Bài giảng Lập trình hướng đối tượng - Chương 3: Đóng gói và xây dựng lớp, tạo và sử dụng đối tượng

Tên lớp nên là số ít, ngắn gọn, và xác 
 định rõ ràng cho sự trừu tượng hóa. String owner; Attribute declarations
 double balance;
 n Danh sách các phần tử dữ liệu BankAccount
 n Các phần dữ liệu cần lấy ra khi 
 trừu tượng hóa - owner: String
 n Danh sách các thông điệp & thực - balance: double
 thi
 Method declarations
 n Các thông điệp mà đối tượng đó + debit(double): boolean
 có thể nhận được +credit(double)
 22 23
 2.2. Xây dựng lớp (3) 2.2.1. Khai báo lớp
 n Các lớp được nhóm lại thành package n Cú pháp khai báo:
 n Package bao gồm một tập hợp các lớp có quan hệ logic package tenpackage;
 với nhau, chi_dinh_truy_cap class TenLop {
 n Package được coi như các thư mục, là nơi tổ chức các // Than lop
 lớp, giúp xác định vị trí dễ dàng và sử dụng các lớp một }
 cách phù hợp. n chi_dinh_truy_cap:
 n Ví dụ: n public: Lớp có thể được truy cập từ bất cứ đâu, kể 
 n Một số package có sẵn của Java: java.lang, javax.swing, cả bên ngoài package chứa lớp đó.
 java.io n Không có (mặc định): Lớp có thể được truy cập từ bên 
 trong package chứa lớp đó.
 n Package có thể do ta tự đặt
 n Cách nhau bằng dấu “.”
 n Quy ước sử dụng ký tự thường để đặt tên package
 n Ví dụ: package oop.k52.cnpm; 24 25
 6
 8/31/17
 Ví dụ - Khai báo lớp 2.2.2. Khai báo thành viên của lớp
package oop.k52.cnpm; n Các thành viên của lớp cũng có chỉ định 
 truy cập gần tương tự như lớp.
public class Student {
 public Không có private
} Cùng lớp
 Cùng gói
 Khác gói
 27 28
 2.2.2. Khai báo thành viên của lớp (2) Ví dụ: private
 n Các thành viên của lớp cũng có chỉ định class Student{
 truy cập gần tương tự như lớp. private String name;
 public String getName() {
 public Không có private return this.name;
 }
Cùng lớp Yes Yes Yes public void setName(String name) 
Cùng gói Yes Yes No {
Khác gói Yes No No this.name = name;
 }
 }
 29 30
 7
 8/31/17
 Ví dụ: private (2) a. Thuộc tính
 class Student{
 private String name; n Các thuộc tính phải được khai báo bên trong lớp
 public String getName() {
 return this.name; n Mỗi đối tượng có bản sao các thuộc tính của riêng nó
 }
 n Giá trị của một thuộc tính thuộc các đối tượng khác nhau là khác 
 public void setName(String name) 
 { nhau.
 this.name = name;
 }
 }
 class Manager{ Student
 private Student[] students;
 public initianize() - name
 { - address
 students = new Student[10];
 students[0] = new Student(); - studentID
 //students[0].name = “Hung”; error - dateOfBirth
 students[0].setName(“Hung”);
 Nguyễn Thu Hương
 } 
 } Nguyễn Hoàng Nam Hải Phòng
 Hà Nội
 31 32
 a. Thuộc tính (2) b. Phương thức
 n Thuộc tính có thể được khởi tạo khi khai báo n Xác định cách một đối tượng đáp ứng lại thông 
 n Các giá trị mặc định sẽ được sử dụng nếu không được điệp
 khởi tạo. n Phương thức xác định các hoạt động của lớp
 n Bất kỳ phương thức nào cũng phải thuộc về một 
 lớp nào đó
 BankAccount
- owner: String
- balance: double
+ debit(double): boolean
+credit(double) boolean
 33 34
 8
 8/31/17
 * Chữ ký phương thức (signature) * Kiểu dữ liệu trả về
n Mỗi phương thức phải có một chữ ký riêng n Khi phương thức trả về ít nhất một giá trị 
 gồm: hoặc một đối tượng thì bắt buộc phải có câu 
 n Tên phương thức lệnh return để trả điều khiển cho đối tượng 
 n Số lượng các tham số và kiểu của chúng gọi phương thức.
 n Nếu phương thức không trả về 1 giá trị nào 
 (void) và có thể không cần câu lệnh return
 n Có thể có nhiều lệnh return trong một 
 phương thức; câu lệnh đầu tiên mà chương 
 trình gặp sẽ được thực thi.
