Đảng bộ tỉnh Hưng Yên lãnh đạo phong trào Nữ du kích Hoàng Ngân

 chiến đấu của chị, ngày 2 tháng 2 năm quân cơ động về chiếm toàn tỉnh Hưng Yên gây lên 
1950 tại thôn Muội Sảng (Hưng Đạo, Tiên Lữ), vô vàn tội ác với nhân dân Hưng Yên. Cuộc chiến 
Tỉnh Hội phụ nữ Hưng Yên tổ chức lễ truy điệu chị đấu trong vùng địch là cuộc chiến đấu toàn diện, 
Hoàng Ngân và thành lập đội du kích Hoàng Ngân. “.... chúng ta không thể đối phó từng mặt một, tách 
 Xuất phát từ thực tiễn lịch sử dân tộc, được rời đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, hay 
trang bị lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin với những đấu tranh vũ trang với đấu tranh kinh tế, chúng ta 
quan điểm tiến bộ về vai trò của phụ nữ, ngay từ khi cần có chủ trương toàn diện, nhằm mục đích chính 
mới thành lập và trong suốt quá trình lãnh đạo cách bảo vệ nhân dân, bảo vệ cơ sở”.
mạng Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ Thấm nhuần tư tưởng đó tháng 3 năm 1951 
tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến sự nghiệp giải trở đi Hưng Yên đã nhanh chóng chuyển sang thời 
phóng phụ nữ, gắn sự nghiệp đó với sự nghiệp cách kỳ mở khu du kích, từng bước phá âm mưu chiếm 
mạng giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp. đóng của giặc Pháp. Đó cũng là thời kỳ hình thành 
 Hồ Chí Minh có những luận điểm thể hiện của tổ chức nữ du kích Hoàng Ngân.
tầm nhìn chiến lược khi đặt vấn đề giải phóng phụ Theo đà phát triển của cuộc chiến tranh giữ 
nữ, thực hiện quyền bình đẳng nam, nữ trong tương nước, giữ làng trên đất Hưng Yên, phong trào du 
quan phát triển của xã hội mới, của Chủ nghĩa xã kích Hoàng Ngân cũng tiến triển theo những bước 
hội. Người khẳng định “Nói phụ nữ là nói phần nhất định, từ nhỏ đến lớn, từ hoạt động cục bộ đến 
nửa của xã hội. Nếu không giải phóng phụ nữ thì thành phong trào thi đua cùng nam giới cùng bộ 
không giải phóng một nửa loài người. Nếu không đội, ra sức giết giặc lập công, phục vụ tiền tuyến 
giải phóng phụ nữ là xây dựng Chủ nghĩa xã hội chỉ thắng lợi.
có một nửa” [3, tr.523]. Thời kỳ thứ nhất từ đầu kháng chiến đến 
 Vùng đồng bằng Hưng Yên là quê hương của cuối 1949, ở bốn huyện phía Bắc Hưng Yên, các đội 
đội nữ du kích Hoàng Ngân, du kích Hoàng Ngân nữ dân quân du kích thành lập ở các thôn xã, nhiều 
không chỉ ở một đội ở một xã nhất định mà đây là đội đã có thành tích khá trong tuyên truyền kháng 
cả phong trào kháng chiến đánh giặc, giữ làng giữ chiến, địch vận, phá hoại phục vụ tiền tuyến, trực 
nước của phụ nữ Hưng Yên.. tiếp cùng nam dân quân phục kích đánh địch trên 
 Dưới chế độ cũ Hưng Yên giống như những đường xe lửa, đường số 5. Trong khi đó ở phía Nam 
địa phương khác, phụ nữ lao động là lớp người khổ Hưng Yên nữ dân quân du kích cũng là lực lượng 
nhất, pháp luật đề ra đủ thứ bất công đối với họ, cả góp công rất lớn trong việc củng cố hậu phương, 
đời đi làm thuê làm mướn cho địa chủ, phải tảo hôn chuẩn bị đối phó với quân địch.
