Bài giảng Kinh tế vi mô - Trần Thanh Hiền

-1
-2
Ñieåm baõo hoøa
MU
TU
TU
MU
Q
Q
- Khi MU > 0 TU 
- Khi MU < 0 TU 
- Khi MU = 0 TUmax
1.4. Toái ña hoaù höõu duïng:
1.4.1. Muïc ñích vaø giôùi haïn tieâu duøng:
 Toái ña hoaù höõu duïng nhöng phaûi
tính toaùn vì thu nhaäp coù giôùi haïn.
1.4.2. Nguyeân taéc:
Q MUx
Thöù töï löïa 
choïn
MUy
Thöù töï löïa 
choïn
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
40
36
32
28
24
20
16
12
8
4
30
26
22
18
16
14
12
10
8
6
I = 12ñ
P
X
= 1ñ
P
Y
= 1ñ
TUmax = TUX7 +TUY5 =
Baøi taäp:thu nhaäp 15 ñ, P
X
= 2, P
Y
= 1 ñ.
Q MU
X
Thöù töï löïa 
choïn
MUY Thöù töï löïa 
choïn
1
2
3
4
5
6
7
8
50
44
38
32
26
20
12
4
30
28
26
24
22
20
16
10
TUmax = TUX4 +TUY7 =
X, Y,Z : soá löôïng haøng hoaù X, Y vaø Z maø
ngöôøi tieâu duøng caàn mua
... 
Z
Z
Y
Y
X
x
P
MU
P
MU
P
MU
X.P
X 
+ Y.P
Y
+ Z.P
Z
+  = I (1)
(2)
• Một người có thu nhập (I: Income), 
mua các loại hàng hoá X, Y và Z với giá 
PX, PY và PZ
1.5. Hình thành đường cầu:
• 1.5.1 Hình thành đường cầu cá nhân
• 1.5.2 Hình thành đường cầu thị
trường:
dA
P PP
dB
P0
P1
P1P1
P0
P2P2
P2
qA2 qB2qB1 qB1
qA2 qB2
QD = qA + qB
QqBqA
(D)
QD
Đường cầu thị trường bằng tổng đường cầu cá 
nhân có trong thị trường, cộng theo hoành độ
1.5.2 Hình thành đường cầu thị trường:
2. PHAÂN TÍCH CAÂN BAÈNG TIEÂU DUØNG BAÈNG 
HÌNH HOÏC:
Giaû thieát:
- Sôû thích coù tính hoaøn chænh.
- Ngöôøi tieâu duøng thích nhieàu hôn ít.
- Sôû thích coù tính baéc caàu.
2.1. Ñöôøng cong baøng quan (ñöôøng ñaúng
ích, ñöôøng ñaúng duïng, ñöôøng ñoàng möùc thoaû
maõn – Indifferent curve):
 taäp hôïp caùc phoái hôïp khaùc nhau
giöõa 2 hay nhieàu loaïi SP cuøng mang
laïi moät möùc thoaû maõn cho ngöôøi tieâu
duøng.
PHOÁI HÔÏP X Y
A
B
C
D
3
4
5
6
7
4
2
1
U1
U2
U3
Y
7
4
2
1
3 4 5 6 X
A
B
C
D
SƠ ĐỒ ĐẲNG ÍCH
 Tyû leä thay theá bieân teá: (Tæ suaát thay theá caän bieân)
 treân ñoà thò MRS laø ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng ích
MRS
XY
(Marginal Rate of Substitute of X for Y: 
Tỉ lệ thay thế bieân cuûa haøng X cho haøng Y):
 soá löôïng saûn phaåm Y giaûm xuoáng khi tieâu 
duøng taêng theâm 1 ñôn vò X nhaèm ñaûm baûo toång 
lôïi ích vaãn khoâng ñoåi.
