Tài liệu thực hành Bảo mật hệ thống thông tin - Bài thực hành số 2: Cơ bản về quản lý người dùng

Bài thực hành số 2
CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ NGƯỜI DÙNG
Tóm tắt nội dung:
Tablespace
Schema
User
Resource (tài nguyên)
Profile
Quản Lý User
Lý thuyết
Tablespace
Một CSDL Oracle được chia thành những đơn vị lưu trữ luận lý được gọi là các tablespace, nhằm mục đích gom nhóm các cấu trúc luận lý có liên quan với nhau.
Mỗi CSDL có 1 hoặc nhiều các tablespace. Mỗi tablespace chứa 1 hoặc nhiều các datafile. Datafile là các cấu trúc vật lý tương thích với hệ điều hành bên dưới, dùng để lưu trữ dữ liệu của các cấu trúc luận lý trong tablespace chứa nó. Kích thước tổng cộng của các datafile chính là dung tích lưu trữ tổng cộng của tablespace đó.
Một CSDL có 2 tablespace SYSTEM và USERS.
Tablespace SYSTEM chứa 2 datafile là DATA1.ORA và DATA2.ORA
Một tablespace chứa 2 datafile.
Bên trong các datafile là các đối tượng, như là table và index.
Các đối tượng trong tablespace có thể nằm trên vài datafile.
Có 2 loại tablespace:
System tablespace: 
Mọi CSDL Oracle đều có 2 system tablespace là SYSTEM và SYSAUX, được tạo ra một cách tự động.
Chứa thông tin về các data dictionary views, các định nghĩa của stored procedures, packages, và các database triggers dưới dạng PL/SQL program units, SYSTEM rollback segment,
Không nên chứa dữ liệu người dùng trong tablespace này mặc dù có thể.
Non-system tablespace:
Dùng để chứa các loại dữ liệu còn lại, đặc biệt là các dữ liệu của người dùng.
Một cách phân loại khác của tablespace:
Temporary tablespace: được sử dụng để dành riêng cho các thao tác sắp xếp dữ liệu. 
Permanent tablespace: Các tablespaces không phải là temporary tablespaces được gọi là các permanent tablespaces. Các permanent tablespace được sử dụng để lưu trữ dữ liệu trong database.
Schema
Schema là một tập hợp các đối tượng cơ sở dữ liệu (vd: table, view, index,).
Mỗi schema được sở hữu bởi một user và có cùng tên với user. 
Không có mối quan hệ nào giữa schema và tablespace. Các đối tượng thuộc 1 schema có thể nằm trên các tablespace khác nhau và 1 tablespace có thể chứa các đối tượng thuộc nhiều schema khác nhau.
Thực hành
Tạo mới User
Tạo 1 user mới với câu lệnh sau:
CREATE USER salapati IDENTIFIED BY sammyy1;
User created.
Khi tạo mới 1 user, ta có thể quy định về default tablespace, temporary tablespace, quota trên các tablespace, thời hạn hiệu lực của password, ngay trong câu lệnh tạo user hoặc sẽ chỉ định cụ thể sau này.
Hiển thị tablespace của user vừa mới tạo:
SELECT default_tablespace, temporary_tablespace
FROM dba_users
WHERE username='SALAPATI';
DEFAULT_TABLESPACE TEMPORARY_TABLESPACE
------------------- -------------------------
USERS 	 TEMPTBS_01
Tuy trong câu lệnh tạo user ta không chỉ định default tablespace và temporary tablespace, Oracle đã tự gán các giá trị mặc định cho user này.
Log out ra khỏi user hiện tại và log in bằng user vừa mới tạo, sẽ nhận được thông báo:
ERROR:
Ora-01045: user SALAPATI lacks CREATE SESSION privilege; logon denied
Lý do: user vừa mới tạo chưa được cấp quyền CREATE SESSION, là quyền cho phép 1 user kết nối đến database. Để user vừa mới tạo có thể login được, ta phải cấp quyền CREATE SESSION.
