và gia hc sinh vi thy cô giáo, 
vi nhng ngưi ln khác. Hot ñng câu lc b to cơ hi ñ hc sinh ñưc chia s nhng 
kin thc, hiu bit ca mình v các lĩnh vc mà các em quan tâm, qua ñó phát trin các k 
năng ca hc sinh như: k năng giao tip, kĩ năng lng nghe và biu ñt ý kin, k năng 
trình bày suy nghĩ, ý tưng, k năng vit bài, k năng chp nh, k năng hp tác, làm vic 
nhóm, k năng ra quyt ñnh và gii quyt vn ñ... Câu lc b là nơi ñ hc sinh ñưc 
thc hành các quyn tr em ca mình như quyn ñưc hc tp, quyn ñưc t do kt giao; 
quyn ñưc vui chơi gii trí và tham gia các hot ñng văn hóa, ngh thut; quyn ñưc t 
do biu ñt; tìm kim, tip nhn và ph bin thong tin... Thông qua hot ñng ca các câu 
lc b nhà giáo dc hiu và quan tâm hơn ñn nhu cu, nguyn vng và mc ñích chính 
ñáng ca các em. 
 Câu lc b hot ñng theo nguyên tc t nguyn, thng nht, có lch sinh hot ñnh kỳ 
và có th ñưc t chc vi nhiu lĩnh vc khác nhau: câu lc b văn hóa ngh thut, câu 
lc b th dc th thao, câu lc b hc thut, câu lc b các trò chơi dân gian... 
 Vi ñc trưng b môn Lch s và ñc ñim ñi tưng hc sinh, tôi ñ xut vn dng 
hình thc câu lc b vào hot ñng tri nghim sáng to cho hc sinh trong dy hc Lch 
s  lp 7  THCS mang tên “Câu lc b S hc”. “Câu lc b S hc” s là mt môi 
trưng mi, b ích và lí thú, không ch là sân chơi mà còn là nơi các em có th trau di 
nhng kĩ năng, có thêm nhng kin thc thú v v lch s, bi ñp nim t hào và tình yêu 
ñi vi dân tc, ñt nưc. 
 Chú ý, khi la chn các thành viên tham gia câu lc b cũng như khi t chc các bui 
sinh hot câu lc b cn ñm bo mt s nguyên tc: tham gia trên tinh thn t nguyn, 
không phân bit ñi x, ñm bo s công bng, phát huy tính sang to, tôn trng ý kin ca 
cá nhân hc sinh, hc sinh là ch th quyt ñnh mi vn ñ ca câu lc b. 
 V cơ cu, Câu lc b cn có mt Ban c vn (giáo viên Lch s) và mt Ban ch 
nhim câu lc b (hc sinh). Đ thu hút các thành viên tham gia, ñu năm hc, Ban ch 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 159 
nhim nên phát ñơn ñ các bn hc sinh t nguyn tham gia hoc t chc mt cuc phng 
vn ngn gn vi ni dung như: v các nhân vt lch s, nhng trn ñánh cũng như các s 
kin quan trng ca ñt nưc... 
 Ban c vn và ban ch nhim cn có mt k hoch, chương trình hot ñng c th, chi 
tit, phù hp vi nhu cu ca hc sinh. Theo ñó, câu lc b có th sinh hot vào mt thi 
gian nht ñnh trong tun hoc trong tháng. Nôi dung nên bám sát theo ch ñim hang tun 
hoc nhng ngày l ln trong năm (Ngày thành lp Đng cng sn Vit Nam, Ngày gii 
phóng hoàn toàn min Nam, Ngày thành lp Đoàn, Ngày quc t Ph n...). Trong quá 
trình sinh hot, Ban c vn và Ban ch nhim cn phân công nhim v c th cho tng 
thành viên, trong ñó có ban chu trách nhim ni dung, ban ñi ngoi, ban ñi sng... 
Trong ñó, ñc bit là ban ni dung, có trách nhim son và truyn ti ni dung trong bui 
sinh hot, ñnh hưng t chc cách thc t chc bui sinh hot... Mi quý, Ban c vn và 
Ban ch nhim cn ngi li ñ rút kinh nghim nhng vic ñã ñt ñưc hoc chưa ñt 
ñưc, ñnh hưng cho thi gian ti. 
