Bài giảng Nguyên lý kế toán - Chương 2: Báo cáo tài chính - Nguyễn Hoàng Phi Nam

trả
Vốn chủ sở hữu
Tài sản
• Tài sản là những nguồn lực kinh tế do doanh 
nghiệp kiểm soát, nhằm mang lại lợi ích kinh tế 
trong tương lai:
– Tiền
– Hàng tồn kho
– Phải thu khách hàng
– Tài sản cố định
– 
25
Nợ phải trả
• Nợ phải trả là nghĩa vụ mà doanh nghiệp phải 
thanh toán:
– Vay nợ
– Phải trả người bán
– Thuế phải nộp Nhà nước
– Phải trả nhân viên
– 
26
Vốn chủ sở hữu
• Vốn chủ sở hữu là phần còn lại của tài sản sau
khi thanh toán nợ phải trả. Vốn chủ sở hữu được
doanh nghiệp được quyền sử dụng một cách chủ
động, linh hoạt và không phải cam kết thanh
toán:
– Vốn góp của chủ sở hữu
– Lợi nhuận chưa phân phối (Lợi nhuận còn để
lại doanh nghiệp, lợi nhuận tích lũy)
– .
27
Bài tập thực hành 2
• Công ty Huy Hoàng là doanh nghiệp sản xuất đồ
gỗ nội thất do ông Huy và ông Hoàng là chủ sở
hữu. Tài liệu về các tài sản, nợ phải trả và vốn
chủ sở hữu của công ty (gọi chung là các khoản
mục) tại ngày 31.01.20x1 (Xem Bảng 1)
Yêu cầu :
1. Dựa trên định nghĩa tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở
hữu để sắp xếp các khoản mục trên thành ba nhóm tài
sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu
2. Dựa trên phương trình kế toán, tính số X chưa biết
28
29
Các khoản mục Số tiền Các khoản mục Số tiền
Tiền mặt tồn quỹ 600 Vay dài hạn ngân hàng A 2.400 
Gỗ nguyên liệu 3.200 Khách mua hàng còn nợ 300 
Nhà xưởng 4.800 Tiền điện còn nợ chưa trả 50 
Tiền gửi ngân hàng 2.300 Lương tháng 1 chưa trả 220 
Vốn góp của ông 
Huy
4.800 Thuế phải nộp NN 130 
Vốn góp của ông 
Hoàng 
1.700 
Vay ngắn hạn ngân hàng 
B
1.500 
Nợ người bán gỗ 400 Máy đánh bóng sản phẩm 300 
Thành phẩm (bàn, 
ghế, tủ)
5.000 Lợi nhuận chưa phân phối X 
Bảng 1 ĐVT: triệu đồng 
Kết cấu của Bảng cân đối kế toán
30
Chỉ tiêu Mã số Số cuối kỳ Số đầu năm
TÀI SẢN
A- Tài sản ngắn hạn
B- Tài sản dài hạn
Tổng cộng tài sản
NGUỒN VỐN
A- Nợ phải trả
I- Nợ ngắn hạn
II- Nợ dài hạn
B- Vốn chủ sở hữu
Tổng cộng nguồn vốn
Tài sản ngắn hạn
Là những tài sản có thể biến đổi thành tiền trong
một kỳ kinh doanh của doanh nghiệp hoặc trong
vòng một năm kể từ ngày của báo cáo tài chính.
o Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, tiền đang chuyển
oĐầu tư chứng khoán ngắn hạn
o Phải thu ngắn hạn
oNguyên vật liệu, Công cụ dụng cụ, Thành
phẩm, Hàng hóa
o
31
Tài sản dài hạn
Là những tài sản không thỏa mãn yêu cầu của tài
sản ngắn hạn:
– Tài sản cố định
– Đầu tư tài chính dài hạn
– Phải thu dài hạn
– 
32
Nợ phải trả
• Nợ phải trả ngắn hạn: gồm các khoản phải thanh
toán trong một chu kỳ kinh doanh của doanh
nghiệp hoặc trong thời gian một năm kể từ ngày
của báo cáo tài chính.
– Phải trả người bán ngắn hạn; Phải trả NLĐ;
Phải trả cho NN; Vay ngắn hạn; 
• Nợ phải trả dài hạn: là những khoản nợ phải trả
không thỏa mãn định nghĩa của nợ ngắn hạn,
gồm các khoản vay dài hạn và nợ dài hạn.