Y
X
XY
MU
MU
X
Y
MRS 
 Caùc daïng ñaëc bieät cuûa ñöôøng baøng quan:
Y
X
Y
X
X vaø Y laø 2 haøng hoaù 
thay theá hoaøn toaøn
X vaø Y laø 2 haøng hoaù 
boå sung hoaøn toaøn
5
5
71 2 3
2
6
4
0
T
T
G
7
0 G
U1 U2 U3
U1
U2
U3
Xhaøng hoaù X hoaøn toaøn 
khoâng coù giaù trò
haøng hoaù Y hoaøn toaøn 
khoâng coù giaù trò
X
Y Y
U3
U2
U1
U1 U2 U3
2.2. Ñöôøng ngaân saùch (Budget line):
 taäp hôïp caùc phoái hôïp khaùc nhau giöõa 2 saûn
phaåm maø ngöôøi tieâu duøng coù theå mua ñöôïc
öùng vôùi moät möùc thu nhaäp vaø giaù caû haøng
hoaù cho tröôùc.
 XP
X
+ YP
Y
= I (Phöông trình ñöôøng ngaân saùch)
X
P
P
P
I
Y
Y
X
Y
. 
YI/PY
I/PX X
0
Đường ngân sách
Sự dịch chuyển đường ngân sách:
- Thu nhập thay đổi
Y
I0/PX
I1
I2
XI1/PXI2/PX
I0/PY
I2/PY
I1/PY
0
Sự dịch chuyển đường ngân sách:
- Giá X thay đổiY
I/PX
PX PX
I/PY
XI/PX2 I/PX1
0
2.3. Nguyên tắc tối đa hóa hữu dụng:
Y
X
U3
U2
U1
A
B
E
X1
Y1
Phoái hôïp toái öu: 
+ Ñöôøng ngaân saùch tieáp xuùc vôùi ñöôøng 
baøng quan 
+ Ñoä doác cuûa ñöôøng ngaân saùch 
baèng vôùi ñoä doác cuûa ñöôøng baøng quan
+ MRS
XY 
= -P
X
/P
Y
Nguyeân taéc:
X, Y,Z : soá löôïng haøng hoaù X, Y vaø Z maø ngöôøi tieâu
duøng caàn mua
... 
Z
Z
Y
Y
X
x
P
MU
P
MU
P
MU
X.P
X 
+ Y.P
Y
+ Z.P
Z 
+ ... = I (1)
(2)
2.4. Hình thành đường cầu:
2.4.1. Hình thành đường cầu cá nhân
X1
Y1
PX1
PX2
X
X
Y
PX
(d)
E1
U1
X2
Y2 E2
U2
X1X2
Đường tiêu dùng theo giá cả
→ tập hợp các
phối hợp tiêu
dùng tối ưu giữa
2 sản phẩm khi
giá cả 1 SP thay
đổi, các yếu tố
khác không đổi
I1/Px1I1/Px2
E1
E2
I1/
Py1
2.5. Đường Engel
X2
Y2
I1
I2
X
X
Y
I
E2
U2
X1
Y1
E1
U1
X2X1
Đường tiêu dùng theo thu nhập
Đường Engel
→ tập hợp các
phối hợp tiêu
dùng tối ưu
giữa 2 sản hẩm
khi thu nhập
thay đổi, các
yếu tố khác
không đổi
2.5. Đường Engel(tt):
X
I
X
I
X
I
Hàng cao cấpHàng thiết yếu
Hàng cấp thấp
2.6. Thặng dư tiêu dùng:
→chênh lệch giữa mức giá người tiêu dùng sẵn lòng trả 
và mức giá thực tế họ phải trả.
QX MUX P sẵn lòng 
trả
1
2
3
4
5
6
7
4
3
2
1
0
-1
-2
4
3
2
1
0
-1
-2
(d)
1
4
2
3
3
2
4
1
P
Chöông 4: 
LYÙ THUYEÁT 
SAÛN XUAÁT VAØ CHI PHÍ
1. LYÙ THUYEÁT SAÛN XUAÁT:
1. 1. Haøm saûn xuaát:
 Daïng toång quaùt:
Q = f (X
1,
X
2
, X
3
, ., X
n
)
Q: soá löôïng saûn phaåm ñaàu ra
X
i:
soá löôïng yeáu toá saûn xuaát i
 Daïng ñôn giaûn:
Q = f (K, L)
K: vốn
L: Lao động
* Haøm saûn xuaát ngaén haïn vaø daøi haïn:
 Q = f (L)
 Daøi haïn:
 Q = f(K, L)
Ngaén haïn:
 Q = f( K , L)
Ví dụ: 
L Q MP
L
AP
L
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0
3
7
12
16
19
21
22
22
21
15
-
3
4
5
4
3
2
1
0
-1
-6
-
3,00
3,50
4,00
4,00
3,80
3,50
3,14
2,75
2,33
1,50
1. 3. Quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn:
Khi sử dụng ngày càng tăng một yếu tố sản
xuất biến đổi, trong khi các yếu tố khác
được giữ nguyên, thì năng suất biên của
yếu tố sản xuất biến đổi đó sẽ ngày càng
giảm xuống.
