Một số biện pháp nâng cao chất lượng tự học môn Giáo dục học cho sinh viên ở trường Cao đẳng Sư phạm Lạng Sơn

a người học chỉ có thể đạt được kết quả khi xây 
dựng trên cơ sở nhận thức đúng đắn về vị trí, tác dụng 
của môn học, về nội dung phương pháp và những kĩ năng 
cần thiết. Để giúp SV nâng cao nhận thức và nhận thức 
một cách đúng đắn và đầy đủ về vị trí, ý nghĩa của môn 
học thì giảng viên trong quá trình giảng dạy, ngay từ buổi 
học đầu tiên cần làm rõ cho SV thấy được lợi ích và sự 
cần thiết của môn GDH đối với cuộc sống và nghề 
nghiệp. Qua đó, xây dựng cho SV có tình cảm, thái độ 
đúng đắn, kích thích SV tích cực học tập và rèn luyện, 
đồng thời đưa ra những yêu cầu, đòi hỏi về kiến thức, kĩ 
năng, thái độ mà SV phải thực hiện. 
2.2.2. Hướng dẫn sinh viên biết xây dựng kế hoạch và 
thực hiện kế hoạch tự học một cách có hiệu quả 
Xây dựng kế hoạch và thực hiện kế hoạch là một 
công việc quan trọng và cần thiết đối với SV trong quá 
trình tự học. Nhờ có kế hoạch mà SV có thể học tập một 
cách chủ động, dễ dàng, bố trí công việc và phân phối 
thời gian một cách hợp lí, khoa học và khi có biến cố, có 
sự thay đổi trong lịch học, SV có thể linh hoạt điều chỉnh 
cho phù hợp với điều kiện hoàn cảnh mà không ảnh 
hưởng đến kế hoạch chung. Có thể nói, kế hoạch học tập 
tạo điều kiện thuận lợi cho học tập đạt kết quả cao. Tuy 
nhiên, trong thực tế, SV Trường Cao đẳng Sư phạm Lạng 
Sơn xây dựng và thực hiện kế hoạch chưa hiệu quả, chưa 
thấy được mức độ quan trọng của việc xây dựng và thực 
hiện kế hoạch. Vì vậy, giảng viên cần hướng dẫn cho SV 
biết cách xây dựng và thực hiện kế hoạch dựa trên kế 
hoạch chung của nhà trường. Kế hoạch phải có mục đích, 
nội dung cụ thể, có tính khả thi và phù hợp với khả năng 
thực hiện của cá nhân và thời gian tự học cho phép. Kế 
hoạch đó phải đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ học tập 
chung và môn GDH nói riêng. Phải đảm bảo sự cân đối, 
hợp lí trong việc sử dụng thời gian vào các hoạt động học 
tập, lao động, vui chơi, giải trí, dự kiến được các tình 
huống, các biến động có thể xảy ra làm ảnh hưởng đến 
việc thực hiện kế hoạch. 
SV phải xác định được tất cả các công việc phải thực 
hiện, căn cứ vào nhiệm vụ học tập của mình; dự kiến thời 
gian thực hiện công việc và lập kế hoạch cụ thể theo 
ngày, tuần, tháng, học kì, năm học. Khi đã lập được kế 
hoạch học tập, yêu cầu SV phải thực hiện bằng được kế 
hoạch đã đề ra. Việc thực hiện này đòi hỏi SV phải có sự 
kiên trì, nhẫn nại, quyết tâm cao, có sự nỗ lực lớn, tập 
trung tư tưởng, hướng mình vào hoạt động học tập để 
thực hiện kế hoạch đề ra bởi vì đây là một quá trình biến 
những điều dự định thành hiện thực, là sự tiến hành trong 
thực tiễn các hành động theo phương thức đã lựa chọn. 
Chính giai đoạn này thể hiện rõ nét đặc trưng của cá nhân 
trong học tập. Thực hiện được như vậy thì không những 
chất lượng tự học môn GDH của SV được nâng cao mà 
chất lượng học tập các môn học nói chung cũng được 
nâng lên đáng kể. 
