Xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp cho thanh niên: Thực trạng và các điều kiện

30 tuổi. Nếu bỏ qua sự cách biệt 30-34 của báo cáo này 
thì độ tuổi thanh niên tham gia vào giai đoạn khởi sự kinh doanh chiếm tỉ lệ cao (54%). Vì vậy, để gia tăng tỉ lệ 
khởi nghiệp thành công, đối tượng thanh niên cần được quan tâm và tạo lập hệ sinh thái khởi nghiệp từ sớm (Quốc 
hội, 2005). 
Bảng 1. Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam 
Các tác nhân Năm 2016 Năm 2017 
Số lượng tổ chức hỗ trợ, thúc đẩy kinh doanh (Accelerators) 6 6 
Số lượng quỹ/nhà đầu tư giai đoạn sơ khởi (Pre-seed, Seed investors) 22 22 
Số lượng quỹ/nhà đầu tư giai đoạn Series A, Series B 25 27 
Số lượng nhà đầu tư khác 14 14 
Số lượng quỹ/Vườn ươm của Chính phủ 4 4 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số 493 (Kì 1 - 1/2021), tr 49-53 ISSN: 2354-0753 
51 
Số lượng khu làm việc chung 13 14 
Số lượng sự kiện khởi nghiệp sáng tạo lớn 13 13 
Số lượng đầu mối truyền thông khởi nghiệp sáng tạo 9 9 
(Nguồn: Topica Founder Institute) 
Trong báo cáo “Thực trạng khởi nghiệp sáng tạo và chính sách hỗ trợ tại Việt Nam” của tác giả Phan Hoàng Lan 
(2018) vào tháng 6/2018 đã thống kê về hoạt động khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam như sau: 
Bảng 2. Hoạt động khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam 
Số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo ~3.000 
Số lượng vườn ươm và tổ chức thúc đẩy kinh doanh 40 
Số lượng khu làm việc chung 40 
Sự kiện quy mô vừa và lớn được tổ chức > 50 
Chương trình truyền hình, trang tin chuyên về khởi nghiệp > 30 
(Nguồn: Báo cáo “Thực trạng khởi nghiệp sáng tạo và chính sách hỗ trợ tại Việt Nam”) 
Bảng 1 và bảng 2 cho thấy, hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam đã được nhiều địa phương quan tâm đầu tư, 
nhưng còn ở giai đoạn hình thành và kiến tạo. Các số liệu liên quan đến hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam được 
đề cập trong nhiều tài liệu khác nhau, điểm chung là các tác nhân trong hệ sinh thái khởi nghiệp còn rất khiêm tốn. 
2.2. Các điều kiện xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp cho thanh niên 
2.2.1. Giáo dục kinh doanh từ bậc học phổ thông và trọng tâm ở bậc sau phổ thông để tạo nền tảng cho thanh niên 
khởi nghiệp 
Ở độ tuổi từ 18, thanh niên sẽ bắt đầu với các bậc học cao hơn như trung cấp (2 năm), cao đẳng (3 năm), đại học 
(4 đến 6 năm tùy theo ngành học). Vậy nên, các trường học đóng vai trò rất quan trọng đối với ý định khởi nghiệp 
của thanh niên, cũng như tại đây chính là nền tảng để thanh niên được giáo dục kinh doanh (Quốc hội, 2005). 
Tại diễn đàn “Vai trò của đại học trong hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo và thúc đẩy hình thành hệ sinh thái khởi 
nghiệp sáng tạo trong các trường đại học” do Chương trình Đối tác đổi mới sáng tạo Việt Nam - Phần Lan Giai đoạn 
II (IPP2) phối hợp với Đại sứ quán Phần Lan tổ chức 21/9/2018, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Chu Ngọc 
Anh nhấn mạnh trường đại học là thành tố quan trọng trong hệ sinh thái khởi nghiệp và hệ thống đổi mới sáng tạo quốc 
gia. Các trường đại học mạnh phải là các chủ thể nghiên cứu mạnh, là nguồn sản xuất tri thức và công nghệ cho xã hội, 
cung cấp ý tưởng sáng tạo dồi dào cho các dựán khởi nghiệp, đóng góp cho sự gia tăng tài sản trí tuệ và năng lực trí tuệ 
của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, cũng tại diễn đàn này, nhiều đại biểu nhận định các trường đại học của Việt Nam mới 
chỉ chú trọng vào hoạt động đào tạo mà chưa có điều kiện tập trung cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, hỗ 
trợ khởi nghiệp và kết nối với doanh nghiệp. Đến nay, các trường đại học Việt Nam chỉ đóng vai trò nhỏ trong sự phát 
triển này. Một số trường đại học đã thành lập các trung tâm chuyển giao công nghệ, các trung tâm ươm tạo, các doanh 
nghiệp khoa học và công nghệ, không gian làm việc,... nhưng những cơ quan này có xu hướng quan tâm đến việc tư 
vấn quản lí, cung cấp các chương trình đào tạo chuyên gia và hỗ trợ tư vấn, họ chưa thể hiện được vai trò hỗ trợ chuyển 
giao công nghệ hoặc thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu (Đại sứ quán Phần Lan, 2018). 
