Đánh giá việc sử dụng công cụ hỗ trợ dịch thuật trực tuyến và ngoại tuyến

al of Inquiry into Languages and Cultures ISSN 2525-2674 Vol 2, No 3, 2018 
256 
4. Kết quả nghiên cứu 
 Sau khi cho 75 sinh viên của hai lớp biên phiên dịch khoa tiếng Anh có trình độ ngôn ngữ 
tương đương bậc B2 (CEFR) và khả năng dịch thuật tương đối bằng nhau tham gia thử nghiệm 
các bài dịch Anh-Việt và Việt-Anh (khoảng 700 từ/ bài) với hai loại phần mềm hỗ trợ dịch thuật 
trực tuyến và ngoại tuyến, chúng tôi đã phát phiếu khảo sát nhằm điều tra phản hồi của sinh viên 
về hiệu quả sử dụng các phần mềm hỗ trợ dịch thuật này. Với số lượng 71 phiếu điều tra thu 
thập, chúng tôi đã nhận được những kết quả về so sánh tốc độ dịch của sinh viên khi sử dụng cả 
hai loại phần mềm hỗ trợ dịch thuật trực tuyến và ngoại tuyến, so sánh tính năng, chất lượng 
bản dịch và chức năng xây dựng từ điển chuyên ngành khi sử dụng hai phần mềm này. 
4.1. So sánh tốc độ dịch của sinh viên khi sử dụng phần mềm hỗ trợ dịch thuật trực tuyến và 
ngoại tuyến 
 Kết quả thu được từ bảng 1 cho thấy sự khác biệt lớn về tốc độ dịch của 71 sinh viên khi sử 
dụng cả phần mềm hỗ trợ dịch thuật trực tuyến (online CAT) và ngoại tuyến (Offline CAT) để dịch 
4 văn bản từ tiếng Anh sang tiếng Việt và 4 văn bản từ tiếng Việt sang tiếng Anh trong đó, tài liệu 1 
và 2 cùng chủ đề về sức khỏe, tài liệu 3 và 4 về chủ đề môi trường, tài liệu 5 và 6 về chủ đề giáo dục 
và tài liệu 7 và 8 về chủ đề du lịch; mức độ khó về từ vựng và cấu trúc ngữ pháp của các văn bản 
dịch được chọn để thử nghiệm là tương đồng nhau. Tỉ lệ sinh viên sử dụng ít thời gian (<30 phút) 
khi dùng online CAT cao hơn rất nhiều (53.52%) so với ti lệ sinh viên dùng offline CAT (5.63%) 
khi dịch văn bản từ Anh sang Việt theo chủ đề Môi trường, ngược lại tỉ lệ sinh viên dùng nhiều thời 
gian (>60 phút) để dịch văn bản này khi dùng online CAT lại thấp hơn rất nhiều (4.22%) so với sinh 
viên dùng offline (40.85%). Tương tự, khi dịch văn bản từ tiếng Việt sang tiếng Anh, tỉ lệ sinh viên 
dùng online CAT tốn ít thời gian hơn dùng offline CAT, ví dụ, 36.62% sinh viên mất <30 phút và 
4.22% mất trên 60 phút, trong khi 46.49% sinh viên mất hơn 60 phút và 12.67% sinh viên mất ít hơn 
30 phút. Điều này có thể khẳng định rằng sinh viên có tốc độ dịch cao hơn khi sử dụng phần mềm 
hỗ trợ dịch thuật trực tuyến. 