Giảng viên có thể giao nhiệm vụ cho SV xây dựng kế 
hoạch tự học các môn học trong ngày/tuần/tháng/học kì 
hoặc một năm theo các bước sau: 
- Bước 1: Thống kê các công việc cần làm (các công 
việc cụ thể trong năm, trong học kì, trong tháng hoặc 
trong tuần. Bước này căn cứ vào kế hoạch học tập, 
nhiệm vụ học tập được giao, các công việc của lớp, tổ, 
cá nhân...). 
- Bước 2: Xác định quỹ thời gian tự học ở nhà, ở lớp, 
ở thư viện... 
- Bước 3: Xác định khối lượng và yêu cầu đạt được 
của mỗi công việc, chú ý đến những công việc quan 
trọng nhất; xác định mốc thời gian, mức độ hoàn thành 
công việc. 
- Bước 4: Sắp xếp và phân phối thời gian cho từng 
công việc. 
- Bước 5: Kiểm tra lại sự hợp lí của kế hoạch. 
Ví dụ: Mẫu kế hoạch học tập về thời gian tự học của 
cá nhân trong tuần 
2.2.3. Hướng dẫn rèn luyện các kĩ năng tự học cần thiết 
- Hướng dẫn SV kĩ năng đọc sách và tài liệu tham khảo 
Buổi 
Ngày 
giờ 
Thứ Hai Thứ Ba Thứ Tư Thứ Năm Thứ Sáu Thứ Bảy 
Chủ 
Nhật 
Ghi chú 
Sáng 
Chiều 
Tối 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2019, tr 305-309 
308 
Sách và tài liệu tham khảo là nguồn tri thức vô tận, đa 
dạng và phong phú, giúp người học mở rộng, đào sâu tri 
thức, tăng vốn hiểu biết của mình và thỏa mãn nhu cầu nhận 
thức của bản thân. Tuy nhiên, đọc sách và tài liệu tham khảo 
phục vụ cho hoạt động học tập không đơn giản như đọc sách 
báo mang tính chất giải trí mà đọc ở đây là đọc nghiên cứu, 
đọc hiểu, phải có tư duy phân biệt đúng sai, có thái độ phê 
phán, có sự tập trung cao độ hay nói cách khác là phải có kĩ 
năng đọc sách thì mới mang lại hiệu quả. Tuy nhiên, không 
phải SV nào cũng dễ dàng thực hiện được cho nên trong dạy 
học, giảng viên cần hướng dẫn cho SV kĩ năng đọc sách, 
đọc tài liệu khoa học. Điều này không chỉ có lợi trong quá 
trình học tập mà còn có giá trị to lớn trong những năm tháng 
sau này để SV có thể tự học liên tục suốt đời. 
- Hướng dẫn SV kĩ năng ghi chép tài liệu 
Ghi chép tài liệu là một kĩ năng cần thiết và quan trọng 
giúp người đọc có thể kiểm tra được mức độ lĩnh hội tài 
liệu của mình, tạo cơ sở để người đọc ghi nhớ kiến thức và 
giữ lại được tư liệu khi cần thiết. Đây là một kĩ năng đơn 
giản, dễ thực hiện tuy nhiên SV thường có thói quen không 
ghi chép nên sau khi đọc xong hoặc sau một thời gian ngắn 
là có thể quên và khi cần thì không tái hiện lại được. Vì 
vậy, để giúp SV khi đọc sách, tài liệu, giảng viên cần 
hướng dẫn cho SV biết cách ghi chép thông qua một số 
hình thức như: trích tài liệu để ghi lại nguyên văn, lập đề 
cương khi đọc sách, viết tóm tắt những nội dung cơ bản, 
viết dưới dạng thu hoạch. Đây là những hình thức ghi chép 
giúp SV có thể ghi nhớ và khi cần thì dễ dàng nhớ lại được. 
Để SV có thể ghi chép hiệu quả trong quá trình đọc sách, 
người đọc phải có sự phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, 
khái quát hóa để làm nổi bật những ý trọng tâm cơ bản cần 
ghi chép và việc ghi chép sẽ có hệ thống, khoa học rõ ràng. 
