Bài giảng Giao dịch thương mại quốc tế - Chương 2: Hợp đồng mua bán quốc tế - Nguyễn Cương

ng thức thanh toán mà theo đó các ngân hàng sẽ tiếp nhận các chứng từ theo đúng chỉ thị để tiến hành việc thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán hoặc giao các chứng từ theo các điều kiện khác đặt ra . 
4.2. Phân loại 
a. Nhờ thu trơn – Clean Collection 
b. Nhờ thu kèm chứng từ - Documentary Collection 
 Bộ chứng từ nhờ thu : Hối phiếu + Ch ứng từ th ương mại 
 Phương thức : D/P (documents against payment ) hoặc D/A (documents against acceptance), DOT 
NHỜ THU TRƠN 
Bên bán 
Bên mua 
NH Bên bán / 
NH Nhờ thu 
NH Bên mua / 
NH Thu hộ 
1. Giao hàng 
2. Lập và chuyển CT 
3. Chuyển 
HP+ CTNT 
5. Xuất trình HP đòi tiền 
6. Chuyển tiền hàng 
4. Chuyển HP + 
CTNT 
NHỜ THU KÈM CHỨNG TỪ 
5. Chứng từ 
Giao hàng 
3. Chuyển BCT 
Nhờ thu 
Bên bán 
Bên mua 
NH Bên bán / 
NH Nhờ thu 
NH Bên mua / 
NH Thu hộ 
1. Giao hàng 
4.D/P,D/ADOT 
2.Lập BCT 
Nhờ thu 
6.Báo có 
5) Tín dụng chứng từ ( Letter of Credit – L/C ) 
a. Định nghĩa : Là sự thỏa thuận mà ngân hàng theo yêu cầu của bên mua cam kết sẽ trả tiền cho bên bán hoặc cho bất cứ người nào theo lệnh của bên bán khi bên bán xuất trình các chứng từ và thực hiện đầy đủ các yêu cầu được quy định trong thư tín dụng . 
b. Phân loại 
 Huỷ ngang / không hủy ngang 
 Xác nhận / không xác nhận 
 Trả ngay / trả chậm 
 Dự phòng 
 Giáp lưng 
c. Nội dung cần quy định trong điều khoản TT 
 Loại thư tín dụng 
 Người hưởng lợi / người yêu cầu mở L/C 
 Trị giá L/C, đồng tiền thanh toán . 
 Ngân hàng phát hành , NH thông báo 
 Phương thức thanh toán 
 Thời hạn của L/C 
 Bộ chứng từ xuất trình thanh toán 
d. Trình tự thanh toán 
 Người mua yêu cầu ngân hàng mở L/C 
 Người bán chấp nhận L/C mở cho mình hưởng lợi 
	 Quy trình thanh toán bằng L/C 
Bên bán 
Bên mua 
NH Bên bán 
( ngân hàng thông báo ) 
NH Bên mua 
( ngân hàng phát hành ) 
1. Giao hàng 
2. Lập và 
xuất trình BCT thanh toán 
5. Chứng từ giao hàng 
4. Tiến hành thủ tục thanh toán 
3.Chuyển bộ CT 
Thanh toán 
Ví dụ 
Việc thanh toán được thực hiện bằng thư tín dụng không hủy ngang trả tiền ngay , bằng đồng đô la Mỹ với trị giá thư tín dụng bằng 100% tổng trị giá HĐ cho bên bán hưởng lợi . Thư tín dụng được mở tại Ngân hàng có uy tín của Hàn quốc , thông báo qua Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam. Thư tín dụng được mở ít nhất 45 ngày trước khi giao hàng. 
Thư tín dụng được thanh tóan ngay khi người hưởng lợi xuất trình bộ chứng từ giao hàng sau : 
 Hối phiếu ký phát đòi tiền ngân hàng phát hành 
 Bộ gốc đầy đủ (3/3) vận đơn đường biển hoàn hảo , ghi rõ “ hàng đã bốc ”, theo lệnh ngân hàng phát hành , thông báo cho người mua . 
 03 bản gốc hóa đơn thương mại đã ký 
 03 bản gốc Chứng nhận chất lượng và số lượng do một cơ quan giám định có uy tín tại nước XK xác nhận . 