Đăng nhập lại user ban đầu và cấp quyền cho user salapati như sau:
GRANT CREATE SESSION TO salapati;
Grant succeeded.
Khi user mới được tạo ra, nếu ta không cấp các quyền tạo các loại object (table, index,) thì user đó không thể tạo được các object. Tùy thuộc vào nhu cầu của từng user, ta chỉ nên cấp những quyền cần thiết chứ không nên cấp dư.
Một điều kiện bắt buộc khác để user có thể tạo được các object là ta phải cấp quota cho user trên các tablespace tương ứng. Một user có thể được cấp quota sử dụng trên 1 hoặc nhiều tablespace. Quota có thể limited hoặc unlimited.
Ví dụ sau cho thấy khi user salapati tạo mới 1 bảng sẽ hiển thị thông báo lỗi:
CONNECT salapati/sammyy1
Connected.
CREATE TABLE xyz (name VARCHAR2(30));
create table xyz (name varchar2(30))
*
ERROR at line 1:
ORA-01950: no privileges on tablespace 'USERS'
Để khắc phục lỗi trên, log in lại vào user sinh viên của mình và thực hiện các câu lệnh sau:
ALTER USER salapati
QUOTA 100M ON users;
User altered.
GRANT CREATE TABLE TO salapati;
Grant succeeded.
Nếu muốn user có thể sử dụng tối đa 1 tablespace nào đó thì dùng cú pháp sau:
ALTER USER salapati
QUOTA UNLIMITED ON users;
Vì một user có thể được cấp quota trên nhiều tablespace khác nhau, nên khi tạo các đối tượng, user có thể chỉ định cụ thể tablespace mà mình muốn tạo đối tượng trên đó. Nếu không chỉ định thì hệ thống sẽ tự động tạo trên default tablespace của user đó.
CREATE TABLE abc (name varchar2(30)) TABLESPACE users;
Nếu muốn user có thể tạo object trên bất kỳ tablespace nào thì dùng cú pháp sau:
GRANT UNLIMITED TABLESPACE TO salapati;
Grant succeeded.
Có thể xem thông tin về quota được cấp cho các user thông qua view DBA_TS_QUOTAS 
SELECT 	tablespace_name, username, bytes 
FROM 	DBA_TS_QUOTAS;
Có thể gán tablespace lúc tạo mới user như sau: 
CREATE USER salapati_new IDENTIFIED BY sammyy1
TEMPORARY TABLESPACE TEMPTBS01
DEFAULT TABLESPACE USERS
QUOTA 500M ON USERS;
User created.
Thay đổi các đặc tính của user
Thay đổi password:
ALTER USER salapati IDENTIFIED BY susana;
Hoặc:
ALTER USER salapati IDENTIFIED BY susana REPLACE sammyy1;
Password expiration:
Ta có thể làm cho 1 password hết hạn bằng 2 cách:
ALTER USER salapati IDENTIFIED BY susana PASSWORD EXPIRE;
User altered.
Hoặc
ALTER USER salapati PASSWORD EXPIRE;
User altered.
Ta cũng có thể bắt buộc password expire ngay khi tạo mới một user:
CREATE USER paris IDENTIFIED BY p124 PASSWORD EXPIRE;
Sau khi làm expire password các user trên, hãy log in vào các user đó (salapati, paris) và tự rút ra nhận xét.
Trạng thái account:
Ta có thể thay đổi trạng thái tài khoản (lock/unlock) của một user để cho phép/không cho phép user đó truy xuất vào CSDL.
ALTER USER salapati ACCOUNT LOCK;
ALTER USER paris ACCOUNT UNLOCK;
Xem trạng thái tài khoản (Account Status) của tất cả các user:
SELECT username, account_status
FROM dba_users;
Xóa User
DROP USER salapati;
User Dropped.
Lưu ý: lệnh drop user không chỉ xóa user mà còn xóa tất cả object thuộc về user đó. Khi user đã có object thì phải dùng thêm tùy chọn CASCADE:
DROP USER salapati CASCADE;
User Dropped.
