Bài giảng Nguyên lý kế toán - Chương 1: Tổng quan về kế toán - Đại học Công nghiệp thành phố Hồ Chí Minh

 Vôùi giaû thieát hoaït ñoäng lieân tuïc, taøi
saûn söû duïng cho SXKD cuûa DN luoân
phaûi duy trì, chöù khoâng baùn ñi tröø khi
DN phaûi giaûi theå.
 Tröôøng hôïp thöïc teá khaùc vôùi giaû ñònh
hoaït ñoäng lieân tuïc thì BCTC phaûi laäp
treân moät cô sôû khaùc (giaù thò tröôøng
coù theå trôû neân höõu ích hôn)
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Giá gốc
 Tình huống :
- DN mua 1 ô tô 4 chỗ có giá mua 500 tr, lệ 
phí trước bạ 10 tr, chi phí chạy thử: 5 tr. 
Khi mua xong, nhiều người cho rằng giá 
trị chiếc xe phải là 800 tr. 
Là kế toán của DN trên, bạn sẽ ghi 
nhận chiếc ô tô với giá trị là bao nhiêu?
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Giá gốc
 TS phải được ghi nhận theo giá gốc (Giá 
trị ban đầu của tài sản).
 Giá trị ban đầu của tài sản là toàn bộ các 
chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra để có được 
tài sản đó, tính tới thời điểm đưa tài sản 
đó vào sử dụng.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Phù hợp
 Tình huống :
- Ngày 1/12/N, Cty thuê 1 căn nhà làm cửa
hàng, mỗi tháng 2 tr. Chủ nhà yêu cầu Cty
trả trước tiền thuê 6 tháng bằng TM (12 tr).
- Trong tháng 12/N, Cty bán được 100 sp x
250.000 đ/sp. Giá mua vào 100 sp hết 15 tr.
- Tiền điện, nước và tiền thuê nhân viên hết
2 tr. Không PS chi phí nào khác.
Tháng 12/N Cty lời được bao
nhiêu??
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Phù hợp
 Vieäc ghi nhaän doanh thu vaø chi phí
phaûi phuø hôïp vôùi nhau. Khi ghi
nhaän moät khoaûn doanh thu thì
phaûi ghi nhaän moät khoaûn chi phí
töông öùng coù lieân quan ñeán vieäc
taïo ra doanh thu ñoù.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Phù hợp
Chi phí
tương ứng
với DT
Chi phí của kỳ tạo DT
Chi phí kỳ trước liên quan 
DT kỳ này
Chi phí phải trả liên quan
DT kỳ này
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Nhất quán
 Các chính sách và phương pháp kế toán
doanh nghiệp đã chọn phải được áp dụng
thống nhất ít nhất trong một kỳ kế toán
năm.
 Trường hợp có thay đổi chính sách và
phương pháp kế toán đã chọn thì phải giải
trình lý do và ảnh hưởng của sự thay đổi
đó trong phần thuyết minh BCTC.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Nhất quán
- Đảm bảo số liệu
không bị bóp méo
- Đảm bảo tính có
thể so sánh được
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Thận trọng
 Thaän troïng laø vieäc xem xeùt, caân
nhaéc, phaùn ñoaùn caàn thieát ñeå
laäp caùc öôùc tính keá toaùn trong
caùc ñieàu kieän khoâng chaéc
chaén. Nguyeân taéc thaän troïng
ñoøi hoûi:
a/ Phaûi laäp caùc khoaûn döï phoøng
nhöng khoâng laäp quaù lôùn;
b/ Khoâng ñaùnh giaù cao hôn giaù trò
cuûa caùc taøi saûn vaø caùc khoaûn
thu nhaäp;T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Thận trọng
c/ Khoâng ñaùnh giaù thaáp hôn giaù
trò cuûa caùc khoaûn nôï phaûi traû vaø
chi phí;
d/ Doanh thu vaø thu nhaäp chæ ñöôïc
ghi nhaän khi coù baèng chöùng chaéc
chaén veà khaû naêng thu ñöôïc lôïi ích
kinh teá, coøn chi phí phaûi ñöôïc ghi
nhaän khi coù baèng chöùng veà khaû
naêng phaùt sinh chi phí.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Trọng yếu
 Tình huống :
1.Trường hợp 1 : Năm N, kế toán quên không
ghi nhận một khoản chi phí 1 tr, làm cho lợi
nhuận trước thuế tăng lên 1 tr.
2.Trường hợp 2 : Năm N, kế toán quên không
ghi nhận một khoản chi phí 500 tr, làm cho lợi
nhuận trước thuế tăng lên 500 tr.
Bạn có nhận xét gì về quyết định của
người sử dụng báo cáo kế toán trong từng
trường hợp trên??
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Trọng yếu
 Thoâng tin ñöôïc coi laø troïng yeáu
trong tröôøng hôïp neáu thieáu
thoâng tin hoaëc thieáu chính xaùc
cuûa thoâng tin ñoù coù theå laøm sai
leäch ñaùng keå BCTC, laøm aûnh
höôûng ñeán quyeát ñònh kinh teá
cuûa ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi
chính.
 Tính troïng yeáu phuï thuoäc vaøo
ñoä lôùn vaø tính chaát cuûa thoâng
tin hoaëc caùc sai soùt ñöôïc ñaùnhT
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
1.5 Các phương pháp kế toán:
(1) Phương pháp chứng từ kế toán
(2) Phương pháp tính giá
(3) Phương pháp tài khoản kế toán
(4) Phương pháp ghi kép
(5) Phương pháp ghi sổ kế toán
(6) Phương pháp cân đối kế toán
(7) Phương pháp kiểm kê
(8) Phương pháp lập BCTC
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
(1) Phương pháp chứng từ kế toán:
Chứng từ KT là những chứng minh bằng
giấy tờ về nghiệp vụ phát sinh và thật sự
hoàn thành.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
(2) Phương pháp tính giá:
Các đối tượng kế toán phải thể hiện bằng giá trị
=> Kế toán phải xác định giá trị của các đối
tượng kế toán để ghi sổ.
(3) Phương pháp tài khoản kế toán
Theo dõi các đối tượng kế toán người ta sử
dụng tài khoản kế toán. Tài khoản dùng để phân
loại và hệ thống hóa các nghiệp vụ kinh tế tài
chính theo nội dung kinh tế.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
(4) Phương pháp ghi kép:
Ghi kép là việc ghi một nghiệp vụ kinh tế phát
sinh vào ít nhất hai tài khoản theo đúng nội
dung kinh tế và mối quan hệ của các tài khoản.
(5) Phương pháp ghi sổ:
Căn cứ vào chứng từ kế toán để ghi sổ kế toán.
Ghi chép các nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào
các tài khoản trong sổ kế toán.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
(6) Phương pháp cân đối:
Bất kỳ một loại tài sản nào cũng được hình
thành bằng một hoặc một số nguồn vốn nhất
định. Vì vậy, tổng tài sản = Tổng nguồn vốn.
(7) Phương pháp kiểm kê:
Kiểm kê bằng cách cân, đong, đo, đếm thực tế
số lượng tài sản để phát hiện chênh lệch so với
sổ sách kế toán.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
(8) Phương pháp lập báo cáo kế toán:
Tổng hợp số liệu từ các sổ kế toán theo các chỉ
tiêu kinh tế về tài sản, nguồn vốn và tình hình
hoạt động sản xuất kinh doanh trong một kỳ
nhất định.
1.6. Nhiệm vụ, vai trò và các yêu cầu cơ bản của
kế toán
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
1.6.1. Nhiệm vụ của kế toán
Nhiệm vụ
Thu thập, xử lý thông tin, số liệu 
KT
Kiểm tra, giám sát thu, chi, quản 
lý, sử dụng tài sản phát hiện và 
ngăn ngừa các vi phạm
Phân tích thông tin, số liệu kế 
tóan, tham mưu, đề xuất các giải 
pháp
Cung cấp thông tin, số liệu kế 
toán theo quy định
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
1.6.2. Vai trò của kế toán
Vai trò cung cấp 
thông tin kế
toán
Đối với doanh nghiệp
Đối với nhà nước
Đối với đối tượng khác
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Đối với DN
- Có được số liệu để theo dõi
thường xuyên tình hình biến
động của các đối tượng kế
toán
- Cung cấp tài liệu cho DN
nhằm quản lý, điều hành
- Là cơ sở để nhà quản lý
ra các quyết định kinh tế
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Đối với
Nhà nước
- Kiểm tra, kiểm soát
tình hình tuân thủ pháp
luật của các tổ chức
- Xây dựng các chính
sách vĩ mô phù hợp, đặc
biệt là các chính sách về
thuế
- Là cơ sở để giải quyết
các tranh chấp kinh tế
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Đối với đối
tượng khác
(ngoài DN)
- NH và các tổ chức tài chính:
đánh giá thực trạng tài chính ->
quyết định cho vay hay không.
- Nhà đầu tư : quyết định
đầu tư, rút vốn...
- Nhà c.cấp, k.hàng : ra các
quyết định nhằm bảo vệ
quyền lợi kinh tế;..
1.6.3. Yêu cầu của kế toán
a. Yêu cầu chung của kế toán:
(1) Phản ánh đầy đủ nghiệp vụ kinh tế, tài
chính phát sinh vào chứng từ kế toán, sổ kế
toán và BCTC.
(2) Sự kịp thời, đúng thời gian quy định thông
tin, số liệu kế toán.
(3) Sự rõ ràng, dễ hiểu và chính xác thông tin,
số liệu kế toán.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
(4) Sự trung thực hiện trạng, bản chất sự việc,
nội dung và giá trị của nghiệp vụ kinh tế, tài
chính.
(5)Thông tin, số liệu kế toán phải được phản
ánh liên tục.
(6) Phân loại, sắp xếp thông tin, số liệu kế toán
theo trình tự, có hệ thống và có thể so sánh
được.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
b. Yêu cầu cơ bản của kế toán:
1) Trung thực => đúng với thực tế về hiện trạng, 
bản chất nội dung và giá trị của nghiệp vụ.
2) Khách quan => đúng với thực tế, không bị 
xuyên tạc, không bị bóp méo.
3) Đầy đủ => đầy đủ, không bị bỏ sót.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
4) Kịp thời => kịp thời, đúng hoặc trước thời 
hạn quy định, không được chậm trễ.
5) Dễ hiểu => rõ ràng, dễ hiểu đối với người sử 
dụng
6) Có thể so sánh=> thông tin và số liệu kế 
toán giữa các kỳ kế toán trong một doanh 
nghiệp và giữa các doanh nghiệp chỉ có thể so 
sánh được khi tính toán và trình bày nhất quán.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
1.7. Đạo đức trong kế toán
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Sinh viên nghiên cứu giáo trình
1.8. Văn bản pháp quy về kế toán Việt
Nam
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Văn 
bản
Luật Kế toán
Chuẩn mực kế toán
Thông tư hướng dẫn Chế độ kế toán
Luật kế toán
 Laø moät vaên baûn phaùp quy do
Quoác hoäi ban haønh trong ñoù quy
ñònh veà noäi dung coâng taùc keá
toaùn, toå chöùc boä maùy keá toaùn,
ngöôøi laøm keá toaùn vaø hoaït ñoäng
ngheà nghieäp keá toaùn.
 Luaät keá toaùn ñöôïc Quoác hoäi
nöôùc Coäng hoaø Xaõ hoäi chuû nghóa
Vieät Nam khoùa XIII, kyø hoïp thöù 10
thoâng qua ngaøy 20/11/2015. AÙp
dụng từ ngaøy 01/01/2017. Luaät keá
toaùn coù VI chöông vaø 74 ñieàu.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Luật kế toán
- Chöông I: Nhöõng quy ñònh chung. 
- Chöông II: Noäi dung coâng taùc keá
toaùn. 
- Chöông III: Toå chöùc boä maùy keá
toaùn vaø ngöôøi laøm keá toaùn.
- Chöông IV: Hoaït ñoäng kinh doanh
dòch vuï keá toaùn.
- Chöông V: Quaûn lyù nhaø nöôùc
veà keá toaùn.
- Chöông VI: Ñieàu khoaûn thi haønh.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Chuẩn mực kế toán
-Chuaån möïc keá toaùn goàm nhöõng
nguyeân taéc vaø phöông phaùp keá
toaùn höôùng daãn cho ngöôøi laøm
keá toaùn ghi soå keá toaùn vaø laäp
baùo caùo taøi chính.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
- Tính ñeán nay, Boä taøi chính ñaõ
ban haønh 26 chuaån möïc keá
toaùn
Chuẩn mực kế toán
- Ñôït I : QÑ 149/2001/QÑ-BTC
+ Chuaån möïc soá 02 - Haøng toàn
kho
+ Chuaån möïc soá 03 - Taøi saûn coá
ñònh höõu hình
+ Chuaån möïc soá 04 - Taøi saûn coá
ñònh voâ hình
+ Chuaån möïc soá 14 - Doanh thu vaø
thu nhaäp khaùc
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Chuẩn mực kế toán
- Ñôït II: QÑ 165/2002/QÑ-BTC
+ Chuaån möïc soá 01 - Chuaån möïc
chung.
+ Chuaån möïc soá 06 - Thueâ taøi
saûn.
+ Chuaån möïc soá 10 - Aûnh höôûng
cuûa vieäc thay ñoåi tyû giaù hoái
ñoaùi.
+ Chuaån möïc soá 15 - Hôïp ñoàng
xaây döïng.
+ Chuaån möïc soá 16 - Chi phí vay.
+ Chuaån möïc soá 24 -Baùo caùo löu
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Chuẩn mực kế toán
- Ñôït III: QÑ 234/2003/QÑ-BTC
+ Chuaån möïc soá 05 - Baát ñoäng saûn ñaàu
tö.
+ Chuaån möïc soá 07 - Keá toaùn caùc
khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty lieân keát.
+ Chuaån möïc soá 08 - Thoâng tin taøi chính
veà nhöõng khoaûn voán goùp lieân doanh.
+ Chuaån möïc soá 21 - Trình baøy baùo caùo
taøi chính.
+ Chuaån möïc soá 25 - Baùo caùo taøi chính
hôïp nhaát vaø keá toaùn khoaûn ñaàu tö vaøo
coâng ty con.
+ Chuaån möïc soá 26 - Thoâng tin veà caùc
beân lieân quan.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Chuẩn mực kế toán
- Ñôït IV: QÑ12/2005/QÑ-BTC
+ Chuaån möïc soá 17 - Thueá thu nhaäp
doanh nghieäp.
+ Chuaån möïc soá 22 - Trình baøy boå sung 
baùo caùo taøi chính cuûa caùc ngaân haøng
vaø toå chöùc taøi chính töông töï.
+ Chuaån möïc soá 23 - Caùc söï kieän phaùt
sinh sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm.
+ Chuaån möïc soá 27 - Baùo caùo taøi chính
giöõa nieân ñoä.
+ Chuaån möïc soá 28 - Baùo caùo boä phaän.
+ Chuaån möïc soá 29 - Thay ñoåi chính saùch
keá toaùn, öôùc tính keá toaùn vaø caùc sai
soùt.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Chuẩn mực kế toán
- Ñôït V: QÑ 100/2005/QÑ-BTC
+ Chuaån möïc soá 11 - Hôïp nhaát kinh
doanh.
+ Chuaån möïc soá 18 - Caùc khoaûn
döï phoøng, taøi saûn vaø nôï tieàm
taøng.
+ Chuaån möïc soá 19 - Hôïp ñoàng
baûo hieåm.
+ Chuaån möïc soá 30 - Laõi treân coå
phieáu.
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Chế độ kế 
toán DN
Chế độ 
kế toán 
đơn vị 
HCSN
Chế độ 
kế toán 
các đơn 
vị đặc thù 
khác
Chế độ kế toán
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Chế độ kế toán 
DN
Thông tư
200/2014/TT-BTC 
ngày 22/12/2014 
=> áp dụng tất cả
Doanh nghiệp
Thông tư
133/2016/TT-BTC 
ngày 26/8/2016
=> Áp dụng cho
DN vừa và nhỏ
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Chế độ HCSN
Quyết định số 
19/2006/QĐ-BTC 
ngày 30/3/2006
Thông tư số 
185/2010/TT-BTC 
ngày 15/11/2010
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
Chế độ 
các đơn vị 
đặc thù 
khác
Thông tư số 08/2013/TT-
BTC ngày 10/1/2013 
=>Quản lý NSNN và 
KBNN
Thông tư số 24/2010/TT-
BTC ngày 23/2/2010=> 
Hợp tác xã nông, lâm, ngư 
nghiệp và nghề muối
Thông tư số 94/2005/TT-
BTC ngày 12/12/205=> 
Ngân sách và tài chính xã
Hệ thống văn bản pháp lý về kế toán
Luật kế toán
Nghị định số 185/2004/NĐ –
CP: xử phạt vi phạm hành 
chính trong lĩnh vực kế toán
Nghị định số 129/2004/NĐ –
CP: chi tiết luật kế toán
Chuẩn mực 
kế toán
Thông tư hướng 
dẫn chuẩn mực kế 
toán
Chế độ kế 
toán
Hệ thống tài khoản
Chế độ chứng từ
Chế độ sổ kế toán
Hệ thống báo cáo tài chính
T
rư
ờ
n
g
 Đ
ạ
i 
h
ọ
c 
cô
n
g
 n
gh
iệ
p
 T
P
.H
C
M
5.5. Phân tích hiệu quả kinh doanh
Tỷ lệ lãi gộp =
Lãi gộp
Doanh thu thuần
b. Tỷ lệ lãi thuần hoạt động kinh doanh trước thuế
Tỷ lệ lãi
thuần HĐKD
trước thuế
=
Lãi thuần từ HĐKD trước 
thuế
Doanh thu thuần
a. Tỷ lệ lãi gộp
c. Tỷ lệ số dư đảm phí
Tỷ lệ số dư
đảm phí
=
Tổng số dư đảm phí
Doanh thu thuần
Chúc các bạn thành công.