trở thành lao động không công cho nhà giàu. Kể từ 1951, trước yêu cầu phát động toàn 
 Song, ở đâu có áp bức ở đó có đấu tranh từ dân đẩy mạnh chiến tranh du kích, thực hiện 
những năm 1930 – 1931 trở đi dưới sự lãnh đạo phương châm đánh địch một cách toàn diện... căn 
Khoa học & Công nghệ - Số 13/Tháng 3 - 2017 Journal of Science and Technology 111
ISSN 2354-0575
cứ vào thành thành tích xuất sắc của phong trào nữ hình như chị Huệ ở xã Phan Đình Phùng, huyện Mĩ 
du kích ở bốn huyện phía Bắc, tỉnh ủy Hưng Yên đã Hào. Trong công tác thầm lặng cao quý đó, hầu như 
quyết định cần tăng cường chỉ đạo phong trào phụ tất cả các thôn xóm Hưng Yên, phụ nữ nói chung 
nữ kháng chiến, cần tổ chức và chỉ đạo chặt chẽ các và Nữ du kích Hoàng Ngân nói riêng là một trong 
đội nữ du kích ở từng cơ sở để làm nòng cốt cho những lực lượng có công lao to lớn nhất. Phong trào 
phong trào phụ nữ kháng chiến. Muốn vậy phải có du kích Hoàng Ngân ở Hưng Yên nổi bật với những 
cán bộ, có cốt cán. Ngay sau đó Tỉnh đội dân quân, nội dung:
Tỉnh đội phụ nữ họp hội nghị liên tịch, bàn cách Thứ hai: Nữ du kích Hoàng Ngân góp phần 
thực hiện nghị quyết của Tỉnh ủy. làm tan rã hàng ngũ địch.
 Để đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử Nếu như mấy năm đầu kháng chiến công 
phụ nữ Hưng Yên kháng chiến chống Pháp, được tác địch vận ở Hưng Yên do dân quân du kích đảm 
Tỉnh ủy đồng ý, cuộc họp liên tịch giữa Tỉnh Hội và nhiệm mới thu được kết quả bước đầu, thì từ 1950 
Tỉnh đội đặt tên cho phong trào nữ du kích toàn tỉnh trở đi, thực hiện đánh địch bằng mọi cách; ở mọi 
là nữ du kích Hoàng Ngân. nơi, mọi lúc.. công tác địch vận, nhất là công tác 
 Ngụy vận đã là nhiệm vụ của toàn dân, của phụ nữ 
2. Đảng bộ tỉnh Hưng Yên lãnh đạo phong trào và đặc biệt là nữ du kích Hoàng Ngân.
du kích Hoàng Ngân và những hoạt động sôi nổi Cách làm phổ biến nhất của các đội nữ du 
nhất của nữ du kích Hoàng Ngân kích Hoàng Ngân là điều tra, giáo dục vợ con anh 
 Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Hưng Yên em những lính ngụy nào xét thấy có thể giáo dục 
song song với công tác kiện toàn cán bộ chuyên được, vận động gia đình họ, đi từ tình cảm gia đình, 
trách giúp việc chỉ đạo phong trào nữ du kích, Tỉnh đến giải thích chính sách khoan hồng của Chính 
đội và Tỉnh hội đã mở trường đào tạo bồi dưỡng cán phủ. Đến mức nào đó thì nữ du kích ta bắt liên lạc, 
bộ cơ sở, tổ chức lớp huấn luyện, nhằm nâng cao giao nhiệm vụ, thử thách họ. Với cách làm đó ở 
trình độ chỉ huy và tổ chức chiến đấu của chị em. nhiều nơi, ta đã dần dần bắt được đối tác, biết trước 
Các chị em được học đường lối kháng chiến, học về những kế hoạch của địch để phản công.
