Bài giảng Lập và phân tích dự án cho kỹ sư - Chương 1: Một số khái niệm tổng quát - Nguyễn Ngọc Bình Phương

Chương 1
MỘT SỐ KHÁI NIỆM TỔNG QUÁT
 Nguyễn Ngọc Bình Phương
 nnbphuong@hcmut.edu.vn
 Khoa Quản lý Công nghiệp
 Đại học Bách Khoa – TP.HCM
 Nội dung
1. Doanh nghiệp và các loại hình doanh nghiệp
2. Chức năng/mục tiêu của doanh nghiệp
3. Các khái niệm về doanh thu, chi phí, lợi nhuận
4. Quá trình phân tích kinh tế dự án đầu tư
 Doanh nghiệp và các loại hình doanh nghiệp
™ Kinh doanh là việc thực hiện liên tục một, một số hoặc 
 tất cả các công đoạn của quá trình đầu tư, từ sản xuất 
 đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị 
 trường nhằm mục đích sinh lợi.
™ Doanh nghiệp(đơn vị kinh doanh) là tổ chức có tên 
 riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được đăng ký 
 thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích 
 kinh doanh.
 (Luật doanh nghiệp 2014)
 -Luật doanh nghiệp 1999, 2005
 -Luật doanh nghiệp nhà nước năm 2003 -Luật doanh nghiệp 2014
 -Luật khuyến khích đầu tư trong nước 1998 -Luật đầu tư 2014
 -Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam năm 1996
 -Luật đầu tư 2005
 3
 Doanh nghiệp và các loại hình doanh nghiệp
Các loại hình doanh nghiệp: • Trước 1990: chỉ có doanh 
 nghiệp nhà nước, hợp tác xã, 
™ Đầu tư trong nước: doanh nghiệp có vốn đầu tư 
 ƒ Doanh nghiệp nhà nước nước ngoài
 • Sau 1990: có thêm doanh 
 ƒ
 Doanh nghiệp tư nhân nghiệp tư nhân, công ty TNHH, 
 ƒ Hợp tác xã công ty cổ phần
 ƒ Công ty trách nhiệm hữu hạn • 10/1998: cho phép các liên 
 doanh trở thành 100% vốn đầu 
 ƒ Công ty cổ phần
 tư nước ngoài
 ƒ Công ty hợp danh • Sau 2000: có thêm công ty hợp 
™ Đầu tư nước ngoài: danh
 ƒ Hợp tác kinh doanh trên cơ sở hợp đồng hợp tác kinh 
 doanh
 ƒ Doanh nghiệp liên doanh
 ƒ Doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài
 4
 Doanh nghiệp và các loại hình doanh nghiệp
Trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp:
™ Trách nhiệm hữu hạn (limited liability): Chủ sở hữu chỉ 
 phải chịu trách nhiệm về mọi khoản nợ và nghĩa vụ tài 
 chính của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn đã góp. Ví 
 dụ: Cty TNHH, Cty CP, các thành viên góp vốn của Cty 
 hợp danh, doanh nghiệp liên doanh, 100% vốn nước 
 ngoài
™ Trách nhiệm vô hạn (unlimited liability): Chủ sở hữu có 
 nghĩa vụ phải trả nợ thay cho doanh nghiệp bằng tất cả 
 tài sản của mình, khi doanh nghiệp không đủ tài sản để 
 thực hiện các nghĩa vụ tài chính của nó. Ví dụ: Doanh 
 nghiệp tư nhân, các thành viên hợp danh của Cty hợp 
 danh
 5
 Doanh nghiệp và các loại hình doanh nghiệp
Tiêu chí lựa chọn loại hình doanh nghiệp:
 ƒ Quyền kinh doanh, điều kiện và thủ tục thành lập
 ƒ Mức độ tham gia quản lý doanh nghiệp của nhà 
 đầu tư
 ƒ Chế độ trách nhiệm của nhà đầu tư
 ƒ Khả năng huy động vốn; khả năng rút vốn và 
 chuyển nhượng cổ phần/phần góp vốn
 ƒ Nghĩa vụ thuế
 ƒ Khả năng chuyển đổi loại hình doanh nghiệp
 ƒ Thời gian hoạt động của doanh nghiệp và việc giải 
 thể/phá sản doanh nghiệp
 6
 Chức năng/mục tiêu của doanh nghiệp
 Chức năng tài chính: 
 Trao đổi để huy động vốn (vốn vay và vốn cổ 
 phần) cần thiết
 Chức năng đầu tư:
3 chức Trao đổi để khai thác 
năng nguồn vốn có sẵn
 Chức năng sản xuất:
 Trao đổi để đem lại thu nhập về tài chính 
 dựa trên số vốn đã đầu tư
 7
 Chức năng/mục tiêu của doanh nghiệp
Chức năng của một doanh nghiệp:
 Nguyên liệu
 Vốn Dùng vốn để đầutư Chi tiền
 Thu tiền
Người đầutư Doanh
Ngườichovay NghiệpXuấthiệncáccơ hội đầutư Đầutư
 Hình thành các dự án
 Hàng
 Ra quyết định
 hóa/dịch vụ
 Thu lợitừ vốn
 Thu lợitừ đầutư
 Chứcnăng tài chính
 Chứcnăng đầutư
 Chứcnăng sảnxuất
 Chức năng/mục tiêu của doanh nghiệp
™Mục tiêu của doanh nghiệp: cực đại lợi nhuận, 
 cực tiểu chi phí, cực đại lượng hàng bán được hay 
 chiếm một phần thị trường, đạt được mức độ 
 thỏa mãn về lợi nhuận, cực đại chất lượng phục 
 vụ, duy trì sự tồn tại của doanh nghiệp, đạt sự ổn 
 định nội bộ,
™Mục tiêu xã hội: mục tiêu phát triển quốc gia, 
 mục tiêu công bằng xã hội,
 9
 Khái niệm về doanh thu, chi phí, lợi nhuận
™Tổng doanh thu (Total Revenue – TR): TR = pQ
 ƒ Q: sản lượng
 ƒ p: đơn giá
™Doanh thu tới hạn hay doanh thu biên 
 (Marginal Revenue - MR) là doanh thu gia tăng 
 khi bán thêm một đơn vị sản phẩm:
 MR = ΔTR/ΔQ = TR’(Q)
™Doanh thu bình quân (Average Revenue - AR) 
 là doanh thu bình quân của một đơn vị sản 
 phẩm: AR = TR/Q
 10
 Khái niệm về doanh thu, chi phí, lợi nhuận
™ Tổng chi phí (Total Cost – TC): TC = FC + VC 
 ƒ FC (Fixed Cost): Chi phí cố định, là chi phí không thay đổi 
 theo sản lượng Q, mà doanh nghiệp phải chi trả cho dù 
 không sản xuất gì cả.
 ƒ VC (Variable Cost): Chi phí biến đổi, là chi phí thay đổi 
 theo sản lượng Q.
™ Chi phí tới hạn hay chi phí biên (Marginal Cost – MC)
 là lượng chi phí gia tăng để sản xuất thêm một đơn vị sản 
 phẩm: MC(Q) = ΔTC/ΔQ = TC’(Q)
™ Chi phí bình quân (Average Cost – AC) là chi phí bình 
 quân của một đơn vị sản phẩm: AC = TC/Q
 ƒ Average Fixed Cost: AFC = FC/Q
 ƒ Average Variable Cost: AVC = VC/Q 
 11
 Khái niệm về doanh thu, chi phí, lợi nhuận
™Lợi nhuận (Profit – Π): Π = TR - TC
™Lợi nhuận tới hạn hay lợi nhuận biên 
 (Marginal Profit - MΠ) là lợi nhuận gia tăng khi 
 sản xuất và bán thêm một đơn vị sản phẩm:
 MΠ = ΔΠ /ΔQ = Π’(Q)
™Lợi nhuận bình quân (Average Profit - AΠ) là 
 lợi nhuận bình quân của một đơn vị sản phẩm: 
 AΠ = Π/Q
 12
 Khái niệm về doanh thu, chi phí, lợi nhuận
™Chi phí cơ hội (opportunity 
 cost) là chi phí có tính đến lợi ích 
 bị bỏ qua khi quyết định lựa chọn 
 giữa các phương án (lấy lợi ích 
 cao nhất của một trong các 
 phương án bị bỏ qua) Æ được 
 tính vào khi phân tích dự án
™Ví dụ: chi phí của quyết định học 
 đại học phải tính đến khoản thu 
 nhập đáng lẽ ta có thể kiếm được 
 trong 4 năm nếu không phải đi 
 học.
 13
 Khái niệm về doanh thu, chi phí, lợi nhuận
 ™Chi phí chìm (Sunk Cost) là chi phí (không thu 
 lại được) đã xảy ra do những quyết định trong 
 quá khứ, trước khi hình thành dự án.
 Æ ko liên quan đến quyết định trong tương lai
 Æ không được tính vào khi phân tích dự án
 ™Ví dụ: Ta tốn 50 ngàn để thay bánh xe vào năm 
 ngoái không liên quan gì đến quyết định ta sẽ 
 bán lại chiếc xe đó bao nhiêu tiền trong năm nay.
Chi phí chìm còn được gọi là chi phí lặn (ẩn), chi phí lịch sử hay chi phí quá khứ 14
 Khái niệm về doanh thu, chi phí, lợi nhuận
™Chi phí tiền mặt (Cash Costs) là loại chi phí 
 được thanh toán ngay bằng tiền mặt hoặc bằng 
 séc
 Æ Được xem xét khi phân tích dự án 
™Chi phí bút toán (Book Costs) là phần khấu trừ 
 dần (khấu hao) những khoản chi trước đây cho 
 các thành phần công trình hoặc máy móc có thời 
 gian sử dụng dài
 Æ Chỉ dùng vào việc tính thuế, không được xét 
 đến khi phân tích tính kinh tế của dự án
 Æ Được xem xét kỹ ở chương 7
 15
 Quá trình phân tích kinh tế dự án đầu tư
 “Các quyết định về đầutư
 Tìm kiếmcơ hội dự án là những nhân tố 
 đầutư (công việc đặcbiệtquantrọng trong
 hằng ngày) việcxácđịnh sự thành bại
 củamột doanh nghiệp”
 Xác định các mục tiêu 
 Nhà 
quảnlý
 Xây dựng các phương án
 Cơ hội đã 
 đượcphát
 Thiết lập tiêu chuẩn và phân tích hiện
 Kỹ 
 sư
 Lựa chọn phương án
 Phát hiện
 Nhà Thực hiện phương án
 quảnlý mới
HẾT CHƯƠNG 1
 17