2.2.2. Điều kiện về chủ trương, chính sách và quy định của Chính phủ 
Nhận thức được vai trò quan trọng của trường đại học trong hệ sinh thái khởi nghiệp, Chính phủ Việt Nam đã có 
nhiều chính sách trong việc thúc đẩy vai trò của họ. Quyết định 844 của Thủ tướng Chính phủ (gọi tắt là Đề án 844), 
được ban hành vào ngày 18/5/2016 đã thể hiện sự cần thiết phải có một hệ sinh thái quốc gia đầy đủ chức năng cho 
khởi động sáng tạo vào năm 2025. Các Bộ, Sở, ban ngành liên quan đang hợp tác chặt chẽ để triển khai không chỉ 
các quy định cần thiết mà còn là các cơ chế tài chính để Đề án này thành công. 
Ngày 30/10/2017, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1665/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Hỗ trợ học sinh, 
sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025”. Đề án 1665 nhằm thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp của học sinh, sinh viên và 
trang bị kiến thức, kĩ năng về khởi nghiệp tại các nhà trường; tạo môi trường thuận lợi để hỗ trợ học sinh, sinh viên 
hình thành và hiện thực hóa các ý tưởng, dự án khởi nghiệp, góp phần tạo việc làm cho học sinh, sinh viên sau khi 
tốt nghiệp. Theo đó, đến năm 2020, có 100% các đại học, học viện, trường đại học, trường cao đẳng và trường trung 
cấp có kế hoạch triển khai công tác hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp. Theo kì vọng của Chính phủ, cùng với 
Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025”, Đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên 
khởi nghiệp đến năm 2025” được ban hành thực sự sẽ tạo nên một hệ sinh thái khởi nghiệp toàn diện tại Việt Nam 
bởi những tác động mạnh mẽ đến đội ngũ học sinh, sinh viên và các trường đại học trong toàn quốc và đây chính là 
đội ngũ có tính sáng tạo cao nhất (Thủ tướng Chính phủ, 2017). 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số 493 (Kì 1 - 1/2021), tr 49-53 ISSN: 2354-0753 
52 
Chính phủ cần sớm quyết liệt và gấp rút đưa ra các chính sách và chương trình hỗ trợ khởi nghiệp phù hợp để 
thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp. Chính phủ cần tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp khởi nghiệp đổi 
mới sáng tạo. Các vấn đề khó khăn hiện tại của doanh nghiệp khởi nghiệp có khá nhiều, trong đó là chính sách đầu 
tư, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến thoái vốn, cho vay, vốn đầu tư mạo hiểm, Chính sách về vốn đầu tư mạo 
hiểm đã được Bộ Khoa học và Công nghệ đưa vào Luật Công nghệ cao năm 2008 và mới đây là Luật Chuyển giao 
công nghệ sửa đổi, nghị định hướng dẫn Luật. Nhờ đó, đã tạo ra hành lang pháp lí đầu tiên cho lĩnh vực này. Tuy 
nhiên, để tập trung tháo gỡ các nút thắt về cơ chế tài chính hiện tại, cần có sự vào cuộc của một số bộ ngành liên 
quan như Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, 
Bên cạnh đó, cần triển khai toàn diện Đề án 844 nhằm thúc đẩy môi trường khởi nghiệp sáng tạo, tạo điều kiện 
thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo hoạt động và phát triển; trong đó có các nội dung chi phù hợp 
với khởi nghiệp sáng tạo như chi cho đại diện các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tiêu biểu tham gia các vườn 
ươm/khu làm việc chung nổi tiếng trên thế giới; cho các hoạt động của đại diện khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam 
tại một số hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo; cho phép việc tài trợ trực tiếp cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo 
đối với các nội dung quan trọng như tìm hiểu thị trường, thuê chuyên gia, trả công lao động và thương mại hóa công 
nghệ, sản phẩm và dịch vụ mới. 
