Tài liệu luyện thi THPT Quốc gia môn Vật lý - Chương 6, Chủ đề 3: Quang phổ và các loại tia - Vũ Đình Hoàng

ời thuộc về vùng tử ngoại. 
+ Nguồn phát tia tử ngoại là các đèn hơi thủy ngân phát ra tia tử ngoại. 
c. Tính chất, tác dụng: 
+ Có bản chất là sóng điện từ. 
+ Tác dụng rất mạnh lên kính ảnh. 
+ Làm phát quang một số chất. 
+ Tác dụng làm ion hóa chất khí 
+ Gây ra một số phản ứng quang hóa, quang hợp. 
+ Gây hiệu ứng quang điện. 
  Phone: 01689.996.187 vuhoangbg@gmail.com 
3 CHỦ ĐỀ 3. QUANG PHỔ VÀ CÁC LOẠI TIA 
+ Tác dụng sinh học: hủy hoại tế bào, giết chết vi khuẩn,  
+ Bị thủy tinh, nước hấp thụ rất mạnh. Thạch anh gần như trong suốt đối với các tia tử 
ngoại 
d. Ứng dụng: Chụp ảnh; phát hiện các vết nứt, xước trên bề mặt sản phẩm; khử trùng; chữa 
bệnh còi xương 
5.3. Tia Rơnghen ( Tia X) : 
a. Định nghĩa: Tia X là những bức xạ điện từ có bước sóng từ 1210 m− đến 810 m− (tia X cứng, 
tia X mềm). 
b. Cách tạo ra tia Rơnghen: Khi chùm tia catốt đập vào tấm kim loại có nguyên tử lượng 
phát ra. 
c. Tính chất, tác dụng: + Khả năng đâm xuyên rất mạnh. 
 + Tác dụng mạnh lên kính ảnh. 
 + Làm ion hóa không khí. 
 + Làm phát quang nhiều chất. 
 + Gây ra hiện tượng quang điện cho hầu hết các kim loại. 
 + Tác dụng sinh lí: hủy diệt tế bào, diệt tế bào, diệt vi khuẩn,. 
d.Ứng dụng: Dò khuyết tật bên trong các sản phẩm, chụp điện, chiếu điện, chữa bệnh ung thư 
nông, đo liều lượng tia X  
II.VÍ DỤ MINH HỌA 
VD1:ĐH 2014 Trong chân không, bước sóng ánh sáng lục bằng 
 A. 546 mm B. 546 mµ C. 546 pm D. 546 nm 
HD: 
Ánh sáng lục nằm trong vùng ánh sáng nhìn thấy nên ta => đáp án D 
VD2:ĐH 2012 Gọi nđ, nt và nv lần lượt là chiết suất của một môi trường trong suốt đối với 
các ánh sáng đơn sắc đỏ, tím và vàng. Sắp xếp nào sau đây là đúng? 
A. nđnđ> nt C. nđ >nt> nv D. nt >nđ> nv 
HD: Trong quang phổ của ánh sáng trắng chiết suất của môi trường trong suốt giảm dần từ 
đỏ đến tím nđ đáp án A 
VD3. Một chùm bức xạ điện từ có tần số 24.1014 Hz. Trong không khí (chiết suất lấy bằng 1), 
chùm bức xạ này có bước sóng bằng bao nhiêu và thuộc vùng nào trong thang sóng điện từ? 
Cho vận tốc ánh sáng trong chân không c = 3.108 m/s. 
 A. λ = 0,48 µm; vùng ánh sáng nhìn thấy. B. λ = 48 pm; vùng tia X. 
 C. λ = 1,25 µm; vùng hồng ngoại. D. λ = 125 nm; vùng tử ngoại. 
HD: λ = f
c
 = 125.10-9 m. => Đáp án D. 
