Quyền lực chính trị trong lịch sử triết học phương Tây và những bài học xây dựng quyền lực chính trị hiện nay

ền lực chính trị cần mở rộng cho mọi 
công dân trong xã hội, cho nên mô hình thứ ba được nhiều quốc gia quan tâm hướng tới, 
kể cả khi thực hiện quyền lực chính trị của các nước tư sản thì vẫn rất là khác nhau. So 
sánh một cách điển hình Tổng thống Nga, V. Putin, đã từng nhận xét: “Ở Mĩ, bạn sẽ phải 
đi bầu đại cử tri để họ lựa chọn Tổng thống còn ở Nga, Tổng thống được bầu theo mô hình 
phổ thông đầu phiếu toàn dân. Do đó, bầu cử ở Nga dân chủ hơn ở Mĩ” 
(https://www.theguardian.com/). 
Hệ thống chính trị dân chủ không chỉ thể hiện ở vấn đề tranh giành địa vị thống trị 
của giai cấp, tập đoàn, nhóm người hay cá nhân nào đó, mà quan trọng hơn là nằm ở vấn 
đề chống lạm quyền, lộng quyền của chủ thể nắm quyền. Xây dựng hệ thống chính trị dân 
chủ nhằm thực hiện nội dung này, tức là cần xây dựng cơ chế kiểm soát quyền lực với qui 
mô và mức độ hiệu quả khác nhau của nó. Hệ thống kiểm soát quyền lực càng được hoàn 
thiện bao nhiêu, thì nguy cơ chuyển từ quyền lực tập trung sang lộng quyền càng hạn chế 
bấy nhiêu. Việc hoàn thiện hệ thống kiểm soát quyền lực là một biện pháp để nâng cao dân 
chủ trong xã hội. Tính chất và trình độ dân chủ trong xã hội được qui định bởi bản chất 
giai cấp, tương quan lực lượng giữa các giai cấp; bởi trình độ phát triển của sản xuất, của 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Nguyễn Thị Minh Hương và tgk 
103 
kinh tế, trình độ phát triển của khoa học – công nghệ; bởi trình độ văn hóa của nhân dân, 
truyền thống của đất nước Nói cách khác, hình thức tổ chức quyền lực nhà nước không 
chỉ được quy định bởi bản chất giai cấp của chủ thể quyền lực; bởi mục tiêu của quyền lực; 
nó còn được quy định bởi trình độ văn minh mà chế độ xã hội đó, thời đại đó đã đạt được; 
bởi đặc điểm truyền thống chính trị của đất nước; bởi đặc điểm ra đời và tồn tại của các tổ 
chức chính trị – xã hội. Các đoàn thể chính trị – xã hội tất yếu cần dân chủ hóa và đa dạng 
hóa các phương thức tổ chức và hoạt động. Phải xem việc đấu tranh bảo vệ các lợi ích 
chính đáng cho những thành viên trong hội là mục đích cơ bản của tổ chức chính trị – xã 
hội. Tiến hành dân chủ hóa chính trị trên nền tảng của dân chủ hóa kinh tế, làm sao bảo 
đảm quyền lực của nhân dân với tư cách là chủ thể sáng tạo ra mọi giá trị vật chất và tinh 
thần có quyền được hưởng thụ các giá trị do mình sáng tạo ra. 
