Hoạt động đào tạo, bồi dưỡng của kiểm toán nhà nước 25 năm qua - Kết quả và giải pháp thực hiện thời gian tới

ợng kiểm 
toán hay chuyên sâu theo loại hình kiểm toán: 
Kiểm toán tuân thủ, kiểm toán tài chính, kiểm toán 
hoạt động.
Hai là, chất lượng đào tạo, bồi dưỡng luôn được 
coi trọng và đảm bảo, gắn với sự gia tăng về số 
lượng đào tạo.
Số lượng kiểm toán viên của Kiểm toán nhà 
nước được đào tạo, bồi dưỡng phù hợp nhu cầu 
phát triển nhân lực của Ngành. Theo số liệu thống 
kê của Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ 
kiểm toán, tính từ khi thành lập đến hết năm 
2018, Kiểm toán nhà nước đã tổ chức đào tạo, 
bồi dưỡng chuyên môn kiểm toán theo chương 
trình ngạch, bậc kiểm toán viên nhà nước cho 
hơn 3.000 lượt học viên và bồi dưỡng kiến thức bổ 
trợ chuyên ngành phục vụ hoạt động kiểm toán 
và kiến thức, kỹ năng làm việc, quản lý cho hơn 
15.000 lượt học viên.
Gắn với sự gia tăng về số lượng, Kiểm toán nhà 
nước luôn chú trọng các giải pháp để kiểm soát và 
nâng cao chất lượng đào tạo. Các khóa đào tạo, 
bồi dưỡng được quan tâm, chuẩn bị chu đáo từ 
khâu xây dựng kế hoạch, mời giảng viên, chuẩn 
bị tài liệu và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng. Công tác 
quản lý đào tạo ngày một hoàn thiện và nâng cao 
tính chuyên nghiệp. Các lớp học được tổ chức và 
quản lý chặt chẽ, có sự phối hợp tốt giữa Trường 
Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán, Vụ Tổ 
chức cán bộ cũng như các đơn vị có công chức đi 
học. Giảng viên (giảng viên cơ hữu và giảng viên 
thỉnh giảng) là những người có trình độ, am hiểu 
về lý luận, nhiều kinh nghiệm thực tiễn, có khả 
năng giải quyết các vấn đề học viên quan tâm. Nội 
dung đào tạo, bồi dưỡng đa dạng, phong phú, bám 
sát các chủ trương, chính sách về kinh tế - xã hội 
của Đảng và Nhà nước; các định hướng, chỉ đạo 
về hoạt động chuyên môn kiểm toán của Ban Cán 
sự Đảng, lãnh đạo Kiểm toán nhà nước; các vấn 
đề thực tiễn mang tính thời sự được Quốc hội, 
Chính phủ và xã hội quan tâm. Các khóa đào tạo, 
bồi dưỡng cơ bản phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ 
của từng giai đoạn, đáp ứng nhu cầu nghề nghiệp 
kiểm toán của người học. 
Có thể khẳng định, công tác đào tạo, bồi dưỡng 
của Kiểm toán nhà nước do Trường Đào tạo và Bồi 
dưỡng nghiệp vụ kiểm toán thực hiện đã có những 
bước chuyển biến tích cực, phát triển cả về lượng 
và chất, đóng góp to lớn vào việc nâng cao trình độ, 
kỹ năng nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp cho đội 
ngũ kiểm toán viên.
30
KIEÅM TOAÙN NHAØ NÖÔÙC - 25 NAÊM XAÂY DÖÏNG VAØ TRÖÔÛNG THAØNH
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁNSố 140 - tháng 6/2019
Ba là, hệ thống tài liệu giảng dạy ngày càng hoàn 
thiện, phục vụ công tác đào tạo và nghiên cứu.
Các chương trình đào tạo, bồi dưỡng được 
triển khai thực hiện cơ bản đáp ứng nhiệm vụ của 
Ngành trong từng giai đoạn. Giai đoạn đầu (trước 
khi Luật Kiểm toán nhà nước 2005 có hiệu lực), 
chủ yếu tập trung đào tạo các vấn đề nền tảng về 
hoạt động chuyên môn kiểm toán để trang bị cho 
kiểm toán viên kiến thức về chuyên môn, nghiệp vụ 
kiểm toán (kiểm toán căn bản, kiểm toán nâng cao, 
chuẩn mực, quy trình, phương pháp kiểm toán...). 
Giai đoạn sau (từ năm 2006 - nay), tập trung đào 
tạo, bồi dưỡng các ngạch kiểm toán viên để đáp 
ứng yêu cầu về chuyên môn, nghiệp vụ theo tiêu 
chuẩn các ngạch kiểm toán viên nhà nước của Luật 
Kiểm toán nhà nước và kiến thức, kỹ năng kiểm 
toán các lĩnh vực chuyên sâu. Đặc biệt, trong giai 
đoạn 5 năm gần đây, hệ thống tài liệu giảng dạy 
được hoàn thiện theo hướng phân thành 02 phân 
hệ chương trình phù hợp với đặc thù Kiểm toán 
viên nhà nước vừa hoạt động nghề nghiệp kiểm 
toán nhưng cũng là công chức nhà nước:
Phân hệ 1. Đào tạo, bồi dưỡng nghề, gồm có: (i) 
Các chương trình đào tạo ngạch bậc kiểm toán viên 
nhà nước (gồm 4 chương trình: Tiền kiểm toán viên, 
Kiểm toán viên, Kiểm toán viên chính và Kiểm toán 
viên cao cấp); (ii) các chương trình bồi dưỡng kỹ 
năng kiểm toán theo lĩnh vực (ngân sách nhà nước, 
doanh nghiệp, dự án đầu tư xây dựng công trình, và 
các tổ chức tài chính - ngân hàng), mỗi lĩnh vực có 
3 cấp độ I, II, và III; (iii) các chương trình bồi dưỡng 
kiểm toán chuyên sâu về nợ công, thuế, môi trường, 
công nghệ thông tin, chương trình mục tiêu quốc 
gia, tài nguyên khoáng sản, đất đai...
Phân hệ 2. Đào tạo, bồi dưỡng công chức, gồm 
có: (i) Chương trình bồi dưỡng kiến thức quản lý 
nhà nước các ngạch; (ii) Chương trình bồi dưỡng 
kiến thức và kỹ năng lãnh đạo, quản lý (cấp phòng, 
cấp vụ); (iii) Chương trình cập nhật kiến thức hàng 
năm cho công chức nhà nước.
Các phân hệ được tổ chức song song, nhưng bổ 
sung, tương hỗ nhằm hình thành năng lực chuyên 
môn và bản lĩnh nghề nghiệp cho kiểm toán viên 
nhà nước.
Bốn là, hình thức đào tạo, bồi dưỡng đa dạng, 
đáp ứng nhu cầu của học viên.
Hoạt động đào tạo, bồi dưỡng của Kiểm toán 
nhà nước được tổ chức đa dạng, đáp ứng nhu cầu 
của người học với các hình thức đào tạo phù hợp 
với tính chất, nội dung đào tạo. Hình thức đào tạo 
tập trung được áp dụng nhằm truyền tải hệ thống 
kiến thức hoàn chỉnh và trong khoảng thời gian 
tương đối dài cho kiểm toán viên. Hình thức đào 
tạo trực tuyến thông qua các phương tiện hỗ trợ 
như máy tính, internet... nhằm cung cấp thông tin, 
kiến thức cho số đông trong một khoảng thời gian 
ngắn. Bên cạnh tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cho đội 
ngũ kiểm toán viên, Kiểm toán nhà nước cũng cử 
công chức, viên chức tham gia lớp học do các cơ sở 
ngoài Kiểm toán nhà nước tổ chức: Bồi dưỡng các 
ngạch quản lý nhà nước; bồi dưỡng kỹ năng quản 
lý, lãnh đạo cấp vụ; cao cấp lý luận chính trị; bồi 
dưỡng tiếng Anh chuyên ngành; đào tạo chứng chỉ 
kiểm toán quốc tế ACCA, CPA... Nhờ đa dạng hóa 
hình thức đào tạo mà nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng 
kiến thức, kỹ năng của kiểm toán viên được đáp 
ứng một cách tối đa và đạt hiệu quả thiết thực.
2. Một số hạn chế trong hoạt động đào tạo, bồi 
dưỡng
Tuy đạt được những kết quả nói trên, nhưng 
nhìn chung, hoạt động đào tạo, bồi dưỡng của 
Kiểm toán nhà nước còn bộc lộ một số hạn chế.
(1) Đánh giá một cách khách quan, công tác đào 
tạo, bồi dưỡng chưa thật sự bài bản, chưa đưa ra 
được các định hướng lâu dài mang tính chiến lược. 
Kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng được xây dựng chưa 
thật bám sát thực tiễn hoạt động kiểm toán, do đó, 
còn có những lúng túng nhất định trong quá trình 
triển khai nhiệm vụ.
(2) Nội dung chương trình đào tạo, bồi dưỡng 
mặc dù đã có nhiều cố gắng đổi mới nhưng vẫn 
chưa đáp ứng tốt nhất cho từng đối tượng đào 
tạo, bồi dưỡng trên các lĩnh vực chuyên môn khác 
nhau. Hệ thống tài liệu giảng dạy chưa có tính ổn 
định bởi hàm lượng khoa học nền tảng chưa cao, 
chưa trở thành tài liệu tham khảo tốt phục vụ việc 
hoạch định cơ chế, chính sách do chủ yếu được 
biên soạn cho bồi dưỡng ngắn hạn. 
31NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 140 - tháng 6/2019
(3) Công tác tổ chức, quản lý các lớp học mặc 
dù đã có nhiều cải tiến song vẫn còn những hạn 
chế nhất định: Quy mô một số lớp học lớn; ý thức 
tham gia đào tạo của một số học viên đôi lúc chưa 
thật sự nghiêm túc... Việc phân loại học viên chưa 
được quan tâm dẫn đến hiện tượng trình độ không 
đồng đều trong cùng một lớp học, ảnh hưởng đến 
chất lượng đào tạo.
(4) Chưa xây dựng được đội ngũ giảng viên cơ 
hữu đủ mạnh cả về số lượng và chất lượng phục vụ 
công tác đào tạo, bồi dưỡng. Yêu cầu đối với giảng 
viên tham gia giảng dạy phải là những cán bộ có 
trình độ chuyên môn cao, am hiểu lý luận, nhiều 
kinh nghiệm thực tiễn và biết vận dụng lý luận 
để giải quyết các vấn đề thực tế về chuyên môn, 
nghiệp vụ kiểm toán. Mô hình “Trường” như hiện 
tại gặp khó khăn trong việc thu hút nhân sự có chất 
lượng cao trở thành giảng viên cơ hữu cho Trường. 
(5) Hoạt động đào tạo, bồi dưỡng hiện chủ yếu 
là đào tạo, bồi dưỡng trong ngành và cung cấp dịch 
vụ đào tạo ngắn ngày kiến thức kiểm toán, quản 
lý tài chính theo nhu cầu của các tổ chức, cá nhân 
ngoài Kiểm toán nhà nước. Kiểm toán nhà nước 
(Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm 
toán) chưa thực hiện đào tạo cấp văn bằng các 
trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ (do chưa đáp ứng 
yêu cầu pháp lý) để qua đó chuyển giao và lan tỏa 
rộng rãi hơn công nghệ kiểm toán, kế toán, quản lý 
tài chính mang tính đặc thù riêng có của Kiểm toán 
nhà nước cho xã hội.
3. Giải pháp tăng cường hoạt động đào tạo, 
bồi dưỡng của kiểm toán nhà nước
Nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, từ đó góp 
phần phát triển nguồn nhân lực của Kiểm toán 
nhà nước đáp ứng yêu cầu chiến lược phát triển 
của Ngành, một số giải pháp cơ bản mang tính chất 
định hướng như sau:
Thứ nhất, hình thành triết lý đào tạo, bồi dưỡng 
kiểm toán viên nhà nước
Triết lý đào tạo, bồi dưỡng là những phương 
hướng, định hướng chủ đạo vận hành cho hoạt 
động đào tạo, bồi dưỡng. Triết lý đào tạo, bồi 
dưỡng là mục tiêu, hướng đích cần đạt được. Hoạt 
động đào tạo, bồi dưỡng kiểm toán viên nhà nước 
cần được thực hiện theo chủ thuyết nhất định 
để tạo lập sự thống nhất trong các hoạt động có 
liên quan, từ đó đảm bảo chất lượng đào tạo, bồi 
dưỡng. Trong điều kiện thực tiễn của Kiểm toán 
nhà nước và phù hợp với đặc thù nghề nghiệp kiểm 
toán, Kiểm toán nhà nước xác định triết lý đào tạo, 
bồi dưỡng kiểm toán viên là “Học, Hành, và Trách 
nhiệm”. Mỗi Kiểm toán viên nhà nước cần xây 
dựng mục tiêu học tập, rèn luyện để không ngừng 
nâng cao trình độ chuyên môn. Học tập được thực 
hiện mọi lúc, mọi nơi và học tập suốt đời. Đào tạo, 
bồi dưỡng cần gắn với vị trí công việc, gắn với thực 
hành. Học để làm việc và làm việc cũng chính là 
quá trình học tập. Hoạt động đào tạo, bồi dưỡng 
cũng hướng đích rèn luyện đạo đức nghề nghiệp 
kiểm toán; thông qua quá trình đào tạo, bồi dưỡng 
mỗi Kiểm toán viên nhà nước hình thành ý thức 
trách nhiệm đối với công việc, đối với Ngành và 
đối với xã hội.
Thứ hai, nâng cao chất lượng lập kế hoạch đào 
tạo, bồi dưỡng trung hạn 
Kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng trung hạn (3 năm) 
cần bám sát mục tiêu chiến lược phát triển nguồn 
nhân lực của Ngành và đưa ra được bức tranh 
tổng thể về quan điểm đào tạo, bồi dưỡng của 
Kiểm toán nhà nước trong mỗi giai đoạn cụ thể. 
Kế hoạch trung hạn đồng thời là cơ sở, căn cứ xây 
dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng hàng năm, và 
là định hướng tốt cho các đơn vị trực thuộc Kiểm 
toán nhà nước chủ động xây dựng kế hoạch đào tạo 
của mình phù hợp với kế hoạch chung của Ngành, 
tránh trùng lắp hoặc không bao quát hết nội dung 
đào tạo cần thiết. Bản Kế hoạch trung hạn sau khi 
được cấp có thẩm quyền phê duyệt được công bố 
rộng rãi để các đơn vị, cá nhân biết và triển khai. Kế 
hoạch trung hạn được lập hàng năm cho thời gian 
3 năm và triển khai theo phương thức cuốn chiếu.
Thứ ba, xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng 
hàng năm phù hợp kế hoạch đào tạo trung hạn đã 
được phê duyệt
Kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng hàng năm phải 
dựa trên mục tiêu, định hướng của kế hoạch trung 
hạn, sát với nhu cầu thực tiễn của Ngành và đảm 
32
KIEÅM TOAÙN NHAØ NÖÔÙC - 25 NAÊM XAÂY DÖÏNG VAØ TRÖÔÛNG THAØNH
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁNSố 140 - tháng 6/2019
bảo các tiêu chí của kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng 
năm (số lớp, đối tượng tham gia, số lượng học viên, 
lịch học, kinh phí, địa điểm...). Để hạn chế nhược 
điểm thường hay mắc phải là bản kế hoạch đào tạo 
hàng năm không sát với thực tiễn do các đơn vị 
chưa chú trọng đề xuất nhu cầu đào tạo có thực, 
Kiểm toán nhà nước sớm xây dựng và đưa vào sử 
dụng phần mềm quản trị nguồn nhân lực với trung 
tâm là quản trị nhân sự gắn với đó là các phân hệ có 
liên quan, trong đó có đào tạo, bồi dưỡng. Hệ thống 
phần mềm cho phép trích xuất lịch sử đào tạo của 
từng kiểm toán viên bao gồm những mảng kiến 
thức đã được tích lũy và những môn học cần tiếp 
tục được đào tạo. Trên cơ sở thông tin từ hệ thống 
cùng với kết quả khảo sát nhu cầu đào tạo, đơn vị 
chức năng có cơ sở, dữ liệu tốt phục vụ công tác xây 
dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng hàng năm sát với 
thực tiễn của Ngành, của các đơn vị. Kế hoạch đào 
tạo, bồi dưỡng hàng năm của Kiểm toán nhà nước 
cần được công bố sớm để các đơn vị chủ động xây 
dựng kế hoạch của mình và các cá nhân bố trí thời 
gian tham gia đào tạo trên cơ sở hoàn thành nhiệm 
vụ chuyên môn được giao.
Thứ tư, nâng cao nhận thức về vai trò của đào 
tạo, bồi dưỡng trong toàn Ngành và xây dựng văn 
hóa học tập suốt đời của các Kiểm toán viên, trong 
đó đề cao vai trò nêu gương của người đứng đầu. 
Công tác đào tạo, bồi dưỡng cần được khẳng 
định có vai trò quan trọng trong chiến lược phát 
triển nguồn nhân lực và chiến lược phát triển của 
Kiểm toán nhà nước. Công tác đào tạo, bồi dưỡng 
được đề cao là điều kiện quan trọng triển khai xây 
dựng chương trình đào tạo và tổ chức đào tạo, 
đồng thời cũng là cơ sở để nâng cao chất lượng đào 
tạo, bồi dưỡng của Ngành.
Thủ trưởng các đơn vị cần tạo điều kiện tối đa 
để kiểm toán viên của đơn vị tham gia các lớp đào 
tạo, bồi dưỡng do Ngành tổ chức. Bên cạnh đó, 
khuyến khích Kiểm toán viên nâng cao tinh thần 
tự học, tự đào tạo, đặc biệt là tự hoàn thành kiến 
thức cơ bản hiện đang được xã hội cung cấp có chất 
lượng tốt. Tự học, tự đào tạo đã được đề cập trong 
Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước số 30 - Bộ quy tắc 
đạo đức nghề nghiệp, nhưng sẽ hiệu quả hơn khi 
trở thành văn hóa học tập của Kiểm toán viên nhà 
nước. Góp phần vào quá trình hình thành và phát 
triển văn hóa tự học và học tập suốt đời là sự nêu 
gương của các cấp lãnh đạo. Mỗi công chức giữ vị 
trí lãnh đạo cần đề cao tinh thần tự học, tự hoàn 
thiện kiến thức, kỹ năng phù hợp vị trí công việc, từ 
đó tạo sức lan tỏa và khuyến khích, động viên các 
kiểm toán viên nhà nước đẩy mạnh phong trào tự 
học, tự đào tạo.
Thứ năm, xây dựng Học viện Kiểm toán với lộ 
trình phù hợp với điều kiện thực tiễn của Kiểm 
toán nhà nước. 
Phát triển Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp 
vụ kiểm toán trở thành Học viện Kiểm toán là hết 
sức cần thiết trong điều kiện hiện nay cũng như 
đáp ứng yêu cầu trong tương lai. Học viện Kiểm 
toán sẽ góp phần nâng cao vị thế và tạo điều kiện 
thuận lợi hơn cho việc phát triển nguồn nhân lực 
của Kiểm toán nhà nước. Việc thành lập Học viện 
Kiểm toán cũng đáp ứng nhu cầu tiếp cận công 
nghệ kiểm toán, kỹ năng quản lý tài chính tiên tiến 
của xã hội thông qua đào tạo cấp văn bằng trình độ 
đại học, thạc sĩ, tiến sĩ, đồng thời là giải pháp tốt tạo 
lập đội ngũ giảng viên chuyên nghiệp, có trình độ 
chuyên môn phục vụ hoạt động đào tạo, bồi dưỡng 
nguồn nhân lực chất lượng cao của Kiểm toán nhà 
nước. Thành lập và triển khai hoạt động đào tạo 
theo mô hình Học viện Kiểm toán phải đáp ứng 
nhiều yêu cầu mang tính kỹ thuật theo quy định 
của Nhà nước, do vậy cần có lộ trình thực hiện 
phù hợp với điều kiện thực tiễn của Kiểm toán nhà 
nước và nhu cầu của xã hội.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Luật Kiểm toán nhà nước số 09/2015/L-CTN 
ngày 8/7/2015;
2. Nghị quyết số 927/2010/UBTVQH12 ngày 
19/4/2010 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội 
ban hành Chiến lược phát triển Kiểm toán 
nhà nước đến năm 2020.
Ngày nhận bài: 21/5/2019
Ngày duyệt đăng: 3/6/2019