 35 36
 Ví dụ c. Thành viên hằng
Public boolean checkOdd(int i)
 n Một thuộc tính/phương thức không thể thay 
{
 if (i %2 ==0) đổi giá trị/nội dung trong quá trình sử dụng.
 return true;
 n Cú pháp khai báo:
 else
 return false; chi_dinh_truy_cap final kieu_du_lieu 
} TEN_HANG = gia_tri;
 n Ví dụ:
Public boolean checkOdd(int i) final double PI = 3.141592653589793;
{
 public final int VAL_THREE = 39;
 return true;
 private final int[] A = { 1, 2, 3, 4, 5, 6 };
 return false; //error
}
 37
 9
 8/31/17
package com.megabank.models;
 BankAccount
public class BankAccount { 2.3. Che giấu dữ liệu (Data hiding)
 - owner: String
 private String owner; - balance: double
 private double balance; + debit(double): boolean
 n Dữ liệu được che giấu ở bên trong lớp và chỉ 
 +credit(double)
 được truy cập và thay đổi ở các phương thức 
 public boolean debit(double amount){
 if (amount > balance) bên ngoài
 return false; n Tránh thay đổi trái phép hoặc làm sai lệch dữ 
 else { liệu
 balance -= amount; return true;
 }
 }
 public void credit(double amount){
 balance += amount;
 }
 39
} 40
 Cơ chế che giấu dữ liệu
 n Các thành viên dữ liệu
 n Chỉ có thể truy cập từ các 
 phương thức bên trong lớp
 n Chỉ định truy cập là private
 để bảo vệ dữ liệu
 n Các đối tượng khác muốn 
 truy nhập vào dữ liệu 
 riêng tư này phải thông BankAccount
 qua các phương thức - owner: String
 public - balance: double
 + debit(double): boolean
 +credit(double)
 41 43
 10
 8/31/17
 Cơ chế che giấu dữ liệu (2) Bài tập: lớp BankAccount
 package demo;
n à
 Vì dữ liệu là riêng tư Thông thường một public class BankAccount {
 lớp cung cấp các dịch vụ để truy cập và private String owner;
 chỉnh sửa các giá trị của dữ liệu private double balance;
 n Accessor (getter): Trả về giá trị hiện tại của một thuộc public String getOwner() {
 tính (dữ liệu) return owner;
 }
 n Mutator (setter): Thay đổi giá trị của một thuộc tính
 public void setOwner(String owner1) {
 n Thường là getX và setX, trong đó x là tên thuộc tính owner = owner1;
 }
 public double getBalance() {
 return balance;
 }
 public void setBalance(double balance1) {
 balance = balance1;
 }
 44 } 45
 Bài tập: lớp BankAccount Bài tập 1 NhanVien
 -tenNhanVien: String
package demo; -luongCoBan: double
 n Viết mã nguồn cho lớp NhanVien 
public class BankAccount { -heSoLuong: double
 private String owner; như trong hình bên biết:
 private double balance; n Lương = Lương cơ bản * Hệ số +LUONG_MAX: double
 lương +tangLuong(double):boolean
 public String getOwner() {
 n Phương thức inTTin() hiển thị +tinhLuong(): double
 return owner; thông tin của đối tượng NhanVien 
 } +inTTin()
 public void setOwner(String owner) { tương ứng.
 this.owner = owner;
 n Phương thức tangLuong(double) tăng hệ số lương hiện tại lên 
 } một lượng bằng giá trị tham số double truyền vào. Nếu điều 
 public double getBalance() {
 return balance; này làm cho lương của nhân viên > lương tối đa cho phép thì 
 } không cho phép thay đổi, in ra thông báo và trả về false, 
 public void setBalance(double balance) { ngược lại trả về true.
