Phát huy tinh thần yêu nước cho thanh niên Việt Nam thông qua nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh

ới tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại 
2.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò, vị trí của thanh niên 
 Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn khẳng định tiềm năng, vai trò, vị trí to lớn của thanh 
niên trong sự nghiệp cách mạng, luôn tin tƣởng và nhìn nhận thanh niên theo quan 
điểm phát triển. Ngay từ khi đất nƣớc còn trong đêm đen nô lệ, Ngƣời đã nêu tƣ tƣởng: 
Thức tỉnh thanh niên để đi đến thức tỉnh dân tộc. Vào những năm đầu khi nƣớc ta giành 
đƣợc độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy: “Thanh niên là ngƣời chủ tƣơng lai của nƣớc 
nhà. Thật vậy nƣớc nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh 
niên.”5. Ngƣời cho rằng sự phát triển trong tƣơng lai của đất nƣớc và tiền đồ vẻ vang 
của dân tộc nằm trong tay thanh thiếu nhi. Vì thế, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: 
Thanh niên phải “tham gia ý kiến vào công việc của Chính phủ; chiến đấu giữ lấy nền 
độc lập và tự luyện ngay từ bây giờ để sau này lên thay những thủ lĩnh mà gánh vác 
việc trọng đại của nƣớc nhà ”6. 
 Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ vai trò của thanh niên trên cả hai bình diện xã hội 
và mối quan hệ kết nối quá khứ với tƣơng lai không thể tách rời nhau: “Thanh niên là 
ngƣời tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là ngƣời phụ trách, dìu 
dắt thế hệ thanh niên tƣơng lai”7. Vai trò này vô cùng quan trọng quyết định vận mệnh 
của dân tộc và của giai cấp công nhân. 
 Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đặt niềm tin và mong đợi ở thanh niên. Ngƣời đƣa ra 
dự báo hết sức đúng đắn mà nay đã trở thành hiện thực: “Với một thế hệ thanh niên 
hăng hái và kiên cƣờng, chúng ta nhất định thành công trong sự nghiệp bảo vệ miền 
Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc”8. 
 Quán triệt quan điểm của Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của thanh niên, Đảng ta 
khẳng định: Đảng ta tiếp tục đề cao vai trò, vị trí quan trọng của thanh niên; xác định 
thanh niên là lực lƣợng xung kích trong giai đoạn cách mạng mới”; “Thanh niên là 
rƣờng cột của nƣớc nhà, chủ nhân tƣơng lai của đất nƣớc, là lực lƣợng xung kích trong 
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự 
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ 
nghĩa xã hội. Thanh niên đƣợc đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lƣợc bồi dƣỡng, phát 
huy nhân tố và nguồn lực con ngƣời”. Đồng thời, nêu rõ “thanh niên nƣớc ta đang đứng 
trƣớc những cơ hội, thuận lợi lớn, nhƣng cũng phải đƣơng đầu với những khó khăn, 
thách thức không nhỏ 
5 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.216. 
6 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.32. 
7 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 13, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.298. 
8 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 15, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.79. 
|392 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
2.3. Biểu hiện cơ bản của tinh thần yêu nước ở thanh niên hiện nay 
 Thứ nhất, thanh niên Việt Nam ở mọi thời đại trƣớc hết là phải yêu nƣớc, trung 
thành với Tổ quốc. Yêu nƣớc là tình cảm thuần khiết và cao thƣợng nhất của mỗi con 
ngƣời, giá trị quan cốt lõi của chủ nghĩa xã hội cũng chính là tinh thần yêu nƣớc. Qua 
lịch sử dựng nƣớc và giữ nƣớc hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam, các thế hệ thanh 
niên càng thấm thía hơn giá trị những hy sinh mất mát của ông cha để có đƣợc đất nƣớc 
ngày nay vinh quang tƣơi đẹp, từ đó thêm trân trọng hơn nguồn cội quê hƣơng, nhận 
thức sâu sắc hơn về trách nhiệm của bản thân đối với Tổ quốc. Yêu nƣớc là tự hào về 
đất nƣớc, thanh niên cần có hiểu biết nhiều hơn về truyền thống văn hóa Việt Nam, cần 
thấm nhuần truyền thống cách mạng, cần trân trọng tinh hoa văn hóa hiện đại của dân 
tộc. Và sau cùng, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, thế hệ trẻ luôn trung thành với Tổ quốc, 
sẵn sàng cống hiến và hy sinh cho dân tộc. 
