Rạng đông với công nghệ chiếu sáng led

672 | HỘI NGHỊ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐIỆN LỰC TOÀN QUỐC 2017 
RẠNG ĐÔNG VỚI CÔNG NGHỆ CHIẾU SÁNG LED 
Nguyễn Triệu Sơn – Nguyễn Lê Thăng 
Công ty Rạng Đông 
Tóm tắt: Giới thiệu truyền thống, hoạt động khoa học và đào tạo của Công ty Rạng 
Đông, đặc biệt nhấn mạnh đến việc đổi mới công nghệ và quản lý của công ty trước 
thách thức của công nghệ chiếu sáng LED, chiếu sáng xanh và chiếu sáng thông minh. 
1. TRUYỀN THỐNG ANH HÙNG 
Công ty cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông là doanh nghiệp chế tạo nguồn 
sáng hàng đầu của Việt Nam. Ra đời trong kế hoạch 5 năm phát triển kinh tế lần thứ 
nhất, ngày 24/02/1961, nhà máy Rạng Đông được thành lập và chính thức đi vào sản 
xuất từ năm 1963 với mặt hàng chủ yếu là phích nước, bóng đèn tròn, bóng đèn huỳnh 
quang, bóng đèn ô tô. Qua chặng đường 54 năm phấn đấu liên tục, công ty luôn nắm 
vững chìa khóa cho sự thành công là đổi mới công nghệ và quản lý dưới sự lãnh đạo 
toàn diện và tuyệt đối của Đảng ủy. Bước sang thời kỳ đổi mới, tới năm 1990 nhà máy 
còn thua lỗ, nhưng bằng việc phát huy nội lực, đầu tư chiều sâu, khai thác năng lực toàn 
bộ hệ thống, năm 1993, sản phẩm Rạng Đông lần đầu tiên được lựa chọn trong “Mười 
mặt hàng tiêu dùng Việt Nam được ưa thích nhất TOPTEN”, lúc này doanh số tiêu thụ 
mới đạt 40,86 tỷ đồng, tới năm 2000 doanh số tiêu thụ đạt 203,3 tỷ đồng. Ngày 
15/07/2004 nhà máy chuyển đổi sang mô hình Công ty cổ phần với sở hữu nhà nước 
chiếm 51%, doanh số đã đạt 399,38 tỷ đồng. Năm 2000 Công ty Bóng đèn Phích nước 
Rạng Đông được tặng danh hiệu Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới. Tháng 9/2015, 
Rạng Đông chính thức trở thành công ty cổ phần với 100% vốn tư nhân sở hữu với 
doanh số năm 2014 đạt 2998 tỷ đồng. Rạng Đông được coi là một trong các doanh 
nghiệp cổ phần hóa thành công nhất Việt Nam với vốn sở hữu chủ yếu của những người 
lao động đang trực tiếp sản xuất, trong đó sự lãnh đạo của Đảng ủy công ty, hoạt động 
của Công đoàn bao trùm trong mọi hoạt động sản xuất và kinh doanh của công ty. Năm 
2015, công ty được công nhận là 1 trong 50 doanh nghiệp niêm yết tốt nhất Việt Nam 
do Forbes Việt Nam xếp hạng, 358 trong 500 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam, 139 
trong 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam, 379 trong 1000 doanh nghiệp nộp 
thuế thu nhập Doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam. Hình 1 là một số sản phẩm đèn LED 
của Rạng Đông. 
2. LUÔN ĐỔI MỚI CÔNG NGHỆ 
Là một đơn vị sản xuất nguồn sáng, Rạng Đông đã đầu tư đổi mới công nghệ, 
tham gia tích cực vào Chương trình mục tiêu quốc gia Chiếu sáng tiết kiệm và hiệu quả 
với khẩu hiệu ”Không tiết kiệm ánh sáng, chỉ tiết kiệm năng lượng”. Ngày 25/10/2000 
PHÂN BAN SỬ DỤNG ĐIỆN | 673 
dây chuyền sản xuất đèn huỳnh quang số 2, dây chuyền sản xuất hiện đại nhất Việt Nam 
đã cho ra đời sản phẩm đèn huỳnh quang ống gầy T8 36W thay thế cho đèn huỳnh 
quang ống béo T10 40 W, cũng thời gian này dây chuyền sản xuất đèn compact đã đi 
vào sản xuất. Luôn cải tiến và hoàn thiện công nghệ để các sản phẩm chiếu sáng của 
Rạng Đông đạt tiêu chuẩn ISO 9000:2008 và có tuổi thọ cao. Đã ứng dụng thành công 
các đèn huỳnh quang thế hệ mới với ballast điện tử và chao đèn thế hệ mới vào chương 
trình chiếu sáng học đường, chương trình chiếu sáng doanh nghiệp và chiếu sáng nông 
nghiệp công nghệ cao (chiếu sáng cho thanh long, hoa cúc). 