 Tham gia Câu lc b s hc là mt cơ hi tt cho mi thành viên t tìm hiu, trau di 
thêm kin thc Lch s và nhng k năng cn thit cho bn than ngay t khi còn ngi trên 
gh nhà trưng. 
2.5. T chc hot ñng tri nghim sáng to cho hc sinh dưi hình thc sân 
khu hóa lch s 
 Sân khu hóa là mt hình thc ngh thut tương tác da trên hot ñng din kch, 
trong ñó v kch ch có phn m ñu ñưa ra tình hung, phn còn li ñưc sáng to bi 
nhng ngưi tham gia. Phn trình din chính là mt cuc chia s, tho lun gia nhng 
ngưi thc hin và khán gi, trong ñó ñ cao tính tương tác hay s tham gia ca khán gi. 
 Mc ñích ca hot ñng này là nhm tăng cưng nhn thc, thúc ñy ñ HS ñưa ra 
quan ñim, suy nghĩ và cách x lí tình hung thc t gp phi trong bt kì ni dung nào 
ca cuc sng. Thông qua sân khu hóa s tham gia ca HS ñưc tăng cưng và thúc ñy, 
to cơ hi cho HS rèn luyn nhng kĩ năng như: kĩ năng phát hin vn ñ, kĩ năng phân 
tích vn ñ, kĩ năng ra quyt ñnh và gii quyt vn ñ, kh năng sáng to khi gii quyt 
tình hung và kh năng ng phó vi nhng thay ñi ca cuc sng,... 
 Sân khu tương tác bao gm s sáng to, tăng kh năng hot ñng tp th cũng như 
tính phn ng vi tp th. Sân khu tương tác to ra nhng trò chơi và nhng bài tp khác 
nhau nhm tăng cưng s nhn thc ca bn thân và tính t ch. Điu này có th khi ñu 
bng kinh nghim ca mt cá nhân nhưng cui cùng phi kt thúc bng kinh nghim ca c 
tp th. Do vy, trong môi trưng này thì kinh nghim cá nhân là rt quan trng cho chính 
160 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
bn thân ca cá nhân ñó cũng như là ñóng vai trò như mt công c nhm cng c kinh 
nghim nhóm. 
 Ni dung ca sân khu tương tác là các vn ñ, nhng ñiu trc tip tác ñng ti cuc 
sng ca HS. HS t chn ra vn ñ, các em t xây dng kch bn và cui cùng là chn ra 
nhng din viên cho v din ñó ñ thc hin và s không có s tr giúp t bên ngoài. 
 Sân khu tương tác có th din ra trong phm vi hp (trong lp hc) hoc rng hơn 
(phm vi toàn trưng). 
 T chc hình thc này yêu cu ñt ra là kt hp nhun nhuyn các yu t như năng 
khiu, ñc sách, trao ñi, tho lun, nghe k chuyn... ñ cuc thi thành công. Khi xác ñnh 
ni dung ca cuc thi cn phi chn la các phn thi ñ phi hp các hình thc hot ñng 
ngoi khóa cho phù hp. 
 Đi vi các hot ñng ngoi khóa như k chuyn, thi ñóng vai...ch tin hành ñưc cho 
s lưng có hn. Hình thc sân khu hóa thu hút ñưc ñông ño ngưi theo dõi do tính hp 
dn ca nó. Nguyên tc ca cuc thi này là phn thi v tri thc lch s chim phn ln thi 
gian, các tit mc văn ngh ch là xen k. 
 Cn xác ñnh ni dung c th ca các phn thi, mi phn thi có th tương ng vi hình 
thc ra câu hi khác nhau. Đ t chc tìm hiu lch s dưi dng sân khu hóa, ban t chc 
phi la chn ch ñ cho phù hp, có tác dng b sung cho bài hc ni khóa. Sau khi la 
chn ñưc ch ñ phi xác ñnh ñưc các vòng thi, phn thi, hình thc ca mi vòng thi, 
phn thi. Trên cơ s các phn thi ngưi t chc biên son h thng câu hi cho phù hp 
vi ch ñ và hình thc thi. Đây là phn ni dung cơ bn và quan trng nht quyt ñnh kt 
qu cuc thi, vì vy câu hi phi phong phú, hp dn. 