- Hướng dẫn SV kĩ năng hệ thống hoá, khái quát hoá tài liệu 
Đây là kĩ năng rất quan trọng giúp người học phát 
triển năng lực nhận thức của bản thân, có khả năng khái 
quát, hệ thống hoá tài liệu dưới hình thức làm dàn ý, đề 
cương, sơ đồ, mô hình và giúp họ dễ dàng nắm được tài 
liệu nghiên cứu một cách tổng quát, hệ thống và toàn 
diện. Nhiều SV chưa thực hiện tốt được kĩ năng này vì 
để thực hiện được SV phải có sự nỗ lực của tư duy ở mức 
độ cao để khái quát, hệ thống hóa kiến thức thành những 
yếu tố cơ bản có cùng thuộc tính, sắp xếp theo một trật 
tự nhất định bằng những từ ngữ ngắn gọn dễ hiểu. SV 
phải đọc, nghiên cứu kĩ tài liệu để hiểu sâu sắc vấn đề thì 
mới khái quát được và phải tuỳ theo khả năng của mình 
để khái quát hóa, hệ thống hóa vấn đề dưới dạng dàn ý, 
đề cương hay sơ đồ cho phù hợp. 
- Hướng dẫn SV giải bài tập nhận thức trong hoạt 
động tự học 
Giải bài tập nhận thức là quá trình SV vận dụng kiến 
thức đã tiếp thu được vào giải quyết những tình huống, 
những vấn đề đặt ra nhằm củng cố và làm sáng tỏ tri thức, 
góp phần tìm ra tri thức mới và giúp người học nắm kiến 
thức một cách đầy đủ, sâu sắc hơn. 
Giải bài tập nhận thức luôn được thực hiện trong quá 
trình tự học, sau khi học xong một bài, một chương, kiểm 
tra và thi,... Nắm được kĩ năng giải bài tập nhận thức giúp 
SV biết cách làm bài tập, trả lời câu hỏi, bài kiểm tra. 
Hình thức bài tập nhận thức cao nhất đối với SV cao 
đẳng, đại học đó là bài tập nghiên cứu khoa học. Bài tập 
nghiên cứu khoa học là hình thức rèn luyện kĩ năng tự 
học ở mức độ cao bởi vì nó luôn đặt SV vào tình huống 
có vấn đề phải giải quyết. 
Để có thể vận dụng kĩ năng này một cách có hiệu quả, 
SV cần phải nắm vững kiến thức về lí thuyết, nghiên cứu 
kĩ vấn đề, tình huống đặt ra, phân tích cái đã cho và cái 
cần tìm, xác định rõ hướng cần giải quyết cũng như mối 
liên hệ giữa chúng để vận dụng đúng, phù hợp và đưa ra 
được những kết luận chính xác. 
Ngoài những kĩ năng tự học nêu trên, còn nhiều kĩ 
năng khác là những công việc cụ thể trong hoạt động tự 
học của SV, giúp SV hoàn thành nhiệm vụ học tập và nâng 
cao chất lượng tự học. Vì vậy, cần hướng dẫn và rèn luyện 
cho SV biết sử dụng các kĩ năng một cách có hiệu quả. 
2.2.4. Đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá chất 
lượng học tập của sinh viên 
Song song với việc đổi mới phương pháp giảng dạy, 
giảng viên cần cải tiến phương pháp kiểm tra, đánh giá 
chất lượng học tập của SV. Nếu việc kiểm tra, đánh giá 
khách quan, công bằng, chính xác thì điểm số không chỉ 
phản ánh đúng năng lực học tập qua mức độ nắm tri thức 
kĩ năng của mỗi SV mà còn phản ánh kết quả tự học của 
SV. Vì vậy, không thể đánh giá kết quả thực học môn 
GDH của SV bằng những kiến thức học thuộc từng câu, 
từng ý mà khi soạn câu hỏi thi, kiểm tra giảng viên cần 
chú trọng đòi hỏi sự thể hiện kiến thức tìm tòi, nghiên 
cứu của SV. Thông thường câu hỏi kiểm tra, thi chỉ đòi 
hỏi SV phân tích, trình bày hoặc nêu một nội dung cụ thể, 
chưa có những câu hỏi đòi hỏi sự khái quát, hệ thống đi 
sâu vấn đề một cách thực sự, ít chú trọng cơ sở thực tiễn 
(nguồn gốc thực tiễn, luận giải, chứng minh thực tiễn, rút 
ra quy luật thực tiễn) mà vấn đề thực tiễn được hỏi như 
một vế phụ dưới dạng liên hệ, vận dụng hoặc ý nghĩa 
như: Phân tích/ Trình bày/ Nêu + Vấn đề hỏi + Liên hệ/ 
Vận dụng ý nghĩa. 
