Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng tới kế toán quản trị doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại các doanh nghiệp điện phía Bắc Việt Nam bằng phương pháp định tính

 
độ chuyên môn cao, 57% có trình độ chuyên môn nhưng 
không cao của công ty đáp ứng yêu cầu này. 
(2) Với xu thế hội nhập hiện nay tiếng Anh là ngôn ngữ 
của khoa học. Kết quả khảo sát cho thấy lần lượt có 21%, 
43% và 36% trình đội đội ngũ nhân viên KTQT doanh thu, 
chi phí và kết quả kinh doanh có trình độ chuyên môn cao, 
không có trình độ chuyên môn và có trình độ chuyên môn 
nhưng không cao trong việc sử dụng thành thạo tiếng Anh 
ở các phần mềm kế toán. Tại các đơn vị điện có các phần 
mềm sử dụng như Oracle, Amis đều bằng tiếng Anh. Vì thế 
đối với các kế toán viên không có trình độ chuyên môn 
tiếng Anh sẽ không đạt hiệu quả cao trong công việc làm 
cho công ty lãng phí chi phí đào tạo hàng năm. 
(3) Khả năng về viết báo cáo, phân tích, tổng hợp các 
giao dịch kế toán là một trong những kỹ năng cần có của 
người làm kế toán. Kết quả khảo sát chỉ ra rằng lần lượt có 
4% và 96% người làm kế toán có trình độ chuyên môn cao 
và có trình độ chuyên môn nhưng không cao trong việc 
viết báo cáo, phân tích và tổng hợp báo cáo về các giao 
dịch kế toán trong công ty. 
(4) Khả năng đọc văn bản liên quan đến chính sách, 
pháp luật phản ánh trình độ đội ngũ nhân viên kế toán 
trong công ty. Bởi tất cả các giao dịch kế toán đều liên quan 
đến các chính sách pháp luật. Công ty hoạt động tốt khi đó 
cần có đội ngũ làm đúng quy trình, tránh sai phạm xảy ra. 
 XÃ HỘI 
 Tạp chí KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ● Tập 56 - Số4 (8/2020) Website: https://tapchikhcn.haui.edu.vn 146
KINH TẾ P-ISSN 1859-3585 E-ISSN 2615-9619 
Kết quả khảo sát trình độ đội ngũ kế toán chỉ ra lần lượt có 
43% và 57% người làm kế toán có trình độ chuyên môn cao 
và có trình độ chuyên môn nhưng không cao. 
Như vậy, nhân tố trình độ đội ngũ nhân viên KTQT có 
quan hệ tỷ lệ thuận với bộ phận KTQT doanh thu, chi phí và 
kết quả kinh doanh trong DN. Trình độ đội ngũ cán bộ kế 
toán cao thì kết quả làm việc, hiệu quả công tác về KTQT 
doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh cao và ngược lại. 
- Nhân tố về yếu tố hỗ trợ: Hội thảo trao đổi về KTQT, văn 
bản về chính sách, pháp luật... 
Hình 5. Nhân tố yếu tố hỗ trợ ảnh hưởng đến KTQT doanh thu, chi phí và kết 
quả kinh doanh 
Thực trạng kết quả khảo sát về yếu tố hỗ trợ mức độ cần 
thiết ảnh hưởng đến KTQT doanh thu, chi phí và kết quả 
kinh doanh trong các công ty điện lực phía Bắc Việt Nam 
trên hình 5 cho thấy: 
(1) Kết quả khảo sát chỉ ra 100% ý kiến cho rằng là rất 
cần thiết nếu được: “Hỗ trợ từ phía cơ quan Nhà nước về 
hướng dẫn xây dựng KTQT vào DN” và “Hỗ trợ thay đổi 
trong giáo dục kế toán hiện nay để giúp người học có thể 
vận dụng xây dựng KTQT vào thực tiễn DN tốt hơn” tại các 
đơn vị điện phía Bắc Việt Nam. Điều này thể hiện các công 
ty điện đang rất cần các yếu tố hỗ trợ để công ty xây dựng 
nội dung chi tiết hơn về KTQT doanh thu, chi phí và kết quả 
kinh doanh. 