Khi nói về bản chất dân chủ của Nhà nước ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: 
“Nước ta là nước dân chủ... Bao nhiêu quyền hạn đều của dân” (Hồ Chí Minh, 1995, tập 5, 
tr.229), do đó “Việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân, ta phải hết sức 
tránh. Chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới yêu ta, kính ta” (Hồ Chí Minh, 2000, 
tập 4, tr.56-58). Khi khẳng định tất cả quyền lực là thuộc về nhân dân và nhân dân là chủ 
thể kiểm soát quyền lực, Người nhắc nhở: những người trong các công sở đều có nhiều 
hoặc ít quyền hành. Nếu không giữ đúng Cần, Kiệm, Liêm, Chính thì dễ trở nên hủ bại, 
biến thành sâu mọt của dân. Do đó, kiểm soát quyền lực chính trị là phải thông qua việc 
thực thi thực chất, đầy đủ và rộng rãi quyền làm chủ của nhân dân, thực hiện nghiêm 
phương châm: dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, giám sát; thông qua chế độ thật sự 
công khai, minh bạch mọi công việc của đất nước, của nhân dân cũng như công việc tranh 
cử, bổ nhiệm, miễn nhiệm cán bộ lãnh đạo, quản lí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của 
tất cả các tổ chức, cơ quan, đơn vị, các cá nhân từ người giữ cương vị cao nhất đến cán bộ, 
công chức, viên chức để nhân dân kiểm tra, giám sát, kiểm soát việc thực hiện. 
2.4. Bài học 4: Trí tuệ, đặc biệt trí tuệ nhân tạo, với sức mạnh quyền lực chính trị 
hiện đại 
Ngay từ thập kỉ 40 của thế kỉ XX, thuyết thông tin, thuyết hệ thống và thuyết điều 
khiển đã trở thành những thành tựu khoa học to lớn. Ba thuyết này mang tính chất phương 
pháp luận vứt bỏ đặc điểm cụ thể và riêng biệt của sự vật. Từ góc độ tổng hợp ngang, nó 
vạch ra mối liên hệ bên trong và đặc tính bản chất của các loại sự vật trên thế giới, vì vậy 
nó có tính thích ứng phổ biến. Quyền lực chính trị hiện đại là một hệ thống, là một quá 
trình thông tin, là một quá trình điều khiển. Quá trình này đồng thời cũng triển khai quá 
trình thống nhất giữa các yếu tố chủ quan và khách quan. Học tập, nắm chắc tư tưởng và 
phương pháp của ba thuyết này có ý nghĩa rất quan trọng trong việc nâng cao khả năng 
nhận thức thế giới, cải tạo thế giới và tăng cường hiệu quả của chủ thể nắm giữ quyền lực. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Tập 16, Số 5 (2019): 94-107 
104 
Alvin Toffler – nhà tương lai học nổi tiếng của thời hiện đại đã nhấn mạnh ba phương thức 
của việc giành, giữ và sử dụng quyền lực là bạo lực, của cải và trí tuệ, trong đó bạo lực là 
loại có phẩm chất thấp nhất trong việc nắm quyền lực. So với bạo lực, của cải có hệ số lớn 
hơn, nhưng của cải cũng là cái hữu hạn tiêu mãi cũng hết, đồng thời không phải mọi quyền 
lực đều có thể mua được bằng tiền. Vì vậy, trí tuệ mới chính là cái có phẩm chất cao nhất 
trên con đường đi đến quyền lực, nó không bao giờ cạn, mà còn tăng lên khi tiêu dùng. 
Ngày nay, dùng quyền lực trí tuệ, đặc biệt trí tuệ nhân tạo thể hiện bằng cuộc cách mạng 
công nghiệp 4.0, vào việc giành, giữ và sử dụng quyền lực chính trị là yêu cầu tất yếu để 
có thể đi đến thành công của mọi chủ thể quyền lực. 