Bảng 1. So sánh thời gian dịch tài liệu khi sử dụng các phần mềm hỗ trợ dịch thuật 
Công cụ 
sử dụng 
Tài liệu 
dịch/ ngôn 
ngữ 
Số lượng sinh viên/ Thời gian (phút) 
<30 
phút 
Tỉ lệ 
(%) 
30-45 
phút 
Tỉ lệ 
(%) 
45-60 
phút 
Tỉ lệ 
(%) 
>60 
phút 
Tỉ lệ 
(%) 
Online 
CAT 
Tài liệu 1 
Anh-Việt 
32 45.07 25 35.22 9 12.67 5 7.04 
Offline 
CAT 
Tài liệu 2 
Anh-Việt 
5 7.04 8 11.27 23 32.40 35 49.29 
Online 
CAT 
Tài liệu 3 
Anh-Việt 
38 53.52 23 32.40 7 9.86 3 4.22 
Offline 
CAT 
Tài liệu 4 
Anh-Việt 
4 5.63 10 14.08 28 39.44 29 40.85 
Online 
CAT 
Tài liệu 5 
Việt-Anh 
22 30.99 37 52.11 7 9.86 5 7.04 
Offline 
CAT 
Tài liệu 6 
Việt-Anh 
8 11.27 6 8.45 27 38.03 30 42.25 
Online 
CAT 
Tài liệu 7 
Việt-Anh 
26 36.62 36 50.71 6 8.45 3 4.22 
Offline 
CAT 
Tài liệu 8 
Việt-Anh 
9 12.67 5 7.04 24 33.80 33 46.49 
 Tạp chí Khoa học Ngôn ngữ và Văn hóa ISSN 2525-2674 Tập 2, Số 3, 2018 
257 
4.2. So sánh phản hồi của sinh viên về các tính năng khi sử dụng phần mềm hỗ trợ dịch 
thuật trực tuyến và ngoại tuyến 
 Sinh viên đã đưa ra những phản hồi cụ thể và thực tế về các tính năng sử dụng phần mềm 
hỗ trợ dịch thuật trực tuyến và ngoại tuyến. Bảng 2 sau đây tóm lược kết quả phản hồi của sinh 
viên về các tính năng của hai phần mềm này. Ví dụ, đa số sinh viên cho rằng phần mềm hỗ trợ 
dịch thuật trực tuyến dễ sử dụng hơn (77.47%), yêu cầu máy tính có nối mạng (99.96%), được 
sử dụng miễn phí (97.18%), chia sẻ bộ nhớ lớn và nhanh hơn (73.24%). Trong khi đó, rất nhiều 
sinh viên cho rằng phần mềm hỗ trợ dịch thuật ngoại tuyến có nhược điểm là thường gặp trục 
trặc về kỹ thuật khi sử dụng (bị lỗi khi tải tài liệu, thao tác hiệu đính bản dịch, vv.), cần cài đặt 
các phần mềm bắt buộc khác để chúng hoạt động khi sử dụng, cần nâng cấp và cập nhật thường 
xuyên hơn, nhưng lại có ưu điểm như được sử dụng lâu dài hơn cho công tác dịch thuật trong 
tương lai, có nhiều chức năng hỗ trợ đa định dạng hơn nên được các công ty dịch thuật trên thị 
trường sử dụng nhiều hơn. 
Bảng 2. So sánh các tính năng của các phần mềm hỗ trợ dịch thuật 
Loại phần mềm hỗ trợ dịch thuật Phần mềm hỗ trợ 
dịch thuật trực tuyến 
Phần mềm hỗ trợ 
dịch thuật ngoại tuyến 
Ý kiến phản hồi của sinh viên Số lượng 
sinh viên 
Tỉ lệ (%) Số lượng 
sinh viên 
Tỉ lệ (%) 
Dễ dàng sử dụng 55 77.47 16 22.53 
Thường gặp trục trặc về kỹ thuật (bị lỗi khi tải 
tài liệu, thao tác hiệu đính bản dịch) khi sử 
dụng 
24 33.80 47 66.20 
Có nhiều chức năng hỗ trợ đa định dạng hơn 22 30.99 49 69.01 
Cần cài đặt các phần mềm bắt buộc khác để 
chúng hoạt động khi sử dụng 
17 23.94 54 76.06 
Yêu cầu máy tính có nối mạng 66 99.96 5 7.04 
Được sử dụng miễn phí 69 97.18 2 2.82 
Chia sẻ bộ nhớ lớn và nhanh hơn 52 73.24 19 26.76 
Nâng cấp và cập nhật thường xuyên hơn 26 36.62 45 63.38 
Được các công ty dịch thuật trên thị trường sử 
dụng nhiều hơn 
19 26.76 52 73.24 
Được sử dụng lâu dài hơn cho công tác dịch 
thuật trong tương lai 
17 23.94 54 76.06 
4.3. So sánh chất lượng bản dịch có sử dụng phần mềm hỗ trợ dịch thuật trực tuyến và 
ngoại tuyến 
So sánh về chất lượng bản dịch khi sử dụng các phần mềm hỗ trợ dịch thuật, Bảng 3 cho 
thấy đa số sinh viên cho rằng phần mềm hỗ trợ dịch thuật trực tuyến có ưu điểm là giúp họ hoàn 
thành bản dịch nhanh hơn (91.55%), chính xác và có chất lượng tốt hơn (77.46%), cần ít thời 
gian hiệu đính bản dịch hơn, nhưng mắc phải nhược điểm là không giúp bảo mật bản dịch tốt 
hơn hay lưu trữ bản dịch lâu bền hơn so với phần mềm hỗ trợ dịch thuật ngoại tuyến. 
 Journal of Inquiry into Languages and Cultures ISSN 2525-2674 Vol 2, No 3, 2018 
258 
Bảng 3. So sánh chất lượng bản dịch khi sử dụng các phần mềm hỗ trợ dịch thuật 
Loại phần mềm Phần mềm hỗ trợ 
dịch thuật trực tuyến 
Phần mềm hỗ trợ 
dịch thuật ngoại tuyến 
Ý kiến phản hồi/ sinh viên Số lượng 
sinh viên 
Tỉ lệ (%) Số lượng 
sinh viên 
Tỉ lệ (%) 
Hoàn thành bản dịch nhanh hơn 65 91.55 6 8.45 
Hoàn thành bản dịch chính xác và có chất 
lượng tốt hơn 
55 77.46 16 22.54 
Cần nhiều thời gian hiệu đính bản dịch hơn 21 29.58 50 70.42 
Giúp bảo mật bản dịch tốt hơn 14 19.72 57 80.28 
Lưu trữ được bản dịch lâu bền hơn 18 25.35 53 74.65 
4.4. So sánh chức năng xây dựng từ điển chuyên ngành (glossary) khi sử dụng phần mềm 
hỗ trợ dịch thuật trực tuyến và ngoại tuyến 
 Về chức năng xây dựng từ điển chuyên ngành, kết quả nghiên cứu ở bảng 4 dưới đây chỉ 
ra rằng phần lớn sinh viên đồng ý phần mềm hỗ trợ dịch thuật ngoại tuyến có ưu thế hơn so với 
phần mềm hỗ trợ ngoại tuyến do nó có thể xây dựng được từ điển thuật ngữ cho các chuyên 
ngành khác nhau dễ dàng hơn (81.69%), nâng cấp và cập nhật thường xuyên và dễ dàng bộ từ 
điển (78.87%), giúp bảo mật từ điển thuật ngữ tốt hơn (73.24%), và lưu trữ từ điển thuật ngữ lâu 
bền hơn (83.10%). 
Bảng 4. So sánh chức năng xây dựng từ điển chuyên ngành của các phần mềm hỗ trợ dịch thuật 
Loại phần mềm Phần mềm hỗ trợ 
dịch thuật trực tuyến 
Phần mềm hỗ trợ 
dịch thuật ngoại tuyến 
Ý kiến phản hồi/ sinh viên Số lượng 
sinh viên 
Tỉ lệ (%) Số lượng 
sinh viên 
Tỉ lệ (%) 
Có thể xây dựng được từ điển thuật ngữ cho 
các chuyên ngành khác nhau dễ dàng hơn 
13 18.31 58 81.69 
Nâng cấp và cập nhật thường xuyên và dễ dàng 
bộ từ điển 
15 21.13 56 78.87 
Giúp bảo mật từ điển thuật ngữ tốt hơn 19 26.76 52 73.24 
Lưu trữ từ điển thuật ngữ lâu bền hơn 12 16.90 59 83.10 
5. Thảo luận và đề xuất 
 Từ những phản hồi của sinh viên khi sử dụng hai loại phần mềm hỗ trợ dịch thuật được 
thể hiện qua những kết quả nghiên cứu đã nêu trên, chúng tôi có thể tóm lược những điểm mạnh 
và điểm yếu của hai loại phần mềm này như sau: 
5.1. Những điểm mạnh của phần mềm hỗ trợ dịch thuật trực tuyến và ngoại tuyến 
 Đối với phần mềm hỗ trợ dịch thuật trực tuyến: 
- Sử dụng miễn phí nên tiết kiệm và giảm được chi phí cho công việc dịch thuật; 
- Giúp người sử dụng hoàn thành bản dịch nhanh hơn, chính xác và có chất lượng tốt hơn, 
nhưng cần ít thời gian hiệu đính bản dịch hơn; 
- Dễ dàng sử dụng và có thể chia sẻ bộ nhớ lớn và nhanh hơn 
 Đối với phần mềm hỗ trợ dịch thuật ngoại tuyến: 
 Tạp chí Khoa học Ngôn ngữ và Văn hóa ISSN 2525-2674 Tập 2, Số 3, 2018 
259 
- Thường được sử dụng lâu dài hơn cho công tác dịch thuật trong tương lai; 
- Có nhiều chức năng hỗ trợ đa định dạng; 
- Có thể xây dựng được từ điển thuật ngữ cho các chuyên ngành khác nhau dễ dàng hơn; 
- Có thể được nâng cấp và cập nhật thường xuyên bộ từ điển; 
- Tính năng bảo mật từ điển thuật ngữ tốt hơn và lưu trữ từ điển thuật ngữ lâu bền hơn. 