User Profile
Lý thuyết
Profile
Một profile là một tập hợp có tên của các giới hạn tài nguyên, được gán cho một hay nhiều user trong CSDL Oracle.
Profile cung cấp một cách quản lý dễ dàng việc giới hạn tài nguyên. Nó giúp giới hạn việc sử dụng quá mức các tài nguyên của toàn hệ thống. Profile cũng là cách để quản lý các chính sách về password.
Trong một CSDL có thể tạo nhiều profile. Một profile mặc định sẽ được dùng để gán cho những user không được gán profile một cách tường minh.
Lưu ý rằng các giá trị mặc định đều được thiết lập là “unlimited”.
Các loại tài nguyên
Một profile có thể mô tả các loại giới hạn tài nguyên sau:
Số lượng các session đồng thời mà user có thể thực hiện.
Thời gian xử lý CPU cho một session của user đó hoặc cho một cuộc gọi (call) tới Oracle bởi 1 câu lệnh SQL.
Số lần đọc luận lý I/O cho một session của user đó hoặc cho một cuộc gọi (call) tới Oracle bởi 1 câu lệnh SQL.
Lượng thời gian nhàn rỗi cho session của user.
Lượng thời gian connect cho một session.
Các quy định về password (số lần cố gắng login thất bại, thời gian hiệu lực của 1 password,)
Thực hành
Tạo mới Profile
Trước hết, để hệ thống có thể thi hành việc ràng buộc các giới hạn tài nguyên, ta cần enable tham số hệ thống RESOURCE_LIMIT bằng câu lệnh sau:
ALTER SYSTEM SET RESOURCE_LIMIT = TRUE;
Tham số RESOURCE_LIMIT có giá trị mặc định ban đầu là FALSE.
Tạo mới 1 profile bằng câu lệnh sau:
CREATE PROFILE app_user LIMIT 
FAILED_LOGIN_ATTEMPTS	3
SESSIONS_PER_USER	UNLIMITED 
CPU_PER_SESSION	UNLIMITED 
CPU_PER_CALL	3000 
CONNECT_TIME	45 
IDLE_TIME	60
LOGICAL_READS_PER_SESSION	DEFAULT 
LOGICAL_READS_PER_CALL	1000;
Lưu ý, để tạo PROFILE, cần có quyền CREATE PROFILE.
Gán profile
Có thể gán profile khi vừa tạo user:
CREATE USER salapati IDENTIFIED BY sammyy1
TEMPORARY TABLESPACE TEMPTBS01
DEFAULT TABLESPACE USERS
GRANT QUOTA 500M ON USERS
PROFILE app_user;
User created.
Khi tạo mới user, nếu không gán tường minh thì user sẽ được gán profile mặc định như sau:
CREATE USER venice IDENTIFIED BY sammyy1;
User created.
SELECT profile FROM dba_users
WHERE username = 'VENICE';
PROFILE
-----------
DEFAULT
Để xem thông tin về profile mặc định:
SELECT DISTINCT resource_name, limit
FROM dba_profiles
WHERE profile='DEFAULT';
Gán profile cho 1 user:
ALTER USER salapati
PROFILE test;
Thay đổi profile
ALTER PROFILE test LIMIT
SESSIONS_PER_USER 4
FAILED_LOGIN_ATTEMPTS 4;
Xóa profile
DROP PROFILE test CASCADE;
Bài Tập 
Tạo một profile “Password” thỏa mãn:
Thời hạn sử dụng là 60 ngày.
Gia hạn 10 ngày.
Số ngày mà sau đó password mới được sử dụng lại là 1 ngày.
Số lần thay đổi password trước khi được sử lại password cũ là 5 lần.
Số lần nhập sai password là 3.
Kiểm tra profile vừa tạo:
Tạo mới user John với password p123.
Gán profile “Password” vừa tạo cho user này.
Thực hiện những câu lệnh cần thiết để kiểm tra tác dụng của yêu cầu 1d. Cho biết kết quả.
Hiện tượng gì xảy ra khi nhập password sai 4 lần? Làm sao để khắc phục hậu quả vừa xảy ra?