Phố đi bộ thương mại du lịch & sản phẩm du lịch đặc trưng ở các thành phố lớn Trung Quốc

khá tốt, vừa thuận tiện trong việc buôn 
bán của các doanh nghiệp, chủ cửa hàng, vừa 
thuận lợi cho người dân địa phương, du khách 
có dịp tham quan, khám phá, chủ yếu là mua 
sắm, ăn uống. Ngoài ra đây còn là nơi mọi 
người đến dạo bộ để giảm stress.
Phố đi bộ thương mại hiện đại chính là một 
trong những cách thể hiện cho xu hướng phát 
triển giao thông xanh. Trong đó đi bộ là một 
hình thức giao thông xanh nguyên thủy nhất 
và cũng cổ điển nhất. Do quy mô, khả năng của 
các thành phố nên điều kiện giao thông khác 
nhau, phương thức giao thông của các đường 
đi bộ cũng mang nhiều diện mạo khác nhau. 
Có phố đi bộ triệt để cấm các loại xe có động 
cơ đi qua, có phố đi bộ cho phép một số ít các 
xe động cơ chuyên dụng, chủ thể giao thông 
là đi bộ. Có phố đi bộ phân riêng đường đi bộ 
và đường đi xe. Có phố lại kết hợp hai loại với 
nhau. Ngoài ra, có loại phố đi bộ không những 
cho phép loại xe cơ động chuyên dụng đi qua 
mà còn cho phép một bộ phận xe giao thông 
công cộng đi theo giờ. Nhưng nhìn chung, đi 
bộ là phương thức giao thông chủ yếu.
Nhìn về mặt kết cấu không gian, các phố đi 
bộ hiện đại của Trung Quốc cũng mang những 
nét đặc sắc khác nhau. Có phố như Vương Phủ 
Tỉnh của Bắc Kinh, đường Hòa Bình của Thiên 
Tân thì hoàn toàn thông thoáng, hòa cùng với 
thiên nhiên thành một khối. Cây cối hai bên 
đường vừa là nơi để du khách tránh nắng, vừa 
là nơi để chim đậu, tạo cảnh quan và cảm giác 
thư thái, trong lành. Có phố lại được thiết kế 
thông nhau dưới các toà nhà như Trung Đình 
Thành ở Phúc Châu, Nam Bình ở Trùng Khánh...
Do ảnh hưởng về quy mô thành phố và 
điều kiện địa lý của loại phố này không giống 
nhau nên chúng có độ dài, ngắn, rộng, hẹp 
khác nhau. Trong khi ở các nước châu Âu các 
phố đi bộ thường có độ dài vừa phải, thì ở 
Trung Quốc các phố đi bộ thường rất dài. Đối 
với các phố đi bộ thương mại, điều cần đạt 
tới được là cự ly tâm lý của du khách. Phố quá 
dài, quá rộng dễ làm du khách mệt; quá ngắn, 
quá hẹp thì phải chen lấn nhau, nhưng đó 
cũng chưa phải là điều quan trọng nhất, mà 
quan trọng nhất có lẽ là tác dụng tâm lý đối 
với họ. Vì vậy, đã có nhiều nghiên cứu, điều tra 
đối với khách bộ hành về vấn đề này. “Kết quả 
cho thấy, với mức độ mà du khách vừa lòng 
Số 25 - Tháng 9 - 2018 103
NGHIÊN CỨUVĂ N HÓA
TRAO ĐỔI - NGHIỆP VỤ
thì chiều dài của các con phố trước hết phải 
chịu ảnh hưởng của hình thức, kết cấu không 
gian. Phố đi bộ hoàn toàn bị che phủ một nửa 
nên ngắn hơn phố hoàn toàn khai mở. Con số 
cụ thể như sau: phố đi bộ thương mại trong 
nhà có chiều dài tương đối thích hợp là vào 
khoảng 750m, quãng đường này du khách đi 
bộ mất 10 phút là vừa. Phố đi bộ hoàn toàn mở 
có chiều dài tương đối thích hợp là vào khoảng 
1.500m, quãng đường du lịch đi bộ khoảng 20 
phút là vừa. Về chiều rộng, cần xét đến chiều 
cao của 2 cạnh công trình kiến trúc. Nói chung 
cũng giống như chiều cao của công trình này, 
độ rộng của nó không thể nhỏ hơn ½ chiều 
cao của công trình, cũng không nên vượt quá 
2 lần chiều cao công trình. Vì vậy, hai cạnh của 
loại phố này không nên xây cao”6. Theo số liệu 
thống kê, các phố đi bộ thương mại ở Mỹ chiều 
dài thường trong khoảng 700m. Ở Nhật con 
số này phần nhiều trong khoảng 600m, còn 
ở Pháp, Đức, Ý thì con số này trong khoảng 
900m. Chiều rộng phần nhiều là 10m.