APL
MPL
Q
L
L
APL, 
MPL GÑ IIGiai ñoaïn I Giai ñoaïn III
Q
Quan heä giöõa AP
L 
vaø MP
L
:
MP
L
> AP
L
 AP
L 

MP
L
< AP
L
 AP
L 

MPL = APL APL max
Quan heä giöõa MP vaø Q:
MP > 0 Q 
MP < 0 Q 
MP = 0 Q max
2.1. Phối hợp các yếu tố sản xuất với chi phí tối thiểu
2.1.2. Phương pháp hình học
2. Nguyên tắc sản xuất:
a) Đường đẳng lượng (Đường đồng lượng, Đường 
đồng mức sản xuất – Isoquants ):
Là tập hợp các phối hợp khác nhau giữa các yếu tố 
sản xuất cùng tạo ra một mức sản lượng.
6 30 36 42 50
5 19 23 27 33 37 41
4 18 21 30 32 34
3 16 23 27 28
2 10 15 21 23
1 7 10 14 16 18
K 
L
1 2 3 4 5 6
25
25
25
25
20
20
20
20
Ví dụ: Hàm sản xuất của 1 xí nghiệp được 
mô tả qua bảng sau:
K6
3
2
1
1 2 3 6 L
Q1(25)
Q0(20)
A
B
D
C
SƠ ĐỒ ĐẲNG LƯỢNG
 Tæ leä thay theá kyõ thuaät bieân (tỉ suất thay thế kỹ thuật 
cận bieân:
MRTS mang daáu aâm vaø thöôøng giaûm daàn, treân ñoà
thò noù laø ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng löôïng.
MRTS
LK
: Marginal rate of Technical Substitution of L
for K – Tæ leä thay theá kyõ thuaät bieân cuûa L cho K):
 Soá löôïng voán DN coù theå giaûm xuoáng khi söû duïng
taêng theâm 1 ñôn vò lao ñoäng nhaèm baûo ñaûm möùc saûn
löôïng saûn xuaát vaãn khoâng ñoåi
K
L
LK
MP
MP
L
K
MRTS 
 Caùc daïng ñaëc bieät cuûa ñöôøng đẳng lượng
K
L
K
L
K vaø L thay theá hoaøn toaøn K vaø L boå sung hoaøn 
toaøn
KTC/PL
 Ñoä doác = -P
L
/P
K
TC/PK
L
Đường đẳng phí
c) Phoái hôïp caùc yeáu toá saûn xuaát toái öu:
TC3/PK
TC2/PK
TC1/PK
Q xaùc ñònh TC
min
QB
A
E
K
TC/PK
TC/PL L
TC xaùc ñònh Q
max
Q1
Q2
Q3
B
A
E
K
L
 Ñöôøng ñaúng löôïng tieáp xuùc vôùi ñöôøng 
ñaúng phí.
 Ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng löôïng baèng ñoä doác 
cuûa ñöôøng ñaúng phí.