 Các bưc tin hành: 
 Bưc 1: Mt vài yu t cn xác ñnh trưc khi son tho chương trình, ni dung tác 
phm 
  Ni dung ñ tài ñưc la chn: 
 Ví d: “Trn Hưng Đo  v tưng kit xut ca thi ñi”. 
  Mc ñích, ý nghĩa ca bui sinh hot, t ñó xác ñnh mc ñích, ý nghĩa ca ni dung 
tác phm sân khu. 
 + Kin thc: Hiu thêm v con ngưi, s nghip ca Trn Hưng Đo; hiu thêm v vai 
trò và công lao ca Trn Hưng Đo ñi vi cuc kháng chin chng quân Nguyên Mông; 
hiu them v các cuc kháng chin trong lch s dân tc. 
 + Kĩ năng: Nâng cao kĩ năng phân tích, ñánh giá. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 161 
 + Thái ñ: Thêm yêu môn lch s, yêu quê hương ñt nưc; trân trng nhng tinh hoa 
ca văn hóa ñt nưc; bit quý trng công lao ca các v anh hung dân tc. 
  Xác ñnh ñi tưng: khan gi và nhng ngưi tham gia chương trình. 
  Cơ s vt cht cn thit phi có: không gian, sân khu; h thng âm thanh, ánh sáng; 
vt liu trang trí, hóa trang, ño c...; kinh phí thc hin; thi gian dành cho vic sáng tác 
kch bn và tp din...; nhân lc tham gia (vua Trn Nhân Tông, Trn Quang Khi, Trn 
Hưng Đo, quân sĩ...): s lưng, trình ñ, năng khiu; thi lưng chương trình. Đó là 
nhng yu t cn xác ñnh trưc khi tin hành vit kch bn, hình thành tác phm sân khu. 
 Bưc 2. Vit kch bn 
 Kch bn: là ni dung câu chuyn sân khu (chuyn ti ni dung bui sinh hot) trong 
ñó có: nhân vt, hoàn cnh câu chuyn, “hành ñng” ca nhân vt trong tng tình cnh câu 
chuyn... ñưc trình bày bng ký t văn hc. 
 Mi kch bn sân khu bao gi cũng phi có: 
  Loi hình (kch nói  ci lương  kch hát...). 
  Ta ñ: tên ca v kch. 
  Không gian, thi gian, hoàn cnh câu chuyn bt ñu xy ra ti kt thúc. 
 Ví d: Khi truyn k “ngày xa ngày xưa ti mt làng n...” – thì trên sân khu không 
gian, thi gian ñó ñưc th hin qua ngh thut hi ha, ñiêu khc, trang trí... 
  Đ công vic d dàng hơn khi sáng to kch bn chúng ta nên ñi theo th t. 
  Xác ñnh nhân vt ñin hình: hình tưng xuyên sut kch bn, làm ni bt ý nghĩa tư 
tưng mà ta xác ñnh ban ñu. 
  Hoàn cnh ñin hình. 
  Nhân vt ph: có tác dng b sung, làm ni rõ tính cách s phn,... ca nhân vt 
ñin hình. 
  Minh ha âm thanh  ánh sáng  hóa trang hành ñng... (trong kch bn thì phn 
minh ha nm trong du ñóng m ñơn () ñ phân bit). 
  Vit li thoi (li bt trong hot ñng truyn thng). 
 Bưc 3: Tp din kch 
 Khi kch bn ñã phân chia cnh din hp lý (bao nhiêu lp, màn bao nhiêu cnh) và 
ño din ñã quy ñnh nhng hành ñng cơ bn cho nhân vt, vic tp kch phi theo tng 
bưc sau: 
  Chn din viên, phân vai din. 
162 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
  Phát kch bn hoc trình bày ni dung kch bn cho tt c din viên. 
  Vi sân khu (kch nói, hát...) din viên phi thuc li thoi, li hát... 