VD4: Một chùm bức xạ điện từ có bước sóng 0,75 µm trong môi trường nước (chiết suất n = 
4
3
). Chùm bức xạ này có tần số bằng bao nhiêu và thuộc vùng nào trong thang sóng điện từ? 
Cho vận tốc ánh sáng trong chân không là c = 3.108 m/s. 
 A. f = 6.1014 Hz; vùng ánh sáng nhìn thấy. B. f = 3.1018 Hz; vùng tia X. 
 C. f = 3.1014 Hz; vùng hồng ngoại. D. f = 6.1015Hz; vùng tử ngoại. 
  Phone: 01689.996.187 vuhoangbg@gmail.com 
4 CHỦ ĐỀ 3. QUANG PHỔ VÀ CÁC LOẠI TIA 
HD: f = 
nn
c
λ
 = 3.1014 Hz; λ = f
c
 = 10-6 m.=> Đáp án C. 
VD5. Một đèn phát ra bức xạ có tần số f = 1014 Hz. Bức xạ này thuộc vùng nào của thang 
sóng điện từ? 
HD. Ta có: λ = cf = 3.10
-7
 m. Bức xạ này thuộc vùng tử ngoại của thang sóng điện từ. 
VD6. Một bức xạ truyền trong không khí với chu kỳ 8,25.10-16 s. Cho vận tốc ánh sáng trong 
chân không là 3.108 m/s. Xác định bước sóng của chùm bức xạ này và chu biết chùm bức xạ 
này thuộc vùng nào trong thang sóng điện từ? 
 A. 24,75.10-6 m; thuộc vùng hồng ngoại. B. 24,75.10-8 m; thuộc vùng tử ngoại. 
 C. 36,36.10-10 m; thuộc vùng tia X. D. 2,75.10-24 m; thuộc vùng tia gamma. 
HD: λ = cT = 24,75.10-8 m. Đáp án B. 
III. ĐỀ TRẮC NGHIỆM TỔNG HỢP 
Câu 1: Bức xạ có bước sóng trong khoảng từ 10-9m đến 3,8.10-7m là 
A. tia X. B. tia tử ngoại. C. tia hồng ngoại. D. ánh sáng nhìn thấy. 
Câu 2: Tia nào sau đây khó quan sát hiện tượng giao thoa nhất ? 
A. Tia hồng ngoại. B. Tia tử ngoại. C. Tia X. D. Ánh sáng nhìn thấy. 
Câu 3: Cơ thể người ở nhiệt độ 370C phát ra bức xạ nào trong các loại bức xạ sau ? 
A. Tia hồng ngoại. B. Tia tử ngoại. C. Tia X. D. bức xạ nhìn thấy. 
Câu 4: Quang phổ vạch của chất khí loãng có số lượng vạch và vị trí các vạch 
A. phụ thuộc vào nhiệt độ. B. phụ thuộc vào áp suất. 
C. phụ thuộc vào cách kích thích. D. chỉ phụ thuộc vào bản chất của chất khí. 
Câu 5: Quang phổ liên tục của một vật 
A. chỉ phụ thuộc vào bản chất của vật. B. chỉ phụ thuộc vào nhiệt độ của vật. 
C. phụ thuộc cả bản chất và nhiệt độ. D. không phụ thuộc bản chất và nhiệt độ. 
Câu 6: Khi một vật hấp thụ ánh sáng phát ra từ một nguồn, thì nhiệt độ của vật 
A. thấp hơn nhiệt độ của nguồn. B. bằng nhiệt độ của nguồn. 
C. cao hơn nhiệt độ của nguồn. D. có thể có giá trị bất kì. 
Câu 7: Quang phổ gồm một dải màu từ đỏ đến tím là 
A. quang phổ vạch phát xạ. B. quang phổ vạch hấp thụ. 
C. quang phổ liên tục. D. cả ba loại quang phổ trên. 
Câu 8: Quang phổ của các vật phát ra ánh sáng sau, quang phổ nào là quang phổ liên tục ? 
A. Đèn hơi thủy ngân. B. Đèn dây tóc nóng sáng. 
C. Đèn Natri. D. Đèn Hiđrô. 
Câu 9: Bức xạ có bước sóng λ = 0,3µm 
A. thuộc vùng ánh sáng nhìn thấy. B. là tia hồng ngoại. 
C. là tia tử ngoại. D. là tia X. 
Câu 10: Bức xạ có bước sóng λ = 0,6µ m 
A. thuộc vùng ánh sáng nhìn thấy. B. là tia hồng ngoại. 
C. là tia tử ngoại. D. là tia X. 
Câu 11: Bức xạ có bước sóng λ = 1,0µ m 
A. thuộc vùng ánh sáng nhìn thấy. B. là tia hồng ngoại. 
C. là tia tử ngoại. D. là tia X. 
  Phone: 01689.996.187 vuhoangbg@gmail.com 
5 CHỦ ĐỀ 3. QUANG PHỔ VÀ CÁC LOẠI TIA 
Câu 12: Tác dụng nổi bật nhất của tia hồng ngoại là 
A. tác dụng nhiệt. B. làm iôn hóa không khí. 
C. làm phát quang một số chất. D. tác dụng sinh học. 
Câu 13: Nguồn sáng nào không phát ra tia tử ngoại 
A. Mặt Trời. B. Hồ quang điện. C. Đèn thủy ngân. D. Cục than hồng. 
Câu 14: Chọn câu sai. Tia tử ngoại 
A. không tác dụng lên kính ảnh. B. kích thích một số chất phát quang. 
C. làm iôn hóa không khí. D. gây ra những phản ứng quang hóa. 
Câu 15: Tia nào sau đây không do các vật bị nung nóng phát ra ? 
A. Ánh sáng nhìn thấy. B. Tia hồng ngoại. 
C. Tia tử ngoại. D. Tia X. 
Câu 16: Động năng của electrôn trong ống tia X khi đến đối catốt phần lớn 
A. bị hấp thụ bởi kim loại làm catốt. B. biến thành năng lượng tia X. 
C. làm nóng đối catốt. D. bị phản xạ trở lại. 
Câu 17: Tính chất nổi bật của tia X là 
A. tác dụng lên kính ảnh. B. làm phát quang một số chất. 
C. làm iôn hóa không khí. D. khả năng đâm xuyên. 
Câu 18: Quang phổ do ánh sáng Mặt Trời phát ra là 
A. quang phổ vạch phát xạ. B. quang phổ liên tục. 
C. quang phổ vạch hấp thụ. D. quang phổ đám. 
Câu 19: Quang phổ do ánh sáng Mặt Trời phát ra thu được trên Trái Đất là 
A. quang phổ vạch phát xạ. B. quang phổ liên tục. 
C. quang phổ vạch hấp thụ. D. quang phổ đám. 
Câu 20: Có thể nhận biết tia X bằng 
A. chụp ảnh. B. tế bào quang điện. 
C. màn huỳnh quang. D. các câu trên đều đúng. 
Câu 21: Quang phổ gồm một dải màu biến thiên liên tục từ đỏ đến tím là 
A. quang phổ liên tục. B. quang phổ vạch hấp thụ. 
C. quang phổ đám. D. quang phổ vạch phát xạ. 
Câu 22: Điều nào sau đây là không đúng khi nói về quang phổ liên lục ? 
A. Quang phổ liên tục không phụ thuộc vào thành phần cấu tạo của nguồn sáng. 
B. Quang phổ liên tục phụ thuộc vào nhiệt độ của nguồn sáng. 
C. Quang phổ liên tục là những vạch màu riêng biệt trên một nền tối. 
D. Quang phổ liên tục do các vật rắn, nóng hoặc khí có tỉ khối lớn khi bị nung nóng phát 
ra. 
Câu 23: Vạch quang phổ thực chất là 
A. những vạch sáng, tối trên các quang phổ. 
B. bức xạ đơn sắc, tách ra từ những chùm sáng phức tạp. 
C. ảnh thật của khe máy quang phổ tạo bởi những chùm sáng đơn sắc. 
D. thành phần cấu tạo của máy quang phổ. 
Câu 24: Quang phổ liên lục phát ra bởi hai vật khác nhau thì 
A. hoàn toàn khác nhau ở mọi nhiệt độ. 
B. hoàn toàn giống nhau ở mọi nhiệt độ. 
C. giống nhau, nếu mỗi vật có một nhiệt độ phù hợp. 
D. giống nhau, nếu chúng có cùng nhiệt độ. 
Câu 25: Quang phổ vạch hấp thụ là 
A. quang phổ gồm các vạch màu riêng biệt trên một nền tối. 
  Phone: 01689.996.187 vuhoangbg@gmail.com 
6 CHỦ ĐỀ 3. QUANG PHỔ VÀ CÁC LOẠI TIA 
B. quang phổ gồm những vạch màu biến đổi liên tục. 
C. quang phổ gồm những vạch tối trên nền quang phổ liên tục. 
D. quang phổ gồm những vạch tối trên nền sáng. 
Câu 26: Quang phổ nào sau đây là quang phổ vạch phát xạ 
A. ánh sáng từ chiếc nhẫn nung đỏ. 
B. ánh sáng của Mặt Trời thu được trên Trái Đất. 
C. ánh sáng từ bút thử điện. 
D. ánh sáng từ dây tóc bóng đèn nóng sáng. 
Câu 27: Chọn câu đúng. Tia hồng ngoại và tia tử ngoại 
A. đều là sóng điện từ nhưng có tần số khác nhau. 
B. không có các hiện tượng phản xạ, khúc xạ, giao thoa. 
C. chỉ có tia hồng ngoại làm đen kính ảnh. 
D. chỉ có tia hồng ngoại có tác dụng nhiệt. 
Câu 28: Chọn kết luận đúng. Tia hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia tử ngoại, tia X và tia 
gamma đều là 
A. sóng vô tuyến, có bước sóng khác nhau. 
B. sóng cơ học, có bước sóng khác nhau. 
C. sóng ánh sáng có bước sóng giống nhau. 
D. sóng điện từ có tần số khác nhau. 
Câu 29: Chọn câu trả lời không đúng: 
A. Tia X được phát hiện bới nhà Bác học Rơnghen. 
B. Tia X có năng lượng lớn vì có bước sóng lớn. 
C. Tia X không bị lệch trong điện trường và trong từ trường. 
D. Tia X là sóng điện từ. 
Câu 30: Ở một nhiệt độ nhất định một chất: 
A. có thể hấp thụ một bức xạ đơn sắc nào thì cũng có thể phát ra bức xạ đơn sắc đó. 
B. có thể hấp thụ một bức xạ đơn sắc nào thì không thể phát ra bức xạ đơn sắc đó. 
C. bức xạ đơn sắc, mà nó có thể hấp thụ hay phát ra, phụ thuộc vào nhiệt độ. 
D. bức xạ đơn sắc, mà nó có thể hấp thu hay phát ra, phụ thuộc vào áp suất. 
Câu 31: Bức xạ hồng ngoại là bức xạ 
 A. đơn sắc, có màu hồng. 
 B. đơn sắc, không màu ở đầu đỏ của quang phổ. 
 C. có bước sóng nhỏ hơn 0,4µm. 
 D. có bước sóng từ 0,75µ m đến 10-3m. 
Câu 32: Tia Rơnghen được phát ra trong ống Rơnghen là do 
A. từ trường của dòng eleectron chuyển động từ catốt sang đối catốt bị thay đổi mạnh 
khi electron bị hãm đột ngột bởi đối catốt. 
