Giao thoa văn hóa của người Việt Nam với người Lào ở tỉnh Salavan (Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào)

 trang nghiêm nhất 
sử dụng tốt tiếng Việt, đồng thời cũng thành thạo tại gian chính trong nhà. Những gia đình làm kinh 
tiếng Lào. Khi ở nhà họ nói chuyện với nhau bằng doanh đặt bàn thờ thần tài tiếp đất ngay cửa gian 
tiếng Việt, khi giao tiếp với người bản xứ họ lại dùng chính để cầu lộc và đặt thêm bàn thờ Nang Quắc 
tiếng Lào. Những người Việt Nam thuộc thế hệ thứ (thần tài của người Lào) tại nhà, cửa hàng và ô tô. 
hai, thứ ba phần lớn có thể nói được tiếng Việt, Một số gia đình còn làm ngôi nhà nhỏ bằng gỗ, gạch, 
nhưng ít người có thể đọc, viết được chữ Việt bởi có một cột, thờ San Phạ Phum (ma giữ nhà) giống 
không có điều kiện sử dụng và tiếp xúc với sách báo 
 người Lào, thời gian cúng San Phạ Phum vào buổi 
tiếng Việt. Bên cạnh đó, do sinh sống ở Lào, nghề 
 sáng hằng ngày. 
nghiệp chủ yếu làm kinh doanh với khách hàng là 
 Người Việt Nam thích kết hôn với người Việt 
người Lào, nên dù là người Việt Nam định cư lâu dài 
hay tạm thời cũng cố gắng học tiếng Lào để phục vụ Nam. Tuy nhiên, do sống xen cư cùng người Lào, 
cho mục đích kinh doanh. nên hiện tượng hôn nhân hỗn hợp Việt Nam- Lào 
 không còn xa lạ. Trong đám cưới của người Việt 
 Để bảo tồn ngôn ngữ Việt, cộng đồng người Việt 
 Nam và người Lào có sự kết hợp linh hoạt giữa 
Nam ở huyện Kongsedone tổ chức quyên góp tiền 
 phong tục người Việt Nam và phong tục người Lào. 
xây dựng trường tiểu học cho con em Việt Kiều. Sau 
nhiều năm hoạt động, do không có kinh phí sửa chữa Trường hợp chồng Việt Nam - vợ Lào thì không 
nên trường xuống cấp, không sử dụng được phải phá có lễ ăn hỏi theo phong tục Việt Nam, chỉ có số ít 
bỏ. Đầu năm 2007, Hội người Việt tỉnh Salavan đã tổ người nhà trai đến nhà gái bàn bạc và nhà gái mời 
chức vận động quyên góp ủng hộ để xây dựng trường cơm. Nhà gái thách cưới bằng tiền, vàng nhưng nhà 
tiểu học trên khu đất của ngôi trường cũ. Năm 2009- trai có thể thỏa thuận với nhà gái. Trong đám cưới, 
2010 trường hoàn thành và đưa vào sử dụng, đặt tên theo phong tục Lào, buổi sáng chú rể sang nhà gái để 
là Trường Tiểu học Hữu Nghị Việt Nam - Lào. Hiện làm lễ rước rể. Chú rể mặc trang phục Lào, che ô đi 
nay, trường Tiểu học Hữu Nghị Việt Nam - Lào có trước, tay cầm hoa. Trong đoàn rước, chú rể phải bắt 
một giảng đường, 5 lớp học, một văn phòng, 2 phòng buộc có một khẳn tiền, một khẳn vàng, một cái gối, 
vệ sinh. Đây là loại hình trường tư thục dưới sự quản một đệm, một chiếc chiếu, một cây chuối, một cây 
lý của Hội người Việt tỉnh Salavan và văn phòng dừa nhỏ những người đi rước rể cùng hát bài 
giáo dục và thể thao huyện Khongsedone, học sinh “Rước rể”. Đến cổng nhà gái, đại diện nhà gái kiểm 
theo học trường phải trả tiền học phí 50.000 tra lễ vật, nhà gái chăng 3 lần dây tượng trưng cho 3 
kip/1tháng/1người. Trường thực hiện dạy học theo lần cửa, mỗi một cửa chú rể phải trả tiền gọi là “tiền 