Phối hợp sản xuất tối ưu
K
L
K
L
K
L
LK
P
P
MP
MP
P
P
MRTS 
Goïi K, L : soá löôïng K vaø L caàn ñaàu tö
P
K
: giaù voán vaø P
L
: giaù lao ñoäng
TC: Tổng chi phí (Total Costs)
L
L
K
K
P
MP
P
MP
K.P
K
+ L.P
L
= TC (1)
(2)
Nguyên tắc tổng quát: 
 Haøm saûn xuaát Cobb – Doughlass: 
 +  > 1: naêng suaát taêng daàn theo quy moâ
 +  = 1:
 +  < 1:
naêng suaát khoâng ñoåi theo quy moâ
naêng suaát giaûm daàn theo quy moâ
Q = A.K
.L

3. Năng suất theo quy mô:
)1;0(  
2. LYÙ THUYEÁT CHI PHÍ:
2.1. Chi phí kinh teá – chi phí keá toaùn
– chi phí cô hoäi:
• Chi phí kinh tế:
- Là chi phí sản xuất đầy đủ, gồm 2 bộ phận: 
 Chi phí kế toán
 Chi phí cơ hội
Chi phí kế toán
+
Chi phí cơ hội
Chi phí kinh tế
Doanh thu
-
Chi phí kế toán
Lợi nhuận kế toán
Doanh thu
-
Chi phí kinh teá
Lợi nhuận kinh tế
TFC
TC
TVC
TFC
Q
TC, 
TFC, 
TVC
2.2.2. Caùc chæ tieâu chi phí bình quaân:
* Chi phí coá ñònh bình quaân ( Chi phí coá ñònh trung
bình - Average Fixed Cost – AFC):
AFC = TFC/Q
* Chi phí bieán ñoåi bình quaân (Chi phí bieán ñoåi
trung bình - Average Variable Cost – AVC):
AVC = TVC /Q
* Chi phí bình quaân (Chi phí trung bình –
Average Cost – AC):
Q
TC
AC AVCAFC
Q
TVCTFC
Chi phí cố định trung bình AFC
+
Chi phí biến đổi trung bình AVC
Chi phí trung bình AC
Tổng Chi phí cố định TFC 
+
Tổng Chi phí biến đổi TVC
Tổng chi phí TC
* Chi phí bieân (Marginal Cost – MC):
 phaàn thay ñoåi trong toång chi phí hay toång chi phí
bieán ñoåi khi thay ñoåi 1 ñôn vò saûn löôïng.
MC = TC
n
– TC
n-1
= TVC
n
– TVC
n-1
Q
TVC
Q
TC
MC
dQ
dTVC
dQ
dTC
MC 
AFC, 
AVC, 
AC, 
MC
Q
MC
AC
AVC
AFC
Quan heä giöõa AC vaø MC:
MC < AC AC 
MC > AC AC 
MC = AC AC
min
Quan heä giöõa AVC vaø MC:
MC < AVC AVC 
MC > AVC AVC 
MC = AVC AVC
min
Q0 Sản lượng tối ưu
Q TFC TVC TC AFC AVC AC MC
0
1 22
2 68
3 16
4 22,75
5 18
6 5 23
7 161
8 166
9 23
10 48
AC
Q
LAC
SAC2
SAC1
SAC3
2.3. Chi phí saûn xuaát trong daøi haïn:
2.3.1 Chi phí trung bình daøi haïn (LAC): 
q0 q1 q4 q5q2 q3
SAC2
SAC1
 chi phí thaáp nhaát coù theå coù
tính treân moãi ñôn vò saûn phaåm ôû
caùc möùc saûn löôïng khaùc nhau
khi doanh nghieäp ñuû thôøi gian
vaø ñieàu kieän thieát laäp baát cöù
quy moâ saûn xuaát naøo.
Chi phí trung bình daøi haïn (LAC): 
2.3.2. Chi phí bieân daøi haïn (LMC):
 phaàn thay ñoåi trong toång chi phí daøi 
haïn khi thay ñoåi 1 ñôn vò saûn phaåm 
ñöôïc saûn xuaát trong daøi haïn.
LMC
LAC
q
LMC < LAC LAC 
LMC > LAC LAC 
LMC = LAC LACmin
Sản lượng tối ưu của 
Quy mô sản xuất tối ưu
Q0
Q0: LACmin = SACmin = LMC = SMC 
LAC
SAC
LMCSMC
Chöông 5:
HAØNH VI CUÛA DOANH NGHIEÄP TRONG 
CAÙC LOAÏI THÒ TRÖÔØNG
1.Thị trừơng cạnh tranh hoàn toàn
2.Thị trường độc quyền hoàn toàn
3.Thị trường cạnh tranh độc quyền
4.Thị trường độc quyền nhóm
BỐN DẠNG CẤU TRÚC THỊ TRƯỜNG
SỐ LƯỢNG DOANH NGHIỆP?
Độc quyền 
hòan toàn
Điện, nước
Độc quyền 
nhóm
Máy bay, 
sắt thép, 
dầu thô
Cạnh tranh 
độc quyền
Dầu gội đầu, 
xà bông
Cạnh tranh 
hoàn hảo
Lúa mì, gạo
Một DN
Một ít 
DN
Nhiều DN
LỌAI SẢN PHẨM?
Sản phẩm 
giống hệt
Sản phẩm 
phân biệt
1. Thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn (Perfect 
competition market):
1.1. Ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng:
 Nhieàu ngöôøi tham gia vaøo thò tröôøng thò
phaàn cuûa töøng ngöôøi raát nhoû người mua
vaø ngöôøi baùn khoâng coù khaû naêng aûnh höôûng
ñeán giaù
 Vieäc gia nhaäp vaø ruùt lui khoûi thò tröôøng cuûa
DN vaø caù nhaân: deã daøng
 Saûn phaåm ñoàng nhaát
 Thoâng tin hoaøn haûo.
1.2. Ñaëc ñieåm cuûa doanh nghieäp:
PP
q Q
(D)
(S)
P0
Q0
(d)P0
Thò tröôøng1 doanh nghieäp
* Doanh thu bieân (MR- Marginal revenue):
MR = TR
n
– TR
n-1
q
TR
MR
dq
dTR
MR 
 Trong thị trường cạnh tranh hoàn toàn: 
MR = P
* Toång doanh thu (Total Revenue):
TR = P x q
* Doanh thu trung bình 
(AR- Average Revenue):
P
q
TR
AR 
(AR) (MR)
P
Q
(d)
P
1.3. PHAÂN TÍCH NGAÉN HAÏN:
Saûn löôïng ñaït toái ña hoaù lôïi nhuaän:
Lợi nhuận: TPr – Total Profit
TPr = TR - TC
Nguyeân taéc ñeå ñaït toái ña hoaù lôïi nhuaän:
 saûn xuaát taïi q*: MR = MC = P
* Tối đa hoá lợi nhuận:
qAC tại q* 
AR 
tại q* 
Tổng lợi nhuận AC
MC
P
(MR),(AR)
(d)
LN/SP
AR0=
AC0
q*
2.1.4. Đường cung Doanh nghiệp: 
AC
AVC
MC
P1
MR1
P2
MR2
P3
MR3
P4
MR4
P5
MR5
q1q2q3q4 q
Ngưỡng sinh lời
Ngưỡng đóng cửa
(s)
Đường cung của Doanh nghiệp là một phần của đường MC, từ AVCmin 
trở lên
Hàm cung của Doanh nghiệp: P= MC
 Thò tröôøng : 
- chæ coù moät ngöôøi baùn moät saûn phaåm rieâng bieät
vaø nhieàu ngöôøi mua.
- khoâng coù saûn phaåm thay theá toát
- Coù raøo caûn lôùn trong vieäc gia nhaäp ngaønh 
2. THÒ TRÖÔØNG ÑOÄC QUYEÀN 
(monopoly):
2.1. Ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng ñoäc quyeàn:
* Nguyeân nhaân daãn ñeán ñoäc quyeàn:
 Hieäu quaû kinh teá cuûa quy moâ ÑQ töï nhieân
 Lôïi theá veà töï nhieân
 Ñoäc quyeàn baèng phaùt minh saùng cheá
 Ñoäc quyeàn sôû höõu taøi nguyeân thieân nhieân
 Quy ñònh cuûa chính phuû
2.2. Ñaëc ñieåm cuûa DN:
(D),( AR)
MR
P
Q
P
Q
TR
* Doanh thu bieân:
P = a
1
Q + b
1
 MR = dTR/dQ 
= 2a
1
Q + b
1
* Quan heä giöõa MR vaø P:
DE
PMR
1
1
2.3. Phân tích ngắn hạn: :
 Mục tieâu: Toái ña hoaù lôïi nhuaän
Nguyeân taéc saûn xuaát:
 saûn xuaát taïi Q* : MR = MC
Quy taéc ñònh giaù:
DE
MC
P
/11 
Q(D), (AR)
(MR)
(AC)
(MC)
Q*
AC0
AR0
Mục tieâu: Toái ña hoaù lôïi nhuaän
Tổng lợi nhuận
LN/SP
Q(D), (AR)
(MR)
(AC)
(MC)
Q*
AC0
AR0
Lỗ
Q(D), (AR)
(MR)
(AC)
(MC)
Q*
AC0= AR0
*Nhöõng chieán thuaät khaùc cuûa DN:
+ Toái ña hoaù doanh thu:
TR
max
 dTR/dq = (MR) = 0 
+ Soá baùn lôùn nhaát (Q
max
) vôùi ñieàu 
kieän raøng buoäc: khoâng bò loã :
TR = TC (hay P = AC)
+ Ñaït lôïi nhuaän ñònh möùc theo
chi phí:
P = (1+ m)AC
* CAÙC CHIEÁN LÖÔÏC PHAÂN BIEÄT 
GIAÙ CUÛA DN ÑOÄC QUYEÀN:
 Phaân bieät giaù caáp 1: ñònh giaù khaùc nhau
cho moãi khaùch haøng, baèng giaù toái ña maø
ngöôøi TD saün loøng traû.