(2) Theo sau đó với kết quả khảo sát chỉ ra 85% ý kiến 
người được hỏi cho rằng là rất cần thiết nếu được: “Hỗ trợ 
mở các công ty tư vấn cho DN về nội dung KTQT” và “Hỗ trợ 
mở các khóa học KTQT dành riêng cho nhà quản lý”. Bởi 
đây là nhân tố đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao 
khả năng vận dụng KTQT vào thực tiễn. 
(3) Với kết quả khảo sát lần lượt là 21%, 79% các ý kiến 
cho rằng bình thường và không cần thiết với các yếu tố hỗ 
trợ về : “Hỗ trợ về hướng dẫn về chứng từ, sổ sách chi tiết 
đầy đủ cho công ty thực hiện”, “Hỗ trợ hướng dẫn cách 
hạch toán và tài khoản sử dụng phù hợp với đặc điểm của 
từng loại hình DN” và “Hỗ trợ hướng dẫn về việc lập các 
báo cáo quản trị phù hợp với đặc điểm từng loại hình DN”. 
Đa số các ý kiến cho rằng không cần thiết bởi lẽ khác với kế 
toán tài chính thì KTQT cung cấp phục vụ chủ yếu nội bộ 
DN. Vì thế các doanh nghiệp tự thiết kế chứng từ, sổ sách, 
báo cáo phù hợp từng loại hình DN. 
[4] Với kết quả khảo sát lần lượt là 19%, 81% các ý kiến 
cho rằng bình thường và không cần thiết với các yếu tố 
hỗ trợ về: “Hỗ trợ mở hội thảo về việc áp dụng KTQT vào 
thực tiễn” và “Hỗ trợ trên các tạp chí chuyên nghiên cứu 
về KTQT và ứng dụng của KTQT vào thực tiễn”. Nhóm tác 
giả đi tiến hành phỏng vấn sâu các ý kiến cho rằng không 
cần thiết thì kết quả là người được hỏi không đánh giá cao 
việc mở các hội thảo, hay trên các tạp chí vì thời gian diễn 
ra hội thảo không dài, các tạp chí chuyên sâu về KTQT tại 
Việt Nam không nhiều vì thế điều chỉ mang tính chất trao 
đổi là chính. 
Như vậy, nhân tố về yếu tố hỗ trợ: Hội thảo trao đổi về 
nội dung KTQT, văn bản về chính sách, pháp luật... là một 
trong những nhân tố quan trọng trong việc xây dựng KTQT 
doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại các công ty điện 
lực phía Bắc Việt Nam khi mà các đơn vị điện này đều quy 
mô lớn, có nhiều chi nhánh, nhiều bộ phận, phòng ban. 
- Nhân tố môi trường cạnh tranh: 
Đối với các công ty điện trong giai đoạn tới thì mức độ 
cạnh tranh ngày càng khốc liệt đến từ cuộc đua thị trường 
bán lẻ hay thị trường bán buôn điện cạnh tranh. Theo như 
các nghiên cứu đã chỉ ra và đo lường các mức độ của các 
hành động cạnh tranh như: Cạnh tranh về kênh phân phối, 
cạnh tranh về thị phần/ doanh thu, cạnh tranh về giá tại 
Malaysia [19]. Điều này phù hợp với môi trường cạnh tranh 
tại Việt Nam [12] và nhóm tác giả cũng đồng tình và không 
bổ sung ý kiến nào. 