 03 bản Chứng nhận xuất xứ do VCCI phát hành 
 Giấy chứng nhận bảo hiểm , có thể chuyển nhượng , ký hậu để trống , điều kiện bảo hiểm A, bảo hiểm 110% tổng trị giá hóa đơn bằng đồng đô la Mỹ . 
 Thông báo giao hàng trong đó chỉ rõ số Hợp đồng , Thư tín dụng , hàng hóa , số lượng , chất lượng , tên tàu , tên người chuyên chở , cảng bốc hàng, cảng dỡ hàng, ETA, ETD,... 
 Chứng nhận của bên hưởng lợi rằng một bộ chứng từ không chuyển nhượng được đã gửi cho bên mua bằng DHL trong vòng 03 ngày kể từ ngày vận đơn , kèm theo hóa đơn biên nhận DHL. 
8. ĐIỀU KHOẢN BẢO HÀNH 
Khái niệm : Bảo hành là sự bảo đảm của người bán về chất lượng hàng hóa trong một thời gian nhất định . Thời hạn này được gọi là thời hạn bảo hành . 
8.1. Phạm vi bảo hành 
8.2. Thời hạn bảo hành 
 Căn cứ xác định : tính chất hàng hóa , quan hệ của các bên trong thương vụ 
 Quy định thời gian bảo hành 
8.3. Trách nhiệm và nghĩa vụ các bên 
 Trách nhiệm bên bán : khắc phục những khuyết tật của hàng hóa do lỗi của mình hay trong quá trình sản xuất : Sửa chữa , Thay thế , Thanh toán cho người mua các chi phí liên quan tới việc khắc phục 
 Nghĩa vụ bên mua : vận hành , sử dụng hàng hóa đúng hướng dẫn và khi phát hiện có khuyết tật của hàng hóa phải giữ nguyên trạng và nhanh chóng mời đại diện các bên có liên quan đến xác nhận và yêu cầu bảo hành . 
 Một số trường hợp không được bảo hành : các bộ phận dễ hao mòn ; hao mòn tự nhiên của hàng hóa ; do lỗi của bên mua . 
Ví dụ 
Điều 8: Bảo hành sản phẩm 
	8.1 Bên bán cam kết bảo hành sản phẩm trong vòng 20.000 km đầu tiên hoặc 12 tháng kể từ ngày giao hàng ( tuỳ theo điều kiện nào đến trước). Bên bán chỉ bảo hành những lỗi do Nhà sản xuất Hyundai Motor gây nên. 
	8.2 Bên bán cam kết cung cấp cho Bên mua phụ tùng bảo hành, bảo dưỡng và thay thế, thậm chí với thời gian 3 năm kể từ khi Hyundai Motor ngừng sản xuất những loại xe trên. 
9. ĐIỀU KHOẢN KHIẾU NẠI 
9.1. Khái niệm 
Khiếu nại là việc một bên trong giao dịch yêu cầu bên kia phải giải quyết những tổn thất hoặc thiệt hại mà bên kia gây ra hoặc đã vi phạm cam kết quy định trong hợp đồng . 
9.2. Đối tượng khiếu nại : Nhà XK, Nhà NK, Người chuyên chở , Công ty BH 
9.2.Thời hạn khiếu nại 
 Tính chất hàng hóa 
 Quan hệ , thoả thuận của các bên trong hợp đồng. 
 Luật định 
Luật TM 2005 Đ318 
1. Ba tháng, kể từ ngày giao hàng đối với khiếu nại về số lượng hàng hoá; 
2. Sáu tháng, kể từ ngày giao hàng đối với khiếu nại về chất l­ượng hàng hoá; trong trường hợp hàng hoá có bảo hành thì thời hạn khiếu nại là ba tháng, kể từ ngày hết thời hạn bảo hành; 
3. Chín tháng, kể từ ngày bên vi phạm phải hoàn thành nghĩa vụ theo hợp đồng hoặc trong trư­ờng hợp có bảo hành thì kể từ ngày hết thời hạn bảo hành đối với khiếu nại về các vi phạm khác. 
