Bài giảng Kế toán chi phí sản xuất - Bài 12: Kế toán xác định và phân phối kết quả kinh doanh - Trần Văn Thuận

BÀI 12 
KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH VÀ
PHÂN PHỐI KẾT QUẢ KINH DOANH
ThS. Thiều Kim Cường
Giảng viên trường Đại học Thủy Lợi
1
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Chỉ ra được các yếu tố cấu thành kết quả 
kinh doanh trong doanh nghiệp.01
Xác định được phương pháp kế toán để tập 
hợp và xác định kết quả kinh doanh.02
2
Nhận biết được phương pháp và quy trình để 
phân phối lợi nhuận.03
CẤU TRÚC NỘI DUNG
12.1. KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH
12.2. KẾ TOÁN PHÂN PHỐI KẾT QUẢ KINH DOANH
3
12.1. KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH
4
12.1.1. Phân loại các 
hoạt động kinh doanh 
trong doanh nghiệp
12.1.2. Kế toán xác 
định kết quả hoạt 
động sản xuất 
kinh doanh
12.1.7. Kế toán
xác định kết quả
kinh doanh
12.1.6. Kế toán thuế
thu nhập hoãn lại
12.1.4. Kế toán xác
định kết quả
hoạt động khác
12.1.5. Kế toán
thuế thu nhập
doanh nghiệp
hiện hành
12.1.3. Kế toán xác 
định kết quả hoạt 
động đầu tư tài chính
12.1.1. PHÂN LOẠI CÁC HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP
5
Hoạt động đầu tư tài chính
Hoạt động khác
Hoạt động sản xuất kinh doanh
Là số chênh lệch giữa số thu khác và số chi khác.
Kết quả hoạt động kinh doanh
12.1.1. PHÂN LOẠI CÁC HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP (Tiếp)
6
= + + 
= 
= 
= +
= 
Lợi nhuận sau thuế
thu nhập
doanh nghiệp
Kết quả hoạt động
sản xuất kinh doanh
Kết quả hoạt động
đầu tư tài chính
Kết quả 
hoạt động khác
Chi phí khác
Chi phí quản lý
doanh nghiệp
Chi phí thuế 
thu nhập
doanh
nghiệp
Kết quả hoạt động
sản xuất kinh doanh
Doanh thu
thuần
Giá vốn
Hàng bán
Chi phí
bán hàng
Kết quả hoạt động
đầu tư tài chính
Doanh thu thuần từ 
hoạt động đầu tư tài chính
Chi phí hoạt động 
đầu tư tài chính
Kết quả hoạt động
kinh doanh
Kết quả hoạt động
sản xuất kinh doanh
Kết quả hoạt động
đầu tư tài chính
Kết quả 
hoạt động khác Thu nhập khác
712.1.1. PHÂN LOẠI CÁC HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP (Tiếp)
Chỉ tiêu Mãsố
Thuyết
minh
Năm 
nay
1 2 3 4
1. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ 01 VI.25 3055
2. Các khoản giảm trừ doanh thu 02 VI.26
3. Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ (10 = 01 02) 10 VI.27 1827
4. Giá vốn hàng bán 11 VI.28
5. Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ (20 = 10 11) 20 1228
6. Doanh thu hoạt động tài chính 21 VI.29 1447
7. Chi phí tài chính 22 VI.30
- Trong đó: Chi phí lãi vay 23 633
8. Chi phí bán hàng 25 82
9. Chi phí quản lý doanh nghiệp 26 239
10 Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh
{30 = 20 + (21 22) (25 + 26)} 30 1748
11. Thu nhập khác 31 329
12. Chi phí khác 32 305
13. Lợi nhuận khác (40 = 31 32) 40 24
14. Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế (50 = 30 + 40) 50 1775
15. Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành 51 VI.31
16. Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại 52 VI.32
17. Lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp (60 = 50 51 52) 60
18. Lãi cơ bản trên cổ phiếu (*) 70
12.1.2. KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH
8
TK 641 “Chi phí bán hàng”
TK 911 “Xác định kết quả kinh doanh”
Tài khoản kế toán
TK 632, TK 641, TK 642, 
TK 511, TK 911
TK 642 “Chi phí quản lý doanh nghiệp”
TK 632 “Giá vốn hàng bán”
TK 511 “Doanh thu bán hàng”
12.1.2. KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH
9
(1) Cuối kỳ, kế toán thực hiện kết chuyển giá vốn hàng đã bán trong kỳ.
(2) Kết chuyển doanh thu bán hàng thuần trong kỳ.