chương trình của Bộ Giáo Dục và thể thao Lào, từ mua đường” mới được vào, đến cửa cuối cùng, chú rể 
năm 2012, nhà trường triển khai dạy tiếng Việt, mỗi phải đứng lại để cho em gái hoặc em trai của cô dâu 
ngày 2 tiết. Bên cạnh việc giảng dạy tiếng Việt, vào rửa chân cầu thang, chú rể cũng đưa một phong bì 
dịp Tết cổ truyền Việt Nam, nhà trường cũng tổ chức đựng tiền cho người này rồi đoàn rước dâu được mời 
các chương trình văn hóa cổ truyền Việt Nam. vào làm lễ Xù Khẳn (buộc chỉ cổ tay). Trong lễ Xù 
 Về tôn giáo, phần lớn người Việt Nam sinh sống Khẳn, chú rể và cô đâu cùng nhau uống chung một 
tại Salavan theo Phật giáo dòng đại thừa. Họ thường đi cốc nước và cùng ăn chung một quả trứng với ý 
lễ ở các ngôi chùa Việt như: Kim Sơn, Trang nghĩa sau này đồng cảm cộng khổ, sống chết có 
Nghiêm, Long Vân, Thanh Quang tại huyện Pakse, nhau. Sau buổi lễ, cô dâu và chú rể chuẩn bị khăn 
tỉnh Champasak. Khi làm lễ ở nhà họ mời sư thầy từ Phả Khá Mạ (khăn tắm truyền thống của nam Lào) 
huyện Pakse lên. Trong dịp lễ hội truyền thống của để đem tặng cho các ông bà, bố mẹ và những người 
Lào, những người Việt Nam định cư tại tỉnh Salavan cao tuổi của hai bên thể hiện sự biết ơn. Đám cưới 
cũng vào chùa Lào (chùa Lắc Sóng, Vặt Cang, chùa xong, hai vợ chồng ở gia đình nhà vợ, lúc nào có điều 
bản Không Nhày, chùa bản Pặc Thò, chùa bản kiện mới ra ở riêng, trong trường hợp đôi vợ chồng trẻ 
 4 
 N.T.Q.Loan et al/ No.18_Aug 2020|p.6-12 
có nhà riêng rồi thì họ ở nhà cô dâu 3 ngày rồi mới tách thân ở xa về. Ban đêm, họ mời nhà sư người Việt từ 
ra ở riêng. các chùa tại huyện Pakse đến nhà cầu kinh khấn Phật 
 Trường hợp chồng Lào - vợ Việt Nam, người ta để linh hồn người mất được siêu thoát. Thậm chí, có 
thường tổ chức ăn cưới theo hai phong tục, bên nhà đám tang của người Việt cũng mời nhà sư người Lào 
trai tổ chức nghi lễ theo phong tục cưới hỏi truyền về cầu kinh niệm Phật cho người thân đã qua đời, 
thống của người Lào. Trước ngày cưới một ngày, nhà thường mỗi lần phải mời từ 3 - 9 nhà sư về làm lễ. 
trai mời thầy cúng đến nhà để tổ chức lễ Xù Khẳn Ở Salavan, sau khi qua đời, người chết được chôn 
(buộc chỉ cổ tay) cho chú rể. Bố mẹ và họ hàng buộc luôn một lần mà không bốc mộ. Sau khi việc mai 
chỉ cổ tay chúc cho chàng trai đi làm rể được mạnh táng hoàn tất, người Việt Nam cúng tuần, cúng 49 
khỏe, phát tài, may mắn. Bởi cô dâu là người Việt ngày, cúng 100 ngày, rồi làm giỗ đầu. Sau giỗ đầu 
Nam, nên nhà cô dâu thách cưới theo phong tục của (một năm sau khi mất) con cái có thể đốt hết các đồ 
người Việt Nam, tuy nhiên nhà gái phải cử người như: áo xô, khăn tang. Sau đó, gia đình có người mất 
sang hướng dẫn nhà trai cách tổ chức hôn lễ theo mới được tổ chức ăn hỏi, đám cưới Hằng năm, vào 
đúng phong tục của người Việt Nam. rằm tháng 3 và rằm tháng 7 âm lịch Việt Nam, người 
 Nếu cô dâu người Việt Nam về ở cùng gia đình Việt Nam ra thăm mộ, dọn dẹp, cúng ở nghĩa trang 
chú rể thì nhà trai phải làm lễ Xù Khẳn; khỏang 3 và vào chùa làm lễ cho người mất. 