Do đó, câu hỏi kiểm tra, thi kiểu này đã hạn chế cách 
học sáng tạo, ít kích thích được tính tích cực tự học cũng 
như rèn luyện kĩ năng và phương pháp tự học cho SV. Cần 
cải tiến câu hỏi kiểm tra, thi theo hướng đòi hỏi SV phải 
thể hiện sự hiểu biết sâu, rộng của kiến thức đã học, phong 
cách tư duy độc lập, cách giải quyết vấn đề học tập theo 
cách riêng, câu hỏi chú trọng cả tính lí luận và tính thực 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 2 tháng 5/2019, tr 305-309 
309 
tiễn của vấn đề. Hệ thống câu hỏi kiểm tra, thi phải dẫn 
đến việc thúc đẩy SV tự học tích cực, thúc đẩy việc đọc 
sách, tài liệu tham khảo, tích cực tranh luận, tích luỹ kiến 
thức, trăn trở tìm ra hướng giải quyết vấn đề học tập đặt ra. 
Dạng câu hỏi này cần đạt được các tiêu chí sau: 
- Không nhắc lại y nguyên kiến thức đã học; - Thể hiện 
diện rộng, độ sâu của kiến thức; - Sức khái quát tổng hợp 
cao; - Gắn kết lí luận với thực tiễn. 
Tạo điều kiện thuận lợi để SV điều chỉnh đổi mới cách 
thức tự học của mình như rút kinh nghiệm về cách học sau 
khi kiểm tra, thi; đặt ra tình huống cho SV suy nghĩ, giải 
đáp, đọc thêm tài liệu tham khảo để sau mỗi lần kiểm tra, 
thi mang lại cho SV những kinh nghiệm tự học tốt nhất. 
Kiểm tra, đánh giá tạo điều kiện thúc đẩy SV học hợp 
tác, tranh luận trao đổi các vấn đề học tập, kích thích tính 
tích cực tự học và hứng thú trong nghiên cứu của họ. 
Hiện nay, càng nhấn mạnh vai trò chủ thể, trung tâm của 
SV trong dạy học thì càng phải chú trọng đánh giá hoạt 
động tự học của họ. Có thể khẳng định, kiểm tra, đánh 
giá là một yếu tố của quá trình dạy học, gắn liền và tiến 
hành thường xuyên trong dạy học. Nếu biết khai thác, 
yếu tố này sẽ có tác dụng không nhỏ đến việc nâng cao 
chất lượng tự học của SV. 
2.2.5. Phát động các phong trào tự học trong sinh viên 
Có thể thấy rằng, các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể 
dục thể thao,... ở Trường Cao đẳng Sư phạm Lạng Sơn rất 
được quan tâm và đầu tư thích đáng, nhưng ngược lại các 
phong trào tự học của SV lại chưa được khuấy động một 
cách mạnh mẽ. Chỉ có SV của một số lớp tự phối hợp với 
Đoàn Thanh niên thành lập câu lạc bộ như: câu lạc bộ văn 
thơ, câu lạc bộ toán học, câu lạc bộ tiếng Anh và mang tính 
chuyên môn nên ít người tham gia. Nhà trường cần khuyến 
khích phát động mạnh mẽ các phong trào tự học trong SV 
như: tổ chức các hội thảo khoa học, hội thảo về đổi mới 
phương pháp dạy học; các buổi trao đổi kinh nghiệm học 
tập; gặp gỡ trò chuyện trao đổi với các nhà khoa học; tổ chức 
thi nghiệp vụ, kiến thức xã hội, pháp luật,... Đây là môi 
trường rộng lớn, thu hút đông đảo SV tham gia một cách tự 
giác, tự nguyện không gò bó, ép buộc và tạo nhiều điều kiện, 
cơ hội cho SV có thể tự học ở mọi nơi, mọi lúc. 