  Tp th t tng cnh mt (t ñu ti cui). 
  Tp theo tng nhóm: có th có nhiu nhóm tham gia như trong hot cnh truyn 
thng, l hi (hát, múa, din kch, âm thanh, ánh sáng...) 
  Luôn có s kt hp âm thanh ánh sáng trong khi tp ñ to ra s sáng to hp lý, 
tăng thêm hp dn, ñng thi d nh cnh din ca ngưi din viên. 
  Tng dt chương trình: kt hp tng cnh, tng nhóm thành mt tác phm hoàn chnh. 
  Có th thêm, bt mt vài chi tit không phù hp trong khi chy chương trình hoàn chnh. 
 Phi hp âm thanh  ánh sáng  hóa trang ño c. 
 Bưc 4: Trình bày, nhn xét và ñánh giá 
  Các nhóm t ñánh giá, nhn xét cho nhau. 
  Giáo viên ñánh giá tng hp, nhn xét ưu nhưc ñim ca mi thành viên và tng nhóm. 
3. KT LUN 
 Hc qua tri nghim s m ra các cơ hi ñ hc sinh thc s ñưc khám phá, t hình 
 thành kin thc bài hc, rèn luyn các kĩ năng và hình thành thái ñ, hành vi ñúng ñn, 
 thit thc. Điu ñó ñã khng ñnh tm quan trng ca hình thc dy hc này trong vic 
 nâng cao cht lưng dy và hc hin nay. Tuy nhiên, ñ t chc hc tp tri nghim sáng 
 to trong môn lch s, mi giáo viên cn ñi mi tư duy dy hc, tăng cưng tích hp gia 
 các b môn vi nhau, ñu tư cơ s vt cht, to ra nhng ngun lc h tr trong và ngoài 
 trưng ñng thi linh hot trong vic sp xp thi khóa biu ñ giáo viên có th ch ñng 
 nhiu hơn na trong vic m rng không gian hc tp, kích hot s sáng to ca hc sinh. 
 TÀI LIU THAM KHO 
1. Chin lưc phát trin giáo dc 20112020 , phê duyt ngày 13 tháng 6 năm 2012 theo Quyt 
 ñnh s 711/QĐ  TTg ca Th tưng Chính ph. 
 2. B Giáo dc và Đào to (2006), Sách giáo khoa và sách giáo viên Lch s 7,  Nxb Giáo dc. 
3. B Giáo dc và Đào to, (2017), D tho chương trình giáo dc ph thông  Chương trình 
 tng th”, công b ngày 12/4/2017 . 
4. Đng Vũ Hot (1996), Hot ñng giáo dc ngoài gi lên lp  trưng Trung hc cơ s,  Nxb 
 Giáo dc. 
5. Bùi Ngc Dip và các tác gi (2009), Tài liu tp hun giáo viên ct cán hot ñng giáo dc 
 ngoài gi lên lp trưng Trung hc cơ s. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 163 
6. Nguyn Th Hng, Nguyn Th Kim Dung, “Quan nim v hot ñng tri nghim sáng to và 
 mt s hình thc t chc hot ñng tri nghim sáng to cho hc sinh ph thông; K yu Hi 
 tho “Phát trin Chương trình nhà trưng: Nhng kinh nghim thc tin” (Sơ kt mt năm 
 thc hin ñ án “ Xây dng trưng ph thông thc hành Nguyn Tt Thành theo mô hình phát 
 trin năng lc hc sinh ”, Hà Ni, tháng 8 năm 2014. 
 ORGANIZING CREATIVE EXPERIENCES IN TEACHING HISTORY 
 FOR PUPILS OF GRADE 7 AT SECONDARY SCHOOLS 
 AbstractAbstract: In order to improve the quality of education in general and the History in 
 particular, teachers should diversify forms of teaching organization. Organizing creative 
 experiences is opportunity for students to find, discover and show their problem solving 
 skills outside school space. Basing on the process of the creative experiences, we propose 
 some kinds of organizing creative experiences in teaching history for pupils of grade 7 at 
 Secondary schools.. 
 KeywordsKeywords: History, organizing creative experiences, secondary schools.