Kết quả khảo sát mà nhóm tác giả thu thập được như 
hình 6, 100% các ý kiến được hỏi đều cho rằng nhân tố 
cạnh tranh có ảnh hưởng đến KTQT doanh thu, chi phí và 
kết quả kinh doanh trong các đơn vị kinh doanh điện khi thị 
trường bán lẻ, bán buôn điện cạnh tranh đi vào vận hành 
trong thời gian tới. 
Như vậy, nhân tố cạnh tranh tác động thuận chiều đến 
KTQT doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại các công 
ty điện lực phía Bắc Việt Nam. 
Hình 6. Nhân tố cạnh tranh ảnh hưởng đến KTQT doanh thu, chi phí và kết 
quả kinh doanh 
4.2. Giải pháp đề xuất 
Từ kết quả nghiên cứu thực trạng trên, nhóm tác giả đề 
xuất giải pháp dựa trên các tác động của các nhân tố: (1) 
Nhân tố quy mô DN, (2) Nhân tố trình độ nhận thức và 
P-ISSN 1859-3585 E-ISSN 2615-9619 ECONOMICS - SOCIETY 
Website: https://tapchikhcn.haui.edu.vn Vol. 56 - No. 4 (Aug 2020) ● Journal of SCIENCE & TECHNOLOGY 147
quản lý của nhà quản trị DN, (3) Nhân tố trình độ đội ngũ 
nhân viên KTQT, (4) Nhân tố hệ thống văn bản về chính 
sách, pháp luật của từng quốc gia, (5) Nhân tố môi 
trường cạnh tranh. 
Thứ nhất: Về phía Nhà nước cần quảng bá rộng vai trò 
của KTQT doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong 
doanh nghiệp. Để quảng bá sâu rộng sự quan trọng của 
KTQT theo tác giả nhà nước cần tổ chức các cuộc tuyên 
truyền rộng rãi giúp nhà quản trị trong các DN, công ty nói 
chung, của công ty điện lực phía Bắc Việt Nam hiểu được sự 
quan trọng tầm nhìn nhà chiến lược như thế nào, qua đó 
nhằm nâng cao sự quan trọng của công tác KTQT doanh 
thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong DN. 
Thứ hai: Về phía Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực 
Việt Nam phải cần đẩy mạnh nhằm phát triển thị trường điện 
cạnh tranh theo đúng Quyết định số 26/2006/QĐ-TTG đã 
phê duyệt lộ trình, các điều kiện hình thành và phát triển các 
cấp độ thị trường điện lực tại Việt Nam. Ngoài ra, Tập đoàn 
Điện lực Việt Nam cần phải tổ chức sắp xếp bộ máy các tổng 
công ty phân phối điện để tham gia cạnh tranh bình đẳng 
với các DN khác trên thị trường bán lẻ điện cạnh tranh bắt 
đầu từ năm 2021 và chính thức từ năm 2023. 
 Thứ ba: Nâng cao trình độ nhận thức và quản lý của 
nhà quản trị trong DN điện: Nhà quản trị DN không chỉ chú 
trọng thông tin do bộ phận kế toán tài chính cung cấp mà 
cần chú trọng hơn nữa thông tin trên báo cáo quản trị cung 
cấp. Bởi báo cáo quản trị giúp nhà quản trị ra quyết định 
ngắn hạn và dài hạn. Bên cạnh đó, nhà quản trị cần quan 
tâm sâu rộng và có tầm hiểu biết về công tác KTQT. Để đưa 
ra quyết định mang tính ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế 
nhà quản trị cần phải hiểu sâu về KTQT, thông tin nào cần 
đưa vào, thông tin nào loại bỏ trong quá trình ra quyết 
định, hay thông tin nào ảnh hưởng lớn đến giá bán điện, 
ảnh hưởng đến lợi nhuận, ảnh hưởng kinh doanh của 
DN, hay tầm nhìn chiến lược, kế hoạch rồi sự phát triển 
công ty đều liên quan đến sự hiểu biết sâu về KTQT vì thế 
đây được xem là vấn đề quan trọng và cốt lõi giúp công ty 
phát triển. 
Thứ tư: Nâng cao trình độ đội ngũ nhân viên KTQT: Cần 
nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ KTQT trong DN. 
Bởi hiện nay trình độ chuyên môn đội ngũ KTQT trong 
doanh nghiệp điện còn nhiều nhân viên có trình độ chuyên 
môn nhưng không cao. Vì thế, cần tham gia vào các lớp tổ 
chức đào tạo về KTQT, tích cực tìm hiểu học hỏi các về 
KTQT trên các phương tiện đại chúng, hay các tạp chí kế 
toán Mặt khác, DN điện cần nhận thức rõ về vai trò của 
KTQT. Hiện nay, tại các đơn vị điện lực đang tổ chức phân 
công, phận nhiệm công việc kế toán tài chính kết hợp với 
KTQT. Vì thế, cần nhận thức và tác riêng vị trí của hai bộ 
phận này nhằm tối ưu hóa chức năng của hai bộ phận này 
trong DN. Vai trò của KTQT phải được ghi rõ và riêng biệt 
dành riêng cho các vị trí được chỉ định khi nhu cầu kinh 
doanh đang phát triển. Vì thế cần nâng cao tầm hiểu biết 
cho nhân viên KTQT. Để nâng cao tầm hiểu biết về KTQT thì 
các tổng công ty cần đầu tư một khoản chi phí nhằm phát 
triển, hỗ trợ nền tảng kiến thức cho nhân viên kế toán về sự 
hiểu biết KTQT. Bởi song song sự phát triển của công ty thì 
đi liền sự phát triển của nhân sự. Nhân sự kế toán giỏi sẽ 
giúp nhà quản trị các cấp đưa ra thông tin vừa chính xác lại 
vừa kịp thời. 
Thứ năm: Về hệ thống văn bản về chính sách, pháp luật 
của từng quốc gia: Tổ chức nghề nghiệp kế toán nên 
đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy KTQT. Các 
tổ chức này nên hướng cho DN nhận biết rõ ranh giới chức 
năng KTQT và kế toán tài chính. Các tổ chức kế toán chuyên 
nghiệp cần tích cực tham gia trong việc thúc đẩy vai trò này 
như một vai trò đa ngành, không chỉ tập trung vào quan 
điểm kế toán. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1]. Abdel-Kader, M., & Luther, R., 2008. The impact of firm characteristics on 
management accounting practices: A UK-based empirical analysis. The British 
Accounting Review, 40(1), 2-27. 
[2]. Alleyne, P., & Weekes-Marshall, D., 2011. An exploratory study of 
management accounting practices in manufacturing companies in Barbados. 
International Journal of Business and Social Science, 2(9). 
[3]. Amara, T., & Benelifa, S., 2017. The impact of external and internal 
factors on the management accounting practices. International Journal of Finance 
and Accounting, 6(2), 46-58. 
[4]. Anderson, S. W., & Lanen, W. N., 1999. Economic transition, strategy and 
the evolution of management accounting practices: the case of India. Accounting, 
Organizations and Society, 24(5-6), 379-412. 
[5]. Chenhall, R. H., 2006. Theorizing contingencies in management control 
systems research. Handbooks of management accounting research, 1, 163-205. 
[6]. Đoàn Ngọc Phi Anh, N. T. S., 2018. Nghiên cứu mức độ vận dụng kế toán 
quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Đà Nẵng. Tạp chí KH&CN, Đại học 
Công nghiệp Hà Nội. 
[7]. Erserim, A., 2012. The impacts of organizational culture, firm's 
characteristics and external environment of firms on management accounting 
practices: an empirical research on industrial firms in Turkey. Procedia-Social and 
Behavioral Sciences, 62, 372-376. 