tiểu sử chị Hoàng Ngân về tấm gương bất khuất của Trong nội dung địch vận, nơi nào cũng chú 
các nữ du kích trong tỉnh. trọng sử dụng những tin chiến thắng của ta, những 
 Thứ nhất: Nữ du kích Hoàng Ngân: Những tổn thất của địch để đánh vào tâm lý dao động sẵn 
người giao thông xuất sắc, những người dũng cảm có của binh lính. Con đường 39 huyết mạch bị địch 
bảo vệ cơ sở kháng chiến. kiểm soát gắt gao nhưng với tinh thần dũng cảm 
 Trong 9 năm kháng chiến, thành tích và kinh mưu trí cán bộ du kích đã hoàn thành suất sắc nhiệm 
nghiệm chiến đấu của nữ du kích Hoàng Ngân, vụ thông đường liên lạc, đạt được mục tiêu cấp trên 
phong phú. Khi càn quét chủ trương của Pháp là giao.
càn quyết chiếm đóng, phá cơ quan lãnh đạo, sát Thứ ba: Nữ du kích Hoàng Ngân là nòng cốt 
hại đảng viên, mua chuộc, khủng bố nhân dân. Ở của phong trào phụ nữ phục vụ tiền tuyến, phục vụ 
Hưng Yên “dân quân du kích không đơn thuần là thương binh.
nam giới, cả cụ già, thiếu nhi, nhất là phụ nữ. Chị Không phải nói, ai cũng biết là ở Hưng Yên 
em hoạt động rất tích cực và có nhiều tác dụng nhất, cũng như hầu hết các mặt trận, phụ nữ là lực lượng 
thực sự trở thành lực lượng quan trọng trong việc dân công đi phục vụ tiền tuyến không thua kém nam 
bảo vệ cơ sở của chiến tranh du kích”. giới, riêng đối với thương binh thì các mẹ các chị 
 Công tác giao thông liên lạc ở vùng địch là nguồn động viên, an ủi là những người chăm sóc 
chiếm đóng không chỉ là đưa công văn, nếu bị lọt anh em tận tình nhất.
vào tay giặc thì sẽ có hại rất lớn, nhiều khi người Ở Hưng Yên từ ngày đầu kháng chiến cho 
giao thông phải nắm rõ cả tinh thần, chủ chương, đến ngày hòa bình lặp lại, hầu như ở xã nào huyện 
công tác đã viết trong thư. Người giao thông phải nào, cũng có các ban bảo trợ thương binh do các 
khôn khéo đối phó với địch, phải kiên trì xây dựng mẹ đứng ra bảo trợ giúp đỡ, do toàn thể phụ nữ phụ 
cơ sở cần cho công tác, hết lòng bảo vệ cơ sở mà trách và du kích Hoàng Ngân làm nòng cốt. Nhờ 
mình đã quen biết. Không phải người giao thông vậy một số xã ven sông Hồng thuộc huyện Khoái 
chỉ gây dựng một hai cơ sở bí mật, không chỉ mang Châu, nhất là Đại Tập đã nuôi dưỡng bảo vệ thương 
trong người một chủ trương công tác mà còn đưa binh ròng rã mấy năm trời, luôn chu toàn và an toàn. 
đón cán bộ lãnh đạo đến nơi làm việc, hội họp có Việc đón thương binh bị đau nặng chưa kịp chuyển 
hàng trăm con người của kháng chiến vì vậy, một đến quân y về nhà mình giấu vào hầm bí mật, do cả 
giây phút nhát gan, một sơ ý nhỏ của họ cũng có gia đình chăm sóc đã trở thành phổ biến. Nhiều mẹ 
thể dẫn tới những tổn thất lớn.. Trong hàng ngũ du nhiều chị nhà nghèo, hàng ngày vẫn phải làm thuê 
kich Hoàng Ngân hầu như ai cũng kiên cường, điển cấy mướn, mò cua bắt ốc, nhưng lại là những người 
112 Khoa học & Công nghệ - Số 13/Tháng 3 - 2017 Journal of Science and Technology
 ISSN 2354-0575
chăm thương binh rất chu đáo. đơn vị bộ đội cũng vừa phải chiến đấu vừa sản xuất, 
 Các chị nữ du kích Hoàng Ngân với kẻ thù tội ác phá hoại của địch gây thêm khó khăn cho họ, 
thì đều căm phẫn, đối với cán bộ thương binh thì sẵn song sự nghiệp kháng chiến cứu nước của họ vẫn 
sàng hy sinh tính mạng mình để bộ đội đánh thắng, ngày càng tiến bước, chiến tranh du kích ở sau lưng 
để thương binh an toàn. địch càng được đẩy tới thì cuộc chiến đấu phối hợp 
 Công tác chăm sóc bảo vệ thương binh gắn trên mọi mặt, quân sự, kinh tế, chính trị của dân 
liền với công tác phục vụ tiền tuyến: Bảo vệ thương quân du kích ngày trở lên linh hoạt, trong đó có du 
binh ở ngay trong chiến đấu, đưa thương binh về kích Hoàng Ngân góp phần không nhỏ.
tới nơi điều trị an toàn dựa vào nhân dân, tổ chức Được sự chỉ đạo của cấp trên và cán bộ có 
việc chăm sóc thương binh ở ngay vùng du kích. Cả kinh nghiệm đồng thời qua thực tiễn đấu tranh, 
hai mặt trận đó đều nằm trong phong trào toàn dân nhân dân và cán bộ du kích đã có nhiều sáng kiến 
chăm sóc thương binh và nữ du kích Hoàng Ngân bảo vệ mùa màng, chống cướp bóc, nắm rõ quy luật 
đã nêu nhiều gương tốt như: Chị Kha ở Tiên Lữ, chị hoạt động của địch... từ đấu tranh kinh tế chuyển 
Biên ở Khoái Châu, chị Mau ở Kim Động. sang đấu tranh chính trị. Ở rất nhiều xã ở Hưng 
 Tháng 3 năm 1950 riêng quân Pháp ở bốt Yên đã nổi lên nhiều cuộc đấu tranh làm kẻ địch 
Đởm đi quấy càn, đã bắn chết hơn 200 thanh niên, hoang mang, có đại đội lính ngụy chỉ còn vài tên 
dân quân, hãm hiếp hàng trăm phụ nữ, hầu hết lính và mấy tên chỉ huy. Thật chưa bao giờ trên đất 
những nơi chúng đi qua gia đình nào cũng phải Hưng Yên, hành động chính trị, quân sự của quân 
quấn khăn tang. và dân lại phối hợp ăn khớp đến như thế. Cùng với 
 Những sự thật về tội ác của địch đều do các chị du kích đi phục vụ bộ đội đánh các cứ điểm 
chính những đảng viên du kích của xã đi phục vụ của quân Pháp hoặc đi dân công phục vụ hỏa tuyến 
tiền tuyến được mắt thấy, tai nghe rồi kể lại với xóm trong thời gian này, các đội nữ du kích Hoàng Ngân 
làng. Càng được biết những câu chuyện đau lòng đã tỏ rõ khả năng chiến đấu toàn diện của phụ nữ 
đó, nhân dân xã Đại Tập, huyện Khoái Châu càng nông dân được sự giáo dục, lãnh đạo của Đảng.
căm thù địch bao nhiêu, lại càng cảm phục sự hy 
sinh lớn lao của bộ đội, du kích và đồng bào ở các KẾT LUẬN
xã bạn bấy nhiêu, do đó càng thêm tận tình khôn Vùng đồng bằng Hưng Yên là quê hương 
khéo bảo vệ thương binh “Biến làng mình thành của phong trào du kích Hoàng Ngân, là niềm tự hào 
Quân y viện, biến gia đình thành những hộ lý giàu của phụ nữ và nhân dân Hưng Yên. Dưới sự lãnh 
lòng thương yêu giai cấp”. đạo của Đảng bộ Tỉnh phong trào nữ du kích Hoàng 
 Thứ tư: Nữ du kích Hoàng Ngân vừa sản Ngân đã hoạt động tích cực, hiệu quả, đạt được mục 
xuất vừa đánh giặc, vừa dũng cảm đấu tranh trên tiêu đề ra, không chỉ thế còn trở thành tấm gương 
mặt trận sản suất, vừa hăng hái thực hiện đấu tranh cho các Tỉnh bạn trong phong trào du kích.
chính trị, bảo vệ sản xuất bảo vệ nhân dân. Tự hào là phụ nữ Hưng Yên trong điều kiện 
 Đánh chiếm vùng đồng bằng Bắc bộ, thực mới đưới sự lãnh đạo của đạo của Đảng bộ Tỉnh, 
hiện âm mưu vơ của, giết người giặc Pháp đã gây Hội liên hiệp Phụ nữ tỉnh Hưng Yên các cán bộ nữ 
lên muôn vàn tội ác, trong đó phá hoại sản xuất là noi gương các chị, ôn lại kỷ niệm và những tấm 
một trong những tội ác nguy hiểm nhất. gương anh hùng, trung hậu, bất khuất, đảm đang để 
 Nam nữ dân quân du kích đều là những ngày hôm nay không ngừng lao động sáng tạo, xây 
người dân bình thường gắn bó với đồng ruộng để tự dựng gia đình hạnh phúc, góp phần xây dựng Hưng 
nuôi sống mình và chiến đấu bảo vệ quê hương. Các Yên ngày càng phát triển trong thời kỳ đổi mới.
Tài liệu tham khảo
 [1]. Lịch sử Đảng bộ tỉnh Hưng Yên, tập I (1929 -1954), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội;
 [2]. Lịch sử Đảng bộ tỉnh Hưng Yên, tập II (1954 -1975), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
 [3]. Lịch sử Đảng bộ tỉnh Hưng Yên, tập III (1975 -2000), NXB Chính trị Hành chính quốc gia, Hà 
 Nội, 2001.
 [4]. Hưng Yên vùng phù sa văn hóa, NXB Trẻ (2007). 
 [5]. Di tích lịch sử - văn hóa Hưng Yên, Các tác giả Nguyễn Khắc Hào - Nguyễn Đình Nhã (đồng 
 chủ biên) cuôn sach: Phố Hiến, NXB Khoa học và xã hội năm 2014.
 [6]. Lịch sử phong trào phụ nữ tỉnh Hưng Yên (1930 - 2000), Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh Hưng Yên 
 chủ biên. 
 [7]. Cuốn Kinh Lịch Nữ du kích Hoàng Ngân, NXB Quân đội nhân dân (1965); cuốn sách Chuyện 
 kể về phong trào nữ du kích Hoàng Ngân, NXB Quân đội nhân dân (2003).
Khoa học & Công nghệ - Số 13/Tháng 3 - 2017 Journal of Science and Technology 113
ISSN 2354-0575
 PARTY LEADERS OF HUNG YEN PROVINCE OF 
 HOANG NGAN WOMEN GUERRILLA MOVEMENT
Abstract: 
 Hung Yen delta is the homeland of Hoang Ngan Female Guerilla Union. The Union was not simply 
a team in a particular commune, but a revolutionary movement to protect the homeland, organized by 
Hung Yen women, under the control of Provincial Communist Party. Doing research on Hoang Ngan 
Female Guerilla Movement is meaningful not only historically but also contemporarily to Hung Yen 
women in particular and Vietnamese women in general in implementing the Resolution no 04-NQ/TW on 
12th July 1993 released by the Political Bureau of the Central Committee Communist Party of Vietnam 
on innovating propaganda for women, and the Resolution no 11-NQ/TW on women’s movements in the 
country’s industrialization and modernization process.
Keywords: Female, Guerilla.
114 Khoa học & Công nghệ - Số 13/Tháng 3 - 2017 Journal of Science and Technology