Giáo trình Nhập môn thương mại điện tử (Phần 2) - Trần Văn Tùng

 nhân 
của khách hàng trên website thương mại điện tử. 
Văn bản thứ hai hướng dẫn Nghị định số 57/2006/NĐ-CP về Thương mại 
điện tử được xây dựng trong năm 2007 là Thông tư liên tịch Bộ Công 
Thương – Bộ Y tế hướng dẫn việc bán buôn thuốc qua các phương tiện 
điện tử. Thuốc là mặt hàng thích hợp cho mua bán trực tuyến vì có giá 
trị cao, khối lượng nhỏ. Việc bán thuốc và công khai giá thuốc trên mạng 
Internet sẽ giúp người dân cũng như doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các 
nguồn thuốc khác nhau, góp phần bình ổn giá thuốc trên thị trường. Mặt 
khác, thuốc chữa bệnh là mặt hàng kinh doanh đặc biệt, trực tiếp ảnh 
hưởng đến sức khỏe và tính mạng con người nên cũng cần có những 
quy định riêng, tránh việc lợi dụng bán thuốc qua mạng để có hành vi 
gian lận, lừa dối khách hàng. Cho tới nay đã có một số doanh nghiệp 
đầu tư thiết lập website bán thuốc qua mạng. Tuy nhiên, do chưa có cơ 
sở pháp lý để điều chỉnh hoạt động bán thuốc qua mạng nên những 
doanh nghiệp này mặc dù đã thiết lập website vẫn chưa thể tiến hành 
kinh doanh trong thực tế. 
Nghị định 79/2006/NĐ-CP ngày 9/8/2006 của Chính phủ quy định chi 
tiết thi hành một số điều của Luật Dược cũng đã đề cập đến việc bán 
thuốc qua mạng. Khoản 4c Điều 43 của Nghị định quy định rõ: “Bộ 
Thương mại phối hợp với Bộ Y tế xây dựng, trình cơ quan có thẩm quyền 
ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền và triển khai thực hiện các 
quy định pháp luật về thương mại điện tử trong lĩnh vực kinh doanh 
thuốc”. Trên cơ sở đó, Th ông tư liên tịch hướng dẫn việc bán buôn thuốc 
qua các phương tiện điện tử được xây dựng với mục tiêu thiết lập hành 
lang pháp lý cho hoạt động này trong thực tế. Do đặc thù của mặt hàng 
thuốc là sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng con người trong 
khi năng lực quản lý cũng như trình độ người tiêu dùng chưa đủ đáp ứng 
282 BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ 
Giá trị pháp lý của chữ ký số 
Chữ ký số là dạng chữ ký điện tử cho phép xác nhận sự chấp thuận 
của người ký đối với nội dung thông điệp, đồng thời chứng thực sự toàn vẹn 
của thông điệp dữ liệu từ thời điểm được ký. 
Điều 8 Nghị định về Chữ ký số và Dịch vụ chứng thực chữ ký số đã 
chính thức thừa nhận giá trị pháp lý của chữ ký số trong các giao dịch điện 
tử: “Trong trường hợp pháp luật quy định văn bản cần có chữ ký thì yêu cầu 
đối với một thông điệp dữ liệu được xem là đáp ứng nếu thông điệp dữ liệu 
đó được ký bằng 
chữ ký số”. 
các điều kiện để tiến hành giao dịch trên Internet, nội dung của Thông 
tư chỉ tập trung điều chỉnh hoạt động bán buôn, chưa cho phép bán lẻ 
thuốc qua các phương tiện điện tử. 
6.4.4.Nghị định số 26/2007/NĐ-CP về chữ ký số và dịch vụ 
chứng thực chữ ký số 
Nghị định số 26/2007/NĐ-CP được ban hành ngày 15/2/2007. Nghị định 
này quy định về chữ ký số và các nội dung cần thiết liên quan đến sử 
dụng chữ ký số, bao gồm chứng thư số và việc quản lý, cung cấp và 
sử dụng dịch vụ chứng thực chữ ký số. Đây là những quy định nền tảng 
để thiết lập một cơ chế đảm bảo an ninh an toàn cũng như độ tin cậy 
của các giao dịch điện tử, thúc đẩy thương mại điện tử phát triển mạnh 
mẽ hơn. 
Với chủ trương của Ban soạn thảo xây dựng Nghị định thật chi tiết để có 
thể đưa vào triển khai ngay trong thực tế mà không cần các văn bản 
hướng dẫn thi hành, Nghị định này đi sâu vào những vấn đề mang tính 
kỹ thuật về quản lý và cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số. Các quy 
BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ 283 
định được chi tiết hóa trong 72 điều, chia thành 11 chương: 
Chương 1: Những quy định chung: quy định phạm vi điều chỉnh, 
đối tượng áp dụng, các chính sách phát triển dịch vụ chứng thực chữ ký 
số, trách nhiệm quản lý nhà nước và những hành vi bị nghiêm cấm liên 
quan đến chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ ký số. 
Chương 2: Chữ ký số và chứng thư số: quy định về giá trị pháp lý 
của chữ ký số; nội dung của chứng thư số; một số vấn đề liên quan đến 
chữ ký số và chứng thư số của cơ quan, tổ chức; giá trị pháp lý của chữ 
ký số và chứng thư số nước ngoài. 
Chương 3: Điều kiện hoạt động của tổ chức cung cấp dịch vụ chứng 
thực chữ ký số công cộng: quy định về điều kiện, quy trình thủ tục cấp 
phép, gia hạn và thu hồi giấy phép của các tổ chức cung cấp dịch vụ 
chứng thực chữ ký số công cộng. 
Chương 4: Hoạt động cung cấp dịch vụ của tổ chức cung cấp dịch 
vụ chứng thực chữ ký số công cộng: quy định việc cấp, gia hạn, tạm 
dừng, phục hồi và thu hồi chứng thư số; tạo cặp khóa và các dịch vụ có 
liên quan của tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng. 
Chương 5: Quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia cung cấp và 
sử dụng dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng: quy định quyền và 
nghĩa vụ của tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng 
cũng như quyền và nghĩa vụ của thuê bao. 
Chương 6: Tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số chuyên 
dùng: quy định điều kiện, thủ tục đăng ký hoạt động, quyền và nghĩa 
vụ của tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số chuyên dùng; 
điều kiện, thủ tục cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động cho 
những tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số chuyên dùng 
muốn đảm bảo giá trị pháp lý của chữ ký số cho các thuê bao của mình 
như đối với chữ ký số của thuê bao của tổ chức cung cấp dịch vụ chứng 
284 BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ 
thực chữ ký số công cộng. 
Chương 7: Công nhận chữ ký số, chứng thư số và hoạt động cung 
cấp dịch vụ của tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số nước 
ngoài: quy định về điều kiện, thủ tục công nhận chữ ký số, chứng thư 
số nước ngoài và hoạt động cung cấp dịch vụ của tổ chức cung cấp dịch 
vụ chứng thực chữ ký số nước ngoài. 
Chương 8: Tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số quốc 
gia: 
quy định về điều kiện hoạt động, quyền và nghĩa vụ của tổ chức cung 
cấp dịch vụ chứng thực chữ ký số quốc gia. 
Chương 9-11: quy định việc giải quyết tranh chấp, khiếu nại và 
bồi thường thiệt hại; thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm và các điều 
khoản thi hành. 
6.4.5.Nghị định số 27/2007/NĐ-CP về giao dịch điện tử trong 
hoạt động tài chính 
Ngày 23/2/2007, Chính phủ ban hành Nghị định số 27/2007/NĐ-CP quy 
định chi tiết thi hành Luật Giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính. 
Nghị định này ra đời nhằm đảm bảo các điều kiện cần thiết để hình 
thành và phát triển một môi trường giao dịch điện tử an toàn, hiệu quả, 
giúp Chính phủ quản lý được giao dịch điện tử trong hoạt động nghiệp 
vụ tài chính, giảm thiểu hậu quả xấu phát sinh trong giao dịch điện tử 
như trốn thuế, gian lận khi lập hóa đơn chứng từ, v.v, đồng thời tạo 
điều kiện thuận lợi cho tiến trình cải cách của ngành tài chính trên nền 
tảng ứng dụng công nghệ thông tin. 
Nghị định gồm 25 điều chia thành 5 chương và điều chỉnh hai nội dung 
chính sau: 
Chứng từ điện tử (Chương 2): quy định giá trị pháp lý của chứng 
từ điện tử; việc ký, mã hóa, chuyển đổi, hủy, tiêu hủy, niêm phong, tạm 
BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ 285 
giữ hoặc tịch thu chứng từ điện tử; việc sử dụng hệ thống thông tin tự 
động để gửi, nhận, và xử lý chứng từ điện tử. 
Giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính (Chương 3): quy định 
về trách nhiệm, quyền hạn của tổ chức, cá nhân khi tham gia giao dịch 
điện tử trong hoạt động tài chính; tổ chức cung cấp dịch vụ giá trị gia 
tăng; dịch vụ chứng thực chữ ký số trong hoạt động tài chính; bảo đảm 
môi trường thực hiện giao dịch điện tử trong ngành tài chính và giữa tổ 
chức, cá nhân với ngành tài chính; quản lý nhà nước về giao dịch điện 
tử trong hoạt động tài chính. 
Lĩnh vực tài chính là một lĩnh vực rộng, liên quan đến các mặt của đời 
sống kinh tế - xã hội và bao gồm nhiều hoạt động nghiệp vụ như nghiệp 
vụ tài chính - ngân sách, thuế, hải quan, kho bạc, kế toán, kiểm toán, 
v.v Mỗi nghiệp vụ này có những quy trình mang tính đặc thù và do đó 
đặt ra yêu cầu khác nhau cho quá trình triển khai ứng dụng giao dịch 
điện tử. Trong bối cảnh đó, Nghị định về Giao dịch điện tử trong hoạt 
động tài chính mới chỉ là những quy định khung, tạo cơ sở pháp lý cho 
việc xây dựng các thông tư hướng dẫn cho từng lĩnh vực cụ thể sau này. 
Bộ Tài chính hiện đang dự thảo bốn thông tư hướng dẫn Nghị định trong 
các lĩnh vực nghiệp vụ hải quan, kho bạc nhà nước, thuế, chứng khoán 
và một thông tư hướng dẫn về quy định kỹ thuật cho giao dịch điện tử 
trong hoạt động nghiệp vụ tài chính. 
6.4.6.Nghị định số 35/2007/NĐ-CP về giao dịch điện tử trong 
hoạt động ngân hàng 
Ngân hàng là một trong những lĩnh vực ứng dụng công nghệ thông tin 
sớm nhất ở Việt Nam. Giao dịch điện tử đã được triển khai trong hoạt 
động nghiệp vụ ngân hàng từ cuối những năm 1990. Quyết định 
196/TTg ngày 1/4/1997 và Quyết định 44/2002/TTg ngày 21/3/2002 
của Thủ tướng Chính phủ cho phép sử dụng chứng từ điện tử và chữ ký 
286 BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ 
điện tử trong nghiệp vụ kế toán và thanh toán ngân hàng có thể coi là 
những văn bản pháp lý đầu tiên liên quan đến giao dịch điện tử tại Việt 
Nam. Tuy nhiên, chỉ với sự ra đời của Nghị định về Giao dịch điện tử 
trong hoạt động ngân hàng, khung pháp lý cho lĩnh vực này mới cơ bản 
được hoàn thành, đặt nền móng cho quá trình mở rộng triển khai giao 
dịch điện tử trong hoạt động ngân hàng và phát triển dịch vụ ngân hàng 
điện tử, hỗ trợ hiệu quả các giải pháp thanh toán cho thương mại điện 
tử tại Việt Nam. 