(3) Kết chuyển chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp.
TK 511
(2)
TK 641, 642
TK 911
TK 632
(1)
(3)
10
12.1.3. KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH
Tài khoản kế toán
TK 635 “Chi phí tài chính”
TK 515 “Doanh thu hoạt động tài chính”
11
12.1.3. KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH
Trình tự ghi sổ một số nghiệp vụ kế toán chủ yếu
(1) Tập hợp chi phí thuộc hoạt động tài chính.
(2) Hoàn nhập các khoản dự phòng giảm giá đầu tư
không dùng đến.
(3) Số thuế GTGT phải nộp về hoạt động tài chính trong
kỳ (với doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp
trực tiếp).
(4) Phản ánh các khoản doanh thu hoạt động tài chính.
(5) Các khoản giảm giá hàng bán và doanh thu hàng bán
bị trả lại thuộc hoạt động tài chính.
(6) Kết chuyển chi phí hoạt động tài chính trừ vào
kết quả cuối kỳ.
(7) Kết chuyển doanh thu thuần về hoạt động tài chính.
TK 515
(1)
TK 129, 229
TK 911
TK 635
(6)
(7)
(2)
TK 111,
112, 222
TK 111, 
112,152
TK 3331
(3) (5)
(4)
12
12.1.3. KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH
Chỉ tiêu Mãsố
Thuyết
minh
Năm 
nay
1 2 3 4
1. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ 01 VI.25 3055
2. Các khoản giảm trừ doanh thu 02 VI.26
3. Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ (10 = 01 02) 10 VI.27 1827
4. Giá vốn hàng bán 11 VI.28
5. Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ (20 = 10 11) 20 1228
6. Doanh thu hoạt động tài chính 21 VI.29 1447
7. Chi phí tài chính 22 VI.30
- Trong đó: Chi phí lãi vay 23 633
8. Chi phí bán hàng 25 82
9. Chi phí quản lý doanh nghiệp 26 239
10 Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh
{30 = 20 + (21 22) (25 + 26)} 30 1748
11. Thu nhập khác 31 329
12. Chi phí khác 32 305
13. Lợi nhuận khác (40 = 31 32) 40 24
14. Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế (50 = 30 + 40) 50 1775
15. Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành 51 VI.31
16. Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại 52 VI.32
17. Lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp (60 = 50 51 52) 60
18. Lãi cơ bản trên cổ phiếu (*) 70
13
12.1.4. KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KHÁC
Tài khoản kế toán
TK 811 “Chi phí khác”
TK 711 “Thu nhập khác”
14
12.1.4. KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KHÁC
Trình tự ghi sổ một số nghiệp vụ kế toán chủ yếu
• Phản ánh các khoản chi phí khác
 Các chi phí phát sinh trong quá trình thanh lý, nhượng bán tài sản cố định;
 Giá trị còn lại của tài sản cố định thanh lý, nhượng bán;
 Các khoản tiền phạt do vi phạm hợp đồng kinh tế, bị phạt, truy thu nộp thuế;
 Các chi phí khác: tổn thất do rủi ro;
 Cuối kỳ, kết chuyển chi phí khác xác định kết quả kinh doanh.
• Phản ánh các khoản thu nhập khác
 Phản ánh số thu về thanh lý, nhượng bán tài sản cố định;
 Phản ánh các khoản tiền thu được phạt, được bồi thường;
 Thu nhập khác: tiền thưởng, các khoản thu nhập bỏ quên sót năm trước;
 Cuối kỳ, kết chuyển thu nhập khác để XĐ kết quả kinh doanh.
Thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành
Định nghĩa: Số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp tính trên thu nhập chịu thuế trong năm và thuế suất 
thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành. Trong đó: 
Tổng thu nhập chịu thuế trong kỳ = Doanh thu để tính thu nhập chịu thuế - Chi phí hợp lý kỳ tính thuế 
+ thu nhập chịu thuế khác
Tài khoản kế toán: TK 8211 “Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành”
Một số nghiệp vụ kế toán:
(1) Khi xác định thuế thu nhập doanh nghiệp tạm nộp.
(2) Cuối năm tài chính, điều chính số thuế thực tế phải nộp với số thuế thu nhập doanh nghiệp tạm
phải nộp.
(3) Khi phát hiện sai sót không trọng yếu của các năm trước liên quan đến thuế thu nhập doanh nghiệp phải
nộp của các năm trước, doanh nghiệp được hạch toán tăng hoặc giảm số thuế thu nhập doanh nghiệp phải
nộp của các năm trước vào chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp của năm phát hiện sai sót.