5.2. Những điểm yếu phần mềm hỗ trợ dịch thuật trực tuyến và ngoại tuyến 
 Phần mềm hỗ trợ dịch thuật trực tuyến: 
- Yêu cầu máy tính phải có nối mạng; 
- Tính năng bảo mật bản dịch kém hơn và lưu trữ bản dịch ít lâu bền hơn 
 Phần mềm hỗ trợ dịch thuật ngoại tuyến: 
- Phải trả phí mua bản quyền và chi phí cập nhật nâng cấp định kỳ 
- Thường bị trục trặc về kỹ thuật khi sử dụng; 
- Cần phải cài đặt các phần mềm bắt buộc khác để sử dụng; 
- Cần nâng cấp và cập nhật thường xuyên 
5.3. Đề xuất về sử dụng phần mềm hỗ trợ dịch thuật trực tuyến hay ngoại tuyến 
 Qua việc phân tích những ưu điểm và nhược điểm của hai phần mềm hỗ trợ dịch thuật 
trực tuyến và ngoại tuyến, chúng tôi đưa ra các đề xuất về việc sử dụng phần mềm hỗ trợ dịch 
thuật cụ thể như sau: 
 Đối với người sử dụng (sinh viên và giáo viên chuyên ngành Biên phiên dịch, biên dịch 
viên, v.v.): 
 - Để có thể ứng dụng tốt công nghệ vào công tác dịch thuật, nên sử dụng đồng thời cả hai loại 
phần mềm hỗ trợ dịch thuật nói trên bởi mỗi loại phần mềm đều tồn tại cả những điểm mạnh và cả 
những điểm yếu; 
 - Cần phải nắm vững và sử dụng thành thạo một số loại phần mềm hỗ trợ dịch thuật trực 
tuyến như MateCAT, SmartCAT, và nhiều loại phần mềm hỗ trợ dịch thuật ngoại tuyến từ 
những loại mang ít tính năng cho đến nhiều tính năng như: Omega T, Déjà Vu, Wordfast, 
MemoQ, MemoSource, Café Tran Espresso, SDL Trados, vv. để có thể so sánh và lựa chọn 
phần mềm phù hợp nhất cho công việc dịch thuật; 
 - Do tính năng thường xuyên cập nhật và nâng cấp của hai phần mềm này, đặc biệt phần 
mềm hỗ trợ dịch thuật ngoại tuyến, người sử dụng cần phải thường xuyên học hỏi, trau dồi kiến 
thức, rèn luyện kỹ năng công nghệ để có thể sử dụng nhiều tính năng hữu ích của nhiều loại 
phần mềm khác nhau (SDL Trados, MemoQ và Wordfast, vv.). 
 Journal of Inquiry into Languages and Cultures ISSN 2525-2674 Vol 2, No 3, 2018 
260 
Đối với các tổ chức (công ty dịch thuật, nhà trường): 
- Cần trang bị hệ thống máy tính có nối mạng chất lượng cao để có thể sử dụng phần mềm hỗ trợ 
dịch thuật trực tuyến và máy tính có dung lượng lớn để có thể tải các phần mềm hỗ trợ ngoại tuyến; 
- Sử dụng ngân sách để mua các phần mềm hỗ trợ dịch thuật ngoại tuyến mới nhất và chi trả cho 
việc nâng cấp và cập nhật thường xuyên định kỳ; 
- Thường xuyên tổ chức khóa đào tạo, tập huấn cho người sử dụng đang làm việc tại các tổ chức 
như công ty dịch thuật, trường đại học để bồi dưỡng và nâng cao kiến thức về ứng công nghệ 
hiện đại vào công việc chuyên môn; 
6. Kết luận 
 Nghiên cứu này đã trình bày những vấn đề liên quan đến hai công cụ hay phần mềm hỗ 
trợ dịch thuật trực tuyến và ngoại tuyến bao gồm những ưu điểm và nhược điểm của từng loại 
phần mềm. Sau khi giới thiệu các đặc điểm chính, tính năng tiêu biểu của hai phần mềm này 
cùng một số loại phần mềm hỗ trợ dịch thuật ngoại tuyến như SDL Trados 2017, Wordfast và 
MemoQ, và phần mềm hỗ trợ trực tuyến gồm MateCAT và SmartCAT, chúng tôi đã so sánh 
hiệu quả sử dụng của hai phần mềm này với thử nghiệm dịch các văn bản Anh-Việt và Việt-Anh 
cho các sinh viên ngành Biên phiên dịch Khoa tiếng Anh trường Đại học Ngoại Ngữ, Đại học 
Huế. Những phản hồi về hiệu quả sử dụng các phần mềm hỗ trợ dịch thuật từ sinh viên cho thấy 
sự đánh giá thực tế, chính xác và khách quan hiệu quả sử dụng các phần mềm nói trên. Từ 
những phản hồi này, nghiên cứu đưa ra các đề xuất dành cho người sử dụng nói chung và sinh 
viên chuyên ngành Biên phiên dịch nói riêng, cũng như các tổ chức (công ty dịch thuật, trường 
đại học) nhằm tăng cường ứng dụng công nghệ vào công tác dịch thuật và góp phần phát triển 
lĩnh vực này. 
Tài liệu tham khảo 
Alcina, A., Soler, V., & Granell, J. (2007). Translation technology skills acquisition. Perspectives: 
Studies in Translatology, 15(4), 230-244. 
Balkul, H.I. (2013). Tracing pedagogical inferences in computer-assisted translation Classes. The 
Journal of International Social Research, 7(32), 469-474. 
Doherty, S. & Moorkers, J. (2013). Investigating the experience of translation technology labs: 
pedagogical Implications. Journal of Specialised Translation, 19, 122-136. 
Jared, T. (2013). CAT Tool use by Translator: what are they using. Retrieved from: 
Kiraly, D. (2013). Towards a view of translator competence as an emergent phenomenon: Thinking 
outside the Boxes in translator education. In D. Kiraly, S. Hansen-Schirra, & K. Maksymski (Eds), 
New prospects and perspectives for educating language mediators (pp. 197-224). Tübingen: Narr 
Verlag. 
Nirenburg, S., & Wilks, Y. (2000). Machine translation. In M. Zelkowitz (Ed.), Advances in computers 
(Vol. 49, pp. 1-64). New York: Academic Press. 
Raido, V.E. (2013). Teaching translation technologies “Everyware”: Towards a self-discovery and 
lifelong learning approach. Formacio I tecnologies de la traduccio. Revista Tradumatica: technologies 
de la traduccio. December 2013. 
 Tạp chí Khoa học Ngôn ngữ và Văn hóa ISSN 2525-2674 Tập 2, Số 3, 2018 
261 
Zhang, E., & Zhang, W. (2013). Application of computer-aided translation technology in translation 
teaching. IJET, 8(5), 15-20. 
thuat-o-viet-nam.html 
AN EVALUATION OF THE USE OF ONLINE AND OFFLINE 
COMPUTER-ASSISTED TRANSLATION TOOLS 
Abstract: This article studies the evaluation of the use of online and offline CAT tools by 
students majoring in the translation and interpretation from English Department, University 
of Foreign Languages, Hue University. Through the questionnaire survey on students’ 
understanding and their application of these CAT tools’ main features into the experiments 
implemented with some texts translated from English to Vietnamese and vice versa (those 
students are at the same level of language competence and translation skills), this article 
analyzes students' attitudes and evaluation on using two kinds of CAT tools such as 
comparing the strengths and weaknesses of each type of CAT tool, its speed and quality of 
translation support, etc. 
 Key words: CAT tools, evaluation, comparison