Bài giảng Tài chính công - Bài 26: Hàng hóa công cộng

HÀNG HÓA CÔNG CỘNG
Bài giảng 26 
Nội dung
 Hàng hóa công cộng là gì?
 Tại sao hàng hóa công lại là một thất
bại của thị trường?
 Giải pháp đối với hàng hóa công
▪ Vai trò của Chính phủ.
▪ Hàng hóa công nào được cung cấp?
▪ Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả?
▪ Định giá hàng hóa công không thuần túy?
Hàng hóa công cộng là gì?
Hàng hóa công là những hàng hóa có hai
thuộc tính:
❖ Không tranh giành (non-rival)
✓Một cá nhân có thể tiêu dùng hàng hóa mà
không làm giảm đi sự hiện diện hay lợi ích của
hàng hóa đó đối với những người tiêu dùng khác.
✓Cách giải thích khác: chi phí biên phục vụ cho
người tiêu dùng cuối cùng là bằng không.
❖ Không loại trừ (non-exclusive)
• Không thể cản trở người khác tiêu dùng hay tiếp
nhận lợi ích của hàng hóa.
Hàng hóa công cộng là gì?
❖ Hàng hóa công thuần túy
Hội đủ cả hai thuộc tính không tranh giành và
không loại trừ.
❖ Hàng hóa công không thuần túy
Chỉ có một trong hai thuộc tính trên
Q: Hàng hóa công có nhất thiết phải được tạo ra bởi
khu vực công? và hàng hóa tư chỉ được sản xuất bởi
khu vực tư?
Hàng hóa công cộng là gì?
Tính tranh giành
Có Không
Hàng hóa tư nhân
➢ Nhà cửa, thức ăn, 
quần áo
➢ Con đường đông
người có thu phí
Độc quyền tự nhiên
➢ Truyền hình cáp
➢ Con đường thưa
người có thu phí
Nguồn lực cộng đồng
➢ Cá ở đại dương
➢ Bãi biển công cộng, 
công viên đông người
➢ Con đường đông
người không thu phí
Hàng hóa công cộng
➢ Quốc phòng
➢ Hải đăng, pháo hoa
➢ Đường phố sạch sẽ
➢ Con đường thưa
người không thu phí
Tính
có
loại
không
trừ
Tại sao hàng hóa công là một thất
bại của thị trường?
▪ Hàng hóa công thường có lợi ích lớn hơn chi 
phí tạo ra. Do vậy về mặt xã hội đó là hàng
hóa cần thiết được cung cấp.
▪ Nhưng hai thuộc tính của hàng hóa công sẽ
dẫn đến tình trạng người ăn theo.
▪ Kết cục là tư nhân không đầu tư, hàng hóa
công không tồn tại, do vậy giải pháp thị
trường bị thất bại đối với loại hàng hóa này.
Giải pháp đối với hàng hóa công
Vai trò của chính phủ
Chính phủ tổ chức cung cấp hàng hóa công:
 Chính phủ cung cấp
 Chính phủ không nhất thiết phải tài trợ
Ví dụ: Hợp tác công tư
 Chính phủ không nhất thiết tự cung cấp
Ví dụ: Đấu thầu công trình
Giải pháp đối với hàng hóa công
Hàng hóa công nào được cung cấp?
❖ Ra quyết định tập thể
• Quốc hội
• Chính phủ
• Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân
❖ Dân nguyện
• Ưu điểm: bảo đảm tính dân chủ và công bằng
• Nhược điểm: có thể phi hiệu quả
Bỏ phiếu có đảm bảo hiệu quả?
Bỏ phiếu có thể không hiệu quả
An Bình Minh Tổng số
Lợi ích 650 350 300 1.300
Chi phí 400 400 400 1200
Phiếu Đồng ý
Không
đồng ý 
Không
đồng ý 
Không
đồng ý 
Bỏ phiếu có đảm bảo hiệu quả?
Bỏ phiếu có thể không hiệu quả
An Bình Minh Tổng số
Lợi ích 450 450 100 1.000
Chi phí 400 400 400 1200
Phiếu Đồng ý Đồng ý
Không
đồng ý 
Đồng ý
Hàng hóa công nào được cung cấp?
 Nghịch lý Condorcet: Cơ chế bỏ phiếu
chưa chắc giúp ích cho việc ra quyết định:
 Kết quả bỏ phiếu:
Làm đường > công viên > thư viện > làm đường
Hàng hóa công An Bình Minh
Làm đường Chọn lựa 1 Chọn lựa 3 Chọn lựa 2
Công viên Chọn lựa 2 Chọn lựa 1 Chọn lựa 3
Thư viện Chọn lựa 3 Chọn lựa 2 Chọn lựa 1
Giải pháp đối với hàng hóa công
Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả?
❖ Dựa vào nguyên tắc MSB = MSC
❖ Sự khác biệt giữa tổng cầu của hàng
hóa công (cộng theo chiều dọc) và
cầu thị trường của hàng hóa tư (cộng
theo chiều ngang)
d1
d2
D
Quy tắc xác định đường cầu thị 
trường của hàng hóa tư nhân:
P= P1 = P2
Q= q1 + q2
Cầu thị trường của hàng hóa tư nhân
Sản lượng0
Giá
1 2 3 4 5 6 7 8 109
400
600
d1
d2
D
Quy tắc xác định đường cầu thị 
trường của hàng hóa công:
P= P1 + P2
Q= q1 = q2
Tổng cầu của hàng hóa công
Sản lượng0
Giá
1 2 3 4 5 6 7 8 109
400
600
d1
d2
D
Mức cung cấp hàng hóa công hiệu quả
Sản lượng0
Giá
1 2 3 4 5 6 7 8 109
400
600
Sản lượng hiệu quả tại MSC=MSB 
với 3 đơn vị hàng hóa.
(MSB = 100 + 300 = 400 = MSC)
300
100
MC = 400
Giải pháp đối với hàng hóa công
Định giá hàng hóa công không thuần túy
 Chính phủ cung cấp miễn phí hàng hóa công
thuần túy
 Chính phủ có thể tính giá đối với hàng hóa công
không thuần túy (có tính loại trừ)
 Mục đích tính giá.
• Khuyến khích sử dụng nguồn lực hiệu quả.
• Tạo nguồn thu cho ngân sách
 Tiện ích và dịch vụ công được tính giá.
• Các tiện ích công: điện, nước, thông tin liên lạc
• Cơ sở vật chất công: công viên, bãi biển, giao thông
• Các dịch vụ công: giáo dục, bưu điện, thu gom rác
Định giá hàng hóa công không thuần túy
 Những cân nhắc khi tính giá hàng hóa công.
▪ Tính hiệu quả
▪ Tạo nguồn thu và thu hồi chi phí
Có sự đánh đổi với mục tiêu hiệu quả
▪ Tính công bằng
Vận tải công cộng, giáo dục, nước sạch nông
thôn, chủng ngừa thường được tính giá thấp
hơn chi phí vận hành hoặc chi phí biên để mọi
người dân đều có thể tiếp cận được.
Định giá hàng hóa công không thuần túy
Những cách định giá hàng hóa công.
▪ Định giá theo chi phí biên (P=MC)
▪ Định giá theo chi phí trung bình (P=AC)
▪ Biểu giá hai phần
▪ Phân biệt giá
▪ Định giá lúc cao điểm