Nhìn nhận một cách khách quan, sự thay đổi chóng mặt của các hoạt động xã hội là 
do ảnh hưởng lớn lao của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Đây là cuộc cách mạng được 
hình thành với xu hướng phát triển dựa trên nền tảng tích hợp cao độ của hệ thống kết nối 
số hóa có sự tác động mạnh mẽ góp phần làm thay đổi tư duy và nhận thức của nhà quản lí 
trong nền hành chính nhà nước, giúp cho họ đưa ra các định hướng, giải pháp cải cách nền 
hành chính phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội. Sự phát triển mạnh mẽ của công 
nghệ thông tin, công nghệ mạng xã hội, di động, dữ liệu lớn, vạn vật kết nối internet, phân 
tích và điện toán đám mây tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan hành chính nhà nước 
đẩy mạnh ứng dụng các thành tựu công nghệ để nâng cao hiệu quả quản lí của các cơ quan 
hành chính và hoàn thiện hoạt động của Chính phủ điện tử, đồng thời tạo điều kiện thuận 
lợi trong việc phát triển một nền hành chính dân chủ, minh bạch. Công nghệ và thiết bị hạ 
tầng số cho phép việc tương tác hai chiều giữa người dân và Chính phủ một cách nhanh 
chóng hiệu quả, khi cần xây dựng thể chế, chính sách, các dự thảo văn bản pháp luật dựa 
trên ý kiến góp ý của người dân. Người dân có thể thực hiện các nghĩa vụ công dân và thu 
nhận các quyền lợi công dân thông qua mạng internet. Trong tổ chức thực thi chính sách, 
pháp luật, người dân có thể tham gia giám sát việc thực hiện thông qua cơ chế công khai, 
minh bạch và trách nhiệm giải trình các hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước. 
2.5. Bài học 5: Xây dựng đội ngũ cán bộ nắm giữ quyền lực chính trị phải có phương 
pháp và nghệ thuật lãnh đạo 
Thứ nhất, cán bộ nắm giữ quyền lực chính trị cần nắm vững phương châm xây dựng 
và thực thi quyền lực chính trị dựa trên những thành tựu khoa học và phù hợp với những 
tiêu chuẩn cao nhất của đạo đức, vì hoạt động chính trị là hoạt động chịu trách nhiệm cao 
nhất trong các hoạt động xã hội. Điều này thể hiện sự thông thái chính trị và đòi hỏi những 
người nắm giữ quyền lực phân biệt được một cách rõ ràng cái gì có thể và cái gì không thể, 
cái có thể sẽ được hiện thực hóa trong đời sống xã hội và ảnh hưởng sâu sắc lên đời sống 
của mỗi một công dân trong lĩnh vực phạm vi người nắm quyền quản lí. Cho nên, việc đặt 
ra được mục tiêu tổng quát và mục tiêu cụ thể, tương ứng với từng giai đoạn, từng thời kì 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Nguyễn Thị Minh Hương và tgk 
105 
phát triển của xã hội, từ đó xác định những nhiệm vụ cơ bản để hoàn thành mục tiêu là 
nhiệm vụ quan trọng nhất của chủ thể quyền lực. 
Thứ hai, trong quá trình thực hiện quyền lực chính trị, người cán bộ nắm giữ quyền 
lực cần căn cứ vào thực tế khách quan, không được chủ quan, nóng vội, không được xuất 
phát từ định nghĩa trừu tượng và tìm phương châm, chính sách theo khuôn mẫu định sẵn, 
đòi hỏi luôn sáng suốt, khiêm tốn học hỏi, học ở các vĩ nhân cũng như lắng nghe tiếng nói 
của quần chúng nhân dân lao động.Người cán bộ nắm giữ quyền lực chính trị cần biết dùng 
thực tiễn để kiểm tra và phát triển chân lí. Thực tiễn luôn luôn biến động, nên phải thường 
xuyên nghiên cứu tình hình mới, tiến theo quy luật thực tiễn, nhận thức thực tiễn, từng 
bước nâng cao và hoàn thiện nó. 
Thứ ba, trong nền chính trị dân chủ, sức mạnh của người cán bộ nắm giữ quyền lực 
là ở nhân dân, cho nên cần quán triệt và thực hiện quan điểm “lấy dân làm gốc”, xuất phát 
từ nhân dân và quay về với nhân dân, lấy mục tiêu phục vụ nhân dân làm phương châm cơ 
bản trong quá trình thực hiện quyền lực chính trị. Đồng thời đòi hỏi hệ thống quyền lực 
chính trị kết hợp được sức mạnh của mục tiêu chung với chỉ đạo cá biệt, của cán bộ lãnh 
đạo chủ chốt với đông đảo quần chúng nhân dân. 