Đoàn Thanh niên, liên chi đoàn khoa, chi đoàn lớp là 
trung tâm phát động các phong trào tự học gắn với các hoạt 
động của Đoàn như: “Vì ngày mai lập nghiệp”, phong trào 
tự học thi đua chào mừng các ngày lễ, kỉ niệm trong năm 
học. Đoàn Thanh niên trong trường sẽ chỉ đạo các phong 
trào đến từ cơ sở và phát động sâu rộng đến toàn bộ các 
đoàn viên trong nhà trường để SV tự giác, tích cực tham 
gia, phát huy năng lực tự học của bản thân. Ngoài các lực 
lượng trên, Ban Giám hiệu là người chịu trách nhiệm cao 
nhất đối với chất lượng đào tạo của trường, ban chủ nhiệm 
khoa là người quản lí trực tiếp. Muốn tạo ra phong trào tự 
học phát triển rộng khắp trong toàn thể SV, Ban Giám hiệu 
cần động viên, khen thưởng kịp thời, chỉ đạo sâu sát đến 
các lực lượng liên quan, giúp đỡ SV có đủ điều kiện cả về 
phương tiện vật chất lẫn tinh thần để họ tham gia các 
phong trào hoạt động tự học một cách tự giác. 
3. Kết luận 
Có thể khẳng định, hoạt động tự học có vai trò quan 
trọng, quyết định kết quả học tập môn học của SV. Việc 
hướng dẫn SV những hướng đi, biện pháp tự học hợp lí 
đối với môn GDH đã góp phần làm thay đổi nhận thức 
cũng như kết quả học tập của các em. Xuất phát từ thực 
trạng hoạt động tự học môn GDH của SV Trường Cao 
đẳng Sư phạm Lạng Sơn và những yêu cầu của đòi hỏi 
về đổi mới GD-ĐT hiện nay của nhà trường, từ nhiều 
năm học qua, chúng tôi đã triển khai những biện pháp 
trên trong thực tiễn dạy học môn GDH ở Trường và đã 
thu được những kết quả thực sự khả quan. 
Tài liệu tham khảo 
[1] Bộ GD-ĐT (1999). Chỉ thị số 15/1999/CT-BGDĐT 
ngày 20/04/1999 Về việc đẩy mạnh hoạt động đổi 
mới phương pháp giảng dạy và học tập trong các 
trường sư phạm. 
[2] Nguyễn Thị Thanh Trà (2018). Đánh giá kết quả học 
tập của sinh viên đại học sư phạm theo tiếp cận năng 
lực qua môn Giáo dục học. NXB Giáo dục Việt Nam. 
[3] Nguyễn Cảnh Toàn (2001). Tuyển tập tác phẩm (tập 
1): Tự giáo dục, tự học, tự nghiên cứu. Trường Đại 
học Sư phạm Hà Nội. 
[4] Thái Duy Tuyên (2001). Giáo dục học hiện đại. 
NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. 
[5] Lê Khánh Bằng (2007). Một số vấn đề nâng cao 
hiệu quả của quá trình dạy và học ở đại học, cao 
đẳng và trung học chuyên nghiệp (tập 1). NXB Đại 
học Sư phạm. 
[6] Đặng Vũ Hoạt (chủ biên) - Hà Thị Đức (2003). Lí 
luận dạy học đại học. NXB Đại học Sư phạm. 
[7] Nguyễn Thị Tính (2004). Các biện pháp tổ chức 
hoạt động tự học môn Giáo dục học cho sinh viên 
các trường đại học sư phạm. Luận án tiến sĩ Giáo 
dục học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. 
[8] Nguyễn Công Tâm (2016). Phát huy tính tích cực nhận 
thức của sinh viên sư phạm Trường Đại học Tây Bắc 
trong quá trình dạy học môn Giáo dục học. Tạp chí 
Giáo dục, số đặc biệt kì 3 tháng 6, tr 249-251; 254. 
[9] Nguyễn Đăng Trung (2016). Quy trình thiết kế và tổ 
chức dạy học môn Giáo dục học theo quan điểm tích 
hợp ở trường đại học sư phạm. Tạp chí Giáo dục, số 
373, tr 49-51.