(4) Cuối kỳ, kết chuyển chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp.
15
12.1.5. KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP HIỆN HÀNH
16
12.1.5. KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP HIỆN HÀNH
Thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành
Phương pháp kế toán
• Hàng quý, kế toán căn cứ vào tờ khai thuế
thu nhập doanh nghiệp để ghi nhận số
thuế thu nhập doanh nghiệp tạm phải
nộp vào chi phí thuế thu nhập
doanh nghiệp hiện hành.
Nợ TK 8211
Có TK 3334
• Khi nộp thuế thu nhập doanh nghiệp vào
ngân sách, kế toán ghi
Nợ TK 3334
Có TK 111,112
• Cuối năm tài chính, căn cứ vào số thuế thu nhập
doanh nghiệp thực tế phải nộp theo tờ khai quyết toán
thuế hoặc số thuế do cơ quan thuế thông báo phải nộp:
 Nếu số thuế thu nhập doanh nghiệp thực tế phải nộp
trong năm < số đã tạm nộp, ghi giảm chi phí thuế
thu nhập doanh nghiệp (và ngược lại).
Nợ TK 3334
Có TK 8211
• Cuối kỳ kế toán, kết chuyển chi phí Thuế thu nhập doanh
nghiệp hiện hành vào TK 911
 Nếu TK 8211 số phát sinh Nợ > phát sinh Có thì phần
chênh lệch ghi (và ngược lại)
Nợ TK 911
Có TK 8211
Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại
Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phát sinh do sự khác biệt về cách tính thuế giữa doanh nghiệp
(theo chế độ kế toán) và cơ quan thuế.
• Nếu chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp tài sản thuế thu
nhập doanh nghiệp hoãn lại;
• Nếu chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp > thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp -> thuế thu nhập
doanh nghiệp hoãn lại phải trả.
Sự chênh lệch giữa chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp là
chênh lệch tạm thời (khác chênh lệch vĩnh viễn).
Định nghĩa: Là số thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ phải nộp trong tương lai phát sinh từ
• Ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả trong năm;
• Hoàn nhập tài sản thuế thu nhập hoãn lại đã được ghi nhận từ các năm trước.
17
12.1.6. KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP HOÃN LẠI
Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại
Tài khoản sử dụng: TK 8212: Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại
18
12.1.6. KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP HOÃN LẠI (Tiếp)
Bên Nợ Bên Có
• Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp
hoãn lại phát sinh trong năm từ việc ghi
nhận thuế thu nhập doanh nghiệp
hoãn lại phải trả;
• Số hoàn nhập tài sản thuế thu nhập
doanh nghiệp hoãn lại đã ghi nhận từ các
năm trước;
• Kết chuyển chênh lệch giữa bên Có TK
8212 > bên Nợ TK 8212 phát sinh trong kỳ
vào TK 911.
• Ghi giảm chi phí Thu nhập doanh nghiệp
hoãn lại;
• Ghi giảm chi phí thuế thu nhập doanh
nghiệp hoãn lại.
Kết chuyển chênh lệch giữa phát sinh bên Có TK 8212< bên Nợ TK 8212 vào TK 911.
Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại
Tài khoản sử dụng: TK 243: Tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại
TK 347: Thuế thu nhập hoãn lại phải trả
19
12.1.6. KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP HOÃN LẠI (Tiếp)
Bên Nợ Bên Có
Giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại tăng. Giá trị tài sản Thuế thu nhập hoãn lại giảm/
Dư Nợ: Giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại còn lãi cuối kỳ.
Bên Nợ Bên Có
Thuế thu nhập hoãn lãi phải trả giảm (được
hoàn nhập) trong kỳ.
Thuế thu nhập hoãn lại phải trả được ghi
nhận trong kỳ.
Dư Có: Thuế thu nhập hoãn lãi phải trả còn lại cuối kỳ.
Thuế thu nhập hoãn lại phải trả
20
Tài khoản sử dụng: TK 347 “ Thuế thu nhập hoãn lại phải trả”
• Tính trên các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế thu nhập doanh nghiệp trong năm hiện hành;
• Cơ sở tính thuế thu nhập của một tài sản hay nợ phải trả.