 Thứ hai, thanh niên Việt Nam phải không ngừng tu dƣỡng tâm trong, đức sáng. 
Những phẩm chất mà Chủ tịch Hồ Chí Minh mong muốn thanh niên tu dƣỡng và 
hƣớng đến chính là nhân, nghĩa, lễ, trí, tín. Đạo đức là cái gốc của mỗi con ngƣời. 
Thanh niên càng phải đặt việc rèn luyện đạo đức lên hàng đầu. Việc tự tu dƣỡng là 
công việc hàng ngày và làm đến suốt đời. Tuổi trẻ là cơ hội để con ngƣời sớm xây 
dựng nền tảng đạo đức tốt đẹp, từ đó vạch ra chuẩn mực cho mọi giá trị nhân sinh. Chủ 
tịch Hồ Chí Minh cũng từng nói “Có tài mà không có đức là ngƣời vô dụng”, nhấn 
mạnh vai trò đạo đức đƣợc đặt lên hàng đầu, thức tỉnh thanh niên chú trọng tới tu 
dƣỡng, điều chỉnh hành vi cho phù hợp với chuẩn mực đạo đức và giá trị quan cốt lõi. 
Từ cấp độ cá nhân phải tu dƣỡng cho tốt mới có thể tạo tiền đề để tăng cƣờng tu dƣỡng 
ở cấp độ tập thể cao hơn. 
 Thứ ba, thanh niên cần có tinh thần cầu thị, hiếu học. Học tập là quá trình không 
ngừng tích lũy, là quá trình tạo dựng nền tảng cho hoạt động thực tiễn. Thanh niên phải 
có lý tƣởng nhân sinh cho bản thân, mà muốn thực hiện lý tƣởng đó trƣớc hết cần phải 
học tập và tích lũy. Càng tích lũy đƣợc nhiều tri thức thì càng thấy đƣợc những hạn chế 
thiếu sót của bản thân, từ đó mới có khả năng để khắc phục và hoàn thiện, mới đủ năng 
lực để cống hiến cho Tổ quốc, cho xã hội. Việc học tập của thanh niên không chỉ dừng 
lại trong khuôn khổ sách vở, mà hơn thế nữa chính là việc học cách tƣ duy độc lập. 
Trong thời đại bùng nổ thông tin nhƣ hiện nay, trƣớc một biển tri thức vô tận, việc nắm 
đƣợc tri thức cốt yếu và cần thiết chính là dựa vào khả năng tƣ duy độc lập, và khả 
năng này cũng có đƣợc nhờ quá trình tự rèn luyện kiên trì và lâu dài. Tuổi trẻ nhƣ mùa 
xuân của cuộc đời, là giai đoạn mà khả năng tiếp thu ở mức cao nhất, cần nắm bắt cơ 
 393| 
 Phần III. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại 
hội này để tranh thủ học và hoàn thiện bản thân, tạo cơ sở vững chắc cho cuộc sống 
tƣơng lai sau này. 