2.2.3. Xây dựng mạng lưới các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp cho thanh niên từ tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương 
đến quận, huyện 
Trung tâm Hỗ trợ Thanh niên khởi nghiệp (Supporting Center for Youth’s Startup) trực thuộc Trung ương Hội 
Liên hiệp Thanh niên Việt Nam nhằm thực hiện Nghị quyết số 49/NQ-CP ngày 07/6/2016 của Chính phủ; Quyết 
định số 844/QĐ-TTg ngày 18/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi 
nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025”; Chương trình “Thanh niên Khởi nghiệp giai đoạn 2016-2021” 
của Ban Bí thư Trung ương Đoàn. Bên cạnh đó, các trung tâm khởi nghiệp cũng đã được thành lập tại các thành phố 
lớn, các trường đại học tại khắp các tỉnh, thành. Nhưng, hoạt động của các trung tâm này còn rời rạc, chưa hình thành 
một mạng lưới, phát triển vì mục tiêu chung để cùng liên kết hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp bền vững. Vì vậy, việc 
xây dựng xây dựng mạng lưới các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp cho thanh niên từ tỉnh, thành phố trực thuộc trung 
ương đến quận, huyện và các trường đại học là hết sức cần thiết trong việc xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp cho 
thanh niên (Thủ tướng Chính phủ, 2016). 
2.2.4. Đa dạng nguồn vốn hỗ trợ khởi nghiệp cho thanh niên 
Để xây dựng hệ sinh thái cho thanh niên, cần thiết có sự đa dạng nguồn vốn huy động tại Việt Nam và dễ tiếp 
cận với đối tượng thanh niên. Trong đó, 3 tác nhân dưới đây đóng điều kiện tiên quyết phải có những cởi mở dành 
cho đối tượng thanh niên khởi nghiệp, cụ thể: 
- Chính phủ: Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa ban hành ngày 12/6/2017, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 
1/1/2018 cùng nhiều Nghị định hướng dẫn đã quy định đối với những doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi 
nghiệp được những điều kiện ưu tiên, ưu đãi về vốn như thế nào. Bên cạnh đó, Luật khoa học công nghệ cũng xác 
định về quỹ đầu tư hỗ trợ cho lĩnh vực khoa học công nghê, trong đó có nhiều nội dung gắn với doanh nghiệp start 
up. Với nền tảng pháp lí của 2 văn bản luật này, hàng loạt Nghị định cũng đã ra đời, tạo bước ngoặt trong việc giải 
bài toán về vốn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp (Quốc hội, 2017). Nghị định số 116/2018/NĐ-CP sửa đổi, bổ 
sung một số điều của Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày 9/6/2015 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ 
phát triển nông nghiệp, nông thôn với nhiều điểm mới, sẽ tạo đà phát triển cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng 
tạo có thể tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Theo đó, lãi suất áp dụng được đưa vào thuộc 1 trong 5 nhóm ưu 
đãi lãi suất được Chính phủ quy định, mức lãi suất cao nhất cũng chỉ là 6,5%. Ngoài ra, Chính phủ còn có cần quy 
định chi tiết một số điều của Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp vừa và nhỏ quy định trong những điều kiện, hoàn cảnh hay 
thời điểm cụ thể sẽ có những hỗ trợ về lãi suất và Chính phủ sẽ cấp bù lãi suất đó cho 1 số đối tượng. Đây là một 
chính sách rất tạo điều kiện cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam (Chính phủ, 2018). 
- Ngân hàng: Cần có nhiều gói tín dụng của các ngân hàng thương mại dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, 
doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, chẳng hạn như gói tín dụng 4.000 tỉ của BIDV dành cho một số đối tượng cần 
ưu tiên, ưu đãi thuộc lĩnh vực công nghệ cao. Trên thực tế, vấn đề tiếp cận tín dụng của các doanh nghiệp khởi nghiệp 
sáng tạo cũng cần được khơi thông. Quá trình tiếp cận giữa ngân hàng thương mại với các doanh nghiệp khởi nghiệp 
cũng cần tích cực hơn, đặc biệt các cần điều kiện dễ tiếp cận đối với đối tượng thanh niên lập doanh nghiệp khởi 
nghiệp. Ngân hàng đã thực sự trở thành nền tảng tài chính vững chắc để nâng đỡ các ý tưởng khởi nghiệp của các 
doanh nghiệp khởi nghiệp. 