12.1.6. KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP HOÃN LẠI (Tiếp)
TK 347 TK 8212
Chênh lệch giữa số thuế thu nhập hoãn lại phải trả 
phát sinh lớn hơn số được hoàn nhập trong năm
Chênh lệch giữa số thuế thu nhập hoãn lại phải trả 
phát sinh nhỏ hơn số được hoàn nhập trong năm
Thuế thu nhập hoãn lại phải trả
21
Tài khoản sử dụng: Tài khoản 243
Là số thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ được hoàn lại trong tương lai tính trên các khoản: Chênh lệch
tạm thời được khấu trừ, Giá trị được khấu trừ chuyển sang các năm sau của các khoản lỗ tính thuế
chưa sử dụng, Giá trị được khấu trừ chuyển sang các năm sau của các khoản ưu đãi thuế chưa
sử dụng.
12.1.6. KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP HOÃN LẠI (Tiếp)
TK 243 TK 8212
Chênh lệch giữa số tài sản thuế thu nhập hoãn lại
phát sinh nhỏ hơn số được hoàn nhập trong năm
Chênh lệch giữa số tài sản thuế thu nhập hoãn lại
phát sinh lớn hơn số được hoàn nhập trong năm
12.1.7. KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH
22
Tài khoản kế toán
TK 421 “Lợi nhuận chưa phân phối”
TK 821 “Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp”
12.1.7. KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH
23
Trình tự ghi sổ một số nghiệp vụ kế toán chủ yếu
TK 811
TK 911
Xác định kết quả kinh doanh
TK 8211, 8212
TK 421 TK 421
TK 511
TK 515
TK 632, 641, 642
TK 635
TK 711
TK 8212
Kết chuyển doanh thu bán hàng
và cung cấp dịch vụ
Kết chuyển chi phí hoạt động
sản xuất kinh doanh
Kết chuyển doanh thu
hoạt động tài chính
Kết chuyển chi phí tài chính
Kết chuyển các chi phí khác Kết chuyển thu nhập khác
Kết chuyển không giảm chi phí 
thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại
Kết chuyển chi phí thuế thu nhập
doanh nghiệp hiện hành, hoãn lại
Kết chuyển lãi hoạt động
kinh doanh trong kỳ
Kết chuyển lãi hoạt động
kinh doanh trong kỳ
12.2. KẾ TOÁN PHÂN PHỐI KẾT QUẢ KINH DOANH
24
12.2.1. Quy định về phân
phối lợi nhuận
12.2.2. Phân phối lợi nhuận
sau thuế
12.2.1. QUY ĐỊNH VỀ PHÂN PHỐI LỢI NHUẬN
25
• Lợi nhuận thực hiện của công ty được dùng để bù đắp lỗ năm trước theo quy định của
Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp;
• Phần lợi nhuận còn lại được phân phối như sau
 Chia lãi cho các thành viên góp vốn liên kết theo quy định của hợp đồng (nếu có);
 Bù đắp khoản lỗ của các năm trước đã hết thời hạn được trừ vào lợi nhuận trước thuế;
 Sau khi trừ các khoản trên, lợi nhuận còn lại được phân phối theo thứ tự sau
 Trích quỹ đặc thù theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ (nếu có);
 Trích tối đã 30% vào quỹ đầu tư phát triển của doanh nghiệp;
 Trích quỹ khen thưởng, phúc lợi cho người lao động;
 Trích quỹ thưởng cho người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên;
 Nộp về ngân sách Nhà nước.
12.2.2. PHÂN PHỐI LỢI NHUẬN SAU THUẾ
26
Tài khoản kế toán:
• TK 421 “Lợi nhuận chưa phân phối”
• TK 4211: Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước
• TK 4212: Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm nay
Một số nghiệp vụ kế toán:
(1) Định kỳ, phản ánh số lợi nhuận sau thuế tạm phân chia cho các đối tượng.
(2) Cuối năm, so sánh số lợi nhuận sau thuế phải chia cho các lĩnh vực với số đã tạm chia rồi hạch toán.
(3) Sang đầu năm, tiến hành kết chuyển số lợi nhuận chưa phân phối năm nay thành lợi nhuận
chưa phân phối năm trước.
12.2.2. PHÂN PHỐI LỢI NHUẬN SAU THUẾ
27
Phương pháp kế toán Kết chuyển lãi
TK 911 TK 421
Kết chuyển lỗ
TK 338
Thông báo trả cổ tức
TK 411
Chủ sở hữu bổ sung vốn
từ lợi nhuận
TK 414, 418, 353
Trích lập các quỹ
TỔNG KẾT NỘI DUNG BÀI HỌC
28
Cách xác định kết quả kinh doanh và phân phối lợi nhuận doanh nghiệp từ:
• Hoạt động sản xuất kinh doanh;
• Hoạt động đầu tư tài chính;
• Hoạt động khác.
✔