– Phải trả người bán dài hạn; Vay dài hạn; 
33
Vốn chủ sở hữu
• Do các nhà đầu tư góp vốn và phần tích lũy từ
kết quả kinh doanh của doanh nghiệp:
– Vốn góp của chủ sở hữu
– Lợi nhuận chưa phân phối: là kết quả hoạt
động của đơn vị sau khi đã nộp thuế thu nhập
doanh nghiệp và chia cổ tức.
– Quỹ đầu tư phát triển, : là các quỹ chuyên
dùng sử dụng cho mục đích cụ thể.
34
Bài tập thực hành 3
• Dùng dữ liệu của Bài tập thực hành 2 để lập
Bảng cân đối kế toán theo kết cấu đã học.
35
Ý nghĩa của BCĐKT
• Các thông tin về tài sản của doanh nghiệp giúp
người đọc đánh giá cơ bản về qui mô doanh
nghiệp và cơ cấu tài sản.
• Các thông tin về nguồn vốn giúp người đọc
hiểu được những nét cơ bản về khả năng tự chủ
tài chính và các nghĩa vụ tương lai của doanh
nghiệp.
• Thông tin về khả năng trả nợ cũng được thể
hiện trong Bảng cân đối kế toán thông qua việc
so sánh giữa tài sản ngắn hạn và nợ ngắn hạn.
36
Bài tập thực hành 4
• Sử dụng thông tin của Bài tập thực hành 3 để
nhận xét về tình hình tài chính của công ty Huy
Hoàng.
37
Ảnh hưởng của các nghiệp vụ
• Trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp, tài
sản và nguồn vốn luôn vận động, thay đổi.
• Quá trình thay đổi không ảnh hưởng đến tính cân
đối của Bảng cân đối kế toán
38
Ví dụ 2
Công ty ABC thành lập và đi vào hoạt động từ ngày
01.09.201x. Trong tháng 9 có các nghiệp vụ kinh tế phát
sinh như sau:
1. Nhận vốn góp của các chủ sở hữu
- Ông A góp bằng tiền mặt: 500 triệu đồng và một số
tài sản cố định trị giá 300 triệu đồng;
- Bà B góp vốn bằng TGNH 600 triệu đồng.
2. Mua hàng hóa nhập kho 200 triệu đồng, chưa
trả tiền người bán
3. Bán hàng hóa trong kho, trị giá 100 triệu đồng
với giá bán 140 triệu đồng, đã thu bằng TGNH.
Bảng phân tích nghiệp vụ kinh tế ảnh hưởng đến tài sản
và nguồn vốn như sau:
39
40
NV
Tài sản =
Nợ phả 
trả
+ Vốn chủ sở hữu
Tiền
Tài sản 
khác
Vốn góp
LN
chưa PP
1 500 300 = 800
600 = 600
2 200 = 200
3 (100) = (100)
140 = 140
ĐVT: triệu đồng
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
• Các yếu tố của Báo cáo kết quả HĐKD
• Nội dung và kết cấu của báo cáo 
• Ý nghĩa của báo cáo. 
41
Các yếu tố của Báo cáo kết quả HĐKD
• Doanh thu, thu nhập:
– Doanh thu bán hàng là giá bán của hàng hóa, dịch
vụ mà doanh nghiệp đã cung cấp cho khách hàng.
Doanh thu được xác định căn cứ vào việc bán hàng
hay cung cấp dịch vụ đã hoàn tất hay không, không
phụ thuộc vào việc thu tiền hay chưa thu tiền.
– Doanh thu tài chính mang lại từ các khoản lãi do
tiền gửi ngân hàng, do cho vay hoặc đầu tư vào
doanh nghiệp khác
– Thu nhập khác là những khoản lợi ích tăng thêm
không gắn với hoạt động bình thường của doanh
nghiệp như giá thanh lý một thiết bị cũ.
42
Các yếu tố của Báo cáo kết quả HĐKD (tiếp)
• Chi phí
– Giá vốn hàng bán, là giá vốn của hàng hóa mua vào đã bán
hay giá thành sản xuất ra sản phẩm, dịch vụ đã tiêu thụ.
– Chi phí tài chính bao gồm chi phí lãi vay phát sinh khi doanh
nghiệp vay tiền từ ngân hàng.
– Chi phí bán hàng, bao gồm các chi phí cho việc tiêu thụ sản
phẩm, hàng hóa, dịch vụ như chi phí thuê cửa hàng, lương
nhân viên bán hàng, vận chuyển hàng đi bán hay quảng cáo...
– Chi phí quản lý doanh nghiệp, là các chi phí chung của
doanh nghiệp hay các chi phí của bộ phận quản lý như lương
của nhân viên hành chính, kế toán, tiền thuê văn phòng hay
các khoản văn phòng phẩm, điện thoại
– Chi phí khác là những chi phí không gắn với hoạt động bình
thường của doanh nghiệp như một khoản tiền phạt do vi phạm
hợp đồng.
– Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp – liên quan đến khoản
thuế doanh nghiệp phải trả tương ứng với lợi nhuận phải đóng
thuế trong kỳ. 43
Các yếu tố của Báo cáo kết quả HĐKD (tiếp)
• Lợi nhuận:
– Lợi nhuận gộp: là chênh lệch giữa doanh thu bán
hàng thuần và giá vốn hàng bán.
– Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh: doanh
thu bán hàng và doanh thu tài chính trừ giá vốn hàng
bán, trừ chi phí tài chính, trừ chi phí hoạt động.
– Lợi nhuận khác: chênh lệch giữa thu nhập khác và
chi phí khác.
– Lợi nhuận trước thuế là lợi nhuận thuần từ hoạt
động kinh doanh và lợi nhuận khác.
– Lợi nhuận sau thuế là lợi nhuận mà các chủ sở hữu
của doanh nghiệp được hưởng từ hoạt động trong kỳ
của doanh nghiệp mang lại
44
Bài tập thực hành 5
• Hãy ghép cặp cho từng nội dung thích hợp:
45
1. Bán lô hàng với giá bán 300 a. Chi phí thuế TNDN
2. Lợi nhuân gộp b. Chi cho nhượng bán TSCĐ
3. Thuế phải nộp trên LN phải 
chịu thuế
c. Doanh thu bán hàng
4. Chi phí khác d. Chi phí tài chính
5. Lãi vay e. DT thuần – Giá vốn hàng bán
6. Giá trị lô hàng đã bán là 100 f. Chi phí bán hàng
g. Giá vốn hàng bán
Trả lời: 1c - .
Bài tập thực hành 6
• Trong tháng 9.20x1, doanh nghiệp thương mại
Hoa Mai chuyên bán máy in, mực in, có tình hình
như sau:
1. Bán máy in với giá bán 430.000.000đ, giá vốn
máy in là 250.000.000đ
2. Bán mực in với giá 120.000.000đ, giá vốn là
96.000.000đ
3. Chi phí tiền công cho các nhân viên bán hàng là
18.000.000đ
4. Chi phí điện thoại, điện, nước chung của doanh
nghiệp là 12.000.000đ
46
Bài tập thực hành 6 (tiếp)
5. Chi phí quảng cáo là 45.000.000đ.
6. Chi phí tiền lương của nhân viên văn phòng
trong tháng là 20.000.000đ
7. Chi phí lãi vay ngân hàng trong tháng là
2.000.000đ.
8. Lãi tiền gửi ngân hàng theo giấy báo của ngân
hàng là 3.800.000đ.
9. Trong kỳ, doanh nghiệp thanh lý một số thiết bị
đã khấu hao hết thu được 1.000.000 đ.
10.Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp là 20%.
Yêu cầu: Xác định lợi nhuận doanh nghiệp Hoa Mai
trong tháng 9.20x1.
47
Kết cấu Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh 
48
Chỉ tiêu
Mã 
số
Năm 
nay
Năm 
trước
1. Doanh thu bán hàng và CCDV
2. Các khoản giảm trừ doanh thu
3. Doanh thu thuần
4. Giá vốn hàng bán
5. Lợi nhuận gộp
6. Doanh thu tài chính
7. Chi phí tài chính
8. Chi phí bán hàng
9. Chi phí quản lý doanh nghiệp 
10. LN thuần từ HĐKD
Kết cấu Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (tiếp)
49
Chỉ tiêu
Mã 
số
Năm 
nay
Năm 
trước
11. Thu nhập khác
12. Chi phí khác
13. LN khác
14. Tổng lợi nhuận trước thuế
15. Chi phí thuế TNDN
16. Lợi nhuận sau thuế
Bài tập thực hành 7
• Sử dụng số liệu của Bài tập thực hành 6 để lập
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh tháng
9.20x1.