Thứ tư, người cán bộ nắm giữ quyền lực ngoài việc cố gắng làm tốt công tác của 
mình, còn cần biết giao quyền cho cấp dưới, không can thiệp vào công việc của cấp dưới. 
Giao quyền là nghệ thuật phân quyền và xử lí quyền theo các hình thức: giao quyền bảo 
lưu trách nhiệm – người lãnh đạo giao quyền cho cấp dưới, nhưng không giao trách nhiệm; 
giao quyền thích hợp và hợp lí – không giao toàn bộ quyền lãnh đạo của mình cho cấp 
dưới, không giao cùng một quyền lực cho hai người, không giao quyền lực không phải của 
mình cho cấp dưới; giao quyền theo năng lực, chọn người giao việc, giao quyền theo từng 
cấp. Cùng với giao quyền là tăng cường giám sát khi giao quyền tránh tình trạng giao 
quyền ngược lại, tức là tình trạng cấp dưới hất ngược việc lên cấp trên. 
Thứ năm, người cán bộ nắm giữ quyền lực biết tạo động cơ cho cấp dưới, khích lệ 
tinh thần tích cực của cấp dưới, khích lệ có trọng điểm tinh thần tích cực của những người 
tiên tiến, uốn nắn kịp thời những hành động ảnh hưởng tiêu cực của cấp dưới và xây dựng 
mối quan hệ tốt đẹp, dân chủ giữa cấp trên và cấp dưới. Đồng thời, xã hội hoạt động theo 
xu hướng tiến bộ, phát triển đi lên hay thụt lùi suy cho cùng là phụ thuộc vào mối quan hệ 
giữa người với người, cho nên là người cán bộ nắm giữ quyền lực điều quan trọng nhất là 
phải biết dùng người, sử dụng, khuyến khích và khen thưởng đúng mức những người hiền 
tài để họ nỗ lực phát huy hết khả năng cống hiến cho đất nước. 
Nhận thấy tầm quan trọng của nguyên tắc này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã rất quan 
tâm đến phẩm chất người cán bộ khi được trao quyền lực, Người cho rằng: cán bộ là cái 
gốc của mọi công việc và “đức” là cái gốc của cán bộ. Sau khi có đường lối đúng thì khâu 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Tập 16, Số 5 (2019): 94-107 
106 
quyết định là lựa chọn đúng cán bộ. Người căn dặn: cán bộ là người lãnh đạo, người đầy tớ 
thật trung thành của nhân dân và để chống lại tình trạng lạm quyền, lộng quyền, lợi dụng 
quyền lực vì lợi ích cá nhân, Người đòi hỏi các cơ quan Đảng, Nhà nước, các đoàn thể 
và cán bộ phải chịu sự kiểm tra, giám sát của nhân dân và sự kiểm tra, giám sát của tổ 
chức Đảng. 