[8]. Hà, Đ. N., 2019. Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các công ty cổ 
phẩn tư vấn thiết kế của Việt Nam. Học viện Tài chính, 
[9]. Hà, Đ. T., 2015. Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí trong các doanh 
nghiệp sản xuất thép ở Việt Nam. Đại học Kinh tế Quốc dân, 
[10]. Haldma, T., & Lääts, K., 2002. Contingencies influencing the 
management accounting practices of Estonian manufacturing companies. 
Management accounting research, 13(4), 379-400. 
[11]. Hạnh, H. M., 2013. Tổ chức hệ thống thông tin quản trị chi phí trong các 
doanh nghiệp may Việt Nam. Đại học Kinh tế Quốc dân, 
[12]. Hùng, T. N., 2016. Các nhân tố tác động đến việc vận dụng kế toán quản 
trị trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam. Đại học Kinh tế Thành phố 
Hồ Chí Minh, 
[13]. Laitinen, E. K., 2001. Management accounting change in small 
technology companies: towards a mathematical model of the technology firm. 
Management accounting research, 12(4), 507-541. 
 XÃ HỘI 
 Tạp chí KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ● Tập 56 - Số4 (8/2020) Website: https://tapchikhcn.haui.edu.vn 148
KINH TẾ P-ISSN 1859-3585 E-ISSN 2615-9619 
[14]. Mia, L., & Clarke, B., 1999. Market competition, management 
accounting systems and business unit performance. Management accounting 
research, 10(2), 137-158. 
[15]. Ngô Văn Lượng, 2019. Hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí trong 
các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu ơ ̉ Việt Nam. Luận án Tiến sĩ, 
Học viện Tài chính. 
[16]. Shahzadi, S., Khan, R., Toor, M., & ul Haq, A., 2018. Impact of external 
and internal factors on management accounting practices: a study of Pakistan. 
Asian Journal of Accounting Research. 
[17]. Subasinghe, J., & Fonseka, A., 2009. Factors affecting the low adoption 
of management accounting practices in Sri Lankan business organizations. Sri 
Lankan Journal of Management, 14(2), 95-114. 
[18]. Thành, N. M., 2017. Hoàn thiện kế toán quản trị tại các đơn vị thuộc tổng 
công ty điện lực dầu khí Việt Nam. Học viện Tài chính. 
[19]. Tuan Mat, T., 2010. Management accounting and organizational 
change: impact of alignment of management accounting system, structure and 
strategy on performance. 
[20]. Vũ Mạnh Chiến, N. T. T., 2016. Factors affecting the implementation of 
management accounting in Vietnam manufacturing firms. Factors affecting the 
implementation of management accounting in Vietnam manufacturing firms. 
[21]. Birnberg J. G., Luft J., Shields M. D., 2007. Psychology theory in 
management accounting research. In C. S. Chapman, A. G. Hopwood, & M. D. 
Shields (Eds.), Handbook of management accounting research (Vol. 1, pp. 113–
135). Amsterdam: Elsevier. 
[22]. Mock T., Estrin T., Vasarhelyi, M., 1972. Learning Patterns, Decision 
Approach and Value of Information. Journal of Accounting Research (Spring), pp. 
129 -15 3. 
[23]. Libby T., Waterhouse J., 1996. Predicting change in management 
accounting systems. Journal of Management Accounting Research, 8(1), 
137–150. 
[24]. Neale G. O’Connor, Chee W. Chow, Anne Wu, 2004. The adoption of 
“Western” management accounting/controlsin China’s state-owned enterprises 
during economic transition. Accounting, Organizations and Society 29, 349–375. 
[25]. Williams, J. J., and Seaman, A. E., 2001. Predicting Change in 
Management Accounting Systems: National Culture and Industry Effects. 
Accounting, Organizations and Society, 26(4-5): 443-460. 
AUTHORS INFORMATION 
Tran Thi Nga, Dang Thi Hong Ha, Nguyen Thu Hien 
Hanoi University of Industry