 this.balance = balance;
 n Viết các phương thức get và set cho các thuộc tính của lớp 
 }
} 46 NhanVien. 47
 11
 8/31/17
 Nội dung 3.1. Khởi tạo dữ liệu
 n Dữ liệu cần được khởi tạo trước khi sử dụng
 1. Trừu trượng hóa dữ liệu n Lỗi khởi tạo là một trong các lỗi phổ biến
 2. Đóng gói và xây dựng lớp n Với kiểu dữ liệu đơn giản, sử dụng toán tử =
 n Với đối tượng à Cần dùng phương thức khởi tạo
 3. Tạo và sử dụng đối tượng
 Student
 - name
 - address
 - studentID
 - dateOfBirth
 Nguyễn Thu Hương
 Nguyễn Hoàng Nam Hải Phòng
 48 Hà Nội 49
 Khởi tạo và hủy bỏ đối tượng 3.2. Phương thức khởi tạo
n Mỗi đối tượng khi tồn tại và hoạt động được hệ điều hành 
 n Là phương thức đặc biệt được gọi tự động 
 cấp phát một vùng nhớ để lưu lại các giá trị của dữ liệu 
 thành phần khi tạo ra đối tượng
n Khi tạo ra đối tượng HĐH sẽ gán giá trị khởi tạo cho các dữ 
 liệu thành phần n Mục đích chính: Khởi tạo cho các thuộc tính 
 n Phải được thực hiện tự động trước khi người lập trình có của đối tượng
 thể tác động lên đối tượng Student
 n Sử dụng hàm/phương thức khởi tạo - name
n Ngược lại khi kết thúc cần phải giải phóng hợp lý tất cả các - address
 bộ nhớ đã cấp phát cho đối tượng. - studentID
 n Java: JVM - dateOfBirth
 Nguyễn Thu Hương
 n C++: Hàm hủy (destructor) 
 Nguyễn Hoàng Nam Hải Phòng
 Hà Nội
 50 51
 12
 8/31/17
 3.2. Phương thức khởi tạo (2) 3.2. Phương thức khởi tạo (3)
n Mỗi lớp phải chứa ít nhất một constructor n Phương thức khởi tạo có thể dùng các chỉ 
 n Có nhiệm vụ tạo ra một thể hiện mới của lớp định truy cập
 n
 n Tên của constructor trùng với tên của lớp public
 n private
 n Constructor không có kiểu dữ liệu trả về
 n Không có (mặc định – phạm vi package)
n Ví dụ:
 n Một phương thức khởi tạo không thể dùng
 public BankAccount(String o, double b){
 các từ khóa abstract, static, final, 
 owner = o;
 native, synchronized.
 balance = b;
 } n Các phương thức khởi tạo không được xem 
 như là thành viên của lớp.
 52 53
 3.2. Phương thức khởi tạo (4) 3.3. Khai báo và khởi tạo đối tượng
n Phương khởi tạo mặc định (default n Đối tượng được tạo ra, thể hiện hóa 
 constructor) (instantiate) từ một mẫu chung (lớp).
 n Là phương thức khởi tạo KHÔNG THAM SỐ
 n Các đối tượng phải được khai báo kiểu của 
 public BankAccount(){ đối tượng trước khi sử dụng:
 owner = “noname”; balance = 100000;
 n Kiểu của đối tượng là lớp các đối tượng
 }
 n Ví dụ:
 n Nếu ta không viết một phương khởi tạo nào trong lớp 
 n String strName;
 n JVM mới cung cấp phương thức khởi tạo mặc định
 n BankAccount acc;
 n Phương thức khởi tạo mặc định do JVM cung cấp có chỉ định truy 
 cập giống như lớp của nó
 n Một lớp nên có phương thức khởi tạo mặc định
 54 55
 13
 8/31/17
 3.3. Khai báo và khởi tạo đối tượng (2) 3.3. Khai báo và khởi tạo đối tượng (3)
n Đối tượng cần được khởi tạo trước khi sử n Có thể kết hợp vừa khai báo vào khởi tạo đối 
 dụng
 tượng
 n Sử dụng toán tử = để gán
 n Sử dụng từ khóa new với constructor để khởi tạo đối n Cú pháp:
 tượng:
 Ten_lop ten_doi_tuong = new 
 n Từ khóa new dùng để tạo ra một đối tượng mới
 n Tự động gọi phương thức khởi tạo tương ứng Pthuc_khoi_tao(ds_tham_so);
 n Một đối tượng được khởi tạo mặc định là null
 n Ví dụ:
n Đối tượng được thao tác thông qua tham 
 chiếu (~ con trỏ). BankAccount account = new BankAccount();
n Ví dụ:
 BankAccount acc1;
 acc1 = new BankAccount(); 56 57
 3.3. Khai báo và khởi tạo đối tượng (4) 3.3. Khai báo và khởi tạo đối tượng (5)
n Phương thức khởi tạo không có giá trị trả về, n Mảng các đối tượng được khai báo giống như 
 nhưng khi sử dụng với từ khóa new trả về một tham mảng dữ liệu cơ bản
 chiếu đến đối tượng mới
 n Mảng các đối tượng được khởi tạo mặc định 
 với giá trị null.
 n Ví dụ:
 Employee emp1 = new Employee(123456);
 Employee emp2;
 emp2 = emp1;
 Department dept[] = new Department[100];
 Test[] t = {new Test(1),new Test(2)};
 58 59
 14
 8/31/17
 Ví dụ 1 Ví dụ 2
class BankAccount{ public class BackAccount{
 private String owner; private String owner; 
 private double balance;
 private double balance;
 public BankAccount(){
} owner = ”noname”;
public class Test{ }
 public static void main(String args[]){ }
 BankAccount acc1 = new BankAccount(); public class Test{
 } public static void main(String args[]){
} BankAccount acc1 = new BankAccount();
 }
à Phương thức khởi tạo mặc định do Java cung cấp.