3. Kết luận 
Xét đến cùng, bản chất sâu xa của vấn đề quyền lực chính trị là trao quyền lực hợp 
pháp của xã hội cho con người càng nhiều càng tốt và con người dùng quyền lực đó để xây 
dựng xã hội ngày càng tốt đẹp hơn. Với lí luận – thực tiễn vận động, phát triển của đời 
sống chính trị phương Tây, việc học tập những tinh hoa tốt đẹp của họ để vận dụng vào 
nền chính trị dân chủ xã hội chủ nghĩa của Việt Nam hiện nay là vấn đề cần được quan tâm 
đặc biệt, quyền lực chính trị phải phát huy tác dụng ổn định trật tự, kỉ cương trong xã hội 
và hướng tới mục tiêu chung “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Đại 
hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX trên cơ sở kế thừa những tư tưởng triết học chính trị một 
cách khoa học đã khẳng định tầm quan trọng đóng vai trò quyết định của chủ thể quyền lực 
trong của sự nghiệp tiếp tục đổi mới và cải cách chính trị như “xây dựng, chỉnh đốn Đảng, 
nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng”, “đẩy mạnh cải cách tổ chức và 
hoạt động của nhà nước, phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế” (Đảng Cộng sản Việt 
Nam, 2002, tr.49-51), kết hợp hài hòa và có hiệu lực phương châm Đảng lãnh đạo, nhà 
nước quản lí, nhân dân làm chủ, thực hiện cho được ước nguyện của Chủ tịch Hồ Chí 
Minh “Lãnh đạo toàn dân thực hiện dân chủ mới, xây dựng điều kiện để tiến đến chủ nghĩa 
xã hội.” (Hồ Chí Minh, 1995, tập 5, tr.698). Nhân dân chính là chủ thể quyền lực, mà trước 
hết là giai cấp công nhân và nhân dân lao động, họ phải thực sự là chủ thể của mọi quyền 
lực trong xã hội, thì mục tiêu chủ nghĩa xã hội của dân tộc Việt Nam mới có cơ sở tồn tại 
và được hiện thực hóa. 
 Tuyên bố về quyền lợi: Các tác giả xác nhận hoàn toàn không có xung đột về quyền lợi. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
K. Marx và F. Engels. (1995). Toàn tập, tập 4. Hà Nội: NXB Chính trị Quốc gia. 
Đảng Cộng sản Việt Nam. (2002). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX. Hà Nội: NXB 
Chính trị Quốc gia. 
Đảng Cộng sản Việt Nam. (2016). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII. Hà Nội: NXB 
Chính trị Quốc gia. 
Hồ Chí Minh. (1995). Toàn tập, tập 5. Hà Nội: NXB Chính trị Quốc gia. 
Hồ Chí Minh. (2000). Toàn tập, tập 4. Hà Nội: NXB Chính trị Quốc gia. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Nguyễn Thị Minh Hương và tgk 
107 
Phạm Hồng Thái, Lưu Kiếm Thanh (dịch từ tiếng Nga). (2001). Lịch sử các học thuyết chính trị 
trên thế giới. Hà Nội: NXB Văn hóa – Thông tin. 
Niccolò Machiavelli. (1997). The Prince. Editor's Introduction by Angelo Codevilla. Mĩ: NXB 
Yale University Press. 
A. M. poxopoв (пpeдceдaтeль). (1989). илocoфcкийэнциклoпeлдичecкий cлoвapь. Mocквa: 
изд. Coвeтcкaяэнциклoпeдия. 
https://www.theguardian.com/world/2005/may/09/usa.russia 
POLITICAL POWER IN THE HISTORY OF WESTERN PHILOSOPHY 
AND LESSONS IN BUILDING POLITICAL POWER 
IN MODERN TIME 
Nguyen Thi Minh Huong1, Le Duc Son2 
1 Hochiminh City University of Technology – VNUHCM 
2Ho Chi Minh City University of Education 
* Corresponding author: Nguyen Thi Minh Huong – Email: ntmhuong@hcmut.edu.vn 
Received: 04/3/2019; Revised: 07/4/2019; Accepted: 10/5/2019 
ABSTRACT 
When human society is divided into two antagonistic forces: the ruling class and the ruled 
class, the concept of political power is deeply cared by Western thinkers and philosophers. In both 
theoretical and pratical aspects in order to build a society with good community relations and to 
ensure individual rights, obligations and development capabilities. Understanding political power 
from a philosophical viewpoint so as to draw lessons appropriate to the reality of each nation, is a 
critical issue at all time. 
Keywords: political power, Western philosophy, lessons in building political power.