 Phaân bieät giaù caáp 2: aùp duïng caùc möùc
giaù khaùc nhau cho nhöõng khoái löôïng SP
khaùc nhau.
 Phaân bieät giaù caáp 3: phaân thò tröôøng ra
thaønh nhöõng thò tröôøng nhoû
 TP
r
max MR
1
=MR
2
= =MR
T
(= MC)
Ví dụ về phân biệt giá
• Giá vé xem phim, giá vé 
công viên
• Giá vé máy bay
• Phiếu giảm giá
• Trợ giúp tài chính
• Giảm giá khi mua nhiều
3. Thò tröôøng Caïnh tranh ñoäc
quyeàn:Monopolistic competition):
- Nhiều người bán tự do gia
nhập và rút lui khỏi ngành
- Thị phần của mỗi DN nhỏ.
- SP có sự khác biệt các SP
có thể thay thế nhau (nhưng
không thay thế hoàn toàn)
* Đường cầu và đường Doanh thu biên 
của DN
(d) (AR)
(MR)
(D)
(AR)(MR)
q
P
(d),(AR),(MR)
P
CTHT
Độc quyền
P
QP
qCTĐQ
* Nhöõng chieán löôïc cuûa DN söû duïng phoå bieán trong 
caïnh tranh:
Quaûng caùo
Noå löïc dò bieät hoaù saûn phaåm
Xuùc tieán baùn haøng
Dòch vuï haäu maõi
4. Thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm (thieåu soá ñoäc 
quyeàn- Oligopoly):
- Chæ coù vaøi DN trong ngaønh aûnh höôûng qua 
laïi giöõa caùc DN raát lôùn
- Haøng hoùa coù theå ñoàng nhaát hoaëc khoâng ñoàng 
nhaát
- Khaû naêng gia nhaäp ngaønh: khoù khaên, vì:
+ lôïi theá kinh teá nhôø quy moâ
+ ñoäc quyeàn baèng phaùt minh saùng cheá
+ uy tín cuûa caùc DN hieän coù
+ raøo caûn chieán löôïc
* Hoaït ñoäng cuûa DN trong tröôøng hôïp coù hôïp taùc:
 Hôïp taùc ngaàm: Moâ hình laõnh ñaïo giaù: 
 DN chieám öu theá quyeát ñònh giaù baùn, caùc DN 
khaùc seõ chaáp nhaäp giaù
 Hôïp taùc coâng khai: hình thaønh Cartel
 Aán ñònh möùc giaù vaø saûn löôïng caàn saûn xuaát
 chieán tranh veà giaù caû
 chieán tranh veà quaûng caùo
* Hoaït ñoäng cuûa DN trong 
tröôøng hôïp khoâng hôïp taùc:
LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI
Ngöôøi B
Khoâng khai Khai
Ngöôøi A Khoâng 
khai 
2/2 10/1
Khai
1/10 5/5
Theá löôõng nan cuûa ngöôøi tuø: