Bài giảng Nghệ thuật lãnh đạo - Chương 1: Ý nghĩa của vai trò lãnh đạo

1 
CHƯƠNG 1 
Ý NGHĨA CỦA VAI TRÒ LÃNH ĐẠO 
BẢN CHẤT CỦA LÃNH ĐẠO 
 Quan điểm anh hùng hoặc lãng mạn về 
lãnh đạo đang gặp nhiều thách thức 
 Carly Fiorina, Hewlett-Packard’s CEO (1999 – 
2005), trước đó là nhà điều hành cao cấp của 
AT&T 
 Lãnh đạo là việc của mọi người 
 Parrado trong thảm kịch Andes 1972 
BẢN CHẤT CỦA LÃNH ĐẠO 
 Định nghĩa 
 “Lãnh đạo là mối liên hệ ảnh hưởng giữa 
những người lãnh đạo và những người 
phục tùng có mong muốn về các thay đổi 
và các kết quả thực sự phản ánh mục đích 
mà họ đã chia sẻ”. 
BẢN CHẤT CỦA LÃNH ĐẠO 
 3 điểm chính: 
 Lãnh đạo là mối liên hệ ảnh hưởng 
 Dẫn đến sự thay đổi hướng về tương lai mong 
đợi 
 Phải có người phục tùng 
H1.1: Các yếu tố liên quan 
đến khái niệm lãnh đạo 
Ảnh hưởng Ý định 
Những 
người phục 
tùng 
Mục đích 
được chia sẻ 
Thay 
đổi 
Trách nhiệm 
cá nhân, 
chính trực 
Lãnh 
đạo 
H1.2: Thực tiễn mới của lãnh 
đạo 
Mô hình cũ Mô hình mới 
Ổn định Thay đổi và quản trị khủng hoảng 
Kiểm soát Trao quyền 
Cạnh tranh Cộng tác 
Đồng nhất Đa dạng 
Tự cho mình là trung tâm Hướng đích cao hơn 
Anh hùng Khiêm tốn 
2 
Mô hình người lãnh đạo mới 
 Từ ổn định đến thay đổi và quản trị khủng 
hoảng 
 Vụ khủng bố ngày 11/09/2001; 
 Bão Katrina tàn phá New Orleans, hơn 1,500 
người thiệt mạng (8/2005); 
 General Motors trên bờ vực phá sản, khoản lỗ 
10.6 tỷ USD được công bố vào năm 2005; 
 Ấn Độ và Trung Quốc trỗi dậy thành “cọp và 
rồng” từ nghèo đói 
Mô hình người lãnh đạo mới 
 Từ ổn định đến thay đổi và quản trị 
khủng hoảng 
 Hầu hết các nhà lãnh đạo, ở nhiều lĩnh vực 
khác nhau , nhận thức rằng duy trì ổn định 
trong một thế giới thay đổi nhanh và sâu 
rộng thì chắc chắn sẽ thất bại. 
 Thay đổi và khủng hoảng đã trở thành 
chuẩn mực cho nhiều công ty. 
Mô hình người lãnh đạo mới 
(t.t.) 
 Từ kiểm soát đến trao quyền 
 Nhà lãnh đạo cũ tin rằng kiểm soát chặt chẽ là 
cần thiết để tổ chức hoạt động hiệu quả. 
 Nhà lãnh đạo ngày nay hướng đến chia sẻ quyền 
lực chứ không phải là cố tích cóp quyền lực. 
 Từ cạnh tranh đến cộng tác 
 Hầu hết các tổ chức ngày nay đang nhấn mạnh 
hợp tác và làm việc nhóm. Sự thỏa hiệp và chia sẻ 
được thừa nhận như những dấu hiệu của sức 
mạnh chứ không phải là điểm yếu. 
Mô hình người lãnh đạo mới 
(t.t.) 
 Từ đồng dạng đến đa dạng 
 Đưa đa dạng hóa vào tổ chức là cách thức để thu 
hút những người tài và để phát triển một tổ chức 
có tầm nhận thức rộng rãi đủ để phát triển nhanh 
trong thế giới đa quốc gia. 
 Từ chỗ nngười lãnh đạo tự cho mình là trung 
tâm đến hướng tới mục đích cao hơn 
 Nhấn mạnh quá mức vào tham vọng cá nhân đã 
tạo ra một môi trường cho kiêu ngạo và háo danh. 
 Trong kỷ nguyên mới, nhà lãnh đạo nhấn mạnh 
vào tính giải trình, sự chính trực và chịu trách 
nhiệm về cái gì đó lớn hơn là lợi ích cá nhân 
Mô hình người lãnh đạo mới 
(t.t.) 
 Từ chỗ là anh hùng tới khiêm tốn 
 “Hầu hết các CEO đều được trả quá cao, riêng 
tôi xứng đáng với khoản tiền 100 triệu USD. 
Tôi là siêu sao trong lĩnh vực của mình, tương 
tự như Micheal Jordan trong môn bóng rỗ” 
Albert J. Dunlap, Sunbeam’s CEO 
 Mô hình mới đang dần chuyển dịch người lãnh 
đạo. Họ làm việc cần cù, thầm lặng tạo dựng 
một công ty vững mạnh thay vì tán dương khả 
năng và thành công của mình. 
Quản Trị và Lãnh Đạo 
 Một số khái niệm 
 Quản trị? 
 Viễn cảnh? 
 Quyền lực vị trí? 
3 
Quản trị và viễn cảnh 
 Quản trị có thể định nghĩa như là việc đạt 
các mục tiêu của tổ chức một cách có hiệu 
lực và hiệu quả thông qua hoạch định, tổ 
chức, bố trí nhân sự, định hướng, và kiểm 
soát các nguồn lực của tổ chức. 
 Viễn cảnh là một bức tranh về tương lai 
mong muốn đầy tham vọng cho tổ chức 
hay nhóm. 
Quyền lực vị trí 
 Là một hợp đồng viết, nói, hay ngầm 
hiểu qua đó người ta chấp nhận vai trò 
vị trí cao hay thấp và xem việc sử dụng 
các hành vi cưỡng chế hay không 
cưỡng chế như là một cách thức có thể 
chấp nhận để đạt được kết quả mong 
muốn. 
Hình 3: Quản trị vs lãnh đạo 
Tiêu chí Quản trị Lãnh đạo 
Định hướng Hoạch định, lập ngân sách 
Quan tâm đến những vấn đề 
căn bản 
Tạo viễn cảnh, chiến lược 
Quan tâm đến tầm nhận 
thức và tương lai dài hạn 
Sắp xếp 
con người 
Tổ chức, phân công, điều 
khiển, 
Tạo lập các ranh giới 
Tạo lập văn hóa và các giá 
trị chia sẻ, giúp đở người 
khác phát triển, 
Giảm các ranh giới 
Hình 3: Quản trị vs lãnh đạo 
(t.t.) 
Tiêu chí Quản trị Lãnh đạo 
Quan hệ Tập trung vào mục tiêu - 
Sản xuất/bán các sản phẩm 
dịch vụ 
Dựa vào quyền lực vị thế 
Hành động như ông chủ 
Tập trung vào con người - 
truyền cảm hứng và động 
viên người phục tùng 
Dựa vào quyền lực cá nhân 
Hành động như người 
hướng dẫn, động viên và 
phục vụ 
Phẩm chất 
cá nhân 
Giữ khoảng cách về cảm xúc 
Suy nghĩ chuyên môn 
Nói 
Tuân thủ 
Hiểu rõ tổ chức 
Liên kết xúc cảm (trái tim) 
Suy nghĩ cởi mở (quan tâm) 
Lắng nghe 
Không theo khuôn phép 
Hiểu rõ bản thân 
Quản trị và lãnh đạo 
 Cung cấp định hướng 
 Trong khi quản trị cần phải theo dõi những 
điều căn bản, then chốt và các kết quả ngắn 
hạn, thì lãnh đạo lại quan tâm đến tầm nhận 
thức và tương lai dài hạn. 
 Sắp xếp con người 
 Việc quản trị đòi hỏi có một cấu trúc để thực 
hiện kế hoạch. 
 Lãnh đạo tập trung làm cho mọi người nhìn về 
cùng một hướng. 
Quản trị và lãnh đạo (t.t.) 
 Xây dựng các quan hệ 
 Cương vị chính thức về quyền lực trong tổ chức là 
nguồn sức mạnh của quản trị. 
 Trái lại, lãnh đạo xây dựng mối liên hệ dựa trên 
ảnh hưởng cá nhân, lãnh đạo truyền cảm hứng 
cho con người. 
 Phát triển các phẩm chất cá nhân 
 Quá trình quản trị nói chung cố gắng duy trì 
khoảng cách về xúc cảm. 
 Lãnh đạo là một tập hợp các kỹ năng; nó tùy 
thuộc vào một số phẩm chất cá nhân tinh tế khó 
nhận thấy nhưng rất mạnh mẽ. 
4 
Quản trị và lãnh đạo (t.t.) 
 Tạo ra kết quả 
 Các nhà quản trị duy trì một mức độ ổn định, 
có thể dự đoán trước, và thứ bậc thông qua 
một văn hóa hiệu quả. 
 Trái lại, lãnh đạo tạo ra sự thay đổi. Lãnh đạo 
khích lệ lòng can đảm; đòi hỏi các chuẩn mực 
lỗi thời, không hữu ích và không có trách 
nhiệm xã hội phải được thay thế để đáp ứng 
với các thách thức mới. 
Sự tiến triển của lý thuyết 
lãnh đạo 
 Các lý thuyết vĩ nhân (Great Man) 
 Đây là khởi tổ của quan niệm về lãnh đạo. Các 
nghiên cứu cổ xưa nhất về lãnh đạo chấp 
nhận niềm tin rằng các nhà lãnh đạo (luôn là 
đàn ông) được sinh ra với diện mạo anh hùng 
quả cảm và các khả năng tự nhiên về sức 
mạnh và ảnh hưởng. 
 Cách tiếp cận đặc điểm (Traits, 1920s) 
 Cố gắng tìm xem các nhà lãnh đạo có các đặc 
tính hay diện mạo đặc biệt hay không, chẳng 
hạn như trí thông minh, chiều cao, nghị lực,... 
Sự tiến triển của lý thuyết 
lãnh đạo 
 Cách tiếp cận hành vi (Behaviour, 1950s) 
 Nghiên cứu các hành vi của nhà lãnh đạo, 
xem họ đã làm gì hơn là xem họ là ai. 
 Cách tiếp cận ngẫu nhiên (Contingency) 
 Xem xét các biến số bối cảnh và tình huống có 
thể ảnh hưởng đến hành vi lãnh đạo. Ý tưởng 
cơ bản của các lý thuyết ngẫu nhiên là các 
nhà lãnh đạo có thể phân tích tình thế của họ 
và điều chỉnh hành vi thích hợp để cải thiện 
hiệu lực lãnh đạo. 
Sự tiến triển của lý thuyết 
lãnh đạo (t.t.) 
 Các thuyết ảnh hưởng (Influence) 
 Xem xét các quá trình ảnh hưởng giữa lãnh đạo 
và người phục tùng. Chủ đề chính của nghiên cứu 
là người lãnh đạo có uy tín. 
 Các thuyết quan hệ (Relational, late 1070s) 
 Lãnh đạo được xem như một quá trình liên quan 
mà gắn bó đầy ý nghĩa giữa tất cả những người 
tham gia và cho phép mỗi người đóng góp để đạt 
được viễn cảnh. Mối liên hệ giữa con người được 
xem như khía cạnh quan trọng nhất của hiệu lực 
lãnh đạo. 
Sự tiến triển của lý thuyết 
lãnh đạo (t.t.) 
 Các lý thuyết lãnh đạo mới phát sinh 
 Hiểu biết về thế giới như “sự hỗn loạn, 
luôn thay đổi, rủi ro và luôn thách thức” 
đang được chuyển thành các quan niệm 
mới về ý nghĩa của người lãnh đạo. Trên 
quan điểm này, thúc đẩy sự thay đổi là 
khía cạnh quan trọng của cương vị lãnh 
đạo. 
Hình 1.4 Mô hình sự tiến triển các tư tường về lãnh đạo 
Môi trường 
Ổn định Biến động 
Phạm vi 
Cá nhân 
Thời kỳ 2 
Quản Trị Lý Trí 
• Thuyết Hành vi 
• Thuyết Ngẫu nhiên 
Bối cảnh: 
• Hệ thống cấp bậc, quan liêu 
• Quản trị theo chức năng 
Thời kỳ 3 
Lãnh đạo nhóm 
• Thuyết Ảnh hưởng 
Bối cảnh: 
• Tổ chức hàng ngang 
• Các nhóm chức năng chéo 
Tổ chức 
Thời kỳ 1 
Lãnh đạo Vĩ nhân 
• Thuyết Vĩ nhân 
• Thuyết Đặc điểm 
Bối cảnh: 
• Tổ chức tiền quan liêu 
• Nguyên tắc hành chính 
Thời kỳ 4 
Lãnh đạo học hỏi 
• Thuyết Quan hệ 
• Lãnh đạo cấp 5 
Bối cảnh: 
• Văn hóa thành tích cao 
• Tổ chức học hỏi 
Liên kết, tầm nhìn chung 
Dễ thay đổi và thích nghi 
5 
Lãnh đạo: Nghệ thuật và khoa 
học 
 Là một nghệ thuật bởi nhiều kỹ năng và 
phẩm chất lãnh đạo không thể học 
được từ một cuốn sách. 
 Là một khoa học, bởi vì ngày càng 
nhiều các kiến thức và sự thật khách 
quan mô tả quá trình lãnh đạo và cách 
thức sử dụng các kỹ năng lãnh đạo để 
đạt được mục tiêu tổ chức.