Khu thương mại không chỉ cần thiết có một 
hệ thống giao thông xanh mà còn cần kiến 
trúc xanh, sản phẩm xanh và hành vi tiêu dùng 
xanh. Đó là một vấn đề mà hầu hết hiện nay 
các cấp quản lý Trung Quốc chú ý trong xây 
dựng phố đi bộ thương mại. Đầu tiên là trong 
kiến trúc, các công trình nhà phố thiết kế kiểu 
dáng như thế nào, sử dụng bằng vật liệu, kỹ 
thuật gì? Lựa chọn loại cây xanh nào, trồng ở 
đâu? Ví như xây dựng các ngôi nhà theo phong 
cách truyền thống hay Tây Âu; nguyên vật liệu 
sơn quét, gạch lát, kính dùng cho các cửa sổ có 
đảm bảo yếu tố “xanh”; việc xử lý nguồn nước, 
không gian có phù hợp với yêu cầu bảo vệ môi 
trường... Tức làm thế nào để khu phố mang nét 
đặc trưng riêng, văn minh, môi trường xanh, 
sạch, đẹp. Sau đó là thương phẩm, phố đi bộ 
nên trở thành nơi tập trung hàng hóa xanh. 
Thực tế hiện nay phải xem xét vấn đề bao 
gói sản phẩm có phù hợp với môi trường hay 
không, những giấy bao gói đó có sử dụng quay 
vòng được không, có bị vi sinh vật làm tan rã 
không, có gây ô nhiễm môi trường không. 
Nhiều nơi đề xướng việc không sử dụng ống 
hút nhựa; khuyến khích sử dụng các giấy/túi 
xanh, cấm sử dụng túi đựng bằng chất dẻo, 
khó phân hủy. Hơn hết, vấn đề bảo vệ phố đi 
bộ, vấn đề lưu hành sản phẩm xanh, đều phải 
dựa vào hành vi của người tiêu dùng nên công 
tác tuyên truyền và xử lý vi phạm được áp 
dụng nghiêm ngặt. Các nội quy, nguyên tắc, 
đội tự quản được thiết lập. Đó là vấn đề hết sức 
quan trọng của việc xây dựng, quản lý phố đi 
bộ. Với mục tiêu xây dựng phố đi bộ trở thành 
cơ sở của sự giáo dục, bồi dưỡng ý thức xanh 
cho người tiêu dùng, nhiều thành phố Trung 
Quốc đã thực hiện tốt vấn đề này.
Việc mua hàng hóa không phải là hành vi 
thương mại đơn nhất, mà nó còn là việc hưởng 
thụ văn hóa, thỏa mãn nhu cầu tinh thần, biểu 
lộ phong cách của người tham gia. Vì vậy, chính 
quyền các địa phương cũng hết sức coi trọng 
việc xây dựng không gian, môi trường cảnh 
quan cho các phố đi bộ thương mại. Trong 
thiết kế quy hoạch, từ trung tâm hành chính, 
địa điểm thương mại, giao thông đường xá 
đều được tiến hành thiết kế tổng thể, xem xét 
sửa sang kỹ càng, khiến các phố có cảnh quan 
đẹp, rực rỡ. Khi màn đêm buông xuống, toàn 
bộ đèn được bật sáng, các cửa hàng rực rỡ sắc 
màu, đường phố lung linh, mọi cảnh vật hòa 
vào một khối. Các phố thương mại thường là 
những khu đất vàng, lãnh đạo các thành phố 
đã sát nhập các cửa hàng với nhau để tạo quỹ 
đất dôi dư nhằm thiết kế xây dựng quảng 
trường, vườn hoa, bãi cỏ, tạo dựng lên một 
môi trường không gian thương mại xanh.
Thông thường, dọc hai bên tuyến phố là 
các dãy boutique hotel và shophouse nối tiếp 
với nhiều điểm nhấn nổi bật như đài phun 
nước, vườn hoa, cây xanh, tượng điêu khắc cổ 
điển được đan xen và sắp xếp một cách tinh 
tế. Đảm bảo khi thiết kế phố đi bộ là sự hài 
hòa giữa yếu tố “động” và “tĩnh” trong sự tương 
tác với người bộ hành, nghĩa là đủ “sôi động” 
để du khách trải nghiệm nhưng cũng đủ “yên 
tĩnh” để du khách thư giãn. Tuyến phố luôn 
đảm bảo râm mát ở mọi thời điểm, luân phiên 
che chắn cùng tầng sinh thái đa dạng, đan xen 
các loại cây tầng thấp, cây tầng cao, cây bóng 
mát. Sao cho dù ở lứa tuổi nào du khách cũng 
chọn được loại hình hoạt động phù hợp theo 
thời gian thuận tiện nhất.
Số 25 - Tháng 9 - 2018104
NGHIÊN CỨUVĂ N HÓA
Họ xây dựng phố đi bộ theo lối sống, tính 
cách của cư dân bản địa để từ đó nâng cao 
ý thức của phố thương mại và đề cao vai trò 
văn hóa thành phố, đồng thời tạo dựng hình 
tượng môi trường văn minh. Trên toàn đất 
nước Trung Quốc, tất cả các phố đi bộ sau 
khi cải tạo, đều trở thành những phố đi bộ có 
phong cảnh đẹp, đáp ứng nhu cầu du khách 
về các phương diện mua bán, giải trí, thưởng 
ngoạn, giao lưu văn hóa.
Bên cạnh đó, phố đi bộ thương mại du lịch 
hiện đại nói chung đều chú ý đến tạo nét độc 
đáo riêng của từng phố. Cá tính này thể hiện 
thông qua các tính cách, các điều kiện địa hình 
đặc hữu của đường phố, như phong cách kiến 
trúc đặc thù (giống như ván khuôn mặt đất là 
đặc trưng phố thương mại bến tầu của ngư 
dân San Francisco nước Mỹ, nó tồn tại trong 
mấy chục năm; hành lang vòm trong suốt là 
phong cách của 4 đoạn phố đi bộ tại Tiên Đạt 
ở Nhật), di tích lịch sử văn hóa đặc biệt, tính 
chất hàng hóa, ngôn ngữ thương mại đặc thù, 
phương thức chiếu sáng đặc thù, nền lát, các 
cây trồng đặc biệt Tất cả những phong cách 
đó đều để lại ấn tượng sâu sắc cho du khách 
và tạo nên thương hiệu cho các thành phố đó.
Đi dạo trên dãy phố đi bộ Hòa Bình (Thiên 
Tân), dãy phố Nam Kinh (Hàng Châu), đi qua 
các cửa hàng mang phong cách châu Âu du 
khách như được đi vào viện bảo tàng. Khung 
cảnh sầm uất hòa với sự tĩnh lặng của lịch sử, 
những hình ảnh biến động của lịch sử sẽ được 
cảm nhận trước mắt du khách. Đi dạo trên 
phố Vương Phủ Tỉnh (Bắc Kinh) du khách luôn 
được nghe lời chào “mời lên xe” của những 
người phu xe trong trang phục mang đậm nét 
văn hóa truyền thống của Bắc Kinh. Riêng phố 
Nam Kinh (Hàng Châu), sức hấp dẫn còn thể 
hiện qua những chương trình trình diễn văn 
nghệ của các nghệ sĩ thổi kèn đứng trên các 
cửa sổ toà nhà dọc hai bên phố, hoặc các nghệ 
sĩ trong các trang phục rối cao kều đi qua đi lại 
trên đường để khách chụp hình lưu niệm Du 
khách sẽ được hòa mình trên sàn diễn đường 
phố, festival âm nhạc đến từ các nghệ sĩ trong 
nước và thế giới. Buổi tối là khoảng thời gian 
hoạt động náo nhiệt của khu phố với các quán 
bar sôi động, những buổi nhạc live và các 
trận đấu thể thao sôi động, quyết liệt. Đây là 
khoảng thời gian để du khách chia sẻ khoảnh 
khắc đáng nhớ với người thân, bạn bè trong 
hành trình khám phá.
Vấn đề vệ sinh môi trường của phố đi bộ 
thương mại cũng rất được quan tâm bởi điều 
đó không chỉ đảm bảo sự văn minh của đường 
phố, mà còn là vấn đề tạo hình ảnh cho thành 
phố sở tại, nhất là giai đoạn phát triển đô 
thị hiện nay và tạo những khu vực dành cho 
khách du lịch khi đến các thành phố lớn, các 
điểm du lịch. Vì vậy, phố đi bộ chính là “thương 
hiệu” của các thành phố, các điểm du lịch phát 
triển. Đó vừa là sự thách thức, vừa là cơ hội. 
Giữ gìn bảo vệ hình tượng danh dự thương 
hiệu của thành phố, điểm du lịch để phục vụ 
khách hàng tốt hơn trở thành nhiệm vụ quan 
trọng, công tác hàng ngày của chính quyền địa 
phương. Như phố Vũ Chính ở Hán Khẩu, chính 
quyền đã nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của người 
dân, du khách để thay đổi các trang thiết bị 
như thùng rác, đèn chiếu sáng, thiết bị vệ sinh. 
Không những thay đổi về kiểu dáng, mà ngay 
cả những tác dụng của nó cũng được thay đổi. 
Số lượng thùng rác tăng lên, chức năng, tác 
dụng của thùng rác được cải tiến, thuận tiện 
cho người dạo phố sử dụng.
 Quang cảnh phố đi bộ ở thành phố Thương 
Khâu, tỉnh Hà Nam được diễn tả qua hai câu 
thơ: “Tại phố bộ hành có hàng ngàn con chim. 
Phân chim rơi xuống như mưa lên người”. Phố 
đi bộ ở thành phố Thương Khâu đã trở thành 
một nơi có phong cảnh nên thơ ở địa phương, 
không những cư dân, du khách thích đến đây 
ung dung tản bộ, mà rất nhiều loại chim cũng 
biết đây là nơi “đất lành”. Buổi chiều đến dưới 
ánh hoàng dương, người ta thấy có hàng vạn 
con chim tranh nhau đậu xuống các ngọn cây 
ở hai bên đường phố, trông rất lạ mắt. Những 
con chim đó không những đậu la liệt khắp nơi 
mà còn đại, tiểu tiện thoải mái, khiến cho phân 
của chúng rơi rào rào như mưa, xuống cả đầu 
tóc khách bộ hành.
Giống như Thương Khâu, quang cảnh trên 
cũng xuất hiện ở đoạn đường kéo dài sang 
phía tây của phố Trường An, Bắc Kinh. Mỗi khi 
màn đêm buông xuống, những con chim tu hú 
và quạ đậu xuống những ngọn cây dương cao 
to trông như những đóa hoa hồng đen. Hàng 
Số 25 - Tháng 9 - 2018 105
NGHIÊN CỨUVĂ N HÓA
TRAO ĐỔI - NGHIỆP VỤ
ngàn, hàng vạn du khách đi trong tiếng hót 
của các loài chim với cảm giác thư giãn tuyệt 
vời cùng mối giao hòa với thiên nhiên.
Đặc biệt, Trung Quốc còn tiến hành hiện 
đại hóa các phố đi bộ, nhất là trong bối cảnh 
của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 hiện 
nay. Điều này đã khiến cho thương hiệu thành 
phố, phố đi bộ, văn hóa tiêu dùng xanh của 
phố đi bộ được truyền bá rất sâu rộng. Thành 
phố Quảng Châu đã đầu tư kinh phí lớn để xây 
dựng phố đi bộ ở đường Hạ Cửu thành phố đi 
bộ thương mại điện tử. Ở đây có một chuỗi các 
cửa hàng thương vụ điện tử hàng đầu và một 
trung tâm vận chuyển hàng hóa hiện đại. Bất 
luận ở đâu, nếu ai muốn mua hàng ở đường 
Hạ Cửu, chỉ cần ngồi tại nhà hay văn phòng, 
rồi cùng với “con chuột” máy tính họ sẽ đi ngao 
du phố Hạ Cửu, hơn 5.000 cửa hàng, mấy chục 
vạn mặt hàng, tất cả đều hiện ra trước mắt, tùy 
khách lựa chọn, thậm chí khách có thể mặc cả 
với người bán hàng.
Nhiều phố đi bộ ở Trung Quốc đã hòa mạng 
với quốc tế, đáp ứng được nguyện vọng của 
người dân trong, ngoài nước khi họ không có 
điều kiện đến thăm các con phố nổi tiếng. Mọi 
người không còn bị hạn chế về khoảng cách 
không gian, bất luận ở đâu, du khách đều có 
thể tận mắt nhìn thấy đường Nam Kinh, Vương 
Phủ Tỉnh, Hòa Bình, Hạ Cửu nổi danh khắp 
xa gần. Như vậy, các con phố đó không phải là 
một dãy phố, mà là hai dãy phố, một dãy là phố 
đi bộ hiện thực, một dãy là phố đi bộ giả định. 
Đây là một cách quảng bá hiệu quả lớn đối với 
các con phố đi bộ này, cũng như địa phương có 
nó trên phạm vi quốc gia và quốc tế.
Kết luận
Loại hình phố đi bộ thương mại du lịch đã 
phổ biến ở các nước nhưng Việt Nam mới bước 
đầu triển khai. Những năm gần đây, việc hình 
thành các tuyến phố đi bộ như Nguyễn Huệ, 
Bùi Viện (quận I, thành phố Hồ Chí Minh), các 
tuyến phố đi bộ ở khu vực Hồ Gươm, khu Tạ 
Hiện, Trịnh Công Sơn (Hà Nội), phố cổ Hội An 
(Quảng Nam),... phục vụ người dân và du khách 
đã tạo thành địa điểm yêu thích, không thể 
bỏ qua của du khách mỗi khi đến đây. Trong 
tương lai với tốc độ phát triển đô thị và du 
lịch, các phố đi bộ này sẽ ngày càng xuất hiện 
nhiều tại các thành phố, địa phương trong cả 
nước, tại các khu vực phát triển du lịch.
Tuy nhiên, như hai mặt của cuộc sống, các 
khu phố ngoài những mặt tích cực thì cũng sẽ 
đối mặt những vấn đề phức tạp nảy sinh. Để 
phố đi bộ trở thành điểm đến/sản phẩm du 
lịch hấp dẫn, được nhiều người biết đến, đáp 
ứng mọi nhu cầu của du khách là mục đích 
và mong ước của ngành du lịch bất cứ nước 
nào, bởi đó là doanh thu và lợi nhuận, là hiệu 
quả kinh tế, tạo thêm công ăn việc làm và kích 
thích tiêu dùng. Đó cũng là mong muốn của 
các cấp chính quyền các thành phố, khu vực 
phát triển trong vấn đề xây dựng thương hiệu 
xanh, sạch, đẹp, văn minh; thương hiệu điểm 
đến. Vì vậy, học tập kinh nghiệm trong công 
tác xây dựng, tổ chức, quản lý các phố đi bộ 
thương mại du lịch từ các nước là một vấn đề 
cần thiết và hữu ích.
B.T.T
(PGS.TS, Trưởng khoa Gia đình & Công tác xã hội, 
Trường ĐHVHHN)
Chú thích
1 Một ngày trải nghiệm phố đi bộ lịch sử 
Qianmen,  lịch vietnam.com.vn
2 10 phố đi bộ nổi tiếng Châu Á, https://news.
zing.vn
3 Phố đi bộ Vương Phủ Tỉnh ở Trung Quốc, 
 quốc.vn
4 Sách hướng dẫn du lịch: giới thiệu Du lịch Hồ 
Nam, Trung Quốc
5 10 phố đi bộ nổi tiếng Châu Á, https://news.
zing.vn
6 Tư liệu cung cấp từ bài nói chuyện của GS 
trường Đại học Nam Ninh, Vân Nam, Trung Quốc.
 Ngày nhận bài: 13 - 6 - 2018
Ngày phản biện, đánh giá: 15 - 9 - 2018
Ngày chấp nhận đăng: 23 - 9 - 2018