B. đối catốt bị nung nóng mạnh. 
C. phát xạ electron từ đối catốt. 
D. các electron năng lượng cao xuyên sâu vào các lớp vỏ bên trong của nguyên tử đối 
catốt, tương tác với hạt nhân và các lớp vỏ này. 
Câu 33: Quang phổ hồng ngoại của hơi nước có một vạch màu bước sóng là 2,8 mµ . Tần số 
dao động của sóng này là 
 A. 1,7.1014Hz. B. 1,07.1014Hz. C. 1,7.1015Hz. D. 1,7.1013Hz. 
Câu 34: Tia hồng ngoại được phát ra 
A. chỉ bởi các vật được nung nóng(đến nhiệt độ cao) 
B. chỉ bởi các vật có nhiệt độ trên 00C. 
  Phone: 01689.996.187 vuhoangbg@gmail.com 
7 CHỦ ĐỀ 3. QUANG PHỔ VÀ CÁC LOẠI TIA 
C. bởi các vật có nhiệt độ lớn hơn 0(K). 
D. chỉ bởi mọi vật có nhiệt độ cao hơn môi trường xung quanh. 
Câu 35: Khi tăng dần nhiệt độ của một dây tóc đèn điện, thì quang phổ của ánh sáng do nó 
phát ra thay đổi như thế nào sau đây? 
A. Sáng dần lên, nhưng vẫn đủ bảy màu cầu vồng. 
B. Ban đầu chỉ có màu đỏ, sau lần lượt có thêm màu cam, màu vàng, cuối cùng khi nhiệt 
độ đủ cao, mới có đủ bảy màu, chứ không sáng thêm. 
C. Vừa sáng dần thêm, vừa trải rộng dần, từ màu đỏ, qua các màu cam, vàng,..cuối cùng, 
khi nhiệt độ đủ cao, mới có đủ bảy màu. 
D. Hoàn toàn không thay đổi gì. 
Câu 36: Hiện tượng đảo vạch quang phổ, nhiệt độ t của đám hơi hấp thụ phải đủ lớn để có 
thể phát xạ và so với nhiệt độ t0 của nguồn sáng trắng thì: 
 A. t > t0. B. t < t0. C. t = t0. D. t có giá trị bất kì. 
Câu 37: Điều nào sau đây đúng khi nói về quang phổ liên tục ? 
 A. Dùng để xác định bước sóng ánh sáng. 
 B. Dùng để xác định thành phần cấu tạo của các vật phát sáng. 
 C. Để xác định nhiệt độ của nguồn sáng. 
 D. Quang phổ liên tục phụ thuộc vào thành phần cấu tạo của nguồn sáng. 
Câu 38: Phát biểu nào sau đây là không đúng khi nói về quang phổ vạch phát xạ ? 
 A. Quang phổ vạch phát xạ do các chất khí hay hơi ở áp suất thấp bị kích thích phát 
sáng. 
 B. Là một hệ thống gồm các vạch màu riêng rẽ trên một nền tối. 
 C. Quang phổ vạch phát xạ gồm những vạch màu liên tục nằm trên nền tối. 
 D. Mỗi nguyên tố hoá học ở trạng thái khí hay hơi khi phát sáng dưới áp suất thấp cho 
một quang phổ vạch đặc trưng cho nguyên tố đó. 
Câu 39: Sắp xếp theo thứ tự giảm dần của tần số các sóng điện từ sau: 
 A. Ánh sáng nhìn thấy, tia hồng ngoại, tia tử ngoại. 
 B. Tia hồng ngoại, tia tử ngoại, ánh sáng thấy được. 
 C. Tia tử ngoại, ánh sáng thấy được, tia hồng ngoại. 
 D. Ánh sáng thấy được, tia tử ngoại, tia hồng ngoại. 
Câu 40(07): Hiện tượng đảo sắc của vạch quang phổ (đảo vạch quang phổ) cho phép kết luận 
rằng 
A. trong cùng một điều kiện về nhiệt độ và áp suất, mọi chất đều hấp thụ và bức xạ các 
ánh sáng có cùng bước sóng. 