Nghị định số 35/2007/NĐ-CP ngày 8/3/2007 về Giao dịch điện tử trong 
hoạt động ngân hàng là Nghị định thứ ba liên tiếp được ban hành trong 
năm 2007 nhằm hướng dẫn Luật Giao dịch điện tử. Nghị định này tập 
trung hướng dẫn việc áp dụng Luật Giao dịch điện tử cho các hoạt động 
ngân hàng cụ thể, bảo đảm những điều kiện cần thiết về môi trường 
pháp lý để củng cố, phát triển các giao dịch điện tử an toàn và hiệu quả 
đối với hệ thống ngân hàng. 
Nghị định gồm 5 chương, 29 điều, với hai nội dung điều chỉnh chính như 
sau: 
-Giao dịch điện tử trong hoạt động ngân hàng (Chương 2): xác định 
phạm vi các giao dịch điện tử trong hoạt động ngân hàng; quy định về 
điều kiện giao dịch điện tử; quy định các loại chữ ký điện tử sử dụng 
trong hoạt động ngân hàng và tổ chức cung cấp dịch vụ chứng thực chữ 
ký điện tử. 
- Chứng từ điện tử trong hoạt động ngân hàng (Chương 3): hướng dẫn 
bổ sung, làm rõ những quy định về nội dung, tính hợp pháp, hợp lệ, định 
dạng của chứng từ điện tử; nguyên tắc lập, kiểm soát, xử lý, sử dụng, 
chuyển đổi, lưu trữ, bảo quản chứng từ điện tử trong giao dịch điện tử 
ngân hàng; việc ký và giá trị của chữ ký điện tử trên chứng từ điện tử. 
BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ 287 
TÓM TẮT BÀI 6 
Trong bài này, tác giả đã trình bày những vấn đề cơ bản đối với quy định pháp 
lý trong hoạt động thương mại điện tử của doanh nghiệp, bao gồm: 
- Luật mẫu về thương mại điện tử của UNCITRAL; 
- Luật mẫu về chữ ký điện tử của UNCITRA; 
- Công ước của Liên hợp quốc về sử dụng chứng từ điện tử trong hợp đồng 
thương mại quốc tế; 
- Khung pháp lý về thương mại điện tử của Hoa Kỳ; 
- Khung pháp lý về thương mại điện tử của Singapore; 
- Khung pháp lý về thương mại điện tử của Canada; 
- Khung pháp lý về thương mại điện tử của EU; 
- Khung pháp lý về thương mại điện tử của APEC; 
- Những quy định liên quan đến thương mại điện tử: Incoterms 2000; eUCP; 
- Khung pháp lý về thương mại điện tử của Việt Nam. 
288 BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ 
CÂU HỎI ÔN TẬP 
Câu 2.1: Phân tích vai trò của việc xây dựng khuôn khổ pháp lý đối với sự phát triển 
của thương mại điện tử. 
Câu 2.2: Phân tích các vấn đề liên quan đến Luật thương mại cần chú ý khi xây dựng 
khuôn khổ pháp ý cho thương mại điện tử. 
Câu 2.3: Phân tích các khung pháp lý liên quan đến hoạt động thương mại điện tử 
tại các quốc gia trên thế giới và các tổ chức liên quan. 
Câu 2.4: Phân tích các khung pháp lý liên quan đến hoạt động thương mại điện tử 
tại Việt Nam 
Câu 2.5 Cho biết các nghị định liên quan đến việc triển khai các hoạt động thương 
mại điện tử tại Việt Nam 
BÀI TẬP TÌNH HUỐNG 
Bài 1: Doanh nghiệp A chuyên bán các mặt hàng nông sản xuất khẩu sang các quốc 
gia Châu Âu và Mỹ. Năm 2019 Doanh nghiệp A ký hợp đồng xuất khẩu 3 tấn hạt tiêu 
đã qua xử lý vào thị trường Nam phi, hợp đồng được thực hiện thông qua các chứng từ 
điện từ, bao gồm chữ ký số điện tử. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện hợp đồng đã 
xảy ra tranh chấp về tính pháp lý đã ký giữa hai bên, dẫn tới hợp đồng trên không được 
thanh toán từ đối tác đến từ Nam Phi. 
Hãy phân tích và cho biết trong trường hợp trên doanh nghiệp A cần tiến hành các 
khung pháp lý nào liên quan để giải quyết các tranh chấp trên với đối tác. 
Gợi ý: 
- Tham khảo các luật và quy định liên quan ảnh hưởng đến hợp đồng 2 bên. 
- Phân tích tính pháp lý và đưa ra các biện pháp hỗ trợ cần thiết cho việc xử lý 
trường hợp trên. 
BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ 289 
Bài 2: Doanh nghiệp B được thành lập năm 2005, chuyên sản xuất và bán các sản 
phẩm liên quan đến dinh dưỡng: bột ngũ cốc và các loại hạt dinh dưỡng. Ban giám đốc 
doanh nghiệp quyết định mở rộng mô hình kinh doanh và bán sản phẩm của mình trên 
các sàn thương mại điện tử : shopee, lazada, tiki. Trong quá trình tìm hiểu doanh nghiệp 
thấy rằng sản phẩm thương hiệu mình đang bán trên thị trường đang được bán rất 
nhiều trên các sàn thương mại điện tử trên nhưng chưa được sự cho phép từ doanh 
nghiệp, bên cạnh đó doanh nghiệp phát hiện có một doang nghiệp khác đã lấy tên 
thương hiệu mình để tạo shop bán hàng online trên đó cho nên doanh nghiệp B không 
thể đăng ký tên của mình (Doanh nghiệp B đã đăng ký độc quyền thương hiệu). 
Hãy tìm hiểu và đưa ra giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp B trong tình huống trên. 
Gợi ý: 
- Tìm hiểu các luật và quy định liên quan đến hoạt động thương mại điện tử, sở 
hữu thương hiệu. 
- Phân tích và đưa ra giải pháp thông qua các pháp lý liên quan. 
- 
290 BÀI 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Tiếng Việt 
Bộ công thương, Báo cáo thương mại điện tử Việt Nam 2008 
Bộ Thương mại, 2005, Kế hoạch phát triển thương mại điện tử 2006-2010 
Bộ Thương mại, 2003, Hiện trạng ứng dụng thương mại điện tử tại Việt Nam 
Nguyễn Thi Mơ, Cẩm nang pháp luật về giao kết hợp đồng điện tử, NXB Lao động 
– Xã hội 
Báo cáo của hiệp hội Thương mại Việt Nam – Vecom 
Báo cáo thương mại điện tử Việt Nam 2018, 2019 – Bộ Công thương, cục thương 
mại điện tử và công nghệ thông tin 
Báo cáo toàn cảnh thương mại điện tử Việt Nam và thế giới - Câu lạc bộ Doanh 
nghiệp Xuất khẩu Tp.HCM gọi tắt là VEXA (Vietnam Exporters Association in Ho Chi 
Minh City) 
Tiếng Anh 
Efraim Turban, 2008, Electronic Commerce: A Managerial Perpective, Pearson 
International Edition 
Kenneth C. Laudon, 2008, E-commerce, Prentice Hall 
Carol V.Brown, 2009, Managing Information Technology, Pearson 
Internation Edition 
Simon Collin, 2000, E-marketing, Wiley. 
UNCTAD, E-commerce and development Report 2004 
UNCTAD, E-commerce and development Report 2006