Bài giảng Tin học đại cương - Chương 3: Phần mềm máy tính và hệ điều hành

 tin với nhau thông qua các đường truyền 
 thông như những bus tốc độ cao hay đường dây điện thoại. 
 –  Các bộ xử lý trong hệ phân tán thường khác nhau về kích 
 thước và chức năng (như máy vi tính, trạm làm việc, máy 
 mini,) và được tham khảo với nhiều tên khác nhau (như site, 
 node, computer,...). 
 –  Ưu điểm: 
 •  Chia xẻ tài nguyên. 
 •  Tăng tốc độ tính toán . 
 •  An toàn. 
 •  Thông tin liên lạc với nhau. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 23 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ thống xử lý thời gian thực 
•  Được sử dụng khi có những đòi hỏi khắt khe về thời gian 
 trên các thao tác của bộ xử lý hoặc dòng dữ liệu, và 
 thường được dùng điều khiển các thiết bị trong các ứng 
 dụng tận hiến (dedicated). 
•  Hệ thống thời gian thực cứng: công việc được hoàn 
 tất đúng lúc và dữ liệu thường được lưu trong bộ nhớ ngắn 
 hạn hay trong ROM. 
•  Hệ thống thời gian thực mềm: mỗi công việc có một độ ưu 
 tiên riêng và sẽ được thi hành theo độ ưu tiên đó. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 24 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 3.2.4. Một số hệ điều hành điển hình 
•  Hệ điều hành cho máy tính. 
•  Hệ điều hành cho thiết bị di động. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 25 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành cho máy tính 
•  Hệ điều hành MS-DOS. 
•  Hệ điều hành Microsoft Window. 
•  Hệ điều hành MAC OS. 
•  Hệ điều hành UNIX và LINUX. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 26 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành MS-DOS 
•  MS-DOS - Microsoft Disk Operating System là hệ điều hành 
 của hãng phần mềm Microsoft, có giao diện dòng lệnh 
 (command-line interface) được thiết kế cho các máy tính họ 
 PC (Personal Computer). 
 –  PC DOS 1.0 (8/1981): là phiên bản DOS đầu tiên ra đời. 
 –  MS-DOS 1.25 (5/1982): được biết đến với tên gọi MS-DOS. 
 –  MS-DOS 5.0 (6/1991): Là phiên bản xuất hiệu nhiều tính năng 
 mới như quản lý bộ nhớ (MEMMAKER.EXE), trình soạn thảo 
 văn bản (MS-DOS Editor), ngôn ngữ lập trình QBASIC. 
 –  MS-DOS 6.22 (6/1994):Là phiên bản DOS cuối cùng chạy như 
 một HĐH độc lập. 
 –  MS-DOS 7.0 (8/1995): là nền để cho Windows 95 khởi động, 
 và MS-DOS 8.0 đi kèm với Windows ME. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 27 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành MS-DOS (cont) 
•  MS-DOS là hệ điều hành đơn nhiệm, chỉ cho phép chạy một 
 ứng dụng duy nhất tại mỗi thời điểm. 
•  Một số ứng dụng chạy thường trú (TSR, Terminate and Stay 
 Resident) cho MS-DOS có thể thực hiện nhiều thao tác cùng 
 lúc (như VietRes). 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 28 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành Microsoft Window 
•  Microsoft Windows là tên của các dòng phần mềm hệ điều 
 hành độc quyền của hãng Microsoft. 
•  HĐH Microsoft Windows đầu tiên (11/1985) với những tính 
 năng thêm vào Hệ điều hành MS-DOS giao diện người sử 
 dụng đồ họa (Graphical User Interfaces, gọi tắt là GUI). 
•  Windows khởi đầu được phát triển cho những máy 
 tính tương thích với IBM (dựa vào kiến trúc x86 của Intel), 
 và được áp dụng kiến trúc này cho hầu hết mọi phiên bản 
 của Windows sau này (ngoại trừ Windows NT). 
•  Microsoft Windows chiếm ưu thế trong thị trường máy tính 
 cá nhân và được cài đặt trên khoảng 80% số lượng máy 
 tính trên thế giới. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 29 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
Giao diện hệ điều hành Window 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 30 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành MAC OS 
•  Mac OS (Macintosh Operating System ) là hệ điều hành 
 được thiết kế riêng cho dòng máy tính Macintosh của hãng 
 Apple Computer, có khả năng xử lý đa nhiệm và cung cấp 
 các dịch vụ mạng cơ bản. 
•  Hệ điều hành Mac được phát triển trước khi Windows ra đời. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 31 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành MAC OS (cont) 
•  Ưu điểm: Độc lập về độ phân giải, có phần mềm nghe nhìn 
 Quick Time, có hệ thống sao lưu dữ liệu Time Machine, tiện 
 ích tìm kiếm dữ liệu trong máy tính cùng hơn 200 tiện ích 
 mới và đặc biệt có tính bảo mật cao nhất từ trước đến nay. 
•  Nhược điểm: Cần sự tương đồng cả về phần cứng và các 
 phần mềm ứng dụng. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 32 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành UNIX và LINUX 
•  Hệ điều hành UNIX được phát triển trong năm 1969 tại AT 
 & T Bell Labs. Có độ tin cậy cao trong môi trường đa người 
 dùng. 
•  Nhiều phiên bản của UNIX được cài đặt trên các hệ thống 
 máy tính lớn (mainframes) và máy vi tính 
 (microcomputers). 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 33 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành UNIX và LINUX (cont) 
•  Năm 1991: phiên bản đầu tiên của Linux ra đời. 
•  Năm 1994: phiên bản Linux 1.0 ra đời. 
•  Linux thường được sử dụng như một hệ điều hành cho các máy 
 chủ. 
•  Ưu điểm: 
 –  Khả năng đa nhiệm và đa người dùng. 
 –  An toàn và đáng tin cậy. 
 •  Ví dụ: Hệ điều hành Android, Symbian, và Chromium cho các thiết bị 
 cầm tay được xây dựng dựa trên nền Linux. 
•  Nhược điểm: 
 –  Không có giao diện thân thiện 
 –  Các hệ thống phần mềm chạy trên nền Linux còn hạn chế đối 
 tượng sử dụng. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 34 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành UNIX và LINUX (cont) 
•  Giao diện đồ họa của phiên bản Ubuntu 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 35 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành cho thiết bị di động 
•  IOS 
•  Symbian 
•  BlackBerry OS 
•  Android 
•  Windows Phone 7 
•  HP WebOS 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 36 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành cho thiết bị di động: IOS 
•  Là hệ điều hành trên các thiết bị di 
 động của Apple. 
 –  Tuy nhiên, sau đó đã được mở rộng 
 để chạy trên các thiết bị của Apple 
 như iPod touch, iPad và Apple TV. 
•  Đặc điểm: 
 –  Giao diện sử dụng thông qua thao 
 tác bằng tay. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 37 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành cho thiết bị di động: Symbian 
•  Là hệ điều hành được viết và sử 
 dụng cho một số điện thoại di 
 động đặc biệt là các điện thoại 
 cao cấp của Nokia. 
•  Thiết bị cuối cùng chạy Symbian 
 là Nokia 808 pureview 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 38 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành cho thiết bị di động: BlackBerry OS 
•  Là nền tảng phần mềm tư hữu 
 do Research In Motion phát triển cho 
 dòng sản phẩm cầm tay BlackBerry, 
 có khả năng đa nhiệm, và được thiết 
 kế cho các thiết bị sử dụng phương 
 pháp nhập đặc biệt, thường là 
 trackball hoặc màn hình cảm ứng. 
 –  Phiên bản OS 4 hiện tại hỗ trợ MIDP 
 2.0, có khả năng kích hoạt không dây 
 hoàn toàn và đồng bộ thư điện tử, lịch, 
 công việc, ghi chú và danh bạ với 
 Exchange, và khả năng hỗ trợ Novell 
 GroupWise, Lotus Notes khi kết hợp 
 với BlackBerry Enterprise Server. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 39 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành cho thiết bị di động: Android 
•  Android: dựa trên nền 
 tảng Linux, được thiết kế dành cho các 
 thiết bị di động có màn hình cảm ứng 
 (điện thoại thông minh, máy tính 
 bảng). 
 –  Tuy nhiên, Android đã xuất hiện trên 
 TV, máy chơi game và các thiết bị điện 
 tử khác. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 40 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành cho thiết bị di động: Windows 
 Phone 7 
•  Windows Phone 7: được phát triển 
 dựa trên phần lõi là Windows CE 7 
 giống Zune HD, và là thế hệ kế tiếp 
 của dòng điện thoại chạy hệ điều 
 hành Microsoft Windows Mobile. 
 –  Giao diện sử dụng dạng lật mở, chú 
 trọng tính năng nhập liệu bằng ngón 
 tay, kết hợp và mở rộng đầy đủ với 
 các thành phần của Zune và Xbox, và 
 được hỗ trợ cả Outlook lẫn Office 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 41 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Hệ điều hành cho thiết bị di động: HP WebOS 
•  HP WebOS: dựa trên hạt nhân Linux, 
 và được xem là một hệ điều hành ảo 
 chạy trong trình duyệt Web. 
 –  Được phát triển bởi Palm, và sau này 
 được mua lại bởi Hewlett-Packard. 
 –  Được quản lý dưới dạng các cửa sổ. 
 –  Được đánh giá tốt hơn so với các hệ 
 điều hành khác (như iOS hay Windows 
 Phone). 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 42 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 3.2.5. Quản lý dữ liệu trên bộ nhớ ngoài 
•  Khái niệm tệp và thư mục. 
•  Quản lý thư mục và tập tin bằng Windows Explorer. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 43 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Khái niệm tệp và thư mục 
•  Tệp là tập hợp thông tin có liên quan với nhau và được lưu 
 trữ trong bộ nhớ ngoài của máy tính. 
 –  Mỗi tệp có một tên và là duy nhất trong một thư mục. 
 –  Tên tệp gồm 2 phần: Phần tên chính + Phần mở rộng. 
 –  Ví dụ: Baitap.doc; Bai1.xls, 
•  Thư mục là một ngăn logic có công dụng như một ngăn 
 chứa được dùng để quản lý và sắp xếp các tệp tin. 
 –  Thư mục có thể chứa các tập tin và các thư mục con khác. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 44 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Quản lý thư mục và tập tin bằng Windows 
 Explorer 
Trạng thái có hiển thị cây thư mục Trạng thái không hiển thị cây thư mục 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 45 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
Các nút lệnh của Windows Explorer 
 (1) Lui về vị trí đã chọn trước đó 
 (2) Tới vị trí đã chọn trước khi lui về. 
 (3) Chuyển lên vị trí cấp cao hơn. 
 (4) Kích hoạt công cụ tìm kiếm. 
 (5) Thay đổi trạng thái hiển thị cây thư mục. 
 (6) Chọn kiểu hiển thị các trong cửa sổ. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 46 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Thao tác tạo thêm thư mục 
(1) Chọn ổ đĩa bên phần cây thư mục. 
(2) Nhấn nút phải chuột vào khoảng trống trong của sổ bên phải. 
(3) Xuất hiện một Menu, chọn New -> Folder. 
(4) Đặt tên cho thư mục, sau đó nhấn nút trái chuột vào khoảng 
trống trong của sổ để hoàn tất. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 47 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Thao tác thay đổi tên của ổ đĩa, thư mục, tập tin 
(1) Nhấn nút phải chuột vào ổ đĩa, thư mục hoặc tập tin muốn 
thay đổi tên. 
(2) Xuất hiện một Menu, chọn Rename. 
(3) Đặt lại tên mới, sau đó nhấn nút trái chuột vào khoảng trống 
trong của sổ để hoàn tất. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 48 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
Sao chép hay di chuyển tập tin (thư mục) 
 –  Bước 1: Chọn tập tin hoặc thư mục muốn sao chép à Nhấn 
 nút phải chuột vào một trong các tập tin được chọn à xuất 
 hiện Menu, chọn Copy (hoặc Cut). 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 49 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
•  Bước 2: Nhấp đúp chuột vào thư mục đích à Nhấn nút phải 
 chuột à Xuất hiện một Menu, chọn Paste. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 50 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Xóa (Delete) tập tin (hoặc thư mục) 
–  Chọn tập tin muốn sao chép à Nhấn phím Del (Delete) trên 
 bàn phím (hoặc nhấn nút phải chuột, xuất hiện một Menu, 
 chọn Delete). 
 Xuất hiện thông báo chọn Yes để 
 đồng ý xóa, chọn No để hủy thao tác. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 51 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Sao chép (copy) 
•  Sao chép (Copy) tập tin hoặc thư mục vào thiết bị lưu trữ 
 bên ngoài (đĩa mềm, USB,...) 
 –  Cho thiết bị lưu trữ ngoài vào à Chọn tập tin hoặc thư mục 
 muốn sao chép à Nhấn nút phải chuột vào một trong các tập 
 tin được chọn -- Xuất hiện Menu, chọn Send to à chọn ổ đĩa 
 đích. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 52 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Mở tập tin 
•  Nhấn đúp chuột vào tên hoặc nhấn nút phải chuột vào tên 
 tập tin và chọn Open. 
•  Nếu có nhiều chương trình để mở loại tập tin này thì có thể 
 chọn Open With và chọn chương trình để mở. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 53 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
•  Hiển thị phần mở rộng của tên tập tin 
 –  Trong cửa sổ Windows Explorer chọn Tools -> Folder 
 Options 
 à Chọn Tab View 
 à bỏ dấu chọn Hide extensions 
 for known file types. 
 à Ok 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 54 
 Khoa Công nghệ thông n – n – Học viện Nông nghiệp Việt Nam nam 
 Bài giảng Tin học đại cương 
 Tóm tắt 
•  Có 3 loại phần mềm: hệ thống, ứng dụng, phát triển ứng 
 dụng. 
•  4 giai đoạn phát triển phần mềm: đặc tả, phát triển, kiểm 
 thử và cải tiến. 
•  5 cách phân loại hệ điều hành: xử lý theo lô, xử lý theo lô 
 đa chương, chia sẻ thời gian, song song, phân tán, xử lý 
 thời gian thực. 
•  2 hệ thống hệ điều hành điển hình: Hệ điều hành cho máy 
 tính (MS-DOS, Microsoft Window, MAC OS, UNIX và LINUX) 
 và Hệ điều hành cho thiết bị di động (IOS, Symbian, 
 BlackBerry OS, Android, Windows Phone 7, HP WebOS). 
•  Dữ liệu được lưu trữ trên bộ nhớ ngoài thông qua các Tệp 
 và Thư mục. 
 Chương 3: Phần mềm máy nh và Hệ điều hành 55