 }
 à Phương thức khởi tạo mặc định tự viết.
 60 61
 Ví dụ 3 3.4. Sử dụng đối tượng
public class BankAccount {
 n
 private String owner; Đối tượng cung cấp các hoạt động phức tạp 
 private double balance; hơn các kiểu dữ liệu nguyên thủy
 public BankAccount(String name){
 setOwner(name); n Đối tượng đáp ứng lại các thông điệp
 }
 n Toán tử "." được sử dụng để gửi một thông điệp 
 public void setOwner(String o){
 owner = o; đến một đối tượng
 }
}
public class Test{
 public static void main(String args[]){ 
 BankAccount account1 = new BankAccount(); //Error
 BankAccount account2 = new BankAccount(“Hoang”);
 }
 62
} 63
 15
 8/31/17
 3.4. Sử dụng đối tượng (2) public class BankAccount{
 private String owner;
 private double balance;
n Để gọi thành viên (dữ liệu hoặc thuộc tính) public BankAccount(String name) { 
 của lớp hoặc đối tượng, sử dụng toán tử “.” setOwner(name);
 }
n Nếu gọi phương thức ngay trong lớp thì toán public void setOwner(String o){ owner = o; }
 public String getOwner(){ return owner; }
 tử “.” không cần thiết. }
 public class Test{
 public static void main(String args[]){
 BankAccount acc1 = new BankAccount(“”);
 BankAccount acc2 = new BankAccount(“Hong”);
 acc1.setOwner(“Hoa”);
 System.out.println(acc1.getOwner()
 + “ ”+ acc2.getOwner());
 }
 64 65
 Bài tập Student.java
n Viết lớp Student package example;
 public class Student {
 n name
 private int year;
 n year private String name;
 n 1 phương thức khởi dựng
 n Student(String name, int year) public Student(int year, String name) {
 n Tự tạo phương thức getter, setter cho đủ dùng this.year = year;
 this.name = name;
 n Đảm bảo đóng gói, che dấu dữ liệu
 }
n Lớp Test
 n Nhập số phần tử cho mảng Student (trong 1 lớp học) public int getYear() {
 return year;
 n Nhập lần lượt các Student
 }
 n In ra danh sách tên Student trong lớp và hiển thị tổng số
 tuổi của các Student public String getName() {
 return name;
 }
 66 } 67
 16
 8/31/17
 Test.java Tự tham chiếu – this
package example;
import java.util.Scanner;
public class Test { n Cho phép truy cập vào đối tượng hiện tại của 
 public static void main(String[] args) { lớp. 
 Scanner scanner = new Scanner(System.in);
 int N = scanner.nextInt(); n Quan trọng khi hàm/phương thức thành 
 Student[] cls = new Student[N];
 for (Student s: cls){ phần thao tác trên hai hay nhiều đối tượng.
 String name = scanner.next();
 int year = scanner.nextInt(); n Xóa đi sự nhập nhằng giữa một biến cục bộ, 
 s = new Student(year, name);
 } tham số với thành phần dữ liệu của lớp
 int total = 0; n Không dùng bên trong các khối lệnh static
 System.out.println("Danh sach lop: ");
 for (int i=0; i<N; ++i){
 total += 2012-cls[i].getYear();
 System.out.println(cls[i].getName());
 }
 System.out.println("Tong so tuoi: " + total);
 } 68 69
}
 public class BankAccount{ Bài tập 3 NhanVien
 private String owner; -tenNhanVien: String
 private double balance;
 -luongCoBan: double
 public BankAccount() { } n Viết mã nguồn cho lớp NhanVien 
 -heSoLuong: double
 public void setOwner(String owner){ (đã làm)
 this.owner = owner; +LUONG_MAX: double
 +tangLuong(double):boolean
 } n Viết phương thức khởi tạo với các 
 public String getOwner(){ return owner; } tham số cần thiết để khởi tạo cho +tinhLuong(): double
 } các thuộc tính của lớp NhanVien. +inTTin()
 public class Test{
 public static void main(String args[]){
 BankAccount acc1 = new BankAccount(); n Viết lớp TestNV trong đó tạo ra 2 đối tượng của lớp 
 BankAccount acc2 = new BankAccount(); NhanVien, thực hiện truyền thông điệp đến các đối tượng vừa 
 acc1.setOwner(“Hoa”); tạo để hiển thị thông tin, hiển thị lương, tăng lương...
 acc2.setOwner(“Hong”);
 System.out.println(acc1.getOwner() + “ ” + 
 acc2.getOwner());
 } 70 71
 17