9.3. Quyền hạn và nghĩa vụ của các bên 
a. Bên bị khiếu nại 
 Xem xét đơn khiếu nại trong thời gian quy định và khẩn trương phúc đáp lại bên khiếu nại 
 Xác nhận lại vấn đề khiếu nại 
 Phối hợp với bên khiếu nại để giải quyết 
b. Bên khiếu nại 
 Giữ nguyên trạng hàng hóa , bảo quản hàng hóa cẩn thận 
 Thu thập các chứng từ cần thiết làm căn cứ khiếu nại 
 Khẩn trương thông báo cho các bên liên quan 
 Lập và gửi hồ sơ khiếu nại trong thời gian khiếu nại 
 Hợp tác với bên bị khiếu nại để giải quyết KN 
9.4 Hồ sơ khiếu nại 
Thư khiếu nại 
Biên bản giảm định và các chứng từ có liên quan. 
Biên bản cơ quan bảo hiểm 
Yêu cầu của bên khiếu nại về việc giải quyết khiếu nại (tuỳ thuộc vào mức độ thực tế vi phạm) 
Giao hàng bổ sung thiếu hụt 
Hoàn tiền 
Sửa chữa, thay thế với chi phí bên bán 
Giảm giá . 
Bồi thường những lợi ích mà đáng lẽ bên khiếu nại được hưởng nếu không có sự vi phạm 
Hồ sơ lô hàng : hợp đồng , B/L, chứng nhận số lượng , chất lượng , COR, ROROC, COS,.. 
Điều 9: Khiếu nại hàng hoá 
9.1 Trường hợp khi nhận hàng phát hiện lỗi do Bên bán, cách xử lý cụ thể như sau: 
Nếu thiếu chi tiết, bộ phận so với Hợp đồng: Bên mua thống kê chi tiết thiếu ứng với số khung và số máy của Bộ khung gầm cụ thể và ký xác nhận. 
Nếu hư hỏng, gây vỡ: Mời Vinacontrol lập Biên bản tình trạng và xác định nguyên nhân. 
9.2 Trong vòng 7 ngày, Bên mua phải gửi cho Bên bán các Biên bản nói trên. Bên bán có trách nhiệm đền bù tổn thất và gửi cho Bên mua những chi tiết thiếu hoặc hư hỏng do lỗi của mình chậm nhất là 15 ngày kể từ khi nhận được thông báo của Bên mua và có biện pháp khắc phục ngay những thiếu sót trong những lô hàng tiếp theo. 
10. ĐIỀU KHOẢN BẤT KHẢ KHÁNG/ MIỄN TRÁCH 
10.1.Khái niệm 
Bất khả kháng (BKK) là những hiện tượng, sự kiện có tính chất khách quan, không thể lường trước được nằm ngoài tầm kiểm sóat của con nguời, không thể khắc phục được, xảy ra sau khi ký kết Hợp đồng và cản trở việc thực hiện các nghĩa vụ của Hợp đồng. 
10.2. Quyền và nghĩa vụ các bên 
a. Quyền 
 Bên gặp BKK: Miễn thi hành nghĩa vụ trong khoảng thời gian xảy ra BKK cộng thêm thời gian cần thiết để khắc phục hậu quả . 
 Trường hợp BKK kéo dài quá thời gian quy định thì một bên ( bên bị ảnh hưởng tới quyền lợi ) có quyền xin hủy HĐ mà không phải bồi thường . 
b. Nghĩa vụ 
 Bên gặp BKK: Thông báo BKK bằng văn bản . 
 Xác nhận lại trong thời gian quy định và kèm theo giấy chứng nhận BKK của cơ quan chức năng . 
Luật TM 2005 - Đ296: 
1. Trong trường hợp bất khả kháng các bên có thể thỏa thuận kéo dài thời hạn thực hiện nghĩa vụ Hợp đồng ; nếu các bên không có thỏa thuận hay không thỏa thuận được thì thời hạn thực hiện nghĩa vụ Hợp đồng được tính thêm một thời gian bằng thời gian xảy ra trường hợp BKK cộng thêm thời gian hợp lý để khắc phục hậu quả nhưng không được kéo dài qua các thời hạn sau đây : 
5 tháng đối với hàng hóa , dịch vụ mà thời hạn giao hàng , cung ứng dịch vụ được thỏa thuận không quá 12 tháng kể từ khi giao kết Hợp đồng . 
8 tháng đối với hàng hóa , dịch vụ mà thời hạn giao hàng , cung ứng dịch vụ được thỏa thuận trên 12 tháng kể từ khi giao kết Hợp đồng . 