 Thứ tư, thanh niên cần chú trọng bám sát thực tiễn, nhất quán giữa nhận thức và 
hành động. Xã hội hiện đại có sự giao thoa phức tạp của nhiều quan niệm tƣ tƣởng, 
thanh niên thƣờng chƣa có nhiều sự trải nghiệm, dễ bị chi phối bởi ngoại cảnh, đôi khi 
còn có phần mơ hồ trong định hƣớng tƣơng lai, chƣa dễ định hình nhân sinh quan, giá 
trị quan và thế giới quan. Do đó trong mỗi việc làm của thanh niên, đôi khi khát vọng 
thì có thừa mà hành động thì chƣa đủ, thậm chí nói rồi để đó không làm, dần dà đánh 
mất niềm tin vào chính mình. Thanh niên muốn làm nên sự nghiệp lớn, trƣớc hết cần 
có chí hƣớng rõ ràng, bên cạnh đó cần nỗ lực hết mình, làm việc lớn bắt đầu từ những 
việc nhỏ, tự hình thành tinh thần mẫn cán, nghiêm túc, nhằm tích lũy sự tự tin và thái 
độ tích cực trƣớc mọi công việc. 
 Thứ năm, thanh niên không ngừng phấn đấu, dũng cảm và trách nhiệm. Ngƣời 
chủ động tích cực, nắm bắt định hƣớng cuộc đời sẽ luôn luôn tự khích lệ bản thân tiến 
bộ. Thanh niên cần có chí khí, quyết tâm đạt tới mục tiêu, dũng cảm chấp nhận thất bại 
và không bao giờ buông xuôi, và thử thách càng lớn lao thì thanh niên càng thực sự 
trƣởng thành. Thế hệ thanh niên mạnh mẽ thì đất nƣớc hùng cƣờng, và trách nhiệm của 
thanh niên trƣớc hết là trách nhiệm đối với chính mình, có trách nhiệm với lời nói, việc 
làm của bản thân. Cao hơn nữa, thế hệ trẻ còn cần phải đảm đƣơng trọng trách mà lịch 
sử giao phó, đó chính là trách nhiệm với xã hội, với đất nƣớc. Thanh niên Việt Nam 
với lý tƣởng và giá trị nhân sinh chân chính, luôn là lực lƣợng đóng góp trí tuệ, sức trẻ 
vào sự nghiệp phát triển nƣớc nhà, thúc đẩy tiến bộ xã hội và phồn vinh dân tộc. 
2.4. Phương pháp giáo dục tinh thần yêu nước cho thanh niên 
 Quán triệt sâu sắc chủ trƣơng của Đảng, Nhà nƣớc về vị trí, vai trò của thế hệ trẻ, 
về “đổi mới nội dung, phƣơng thức chính trị, tƣ tƣởng, truyền thống, bồi dƣỡng lý 
tƣởng, lòng yêu nƣớc, xây dựng đạo đức lối sống lành mạnh, ý thức tôn trọng và 
nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp và pháp luật cho thế hệ trẻ Phát huy vai trò của 
thế hệ trẻ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”9 - theo Nghị quyết Đại hội XII 
của Đảng và Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thƣ Trung ƣơng Đảng về “Tăng cƣờng 
sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống 
văn hóa cho thế hệ trẻ, giai đoạn 2015 - 2030”. Đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa gia 
9 Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ƣơng Đảng, Hà Nội, 2016, 
tr.162. 
|394 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
đình - nhà trƣờng - Đoàn Thanh niên - xã hội trong đào tạo, bồi dƣỡng thế hệ trẻ toàn 
diện về mọi mặt; trong đó, chú trọng nguyên tắc đào tạo gắn với bồi dƣỡng, tin tƣởng 
giao việc, tạo điều kiện để tuổi trẻ đƣợc trải nghiệm, phấn đấu và trƣởng thành; xây 
dựng nguồn cán bộ trẻ, đảm bảo quy hoạch cho trƣớc mắt và lâu dài, “phải khéo léo kết 
hợp cán bộ già với cán bộ trẻ”, “không nên coi thƣờng cán bộ trẻ” nhƣ Hồ Chí Minh đã 
căn dặn. 
 - Trọng tâm là tăng cƣờng học tập và nghiên cứu lý luận. Chủ nghĩa Mác - Lênin, 
tƣ tƣởng Hồ Chí Minh là những tài sản quý báu nhất của Đảng ta, là vũ khí lý luận 
quan trọng nhất giúp đất nƣớc ta vƣợt qua vô vàn thách thức của lịch sử để tiến bƣớc 
lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. Muốn giáo dục, bồi dƣỡng cho thế hệ trẻ Việt Nam thì 
một trong những nhiệm vụ cốt lõi chính là nâng cao phẩm chất lý luận cho họ. Các giải 
pháp cụ thể chính là tích cực tổ chức những hoạt động nghiên cứu kinh điển và báo cáo 
học thuật. Các chi bộ đảng của sinh viên và cán bộ trẻ cần tích cực hơn trong việc 
nghiên cứu bám sát các tác phẩm kinh điển Mác - Lênin, tổ chức các hoạt động trao 
đổi, giải thích lý luận, làm rõ các nguyên lý cơ bản, khiến cho chủ nghĩa Mác - Lênin, 
tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trở nên phổ biến, dễ hiểu, khích lệ đƣợc ngƣời học, từ đó củng 
cố thêm niềm tin lý luận, tăng cƣờng tu dƣỡng tính đảng, giúp cho mỗi ngƣời học trẻ 
tuổi đều tự giác trở thành ngƣời lính trên mặt trận tƣ tƣởng chiến đấu cho niềm tin và lý 
tƣởng của Đảng ta. 
 - Nhằm tăng cƣờng trình độ nghiên cứu khoa học cho thanh niên, chúng ta cần 
mở rộng nhãn quan học thuật hơn nữa, kiến tạo nên môi trƣờng giao lƣu, trao đổi khoa 
học, trƣờng học, các viện nghiên cứu cùng đội ngũ cán bộ khoa học cần thƣờng xuyên 
tổ chức các buổi báo cáo chuyên đề, mời những chuyên gia có trình độ lý luận cao và 
nhiều kinh nghiệm đến truyền đạt kiến thức, hƣớng dẫn sinh viên và cán bộ trẻ tiến 
hành nghiên cứu và học tập, tạo điều kiện nâng cao về nhận thức và chuyên môn. 
 - Đổi mới mô hình truyền thụ kiến thức lý luận chính trị nói chung và Tƣ tƣởng 
Hồ Chí Minh nói riêng. Việc nâng cao phẩm chất lý luận cho thanh niên phụ thuộc chủ 
yếu vào sự tham gia tích cực của giảng viên và sinh viên trong quá trình học tập và trao 
đổi những nội dung liên quan đến chuyên môn. Do đó, việc làm cần thiết hiện nay là 
không ngừng cải cách những giờ học lý luận, nâng cao chất lƣợng dạy học, cần bám sát 
thực tiễn, có bƣớc đi cụ thể và hiệu quả. Các hình thức truyền thụ cần sinh động, khoa 
học, nhƣ tổ chức thảo luận chuyên đề, cung cấp tƣ liệu ghi hình, trực tuyến, tạo sức hút 
và khích lệ ngƣời học, tạo những mối liên hệ giữa nhận thức và hành động, tăng cƣờng 
tu dƣỡng tính đảng và thiết lập vững chắc niềm tin xã hội chủ nghĩa. 
 395| 
 Phần III. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại 
 - Thức tỉnh tính chủ động của thanh niên. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ 
Chí Minh là lý luận có tính khoa học, tính cách mạng và tính nhân dân, đồng thời cũng 
là lý luận sánh cùng thời đại và không ngừng đƣợc kiểm nghiệm trong thực tiễn. Do đó 
khi tiến hành giáo dục cho thanh niên, không phải chỉ là truyền thụ tri thức một cách 
đơn thuần và giản đơn, mà phải là sự thức tỉnh của tinh thần, sự đồng thuận của niềm 
tin, giúp thanh niên nhận thức đầy đủ nhất về bản chất của lý luận và tƣ tƣởng, từ đó 
phát huy ý thức tự chủ của thanh niên, tăng cƣờng năng lực tự chủ học tập, và vận dụng 
tính tự giác vào các lĩnh vực thực tiễn. 
 - Củng cố thành quả lý luận trong thực tiễn. Thực tiễn là tiêu chuẩn duy nhất để 
kiểm nghiệm chân lý, chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh cũng bƣớc ra từ 
thực tiễn và sau cùng hƣớng tới thực tiễn, không ngừng đƣợc thực tiễn kiểm nghiệm, 
không ngừng biến hóa phát triển cùng thực tiễn. Thanh niên không chỉ cần lý luận để 
giải thích thế giới, mà thanh niên với tƣ cách là thế hệ trẻ và tiên phong, cần nắm chắc 
lý luận để cải tạo thế giới, hiện thực hóa lý tƣởng và niềm tin. Quan điểm thực tiễn luôn 
là quan điểm quan trọng nhất, cơ bản nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Ngƣời luôn nhấn 
mạnh sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, trong đấu tranh cách mạng và trong mọi 
hoạt động của đời sống xã hội. Vì vậy, cần tăng cƣờng hơn nữa những hoạt động thực 
tiễn gắn với chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, đồng thời phát triển lý luận 
từ trong thực tiễn. Đối với thanh niên, lấy lý luận đúng đắn để chỉ đạo thực tiễn, chính 
là con đƣờng phát triển, là chìa khóa giải quyết những vấn đề khó khăn nhất trong quá 
trình vận động của lịch sử. 
III. KẾT LUẬN 
 Thanh niên chính là hy vọng của nƣớc nhà. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra đi tìm 
đƣờng cứu nƣớc từ khi còn là một thanh niên, và cho đến tận cuối đời, Ngƣời dành trọn 
vẹn niềm tin cũng nhƣ kỳ vọng lớn lao đối với thế hệ thanh niên cách mạng sau này. 
Mỗi thời đại lại đặt ra những yêu cầu khác nhau đối với họ, nhƣng những tƣ tƣởng cốt 
lõi của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong giáo dục, bồi dƣỡng thế hệ tƣơng lai của đất nƣớc 
vẫn luôn là chỉ dẫn vô giá cho Đảng và dân tộc ta, để từ đó các thế hệ cách mạng đời 
sau kế thừa truyền thống vẻ vang, nắm chắc ngọn cờ độc lập dân tộc, toàn vẹn lãnh thổ 
và phát triển đất nƣớc, không ngừng củng cố và làm rạng rỡ thành tựu cách mạng của 
các thế hệ đi trƣớc, góp phần đƣa đất nƣớc Việt Nam đi lên giàu mạnh và phồn vinh, 
sánh vai với bè bạn năm châu. Phát huy tinh thần yêu nƣớc trong tƣ tƣởng Hồ Chí 
Minh chính là nhằm khơi dậy và phát huy tinh thần và nghị lực, trí tuệ và tài năng của 
mỗi thanh niên trong thời kỳ mới của cách mạng Việt Nam, nhằm xây dựng đất nƣớc 
|396 
 “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 
ngày càng giàu mạnh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc thân yêu và thành quả cách mạng, gắn 
độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, giữ vững định hƣớng xã hội chủ nghĩa, bảo vệ và 
giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, nâng cao uy tín và vị thế của Việt Nam trên trƣờng 
quốc tế. Yêu nƣớc đã trở thành tình cảm, tƣ tƣởng thƣờng xuyên trong mỗi con ngƣời 
Việt Nam, đƣợc nâng lên thành chủ nghĩa yêu nƣớc Việt Nam. 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, (15 tập), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 
 2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 2, Nxb Chính trị 
 quốc gia, Hà Nội, tr.4. 
 3. Phạm Văn Đồng (1969), Tổ quốc ta, nhân dân ta, sự nghiệp ta và người nghệ 
 sĩ, Nxb Văn học, Hà Nội. 
 397|