50
Ý nghĩa của Báo cáo KQHĐKD
BCKQHĐKD cung cấp thông tin cho việc đánh giá
quy mô hoạt động và khả năng sinh lời của doanh
nghiệp:
• Quy mô thể hiện qua doanh thu bán hàng và
cung cấp dịch vụ của DN.
• Khả năng sinh lời được đánh giá qua lợi nhuận
của doanh nghiệp.
– Lợi nhuận sau thuế
– Lợi nhuận trước thuế.
– Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh
– Lợi nhuận gộp
51
Các nguyên tắc kế toán cơ bản
• Cơ sở dồn tích và Phù hợp
• Hoạt động liên tục
• Giá gốc
• Nhất quán 
• Thận trọng
• Trọng yếu
52
Cơ sở dồn tích và Phù hợp
• Cơ sở dồn tích yêu cầu việc ghi nhận và báo cáo
về tài sản, nguồn vốn, doanh thu và chi phí dựa
trên cơ sở nghiệp vụ kinh tế phát sinh chứ không
phải dựa trên cơ sở thu tiền hay chi tiền.
• Phù hợp yêu cầu phải xác định chi phí phù hợp
với doanh thu trong kỳ để xác định đúng đắn kết
quả kinh doanh của kỳ kế toán.
53
Ví dụ 3
• Tháng 2, cty A bán một lô hàng cho cty B với giá
bán là 200 triệu đồng, cty B đã trả bằng tiền là
120 triệu đồng, số còn lại sẽ trả vào tháng sau.
Yêu cầu:
a. Hãy xác định doanh thu trong tháng 2 của cty A.
b. Hãy chỉ cách tính lợi nhuận tháng 2 của công ty
A.
54
Hoạt động liên tục
• Doanh nghiệp được giả định là đang hoạt động
và sẽ tiếp tục hoạt động trong một thời gian dài.
• Hoạt động liên tục là giả định doanh nghiệp đang
hoạt động và còn tiếp tục hoạt động trong thời
gian dài.
• Giả định này làm cơ sở cho nhiều cách xử lý
trong kế toán.
55
Giá gốc
• Nguyên tắc này yêu cầu doanh nghiệp ghi nhận
các tài sản mà doanh nghiệp đang nắm giữ theo
chi phí thực tế mà doanh nghiệp bỏ ra để có
được các tài sản đó.
• Nguyên tắc này xuất phát từ tính khách quan
của việc xác định giá gốc.
56
Ví dụ 4
• Công ty A mua một thiết bị sản xuất D với giá
mua là 200 triệu đồng, chi phí vận chuyển, lắp
đặt là 4 triệu đồng.
Hãy tính giá trị của thiết bị sản xuất D.
57
Nhất quán
• Nguyên tắc này yêu cầu doanh nghiệp sử dụng
chính sách và phương pháp kế toán phải nhất
quán để đảm bảo số liệu kế toán có thể so sánh
được giữa các kỳ hoặc giữa các doanh nghiệp.
• Nhất quán có nghĩa là cùng một sự vật, hiện
tượng thì phải sử dụng một chính sách hoặc
phương pháp kế toán.
58
Thận trọng
• Nguyên tắc này yêu cầu doanh nghiệp không
được đánh giá tài sản và các khoản thu nhập
cao hơn thực tế cũng như không được đánh giá
các khoản nợ phải trả và chi phí thấp hơn thực
tế.
59
Ví dụ 5
• Lô hàng H đã nhập kho với giá 300 triệu đồng,
do bảo quản không đúng quy cách nên lô hàng
này bị giảm phẩm chất, giá bán ước tính của lô
hàng H là 240 triệu đồng. Khi lập BCTC, kế toán
cty sẽ trình bày lô hàng H với giá trị là bao
nhiêu?
• Nếu lô hàng H không bị mất phẩm chất và giá
bán ước tính của nó là 320 triệu đồng thì kế toán
công ty sẽ trình bày lô hàng H với giá trị là bao
nhiêu?
60
Trọng yếu
• Trọng yếu là việc thiếu thông tin hoặc thiếu 
chính xác của thông tin có thể:
o Làm sai lệch đáng kể báo cáo tài chính
o Làm ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của 
người sử dụng báo cáo tài chính. 
• Tính trọng yếu của thông tin phải được xem xét 
trên cả phương diện định lượng và định tính
61
Một số giả định kế toán
• Đơn vị kinh tế
• Đơn vị tiền tệ
• Kỳ kế toán
62
Đơn vị kinh tế
• Giả định đơn vị kinh tế cho rằng các hoạt động
kinh tế luôn có thể xác định được sự liên quan
đến một đơn vị kinh tế cụ thể.
• Nói cách khác, hoạt động của một doanh nghiệp
có thể được theo dõi và ghi nhận tách biệt với
người chủ doanh nghiệp và các doanh nghiệp
khác.
63
Đơn vị tiền tệ
• Giả định đơn vị tiền tệ cho rằng tiền tệ là thước
đo thích hợp và hữu ích đối với kế toán tài
chính.
• Giả định đơn vị tiền tệ cũng cho rằng sức mua
của đồng tiền tương đối ổn định; nghĩa là lạm
phát ở mức độ chưa đủ ảnh hưởng đến độ tin
cậy và khả năng so sánh của báo cáo tài chính.
64
Kỳ kế toán
• Giả định kỳ kế toán cho rằng các hoạt động kinh
tế của doanh nghiệp có thể chia vào những thời
kỳ nhất định, ví dụ tháng, quý hay năm.
• Việc phân chia này giúp cung cấp thông tin kịp
thời cho người sử dụng để ra quyết định.
• Trong thực tế, kỳ kế toán thường được chọn là
một năm – gọi là niên độ kế toán.
65
Bài tập thực hành 10
Trong mỗi trường hợp sau, hãy chỉ ra nguyên tắc
kế toán, giả định kế toán ảnh hưởng đến việc ghi
nhận của kế toán:
1. Ông Nam là chủ sở hữu và đồng thời là giám đốc
công ty trách nhiệm hữu hạn Thiên Nam. Ngày
2/3/20x1 có một khoản nợ phải trả của Thiên Nam
đến hạn trả nhưng công ty đang tập trung mua
hàng nên thiếu tiền thanh toán. Ông Nam dùng tiền
cá nhân giao cho nhân viên công ty để thanh toán
khoản phải trả trên. Sau đó ông Nam quên mất việc
này cho đến khi đọc báo cáo tài chính năm 20x1
thấy một khoản vay của công ty mang tên mình.
66
Bài tập thực hành 10 (tiếp)
2. Công ty Bùi Văn bán máy nổ cho nông dân.
Ngày 31/12/20x1 có 2 khách hàng đã quá hạn 9
tháng vì bị thiệt hại nặng do cơn bão tháng 3.
Kế toán công ty Bùi Văn ghi nhận khoản phải
thu khách hàng theo số tiền thực tế có khả
năng thu hồi thay vì ghi theo số nợ gốc kèm
theo lãi trả chậm.
3. Công ty Alpha thường trả lương thành 2 đợt.
Đợt 1 vào ngày 15 hàng tháng và đợt 2 vào
ngày 3 tháng sau. Khi lập báo cáo tài chính
năm, kế toán công ty ghi tiền lương đợt 2 tháng
12 như một khoản phải trả.
67
Bài tập thực hành 10 (tiếp)
4. Xí nghiệp Xuân Hưng nhập khẩu một thiết bị
với giá 100 triệu. Xí nghiệp phải nộp thuế nhập
khẩu 10 triệu và thuế giá trị gia tăng 11 triệu.
Chi phí vận chuyển về nhà máy là 2 triệu. Được
biết thuế nhập khẩu không được hoàn lại
nhưng thuế giá trị gia tăng sẽ được hoàn lại
qua hình thức khấu trừ. Kế toán công ty ghi
nhận thiết bị trên sổ sách với giá 112 triệu.
68
Các hạn chế của BCTC
69
Không phản ảnh được giá trị hiện tại của tài sản
và doanh nghiệp.
Chưa quan tâm đến thông tin phi tài chính
Sử dụng nhiều ước tính, xét đoán và kỹ thuật
phân bổ
Thường cung cấp thông tin chậm hơn so với nhu
cầu của người sử dụng.