2. Trường hợp kéo dài quá các thời hạn quy định tại khỏan 1, các bên có quyền từ chối thực hiện hợp đồng và không bên nào có quyền yêu cầu bên kia bồi thường . 
10.3. Cách quy định trong Hợp đồng 
 Quy định khái niệm và các tiêu chí để khẳng định một sự kiện là BKK. 
 Liệt kê đầy đủ các sự kiện được coi là BKK, thủ tục tiến hành khi xảy ra BKK và nhiệm vụ của các bên . 
 Dẫn chiếu văn bản của ICC ấn phẩm số 421 
 Quy định kết hợp 
V í dụ 
 Cách 1: Bất khả kháng 
Hai bên không chịu trách nhiệm về việc không thực hiện nghĩa vụ Hợp đồng trong trường hợp Bất khả kháng . Ngay khi xuất hiện Bất khả kháng là các sự kiện nằm ngoài tầm kiểm soát của các bên , sự việc không lường trước và không nhìn thấy được bao gồm nhưng không hạn chế:Chiến tranh , nội chiến , bạo loạn , đình công , thiên tai, bão lũ , động đất , sóng thần , nổ cháy , nhà xưởng hỏng hóc , sự can thiệp của Chính phủ ,.. bên bị ảnh hưởng sẽ gửi thông báo bằng Fax cho bên kia . Bằng chứng Bất khả kháng sẽ được Cơ quan có thẩm quyền phát hành và được gửi cho bên kia trong vòng 7 ngày . Quá thời gian trên , Bất khả kháng không được xem xét . 
 Cách 2: Trường hợp BKK sẽ áp dụng theo văn bản 421 của ICC. Văn bản được coi là phần đính kèm theo Hợp đồng . 
11.ĐIỀU KHOẢN TRỌNG TÀI 
11.1. Khái niệm trọng tài thương mại quốc tế 
 Trọng tài là tự nhiên nhân hoặc pháp nhân được các bên thỏa thuận sẽ đảm nhận việc giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng . 
 Trọng tài thương mại : Là trọng tài giải quyết các tranh chấp về thương mại 
 Trọng tài thương mại quốc tế : Là trọng tài có thẩm quyền giải quyết tranh chất phát sinh trong kinh doanh quốc tế . Hoạt động của TTTMQT dựa trên những cơ sở pháp lý nhất định 
11.2. Đặc điểm 
 Thẩm quyền giải quyết của trọng tài dựa trên sự thỏa thuận của các bên . 
Giá trị pháp lý của thỏa thuận trọng tài 
Biểu hiện ý chí của các bên đồng ý giao tranh chấp cho trọng tài giải quyết 
Là cơ sở pháp lý quy định thẩm quyền của của Trọng tài 
 Cơ sở tạo cho trọng tài có những quyền hạn nhất định trong việc giải quyết tranh chấp giữa các bên theo quy định tại luật điều chỉnh hoạt động trọng tài theo quy tắc tố tụng trọng tài . 
Là cơ sở pháp lý duy nhất tạo nên quyền tài phán của Trọng tài 
Cơ sở pháp lý để Toà án khước từ thẩm quyền xét xử của mình . 
Phán quyết của trọng tài có giá trị chung thẩm đối với các bên . 
 Trọng tài TMQT là một chế định bị giới hạn . 
	 Thoả thuận trọng tài sẽ vô hiệu nếu trong thoả thuận trọng tài có quy định những vẫn đề nằm ngoài thẩm quyền giải quyết của trọng tài theo luật trọng tài của nước đó . 
 Pháp luật về trọng tài ngày càng phát triển và hoàn thiện 
Ưu điểm : 
Hiệu lực của quyết định trọng tài 
Tính bí mật 
Tính liên tục 
Tính linh hoạt 
Tiết kiệm thời gian 
Duy trì được quan hệ đối tắc 
Trọng tài cho phép các bên sử dụng kinh nghiệm của các chuyên gia. 
Tính chung thẩm và hiệu lực của quyết định trọng tài với việc giải quyết tranh chấp trong kinh doanh quốc tế . 
11.3. Phân loại 
 Trọng tài quy chế 
 Trọng tài vụ việc 
11.4. Quy trình xét xử bằng trọng tài 
 Tự hòa giải , giải quyết bằng thương lượng . 
 Thỏa hiệp trọng tài 
 Thành lập Hội đồng trọng tài 
 Hòa giải 
 Lựa chọn nguồn Luật xét xử 
 Các bên đưa ra bằng chứng và biện luận 
 Tiến hành xét xử 
 Phán quyết của Trọng tài 
 Các bên chấp hành phán quyết 
11.5. Điều khoản trọng tài 
a. Điều khoản trọng tài 
 Là sự thỏa thuận thống nhất giữa các bên về việc giao tranh chấp phát sinh cho trọng tài cụ thể giải quyết 
 Hình thức : Văn bản , hình thức tương đương văn bản 
b. Cách quy định điều khỏan trọng tài . 
Điều khoản trọng tài mẫu 
- UNCITRAL soạn thảo điều khoản trọng tài mẫu dùng cho trọng tài ad hoc ( Uncitral Model Arbitration Clause): All disputes controversy or claim arising out of or relating to this contract, or the breach, termination or invaliadity thereof shall be settled by arbitration in accordance with the Uncitral Arbitration Rules as at present inforce . 
- ICC: All dispute arising out of or relating to this contract shall be determined by arbitration in accordance with the International rules of the American Arbitration Association. 
VIAC: All disputes arising out of or in relating to this contract shall be finally settled by the VietNam International Arbitration Centre at the Viet Nam Chamber of Commerce and Industry in accordance with its Arbitration Rules” 
Ví dụ 
Cách 1 : Mọi tranh chấp xảy ra phát sinh có liên quan tới Hợp đồng này ưu tiên giải quyết bằng hòa giải , thương lượng . Nếu không đạt được thì sẽ đưa ra xét xử tại trọng tài . Trọng tài được lựa chọn là Trung tâm trọng tài quốc tế Việt nam bên cạnh Phòng Thương mại và công nghiệp Việt nam . Mỗi bên chọn ra một trọng tài , hai trọng tài này sẽ cử ra một người thứ ba làm chủ tịch HĐTT. Luật xét xử là luật Việt nam . Phán quyết của trọng tài có giá trị ràng buộc hai bên . Chi phí trọng tài sẽ do bên thua kiện chịu . 
Cách 2 : Mọi tranh chấp xảy ra phát sinh có liên quan tới Hợp đồng này ưu tiên giải quyết bằng hòa giả , thương lượng . Nếu không đạt được thì sẽ đưa ra xét xử tại Trung tâm trọng tài quốc tế Việt nam bên cạnh Phòng Thương mại và công nghiệp Việt nam theo những thủ tục , quy chế trọng tài này . Phán quyết của trọng tài có giá trị ràng buộc hai bên . Chi phí trọng tài sẽ do bên thua kiện chịu . 
12. Điều khoản bảo hiểm 
Ví dụ : 
	 Bảo hiểm : Do người bán mua , bảo hiểm điều kiện “ mọi rủi ro ” cho 110% trị giá hoá đơn thương mại . Gi ấy chứng nhận bảo hiểm ký hậu để trống , có thể xuất trình khiếu nại thanh toán tại Công ty bảo hiểm Việt Nam, chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh. 
13. CÁC ĐIỀU KHOẢN KHÁC 
 Điều khoản vận tải 
 - Quy định tiêu chuẩn tàu chở hàng : tuổi tàu , khả năng đi biển , giấy đăng kiểm , quốc tịch và treo cờ . 
 - Quy định về mức bốc dỡ , thời gian bốc dỡ , mốc tính thời điểm bắt đầu thời gian bốc dỡ , thưởng phạt bốc dỡ . 
Điều khoản phạt 
Phạt chậm giao hàng 
Phạt giao hàng không phù hợp số lượng , chất lượng 
Phạt chậm thanh toán 
Phạt huỷ hợp đồng  
Ví dụ : 
Trường hợp giao hàng chậm thì bên bán phải trả tiền cho bên mua tiền bồi thường thiệt hại là 0,25% trên trị giá số hàng giao chậm 
Trường hợp giao hàng không đủ số lượng theo quy định trong hợp đồng thì lô hàng sẽ được xuất trả lại cho người bán  
 Luật điều chỉnh/Luật áp dụng 
 Hiệu lực HĐ 
 Các điều khoản chung