Bài giảng Logic học - Chương 1: Đại cương về Logic học

Chương 1
Đại cương về Logic học
Chương I: Đại cương về Logic học
I. Logic học là gì? 
II. Quá trinh nhận thức của tư duy
III. Hình thức – quy luật của logic
IV. Sự hình thành và phát triển
V. Phân loại logic học
4/24/2017 Logic học - Chương 1 2
I. Logic học là gì?
 Biểu diễn mối liên hệ giữa sự vật và 
hiện tượng của hiện thực khách quan.
 Biểu thị tập các quy luật của quá trình 
tư duy.
Định nghĩa:
Logic là khoa học nghiên cứu về các 
quy luật và hình thức của tư duy nhằm 
giúp tư duy đúng.
4/24/2017 Logic học - Chương 1 3
II. Quá trình nhận thức của tư duy
 Là quá trình phản ánh và tái tạo tư 
duy của con người.
 Quá trình nhận thức: là từ trực quan 
sinh động (cảm tính) đến tư duy trừu 
tượng (lý tính).
 Logic học bàn về 2 quá trình nhận 
thức cảm tinh và lý tính.
4/24/2017 Logic học - Chương 1 4
1. Nhận thức cảm tính (tt)
Là cấp độ thấp của quá trình nhận thức 
bao gồm: cảm giác, tri giác, biểu tượng.
 Cảm giác: là sự phản ánh các thuộc 
tính riêng lẻ sự vật và hiện tượng bên 
ngoài.
Ví dụ: cảm giác các thuộc tính cay, đắng, 
ngọt, 
4/24/2017 Logic học - Chương 1 5
1. Nhận thức cảm tính (tt)
 Tri giác: là sự phản ánh các thuộc 
tính hoàn chỉnh sự vật và hiện tượng 
bên ngoài.
Ví dụ: Hình ảnh trọn vẹn về con người 
(hình dáng, gọng nói, )
4/24/2017 Logic học - Chương 1 6
1. Nhận thức cảm tính (tt)
 Biểu tượng: là hình thức cao nhất của nhận 
thức cảm tính về sự vật và hiện tượng 
được lưu giữ trong ý thức đã được cảm thụ 
trước đó.
◦ Ví dụ: Hiện nay còn nhớ máy bay đâm 
vào tháp đôi ngày 11/09/2001.
4/24/2017 Logic học - Chương 1 7
1. Nhận thức cảm tính (tt)
Biểu tượng: không chỉ là hình ảnh tái hiện 
mà con người sáng tạo ra, trong đó có hình 
ảnh hoang tưởng.
Ví dụ: con rồng, nàng tiên cá, các thần linh, 
4/24/2017 Logic học - Chương 1 8
2. Tư duy trừu tượng (lý tính)
Là quá trình phản ánh hiện thực một cách 
khái quát và gián tiếp, diễn ra dưới ba 
hình thức cơ bản: khái niệm, phán đoán, 
suy luận.
a. Tư duy phản ánh hiện thực dưới dạng 
khái quát
Ví dụ: Khái quát những thuộc tính chung của con 
người: có khả năng lao động, tư duy, trao đổi tư 
tưởng bằng ngôn ngữ, 
4/24/2017 Logic học - Chương 1 9
2. Tư duy trừu tượng (tt)
b. Tư duy là quá trình phản ánh trung gian 
của hiện thực (gián tiếp).
Ví dụ: không nhìn thấy hành động của tội phạm, 
bằng tư duy trừu tượng với những chứng cứ 
trực tiếp và gián tiếp có thể truy tìm ra thủ phạm.
4/24/2017 Logic học - Chương 1 10
2. Tư duy trừu tượng (tt)
c. Tư duy liên hệ mật thiết với ngôn ngữ
Thông qua ngôn ngữ con người biểu thị, diễn 
đạt, củng cố các kết quả tư duy của mình, trao 
đổi tư tưởng với người khác, kế thừa tri thức của 
các thế hệ trước.
4/24/2017 Logic học - Chương 1 11
2. Tư duy trừu tượng (tt)
d. Tư duy là sự phản ánh và tham gia vào 
quá trình cải biến thế giới khách quan.
 Nhờ tư duy con người có thể nhận thức được 
các quy luật và sử dụng chúng vì mục đích 
của mình.
 Làm cơ sở phát triển kinh tế, xã hội, 
 Biểu hiện hoạt động sáng tạo ở khả năng 
tưởng tượng
Ví dụ: Newton thấy quả táo rơi phát minh định 
luật vạn vật hấp dẫn, .
4/24/2017 Logic học - Chương 1 12
3. Mối quan hệ giữ nhận thức cảm tính và lý tính
◦ Là hai trình độ nhận thức khác nhau, 
nhưng có sự thống nhất biện chứng với
nhau.
◦ Nhận thức con người từ “Trực quan sinh
động đến tư duy trừu tượng”. Từ trực
quan (tư duy cảm tính) phản ánh đúng sự
vật, tư duy trừu tượng giúp con người
khám phá tính tất nhiên, phổ biến, bản
chất, quy luật của sự vật, 
◦ Vì vậy nhận thức cảm tính và tư duy trừu
tượng là hai yếu tố không thể tách rời của
một quá trình nhận thức.
4/24/2017 Logic học - Chương 1 13
III. Hình thức – quy luật của Logic
1. Khái niệm hình thức logic của tư tưởng
Là phương thức liên kết các thành phần 
của tư tưởng. Có các dạng:
 Dạng 1: S là P (S: chủ ngữ, P: vị ngữ)
Ví dụ: “Số 8 là số chẵn”
 Dạng 2: Nếu S là P thì S là P1
Ví dụ: “Nếu bạn học giỏi thì bạn sẽ được 
khen”
 Dạng 3: M là P
S là M
Vậy, S là P
Ví dụ: Luật sư phải tốt nghiệp ngành luật
Ông X là luật sư
Vậy, Ông X phải tốt nghiệp ngành luật
4/24/2017 Logic học - Chương 1 14
2. Khái niệm về quy luật logic của tư duy
◦ Là mối liên hệ bản chất, tất yếu của các 
tư tưởng trong quá trình lập luận.
◦ Các quy luật logic cơ bản: luật đồng nhất, 
luật không mâu thuẩn, luật loại trừ cái thứ 
ba, luật lý do đầy đủ (sẽ được trình bày 
sau).
◦ Phản ánh mối liên hệ giữ sự vật và hiện 
tượng trong thế giới khach quan.
◦ Tuân theo quy luật logic là điều kiện tất 
yếu đạt tới chân lý trong quá trình lập 
luận.
4/24/2017 Logic học - Chương 1 15
3. Tính chân thật của tư tưởng – tính đúng 
đắn của lập luận
◦ Tư tưởng con người thể hiện phán đoán 
có thể là chân thật ( nếu phù hợp với thế 
giới khách quan); ngược lại: giả dối.
◦ Ví dụ:
Một số CB biến chất (chân thật)
Nam sinh ngày 30/02 (giả dối)
◦ Lưu ý: để rút ra kết luận đúng trong quá 
trình lập luận, cần phải:
1. Tư tưởng (Các tiền đề ) - chân thật
2. Lập luận – hợp logic
4/24/2017 Logic học - Chương 1 16
Các ví dụ:
◦ Ví dụ 1: Số chẵn chia hết cho 2
Số 50 là số chẵn
Vậy, số 50 chia hết cho 2 (chân thật)
◦ Ví dụ 2: Nếu lũ lụt thì sẽ mất mùa
Năm nay mất mùa
Vậy, năm nay có lũ lụt (KL: sai – sai
quy tắc suy luận)
◦ Ví dụ 3: Nếu một số là số chẵn thì chia hết
cho 4 (sai)
Số 10 là số chẵn
Vậy, số 10 chia hết cho 4 (KL: sai)
4/24/2017 Logic học - Chương 1 17
IV. Sự hình thành và phát triển (xem tài liệu)
1. Thời cổ đại
2. Thời phục hưng (XVI cận XIX)
3. Thời hiện đại:
Logic hiện đại thiên về logic toán đáp 
ứng ngày càng nhiều hơn hiệu quả hơn 
các nhu cầu hoạt động của nhận thức.
4/24/2017 Logic học - Chương 1 18
1. Thời cổ đại
Thế kỷ thứ IV trước công nguyên thời 
văn minh cổ Hy Lạp
Aristote được xem là người sáng lập ra 
khoa học logic. 
Trong tác phẩm “Organon” (công cụ 
nhận thức) đề cập đến vấn đề logic 
hình thức như: khái niệm, phán đoán, 
suy luận diễn dịch, chứng minh và 3 
trong 4 luật cơ bản của tư duy: luật 
đồng nhất, luật phi mâu thuẫn, luật triệt 
tam.
4/24/2017 Logic học - Chương 1 19
1. Thời cổ đại (tt)
 Logic học Aristote được xây dựng trên 
cơ sở duy vật.
 Logic của ông nặng về suy luận diễn 
diễn dịch.
4/24/2017 Logic học - Chương 1 20
2. Thời phục hưng (XVI cận XIX)
 Các ngành khoa học có những đột 
phá mới và phát triển nhảy vọt, nên 
logic Aristote có những hạn chế
4/24/2017 Logic học - Chương 1 21
3. Thời hiện đại
4/24/2017 Logic học - Chương 1 22
V. Phân loại logic học
Theo triết Mác-Lênin chia ra làm 2 loại: 
◦ Logic hình thức: phản ánh sự vật và hiện 
tượng tương đối ổn định và xác định
◦ Logic biện chứng: phản ánh sự vật và 
hiện tượng trong trạng thái phát triển, 
biến đổi.
4/24/2017 Logic học - Chương 1 23
VI. Ý nghĩa của logic học
◦ Tri thức logic giúp chúng ta nâng cao trình 
độ tư duy.
◦ Nếu trong suy nghỉ, tranh luận, trao đổi có 
logic giúp chúng ta đối phó kịp thời, thông 
minh và đúng đắn trước nhiều tình huống 
nan giải.
4/24/2017 Logic học - Chương 1 24