VJE Tạp chí Giáo dục, Số 493 (Kì 1 - 1/2021), tr 49-53 ISSN: 2354-0753 
53 
- Quỹ hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp và các nhà đầu tư thiên thần: Những quỹ hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp ra 
đời sẽ giải quyết cho các bạn trẻ một bài toán khó - nguồn vốn. Ngoài ra, những người sáng lập quỹ bao gồm các 
nhà đầu tư bình thường và có thể có các nhà đầu tư thiên thần sẽ tạo nên các quỹ hỗ trợ khởi nghiệp và những nhà 
đầu tư uy tín vốn là những người có nhiều kinh nghiệm trong kinh doanh sẽ hỗ trợ các thanh niên định hướng khởi 
nghiệp, cách thức tổ chức, xây dựng doanh nghiệp để hoạt động kinh doanh sớm đi vào quỹ đạo. Nhờ có sự xuất 
hiện của các quỹ hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp này mà những đối tượng thanh niên sẽ có nhiều cơ hội hơn để biến 
những ước mơ, ý tưởng làm giàu của mình trở thành hiện thực. 
3. Kết luận 
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, khởi nghiệp đang là một xu hướng nhưng cũng là một con 
đường rất khốc liệt và nhiều rủi ro nhưng nếu không dấn thân, mạnh dạn, dám đối mặt với thách thức thì không thể 
khởi nghiệp thành công, nhất là đối với thanh niên. Chắc chắn rằng một khi tinh thần khởi nghiệp, văn hóa đổi mới 
sáng tạo nở rộ trong mọi tầng lớp dân cư, đặc biệt là trong thế hệ thanh niên Việt Nam thì đất nước sẽ thực sự phát 
triển nền kinh tế, phát triển xã hội, tiến lên nhờ động lực mạnh mẽ từ hoạt động khởi nghiệp của thanh niên. Để làm 
được điều này, xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp cho thanh niên là hết sức cần thiết. 
Tài liệu tham khảo 
Boesenkopf, F. A. (2017). Entrepreneurial ecosystem: how to improve your local ecosystem with political initiatives. 
Handbook of Cyber-Development, Cyber-Democracy, and Cyber-Defense; Springer: Cham, Switzerland, 1-24. 
Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (2017). Bản tin cập nhật thị trường lao động Việt Nam năm 2017. Nguồn 
truy cập:  
Chính phủ (2018). Nghị định số 116/2018/NĐ-CP ngày 07/09/2018 về sửa đổi, bổ sung một số điều của nghị định 
số 55/2015/NĐ-CP ngày 09/06/2015 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, 
nông thôn. 
Đại sứ quán Phần Lan (2018). Báo cáo diễn đàn vai trò của đại học trong hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo và thúc 
đẩy hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo trong các trường đại học. Nguồn: 
https://www.most.gov.vn/vn/tin-tuc/14910/truong-dai-hoc-la-thanh-to-quan-trong-trong-he-sinh-thai-khoi-
nghiep-sang-tao.aspx. 
GEM (2017). Global Report 2016/2017. 
GEM (2018). Global Report 2017/2018. https://www.gemconsortium.org/report/gem-2017-2018-global-
report#:~:text=The%202017%2F18%20Global%20Entrepreneurship,86%25%20of%20the%20world's%20GDP. 
Morrison, J. Q. (2013). Performance evaluation and accountability for school psychologists: Challenges and 
opportunities. Psychology in the Schools, 50(3), 314-324. 
Phan Hoàng Lan (2018). Báo cáo “Thực trạng khởi nghiệp sáng tạo và chính sách hỗ trợ tại Việt Nam. Tài liệu 
diễn đàn “Phát triển doanh nghiệp Việt Nam 2018. 
doanh-nghiep-Viet-Nam-2018-.html?fbclid=IwAR1TZrN1I3jlK-
LuvSAx4tfiPfPHjUil8kvMwVZHj0uKzG_r_UPvxeSggpM. 
Quốc hội (2005). Luật Thanh niên số 53/2005/QH11 ngày 29/11/2005. 
Quốc hội (2017). Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa số 04/2017/QH14 ngày 12/06/2017. 
Topica Founder Institute (2016). Báo cáo thường niên về tình hình khởi nghiệp tại Việt Nam năm 2016. Nguồn truy 
cập: https://vebimo.wordpress.com/2017/04/04/topica-founder-institute-investment-in-startup-business-2016. 
Topica Founder Institute (2017). Báo cáo thường niên về tình hình khởi nghiệp tại Việt Nam năm 2017. Nguồn truy 
cập: https://vebimo.wordpress.com/2018/02/21/topica-vietnam-startup-investment-2017. 
Thủ tướng Chính phủ (2016). Quyết định số 844/QĐ-TTg ngày 18/05/2016 về việc phê duyệt Đề án hỗ trợ hệ sinh 
thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025. 
Thủ tướng Chính phủ (2017). Quyết định số 1665/QĐ-TTg ngày 30/10/2017 về việc phê duyệt đề án Hỗ trợ học 
sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025. 
Văn phòng Đề án 844 (2018). Báo cáo đề án 844. Nguồn truy cập: