Bài giảng Kinh tế chính trị - Chương 6: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa & hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam - Ngô Quế Lân

 28/09/2020
 CHƯƠNG 6:
 CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA &
HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM 
 HỌC PHẦN KINH TẾ CHÍNH TRỊ
 Giảng viên: Ngô Quế Lân
 lan.ngoque@hust.edu.vn
 Năm học 2019 - 2020
 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp
 1.1 Khái niệm Cách mạng Công nghiệp
 o Nội dung: Là sự phát triển về chất của tư liệu lao động
 o Nền tảng: Trên cơ sở ứng dụng những phát minh đột phá về khoa học, kỹ thuật -
 công nghệ một cách có hệ thống
 o Tác dụng: Từ đó, tạo ra sự phát triển về chất của phân công lao động xã hội, dẫn
 đến năng suất lao động vượt trội, và những ứng dụng mới làm thay đổi căn bản
 phương thức lao động, quản trị và sinh hoạt của con người
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 1
 28/09/2020
 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp
 1.1 Khái niệm Cách mạng Công nghiệp
 Cách mạng Công 
 nghiệp là sự phát 
 triển về chất của
 Người lao Tư liệu lao động
 động
 LỰC LƯỢNG Tư liệu lao 
 SẢN XUẤT động
 Tư liệu sản 
 xuất Đối tượng 
 lao động
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp
 1.2 Lịch sử các cuộc Cách mạng công nghiệp
 o Cách mạng công nghiệp 1.0
 - Khởi nguồn: Nước Anh, từ giữa đến cuối thế kỷ 18
 - Thành tựu chủ đạo: Cơ khí hóa SX, Năng lượng đốt than, Động cơ hơi nước
 - Kết quả: Khởi đầu công nghiệp hóa, hình thành Chủ nghĩa tư bản, nhưng vẫn 
 dựa trên các phương pháp quản trị thủ công.
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp
 1.2 Lịch sử các cuộc Cách mạng Công nghiệp
 o Cách mạng công nghiệp 2.0
 - Khởi nguồn: Nước Mỹ, từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20
 - Thành tựu chủ đạo: Điện khí hóa SX; Năng lượng hạt nhân, dầu thô, khí đốt; 
 Động cơ đốt trong; Phương pháp tổ chức SX dây chuyền, Tín hiệu tương tự 
 analog; Chinh phục không gian (hàng không); Công nghiệp luyện kim
 - Kết quả: Hạ tầng phát triển, hình thành CNTB độc quyền, thúc đẩy TM Quốc tế
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 2
 28/09/2020
 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp
 1.2 Lịch sử các cuộc Cách mạng Công nghiệp
 o Cách mạng công nghiệp 3.0
 - Khởi nguồn: Nước Mỹ, từ cuối thế kỷ 20
 - Thành tựu chủ đạo: Công nghệ số thay cho analog; Chinh phục vũ trụ; Kết nối 
 không dây; Điều khiển tự động; Cá nhân hóa các thiết bị vi xử lý; Mạng thông 
 tin toàn cầu Internet; Công nghệ sinh học AND
 - Kết quả: Bùng nổ thông tin, toàn cầu hóa
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp
 1.2 Lịch sử các cuộc Cách mạng Công nghiệp
 o Cách mạng công nghiệp 4.0
 - Khởi nguồn: Dự báo bùng nổ ở nhiều trung tâm vào khoảng giữa thế kỷ 21
 - Thành tựu chủ đạo: Năng lượng sạch, tái tạo (năng lượng mặt trời, gió, hydro,
 sinh học); SX và quản trị tự động; Siêu CSDL (Big Data), Siêu kết nối (IoT);
 Phân tích và xử lý thông tin (Trí tuệ nhân tạo AI); Vật liệu mới; Công nghệ
 cảm ứng; Công nghệ nuôi cấy tế bào, tái tạo sinh học 
 - Kết quả: Siêu hạ tầng kỹ thuật, kinh tế tri thức thay cho kinh tế công nghiệp
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp
 1.3 Đặc trưng của Cách mạng Công nghiệp hiện đại
 o Thứ nhất, ngày nay Khoa học trở thành Lực lượng sản xuất trực tiếp, bởi vì:
 - Sử dụng tri thức khoa học có vai trò chủ yếu và trực tiếp để tạo nên sản phẩm
 - Các ngành sản xuất dựa trên thành tựu của Cách mạng Công nghiệp hiện đại 
 ngày càng chiếm tỷ trọng chủ yếu trong nền kinh tế quốc dân
 Ngày Nghiên cứu , Đầu tư cơ sở vật chất 
 SẢN PHẨM
 trước Sáng chế kỹ thuật, ứng dụng
 Ngày Nghiên cứu , trực tiếp SẢN PHẨM
 nay Sáng chế
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 3
 28/09/2020
 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp
 1.3 Đặc trưng của Cách mạng Công nghiệp hiện đại
 o Thứ hai, thời gian nâng cấp các phát minh ngày càng được rút ngắn
 Mức độ nâng cấp 
 các phát minh
 Thời gian
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp
 1.4 Vai trò của các cuộc Cách mạng công nghiệp
 o Là cơ sở cho sự phát triển hình thái kinh tế -
 xã hội. Bởi vì tạo cơ sở vật chất kỹ thuật cho CM KHKT 4.0 
 Kinh tế tri thức, 
 xã hội mới SX và điều hành
 tự động, chuyên
 môn hóa sâu, trí
 CM KHKT 3.0 tuệ nhân tạo, 
 tự động hóa SX, công nghệ cảm
 kỹ thuật số, kết ứng, siêu kết nối
 nối không dây không dây, siêu
 CM KHKT 2.0 CSDL số, năng
 CM KHKT 1.0 Kinh tế công lượng mới, vật
 Kinh tế công nghiệp, năng liệu mới, biến đổi
 Chưa có CM KHKT nghiệp, cơ khí lượng hóa thạch, gen, công nghệ
 Kinh tế nông nghiệp, SX thủ công hóa SX điện khí hóa SX nuôi cấy tế bào 
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 1. Khái quát về Cách mạng Công nghiệp
 1.5 Chức năng, tác dụng của Cách mạng Công nghiệp
 Nâng cao 
 chất 
 lượng 
 HÌNH
 cuộc sống Hoàn thiện Quản trị XH
 THÁI
 Cách mạng KINH
 Hoàn thiện QHSX
 Công nghiệp tác dụng thúc đẩy TẾ
 XÃ
 Phát triển LLSX
 HỘI
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 4
 28/09/2020
 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ 
 Cách mạng Công nghiệp hiện đại
 2.1 Khái niệm Công nghiệp hóa
 CNH QuanQuanđiểmđiểm của củaUNIDO UNIDO Quan điểm Quancủa Đảngđiểm Cộng của Đảngsản Việt Nam
 Về tính chấtQuáQuátrìnhtrình huy huyđộng động nguồn nguồn Quá trình chuyển đổi căn bản, toàn diện
 chất lực ngàylực ngày càng càng lớn lớn
 Về phạm viTrongTrong lĩnh lĩnhvực vựckinh kinh tế tế Các hoạt động bao gồm Đầu tư, Sản xuất kinh 
 phạm vi doanh, Dịch vụ và Quản lý kinh tế - xã hội
 Về nội dung Xây dựng nền kinh tế có 
 Về nội Xây dựng nền kinh tế có Từ sử dụng lao động thủ công với phương tiện 
 nhiều ngành sử dụng công 
 dung nhiềunghệ ngành hiện sử đại, dụng để côngsản xuất thô sơ là chính; sang sử dụng phổ biến lao động 
 nghệ hiện đại, để sản xuất với công nghệ, phương tiện và phương pháp 
 TLSX và Hàng tiêu dùng
 TLSX và Hàng tiêu dùng hiện đại, dựa trên thành tựu của CM KHCN
 Về mục đích Nhằm đảm bảo tăng 
 Về mục Nhằm đảm bảo tăng Nhằm tạo ra NSLĐ cao, xây dựng cơ sở vật chất 
 trưởng K.tế & Tiến bộ XH
 đích trưởng K.tế & Tiến bộ XH kỹ thuật của CNXH & Phát triển bền vững
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ 
 Cách mạng Công nghiệp hiện đại
 2.1 Khái niệm Công nghiệp hóa
 o Lưu ý đặc điểm thực hiện Công nghiệp hóa tại VN
 - Về thể chế và mục tiêu: CNH trong nền kinh tế 
 Thể chế 
 thị trường định hướng XHCN & Mục Thị 
 tiêu trường
 - Về kỹ thuật công nghệ: CNH trong sự bùng nổ 
 CM Công nghiệp hiện đại lần thứ ba, thứ tư... 
 Kỹ thuật
 - Về thị trường: CNH trong xu thế toàn cầu công nghệ
 hóa, hội nhập kinh tế quốc tế
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ 
 Cách mạng Công nghiệp hiện đại
 2.2 Tính tất yếu khách quan của tiến trình Công nghiệp hóa tại Việt Nam
 Để phát triển LLSX,
 cần có tiến bộ về chất 
 Nguyên của Tư liệu lao động, 
 Do cơ sở lý luận tức là cần phải CNH
 nhân 
 thực Mục tiêu xây dựng 
 hiện CNXH trình độ rất cao, 
 Do thực tiễn Việt Nam
 Công mà nền tảng lại thấp, 
 nghiệp tức là cần phải CNH
 hóa tại 
 Việt Nam Do bối cảnh thời đại Sự bùng nổ Cách mạng 
 Công nghiệp đòi hỏi các 
 quốc gia thích ứng, tức 
 là cần phải CNH 
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 5
 28/09/2020
 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ 
 Cách mạng Công nghiệp hiện đại
 2.4 Mục tiêu của tiến trình Công nghiệp hóa của Đảng Cộng sản Việt Nam (7)
 Đại hội XII 2016: “Sớm trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” 
 Đại hội XI 2011: “Giữa TK21, phấn đấu trở thành 
 nước công nghiệp hiện đại theo định hướng XHCN”
 Đại hội X 2006: “Đến 2020, cơ bản trở thành nước công nghiệp 
 theo hướng hiện đại, gắn với phát triển kinh tế tri thức”
 Đại hội IX 2001: “Đến 2020, cơ bản trở thành 
 nước công nghiệp, theo hướng hiện đại”
 Đại hội VIII 1996: “Phấn đấu 2020 cơ 
 bản trở thành nước công nghiệp”
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ 
 Cách mạng Công nghiệp hiện đại
 2.5 Nội dung tiến hành CNH tại Việt Nam thích ứng với Cách mạng Công nghiệp 4.0
 o Một là, phát triển LLSX, trên cơ sở thành tựu Cách mạng KHCN hiện đại
 Đầu tư hạ tầng đồng bộ, tiếp cận trình độ tiên tiến nhất trong các 
 lĩnh vực trọng điểm như viễn thông, CNTT, truyền thông, tài chính 
 ngân hàng 
 Tập trung phát triển tiềm lực khoa học công nghệ, đổi mới căn bản 
 giáo dục đào tạo nhân lực trình độ cao. Thúc đầy đổi mới sáng tạo, 
 khởi nghiệp trong toàn xã hội
 Ứng dụng các thành tựu công nghệ 4.0, đặc biệt là công nghệ số vào 
 đồng bộ các lĩnh vực của nền kinh tế như: nông nghiệp, dịch vụ, sản 
 xuất hàng tiêu dùng  hướng tới xây dựng nền kinh tế tri thức
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ 
 Cách mạng Công nghiệp hiện đại
 2.5 Nội dung tiến hành CNH tại Việt Nam thích ứng với Cách mạng Công nghiệp 4.0
 o Hai là, chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, hợp lý, hiệu quả
 - Khái niệm cơ cấu kinh tế: Là tổng hợp các bộ phận cấu thành nền kinh tế quốc 
 dân và mối quan hệ hữu cơ giữa các bộ phận đó
 - Phân loại cơ cấu kinh tế: Cơ cấu thành phần kinh tế, cơ cấu vùng kình tế, cơ cấu 
 ngành kinh tế 
 - Yêu cầu về tính hợp lý, hiệu quả của cơ cấu kinh tế:
 + Khai thác, phân bổ hiệu quả, hợp lý các nguồn lực của nền kinh tế
 + Ứng dụng rộng rãi thành tựu khoa học công nghệ trong nền kinh tế
 + Phù hợp với xụ thế hội nhập, toàn cầu hóa
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 6
 28/09/2020
 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ 
 Cách mạng Công nghiệp hiện đại
 2.5 Nội dung tiến hành CNH tại Việt Nam thích ứng với Cách mạng Công nghiệp 4.0
 o Hai là, chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, hợp lý, hiệu quả
 - Dịch chuyển cơ cấu kinh tế thích ứng với Cách mạng Công nghiệp 4.0:
 + Nâng cao tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, (đặc biệt là công nghiệp công nghệ 
 cao), giảm tỷ trọng của nông nghiệp. Nhưng cả 03 lĩnh vực đều tăng về giá trị
 + Công nghiệp hóa, hiện đại hóa “Nông nghiệp, Nông thôn & Nông dân”
 + Quy hoạch vùng kinh tế, chuẩn bị các chiến lược phát triển mới phù hợp với sự 
 biến đổi khí hậu và xu thế của thị trường nhân lực trong bối cảnh hội nhập 
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 2. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ 
 Cách mạng Công nghiệp hiện đại
 2.5 Nội dung tiến hành CNH tại Việt Nam thích ứng với Cách mạng Công nghiệp 4.0
 o Ba là, điều chỉnh QHSX và Kiến trúc thượng tầng phù hợp với sự phát triển LLSX 
 - Kinh tế Nhà nước dựa trên công hữu vẫn là chủ đạo, nắm giữ lĩnh vực then chốt
 - Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, hoàn thiện hệ thống luật 
 pháp, cải cách hành chính, xây dựng Chính phủ điện tử, phòng chống tham nhũng
 - Tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế phát triển, kinh tế tư nhân là một nguồn 
 lực then chốt cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa
 - Tích cực và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, trên nguyên tắc đảm bảo nền kinh 
 tế độc lập tự chủ, đảm bảo an ninh quốc phòng
Chương 6: CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA & HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
Học phần KINH TẾ CHÍNH TRỊ - SSH 1121
 KẾT THÚC
 HỌC PHẦN “KINH TẾ CHÍNH TRỊ” - SSH 1121
 SINH VIÊN LƯU Ý, ÔN TẬP LÝ THUYẾT & BÀI TẬP CHO BÀI THI CUỐI KỲ
 7