Phát triển năng lực cán bộ quản lí giáo dục Việt Nam đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0

. nhờ 
tố chất sẵn có ở mỗi người [5; tr 36]. 
Theo Nguyễn Hồng Minh (2017), năng lực là “Tập 
hợp các tính chất hay phẩm chất tâm lí cá nhân, đóng vai 
trò là điều kiện bên trong, tạo thuận lợi cho việc thực hiện 
tốt một dạng hoạt động nhất định. Người có năng lực là 
người đạt hiệu suất và chất lượng hoạt động cao trong 
các hoàn cảnh khách quan và chủ quan như nhau” [6]. 
Có nhiều cách hiểu về năng lực nhưng tựu chung nói 
đến năng lực sẽ được hiểu: 
- Năng lực con người là sản phẩm của sự phát triển 
xã hội. “Sự hình thành năng lực đòi hỏi cá thể phải nắm 
được các hình thức hoạt động mà loài người đã tạo ra 
trong quá trình phát triển lịch sử xã hội. Vì vậy, năng lực 
con người không những do hoạt động của bộ não quyết 
định mà trước hết do trình độ phát triển lịch sử mà loài 
người đạt được”; 
- Năng lực là “Tổng hợp thuộc tính độc đáo của nhân 
cách phù hợp với yêu cầu của một hoạt động nhất định, 
đảm bảo cho hoạt động đó đạt kết quả”; 
- Năng lực là “Khả năng, điều kiện chủ quan hoặc 
tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó” 
hoặc là “Phẩm chất tâm lí và sinh lí tạo cho con người 
có khả năng hoàn thành một hoạt động nào đó với chất 
lượng cao”. 
Như vậy: “năng lực được coi là sự kết hợp của các 
khả năng, phẩm chất, thái độ của một cá nhân hoặc tổ 
chức để thực hiện một nhiệm vụ có hiệu quả”. Năng lực 
là một yếu tố của nhân cách vì vậy năng lực mang dấu ấn 
cá nhân rất rõ nét, thể hiện tính chủ quan trong hành 
động, được hình thành theo quy luật hình thành và phát 
triển nhân cách, trong đó nhân tố giáo dục, hoạt động và 
giao lưu có vai trò quyết định. Mặt khác, về bản chất, 
năng lực được tạo nên bởi các thành tố: Kiến thức, kĩ 
năng, kĩ xảo. Các yếu tố này không tồn tại riêng lẻ mà 
chúng hòa quyện, đan xen vào nhau tác động tích cực vào 
việc nâng cao năng lực của CBQL giáo dục. 
Những năng lực cơ bản của CBQL hình thành và phát 
triển trong quá trình hoạt động sống và hoạt động của 
mỗi con người trong môi trường xã hội hay cộng đồng: 
“trước hết là người có nhân cách, trí tuệ phát triển, có 
một số phẩm chất nổi bật, đồng thời là người có tính sáng 
tạo, có tư duy độc lập, sắc sảo mà người bình thường 
không có, khả năng dự báo và suy luận tốt, giải quyết 
công việc nhanh, chính xác, mang lại hiệu quả cao” 
[7; tr 7]. Đó cũng chính là quá trình phát triển và hoàn 
thiện nhân cách được diễn ra trong suốt cuộc đời. CBQL 
giáo dục ở các cấp độ quản lí khác nhau là người chịu 
trách nhiệm trước cấp trên về toàn bộ hoạt động của một 
lĩnh vực, một địa phương. Trong việc thực hiện chức 
năng QLGD cùng với những phẩm chất và tấm lòng, 
CBQL hơn ai hết phải là người có được các năng lực nói 
trên. Đó là cơ sở cho việc hình thành tài năng của người 
quản lí, góp phần làm cho sự nghiệp đổi mới quản lí, 
nâng cao chất lượng GD-ĐT sớm trở thành hiện thực. 
2.2. Phát triển năng lực cán bộ quản lí giáo dục đáp 
ứng Cách mạng công nghiệp 4.0 
Việc phát triển năng lực CBQL giáo dục đáp ứng yêu 
cầu CMCN 4.0 đã được chỉ rõ trong Nghị quyết số 
29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT đáp 
ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị 
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. 
Nghị quyết đã chỉ ra thực trạng yếu kém của GD-ĐT thời 
gian qua: “Quản lí GD-ĐT còn nhiều yếu kém. Đội ngũ 
nhà giáo và CBQL giáo dục bất cập về chất lượng, số 
lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi 
mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết, thậm chí vi 
phạm đạo đức nghề nghiệp” [8]. Đồng thời, Nghị quyết 
cũng phân tích, chỉ ra những nguyên nhân, trong đó có 
nguyên nhân là do: “Việc phân định giữa quản lí nhà 
nước với hoạt động quản trị trong các cơ sở GD-ĐT 
chưa rõ. Công tác quản lí chất lượng, thanh tra, kiểm tra, 
giám sát chưa được coi trọng đúng mức” [8]. Nghị quyết 
đã định hướng đổi mới công tác QLGD trong thời gian 
tới: “Xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lí 
nhà nước về GD-ĐT và trách nhiệm quản lí theo ngành, 
lãnh thổ của các bộ, ngành, địa phương. Phân định công 
tác quản lí nhà nước với quản trị của cơ sở GD-ĐT. Đẩy 
mạnh phân cấp, nâng cao trách nhiệm, tạo động lực và 
tính chủ động, sáng tạo của các cơ sở GD-ĐT” [8]. Để 
giáo dục Việt Nam phát triển, điều quan trọng là nâng 
cao năng lực của đội ngũ CBQL nhằm góp phần nâng 
cao chất lượng đào tạo, tăng sức cạnh tranh của nguồn 
nhân lực trên thị trường lao động trong nước, khu vực và 
quốc tế. 
Sự tác động của cuộc CMCN 4.0 đã đặt lên vai các 
nhà quản lí giáo dục rất nhiều thách thức và cơ hội mới. 
Đó là môi trường làm việc trong bối cảnh công nghệ và 
số hóa với trí tuệ nhân tạo; Nguồn nhân lực xã hội thay 
đổi; Sự phân hóa cơ cấu ngành nghề đào tạo trong các 
trường đại học cao đẳng dẫn đến sự thay đổi trong 
phương thức quản lí trong các cơ sở giáo dục. Vì vậy, các 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số 451 (Kì 1 - 4/2019), tr 5-9 
8 
nhà quản lí, lãnh đạo trong các cơ sở giáo dục phải thay 
đổi nhận thức về vai trò quản lí, phải tự đào tạo, bồi 
dưỡng các nhóm năng lực để đáp ứng yêu cầu kết nối 
mới trên nền tảng kiến thức, công nghệ. Để đáp ứng yêu 
cầu và đòi hỏi của nền giáo dục hiện đại trong bối cảnh 
cách mạng CMCN 4.0, CBQL giáo dục cần phát triển 
năng lực quản lí cụ thể: 
Thứ nhất, năng lực của CBQL giáo dục cần được đào 
tạo ngày càng hoàn thiện, để đáp ứng yêu cầu kết nối mới 
trên nền tảng kiến thức và công nghệ, trong nền kinh tế 
tri thức và thời kì công nghệ số. Công nghệ như là một 
công cụ để giải quyết những thách thức trong QLGD, 
QLGD phải có năng lực chuyên môn thể hiện ở: Khả 
năng phân tích và giải quyết các vấn đề tình huống, phát 
hiện thách thức, cơ hội, nguy cơ, đề xuất các giải pháp 
tận dụng cơ hội và tập trung nguồn lực để giải quyết các 
vấn đề xung yếu, đột phá của hệ thống hoặc tổ chức giáo 
dục; Khả năng xác định đúng phương hướng phát triển 
hệ thống hoặc tổ chức giáo dục. Phải có năng lực đổi mới 
tư duy; năng lực thích ứng hoà nhập và hội nhập; năng 
lực hợp tác; năng lực kiểm tra, đánh giá; nắm vững Luật 
Giáo dục và hiểu biết pháp luật có liên quan; có kĩ năng 
phân tích tổng hợp; có lòng nhân ái, tính trung thực và 
khiêm tốn; có tác phong công nghiệp; có tính quyết đoán; 
biết ứng dụng ngoại ngữ, tin học giúp cho việc quản lí, 
có năng lực lãnh đạo ưu việt, vận dụng các phương pháp 
chuyển đổi để đáp ứng vai trò và trách nhiệm của lãnh 
đạo nhà trường ngày càng lớn hơn, theo kịp các mục tiêu 
đổi mới của nhà trường. Hơn nữa, CBQL giáo dục phải 
có bản lĩnh chính trị luôn kiên định với chủ trương, 
đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước. Biết giữ 
gìn kế thừa và phát triển những truyền thống thông minh, 
hiếu học của dân tộc; luôn cần kiệm, liêm chính, chí 
công, vô tư. 
Thứ hai, phải nâng cao năng lực tổ chức quản lí và sự 
thích ứng của CBQL giáo dục. Nâng cao năng lực QLGD 
đáp ứng CMCN 4.0 là CBQL giáo dục phải thay đổi 
trong tư duy về vai trò và nội dung của các chính sách 
phát triển và quản lí nguồn nhân lực giáo dục và cơ sở 
giáo dục mà mình quản lí. CBQL giáo dục phải có tầm 
nhìn xây dựng chiến lược, chính sách giáo dục, phải có 
kiến thức, kĩ năng và thái độ để xác định vị trí, vai trò, 
tầm nhìn, sứ mệnh của giáo dục và của cơ sở giáo dục, từ 
đó có thể xây dựng được các chiến lược, chính sách phát 
triển giáo dục và cơ sở giáo dục. Đồng thời, phải có năng 
lực quản lí nguồn nhân lực giáo dục. Vấn đề đặt ra cho 
CBQL giáo dục là biết vận dụng lí luận, cơ sở pháp lí để 
triển khai các nội dung quản lí nguồn nhân lực ở cơ sở 
mình từ tuyển dụng, bố trí công việc, phân công nhiệm 
vụ, đánh giá, khen thưởng kỉ luật, chính sách đãi ngộ... 
Thứ ba, nâng cao khả năng kết nối giữa con người và 
kiến thức hướng tới môi trường 4.0. Trong thời đại 
CMCN 4.0, môi trường làm việc trong các cơ sở GD-ĐT 
và toàn xã hội theo hướng công nghệ, số hóa với trí tuệ 
nhân tạo kéo theo sự thay đổi nguồn nhân lực xã hội và 
sự phân hóa cơ cấu ngành nghề đào tạo. Do đó, phương 
thức CBQL giáo dục trong các cơ sở giáo dục buộc phải 
thay đổi, CBQL giáo dục cần trang bị những kiến thức 
mang tính đa ngành, kĩ năng mềm, đặc biệt là tư duy phân 
tích, phản biện để thích ứng với môi trường toàn cầu hóa. 
Người QLGD phải biết tiếng Anh và công nghệ thông tin 
để đáp ứng được cách mạng 4.0 
Thứ tư, để có khả năng phát triển nhà trường lấy 
người học làm trung tâm, trong đó tạo điều kiện đề người 
học luôn nỗ lực đạt được kết quả cao nhất và không 
ngừng đổi mới đến cùng. Cần có tầm nhìn toàn cảnh và 
hệ thống để đảm bảo các chương trình chuyển đổi của 
nhà trường phải bám sát mục tiêu phát triển quốc gia ở 
cấp độ cao hơn. CBQL giáo dục phải bền bỉ, kiên trì và 
quyết tâm trên con đường giáo dục toàn diện học sinh, 
tạo điều kiện để các em phát huy được năng lực giải 
quyết các vấn đề trong đời sống, có kĩ năng sống tích cực, 
có kĩ năng định hướng nghề nghiệp tương lai, nhằm tham 
gia vào nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước đáp 
ứng CMCN 4.0. 
Thứ năm, nhà QLGD có năng lực hợp tác và cạnh 
tranh để tạo diễn đàn cho các nhà nghiên cứu giáo dục, 
hoạch định chính sách, CBQL giáo dục trong và ngoài 
nước chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn cũng như kết quả 
nghiên cứu về chính sách, cơ chế, phương pháp... trong 
đào tạo, bồi dưỡng, phát triển năng lực nghề nghiệp đội 
ngũ CBQL giáo dục trong bối cảnh CMCN 4.0. Phải có 
năng lực liên hệ giữa tầm nhìn quốc gia với trường học 
và quá trình thay đổi. Bối cảnh xã hội hiện nay là vạn vật 
kết nối Internet, mọi sự vật, hiện tượng hay con người 
đều dễ dàng kết nối, liên hệ với nhau. Vì vậy, CBQL giáo 
dục cần có một cái nhìn tổng quan, khách quan và so sánh 
giữa hệ thống giáo dục Việt Nam với giáo dục của thế 
giới, từ đó có những định hướng phát triển hợp lí cho giáo 
dục nước nhà. 
Thứ sáu, phải có các kĩ năng khác nhau trong điều 
hành, giải quyết công việc như: Tổ chức công việc của 
bản thân, các phương pháp, quá trình, quy trình làm việc 
hàng ngày, kết hợp công việc trước mắt và lâu dài; Biết 
cách làm việc với mọi người, hợp tác và tạo ra môi 
trường phát huy khuyến khích mọi người làm việc phát 
huy sáng tạo cá nhân; Biết kiểm tra, đánh giá và sử dụng 
đúng năng lực của từng người; Phát hiện được vấn đề 
tổng quát và chi tiết, nhận biết nhân tố động lực. 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số 451 (Kì 1 - 4/2019), tr 5-9 
9 
3. Kết luận 
CMCN 4.0 đã tác động to lớn mạnh mẽ, tạo nên 
những bước ngoặt lớn lao với nền giáo dục thế giới nói 
chung, Việt Nam nói riêng, hứa hẹn những bước đột phá 
mới trong hoạt động đào tạo, thay đổi mục tiêu đào tạo, 
mô hình đào tạo truyền thống bằng cách chuyển tải và 
đào tạo kiến thức hoàn toàn mới. Sự phát triển công nghệ 
thông tin, công cụ kĩ thuật số, hệ thống mạng kết nối và 
siêu dữ liệu sẽ là những công cụ và phương tiện tốt để 
thay đổi cách thức tổ chức và phương pháp giảng dạy. 
Những nhà QLGD là một trong những người chịu sự tác 
động này nhanh hơn cả, bởi chính họ trực tiếp với cuộc 
CMCN4.0. Các nhà QLGD phải giúp cho giảng viên, 
sinh viên tiếp cận về công nghệ thông tin, cập nhật kịp 
thời và ứng dụng những tiến bộ khoa học kĩ thuật mới 
nhất của thế giới vào cuộc sống, trang bị ngoại ngữ và 
các kĩ năng mềm thì mới có cơ hội cạnh tranh, mở ra cánh 
cửa để bước vào sân chơi toàn cầu hóa. 
CMCN 4.0 cùng với sự thay đổi nhanh chóng và rộng 
khắp trong tất cả các lĩnh vực khoa học, công nghệ và đời 
sống xã hội, đặt các nhà QLGD trước những thách thức 
về yêu cầu đổi mới tư duy, phát triển hệ thống GD-ĐT, 
xây dựng tầm nhìn, mục tiêu, nội dung, chương trình, 
phương thức đào tạo chất lượng và hiệu quả, năng lực 
quản lí thích ứng với những thay đổi. 
Tài liệu tham khảo 
[1] Nguyễn Như Ý (chủ biên, 1999). Đại từ điển Tiếng 
Việt. NXB Văn hóa - Thông tin. 
[2] Quốc hội (2008). Luật Cán bộ, công chức. NXB Lao động. 
[3] Trần Khánh Đức (2013). Nghiên cứu nhu cầu và xây 
dựng mô hình đào tạo theo năng lực trong lĩnh vực 
giáo dục. Đề tài Trọng điểm Đại học Quốc gia Hà 
Nội, mã số: QGTĐ-2013. 
[4] Bộ GD-ĐT (2017). Chương trình giáo dục phổ 
thông - Chương trình tổng thể. 
[5] Nguyễn Văn Tuấn (2010). Phương pháp dạy học 
theo hướng tích hợp. Trường Đại học Sư phạm Kĩ 
thuật TP. Hồ Chí Minh. 
[6] Nguyễn Hồng Minh (2017). Cuộc cách mạng công 
nghiệp 4.0 và những vấn đề đặt ra đối với hệ thống 
giáo dục nghề nghiệp. Tạp chí Lao động và Xã hội, 
số tháng 2/2017. 
[7] Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (2017). 
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư: Thời cơ và thách 
thức đối với Việt Nam. NXB Lí luận chính trị, tr 7-10. 
[8] Ban Chấp hành Trung ương (2013). Nghị quyết số 
29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn 
diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp 
hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường 
định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. 
TĂNG CƯỜNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT... 
(Tiếp theo trang 4) 
3. Kết luận 
Giáo dục pháp luật trong Quân đội nhân dân Việt 
Nam là một bộ phận quan trọng của giáo dục chính trị 
nhưng có tính độc lập tương đối, có mục đích, nội dung, 
hình thức, phương pháp, chủ thể và đối tượng đặc thù 
riêng. Giáo dục pháp luật trong Quân đội liên quan rất 
chặt chẽ với giáo dục chính trị tư tưởng, giáo dục đạo 
đức, lối sống, với duy trì kỉ luật ở các đơn vị. Trong bối 
cảnh hội nhập quốc tế, xây dựng nhà nước pháp quyền 
và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, việc 
tăng cường giáo dục pháp luật trong Quân đội nhân dân 
Việt Nam là một đòi hỏi cấp thiết, khách quan. Công việc 
này cần phải được thực hiện trên tất cả các mặt từ nhận 
thức đến nội dung, hình thức, phương pháp, mục tiêu, kết 
quả cũng như việc bảo đảm về tổ chức cán bộ và vật chất 
bảo đảm, để góp phần chuẩn hóa, chuyên nghiệp hóa và 
tăng cường hơn nữa giáo dục pháp luật trong Quân đội. 
Tài liệu tham khảo 
[1] Quốc hội (2013). Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội 
chủ nghĩa Việt Nam. 
[2] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2002). Hồ Chí Minh 
toàn tập (tập 5). NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật. 
[3] Thái Duy Tuyên (2001). Giáo dục học hiện đại. 
NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. 
[4] Nguyễn Văn Vĩ (2018). Giáo dục pháp luật trong 
quân đội nhân dân Việt Nam. Luận án tiến sĩ Luật 
học, Học viện Khoa học xã hội. 
[5] Bộ Quốc phòng (2016). Thông tư số 42/2016/TT-
BQP ngày 30/03/2016 quy định về phổ biến, giáo 
dục trong Bộ Quốc phòng. 
[6] Trần Thị Hương - Nguyễn Đức Danh - Hồ Văn Liên 
- Ngô Đình Qua (2017). Giáo dục học đại cương. 
NXB Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. 
[7] Ban Chấp hành Trung ương (2013). Nghị quyết số 
29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn 
diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp 
hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường 
định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. 
[8] Đỗ Anh Vinh (2018). Bồi dưỡng đạo đức cách mạng 
cho cán bộ hậu cần quân đội theo đạo đức, phong 
cách Hồ Chí Minh. Tạp chí Khoa học Quân sự, số 3, 
tr 12-16.