B. các vạch tối xuất hiện trên nền quang phổ liên tục là do giao thoa ánh sáng. 
C. trong cùng một điều kiện, một chất chỉ hấp thụ hoặc chỉ bức xạ ánh sáng. 
D. ở nhiệt độ xác định, một chất chỉ hấp thụ những bức xạ nào mà nó có khả năng phát 
xạ và ngược lại, nó chỉ phát những bức xạ mà nó có khả năng hấp thụ. 
Câu 41(08): Tia Rơnghen có 
A. cùng bản chất với sóng âm. B. bước sóng lớn hơn bước sóng của tia hồng 
ngoại. 
C. cùng bản chất với sóng vô tuyến. D. điện tích âm. 
Câu 42(08): Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về quang phổ ? 
A. Quang phổ liên tục của nguồn sáng nào thì phụ thuộc thành phần cấu tạo của nguồn 
sáng ấy. 
  Phone: 01689.996.187 vuhoangbg@gmail.com 
8 CHỦ ĐỀ 3. QUANG PHỔ VÀ CÁC LOẠI TIA 
B. Mỗi nguyên tố hóa học ở trạng thái khí hay hơi nóng sáng dưới áp suất thấp cho một 
quang phổ vạch riêng, đặc trưng cho nguyên tố đó. 
C. Để thu được quang phổ hấp thụ thì nhiệt độ của đám khí hay hơi hấp thụ phải cao 
hơn nhiệt độ của nguồn sáng phát ra quang phổ liên tục. 
D. Quang phổ hấp thụ là quang phổ của ánh sáng do một vật rắn phát ra khi vật đó 
được nung nóng. 
Câu 43(09): Phát biểu nào sau đây là đúng ? 
A. Chất khí hay hơi ở áp suất thấp được kích thích bằng nhiệt hay bằng điện cho quang 
phổ liên tục. 
B. Chất khí hay hơi được kích thích bằng nhiệt hay bằng điện luôn cho quang phổ 
vạch. 
C. Quang phổ liên tục của nguyên tố nào thì đặc trưng cho nguyên tố ấy. 
D. Quang phổ vạch của nguyên tố nào thì đặc trưng cho nguyên tố ấy. 
Câu 44(09): Quang phổ liên tục 
A. phụ thuộc vào nhiệt độ của nguồn phát mà không phụ thuộc vào bản chất của nguồn 
phát. 
B. phụ thuộc vào bản chất và nhiệt độ của nguồn phát. 
C. không phụ thuộc vào bản chất và nhiệt độ của nguồn phát. 
D. phụ thuộc vào bản chất của nguồn phát mà không phụ thuộc vào nhiệt độ của nguồn 
phát. 
Câu 45: Phát biểu nào sau đây đúng với tia tử ngoại 
a. Tia tử ngoại là một trong những bức xạ mà mắt thường có thể nhìn thấy 
b. Tia tử ngoại là bức xạ không nhìn thấy có bước sóng nhỏ hơn bước sóng ánh sáng tím 
c. Tia tử ngoại là một trong những bức xạ do các vật có khối lượng riêng lớn phát ra 
d. Cả ba đáp án trên đều đúng 
“Vàng kim có cái giá của nó, kiến thức thì vô giá” 
ĐÁP ÁN ĐỀ TRẮC NGHIỆM 
1B 2C 3A 4D 5B 6A 7C 8B 9C 10A 
11 B 12A 13D 14A 15D 16C 17D 18B 19C 20D 
21 A 22C 23C 24D 25C 26C 27A 28D 29B 30A 
31D 32D 33B 34C 35C 36B 37C 38C 39C 40D 
41C 42B 43D 44A 45B