hôm sau kết thúc đám cưới chú rể Lào thường đưa cô Nghĩa trang của người Việt nằm ở bản Nôn Đin 
dâu về nhà bố mẹ của mình, bên nhà trai cũng tổ Đeng huyện Khong sedone, tỉnh Salavan, cách trung 
chức lễ buộc chỉ cổ tay cho hai vợ chồng. Ở Salavan, tâm huyện Khongsedone khoảng 3 km. Đây là mảnh 
phần nhiều con trai Lào lấy vợ người Việt Nam phải đất mà cộng đồng người Việt Nam mua để làm nơi 
về ở cùng gia đình của vợ do nhà cô dâu có cơ sở làm yên nghỉ cho người thân. Nhìn bề ngoài, các ngôi mộ 
ăn thuận lợi hơn. người Việt Nam tại nghĩa trang bản Nôn Đin Đeng 
 Người Lào không theo tín ngưỡng thờ phụng tổ cũng giống như các ngôi mộ ở các nghĩa trang khác. 
tiên giống như người Việt Nam. Do vậy, về mặt tín Trên những tấm bia mộ được viết bằng cả tiếng Việt 
ngưỡng, phụ nữ Việt Nam làm dâu trưởng trong gia và tiếng Lào, cũng có số ít mộ mới được xây dựng 
đình người Lào không áp lực như làm dâu trong gia khang trang nhưng trên tấm bia chỉ viết bằng tiếng 
đình người Việt Nam. Mặt khác, do phụ nữ Việt Nam Lào với nội dung tên, ngày - tháng - năm sinh và 
chịu thương chịu khó, làm kinh tế giỏi nên được ngày - tháng - năm mất. 
quý mến khi là dâu trong các gia đình Lào. Trong Với Việt Kiều đã đổi sang họ Lào, trước khi chết, 
thời gian sinh đẻ và nuôi con, cô dâu Việt Nam mặc cũng yêu cầu làm nghi lễ tang ma theo phong tục 
dù đã đi lấy chồng nhưng vẫn được mẹ đẻ theo chăm Lào, hỏa táng và đặt tro trong chùa. Chùa của người 
sóc, được ăn uống và kiêng kị theo phong tục của Lào vừa là nơi người Lào đến lễ Phật, vừa là chỗ mà 
người Việt Nam. Người vợ Việt Nam khi làm dâu khi mất người Lào hỏa táng xác ngay tại chùa và để 
trong gia đình người Lào vẫn tham gia cúng tổ tiên tro cốt trong những chiếc tháp đặt xung quanh chùa. 
bên gia đình sinh thành. Cô cũng hoàn toàn được Còn bộ phận những người Việt Nam tạm thời làm 
quyền thờ cúng bố mẹ đẻ của mình nếu gia đình sinh ăn tại tỉnh Salavan, khi có người qua đời trong gia 
thành không có con trai và tập cho chồng, các con đình họ thường đưa người chết về Việt Nam để tổ 
thực hành nghi lễ theo phong tục thờ cúng của người chức lễ tang ma theo phong tục của người Việt Nam 
Việt Nam. Đây cũng là nguyên nhân quan trọng để trong nước. 
người Việt Nam có thể bảo lưu được văn hóa tuyền 
 Trong một năm người Việt Nam định cư tại tỉnh 
thống của mình qua thời gian một cách bền bỉ dù họ Salavan có nhiều ngày tết, lễ khác nhau, vừa của 
sống xa Tổ quốc. người Việt Nam, vừa của người Lào. Tuy nhiên, 
 Cộng đồng người Việt Nam luôn đoàn kết, chia ngày lễ tết quan trọng nhất và vui nhất của người 
sẻ và giúp đỡ lẫn nhau, đặc biệt là lúc gia đình có Việt đó là Tết Nguyên Đán. Vào dịp này, một số gia 
chuyện không may. Khi người thân mất, người con đình người Việt tổ chức ăn tết tại gia đình, một số gia 
trai lớn trong gia đình có trách nhiệm chính trong đình khác lại về thăm người thân ở Việt Nam (đặc 
việc lo tang ma cho bố mẹ. Theo phong tục của biệt là những người Việt Nam định cư tạm thời dành 
người Việt Nam, sau khi qua đời, người chết thường thời gian này về thăm quê hương mình). Hằng năm, 
được giữ lại trong nhà khoảng 3 ngày để chờ người lãnh sự quán Việt Nam tại Pakse thường tổ chức đón 
 5 
 N.T.Q.Loan et al/ No.18_Aug 2020|p.6-12 
tết, với nhiều hoạt động vui chơi cho bà con Việt Trong văn hóa vật thể, đó là việc kiến trúc và xây 
Kiều. Bên cạnh đó, còn có lãnh đạo Lào của 4 tỉnh dựng những ngôi nhà của người Việt Nam theo kiểu 
miền Nam Lào (Salavan, Champasak, Sekong và dáng của người Lào, là sự thích nghi trong gia vị để 
Attapeu) đến tham dự Tết đón xuân. Sau khi người chế biến món ăn theo kiểu Lào (ăn cay nhiều), thay 
Việt Nam tham dự đón xuân tại lãnh sự quán xong, cho cơm tẻ là việc dùng xôi nếp trong bữa ăn hàng 
họ lại trở về đón tết cùng gia đình. ngày, làm xôi cúng phật, dát xôi lên cột nhà cầu 
 Vào dịp tết Nguyên đán, người Việt Nam trang may; trong trang phục, thế hệ trung niên thích mặc 
trí, quét dọn nhà cửa, bàn thờ, bày mâm quả trên bàn mặc váy Lào (Sỉn), váy dài (Sỉntẹm). Cùng với đó, 
thờ, chuẩn bị làm mâm cơm cúng tổ tiên vào dịp giao người Việt Nam cũng phổ biến món ăn đặc trưng của 
thừa.. Người khách thăm nhà đầu tiên trong ngày dân tộc mình cho người Lào thông qua việc bày bán 
mồng một tết đối với người Việt Nam rất quan trọng, trong các cửa hàng như bún, phở, bánh chưng, bánh 
bởi họ quan niệm điều may rủi của năm mới phụ cuốn nhiều món ăn của người Việt Nam được 
thuộc vào “vía” của người xông đất. Ngày này, con người Lào yêu thích như nem rán, phở, bún 
cháu tập trung lại ở nhà để chúc ông bà và những Về văn hóa tinh thần, sự giao thoa văn hóa thể 
người cao tuổi. hiện ở việc người Việt Nam đồng thời gìn giữ và duy 
 Người Việt Nam ở Salavan rất coi trọng việc trì tín ngưỡng tâm linh của mình (thờ cúng tổ tiên), 
thăm viếng họ hàng người thân trong dịp tết mục song cũng tin vào vía thần tài của người Lào (đặt bàn 
đích nhằm gắn kết tình cảm gia đình, cộng đồng. Lời thờ Nang Quắc), thờ San Phạ Phum (ma giữ nhà) 
chúc tết phổ biến của người Việt Nam thường là sức giống người Lào. Trong đám cưới của người Việt 
khỏe, phát tài, phát lộc, gặp nhiều may mắn, mọi ước Nam- Lào đan xen tín ngưỡng của 2 nền văn hóa Việt 
muốn đều thành công. Trong ngày tết, bà con Việt Nam- Lào qua các nghi thức. 
Kiều chú trọng đến việc chế biến những món ăn 
 Trong quá trình sinh sống trên đất nước Lào, 
truyền thống của dân tộc để dâng cúng lên tổ tiên như 
 người Việt Nam ở Salavan ứng xử hòa hợp với cư 
bánh chưng, bánh dày, nem bên cạnh đó, còn có 
 dân bản địa, nhanh chóng thích nghi với văn hóa Lào, 
một số món ăn đặc trưng của người Lào như lạp, các 
 song cũng luôn hướng về Tổ quốc Việt Nam và bảo 
loại mắm. 
 tồn đặc trưng văn hóa của dân tộc Việt Nam. 
 Ngoài tết Nguyên đán của người Việt Nam, 
những ngày tết cổ truyền của Lào, người Việt Nam 
cũng hưởng ứng tham gia, đặc biệt là dịp tết Bun Pi REFERENCES 
Mày hàng năm tổ chức vào giữa tháng 4 dương lịch 1. Chanmi Sithimanotham, Laotian Traditional 
(khoảng ngày 13-15 tháng tư). Khi đi ra đường vào Culture, Publishing House. Boom Laos, volume I, 
ngày tết Bun Pi Mày có thể thấy các nhóm thanh niên 1999. 
Việt Nam cùng với thanh niên Lào té nước cho 2. Khampheng Thipmountaly, Vietnamese factor 
những người đi lại. Một số thanh niên Việt Nam đi ô in the process of cultural exchange and contact in 
tô và xe máy tận nơi du lịch như suối, sông, thác Laos, Lao National Institute for Ethnic and Religious 
nước để té nước cho nhau và tham dự các hoạt động Studies, Lao National Publishing House, 2009. 
vui chơi mà người Lào tổ chức như bắn súng nước, 
 3. Salavan Demographic Public Security 
múa Lăm Vông, đi bơi. Còn những người trung tuổi 
 Division, "The Statistics of Foreigners in Salavan 
thường đi chùa làm lễ, chúc tết Bun Pi Mày cho 
 Province from 2007 to 2018", Archived at Salavan 
người Lào và tham dự lễ buộc chỉ cổ tay. 
 Provincial Security Headquarters, 2019. 
 3. Kết luận 
 4. Nguyen Quang, "Culture, cultural exchange 
 Việt Nam và Lào là 2 quốc gia có địa hình cận kề, 
 and foreign language teaching", Journal of Science, 
trong văn hóa cũng có những điểm tương đồng và lại 
 Hanoi National University, No. 24 (2008), p. 69-85. 
có mối quan hệ hữu nghị tốt đẹp. Người Việt Nam 
sang Salavan định cư mang theo những đặc trưng văn 5. Nguyen Le Thi, "The pagoda of Vietnamese 
hóa của dân tộc mình thông qua sinh hoạt văn hóa people in Laos", Journal of Southeast Asian Studies, 
hàng ngày. Bên cạnh đó, họ cũng điều chỉnh lối sống, No. 2 (2007). 
học hỏi, nhằm thích ứng một cách nhanh chóng nhất 6. Nguyen Duy Thieu, "The Vietnamese 
với cuộc sống ở Lào. Bởi vậy, trong văn hóa vật thể community in Laos lives and preserves its identity", 
và văn hóa phi vật thể của họ xuất hiện những điểm Journal of Southeast Asian Studies, No. 2 (2007). 
tương đồng do giao thoa văn hóa. 
 6 
 N.T.Q.Loan et al/ No.18_Aug 2020|p.6-12 
 THE INTERCHANGE OF VIETNAMESE CULTURE AND LAO PEOPLE 
 IN SALAVAN PROVINCE (LAO PEOPLE’S DEMOCRATIC REPUBLIC) 
Nguyễn Thị Quế Loan, Singamphai Phimphaphone 
Article info Abstract 
 Salavan is a province in the South of Lao People’s Democratic Republic, It has a 
Recieved: 
 length of 80 km of border with Vietnam, therefore, besides indigenous residents, 
03/8/2020 
Accepted: there are also many Vietnamese to live and work in Salavan. In the process of 
20/9/2020 settling down in Salavan, the Vietnamese brought their traditional culture to Laos, 
 at the same time, exchanging and learning about the cultural values of the 
 Laotians. This cultural interchange has formed new cultural values, enriching the 
Keywords: 
the influence, cultural treasures of Vietnamese as well as Lao residents in Salavan province. In 
interchange of culture, this study, by the ethnographic fieldwork method, synthesis and comparison, we 
Laos, Vietnam, Salavan consider the influence and interchange of culture between Vietnam and Laos in 
province. 
 some typical elements of physical and non-physical culture object. 
 7