Hình 1: Một số sản phẩm đèn LED của Rạng Đông 
Từ năm 2010 đến 2014, Rạng Đông đã cung cấp cho thị trường nội địa 134 triệu 
đèn compact CFL, 33,75 triệu bộ đèn T8 và ballast điện tử, 3,28 đèn LED. Theo tính 
toán của công ty, việc thay thế đèn với số đèn CFL 15 W thay cho đèn sợi đốt 75 W và 
bộ đèn T8 39,5 W thay cho đèn T10 52 W, tính đến hệ số sử dụng đồng thời 0,5, 
thời gian sử dụng 6 giờ/ngày thì Rạng Đông đã góp phần làm giảm 9,88 tỉ kWh, tương 
đương 2% tổng điện năng thương phẩm quốc gia mỗi năm. 
Công ty đã ký hợp đồng hợp tác khoa học công nghệ với Viện Khoa học và Công 
nghệ Việt Nam, Trường Đại học Bách khoa Hà nội, Trường Đại học Xây dựng, Trường 
Đại học Nông nghiệp. Công ty đã mở rộng quan hệ quốc tế, đã mời các chuyên gia các 
Trường Đại học Đông Nam Nam Kinh, Phúc Đán Thượng Hải, Hoa Đông Trung 
Quốc, các chuyên gia của hãng Philips, Osram, Ihara (Nhật Bản) đến làm việc và đào 
tạo cán bộ. 
Đón đầu xu hướng mới trong công nghệ chiếu sáng thế giới với sự hoàn thiện và 
phát triển của nguồn sáng bán dẫn điôt phát quang (đèn LED) dựa trên công nghệ điện 
tử có hiệu suất năng lượng cao > 100 lm/W, tuổi thọ cao > 30.000 giờ, hệ số hoàn màu 
cao CRI = 80 90, gấp đôi nguồn sáng dựa trên hiện tượng phóng điện chất khí thông 
dụng, không sử dụng thủy ngân, không phát thải tia UV, khí độc hại, đèn LED cho 
phép dimming từ 0 100% quang thông, điều khiển dễ dàng. Đã đầu tư dây chuyền sản 
xuất LED SMD, dây chuyền tự động cắm linh kiện điện tử (hình 2). 
674 | HỘI NGHỊ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐIỆN LỰC TOÀN QUỐC 2017 
Từ năm 2008 công ty Rạng Đông đã bắt đầu cập nhật các kiến thức cơ sở và công 
nghệ chiếu sáng LED bằng việc mời các chuyên gia trong nước và quốc tế đến thuyết 
trình cho Ban lãnh đạo, các cán bộ kỹ thuật và quản lý sản xuất về đèn LED. 
Hình 2: Dây chuyền lắp ráp SMD chip LED 
Tháng 3/2011 thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Chiếu sáng và áp 
dụng Hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến theo tiêu chuẩn châu Âu (EFQM). Trung 
tâm R&D Rạng Đông đã tập hợp được một đội ngũ đông đảo các nhà khoa học của 
Trường ĐHBK Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam, Trường Đại học Nông 
nghiệp làm cán bộ cơ hữu và cộng tác viên phân thành các bộ môn: 
 Bộ môn Kỹ thuật điện tử 
 Bộ môn Nguồn sáng và Đo lường chất lượng 
 Bộ môn Chiếu sáng thông minh 
 Bộ môn Thiết kế sáng tạo sản phẩm chiếu sáng tiên tiến 
 Bộ môn Hóa vật liệu 
 Bộ môn Chiếu sáng nông nghiệp công nghệ cao 
 Ban quản lý dự án 
 Xưởng Pilot. 
Quy trình hoạt động nghiên cứu triển khai theo đơn đặt hàng của thực tế sản xuất, 
của khách hàng, để tiến hành nghiên cứu, thiết kế kỹ thuật và công nghệ, sản suất thử 
trong xưởng pilot, xây dựng quy trình và chuyển giao công nghệ cho các xưởng sản 
xuất được cho trên hình 3. Hình 4 là hình ảnh trao đổi giữa các cộng tác viên và cán bộ 
công ty. 
PHÂN BAN SỬ DỤNG ĐIỆN | 675 
Hình 3: Quy trình hoạt động của Trung tâm R&D Rạng Đông 
Hình 4: Trao đổi khoa học của cán bộ Trung tâm R&D. 
Đối với lĩnh vực công nghệ cao như LED đòi hỏi phải kiểm soát chất lượng ngay 
từ khâu đầu vào. Để thiết kế sản phẩm cần mô hình hóa các quá trình điện từ, điện tử, 
quang, quá trình nhiệt trên các phần mềm chuyên dụng và lựa chọn phương án tối ưu. 
Sản phẩm được thiết kế và chế tạo trải qua quá trình kiểm tra ngặt nghèo về các đặc tính 
điện, tương hợp điện từ, về quang, phân bố nhiệt, kiểm tra già hóa, điều kiện khắc 
nghiệt về cơ, nhiệt, độ ẩm. 
Trong các linh kiện tạo nên đèn LED công ty nhập các chip LED của các hãng chế 
tạo hàng đầu như Samsung, Everlight, Fairchild, Toshiba, Texas Instruments 
Để giảm giá thành và tạo nên giá trị gia tăng của sản phẩm đèn LED, công ty đã 
chế tạo một số chi tiết made in Việt Nam như các driver công suất tới 150 W, các cảm 
biến hồng ngoại, cảm biến RF, tủ nguồn và điều khiển chiếu sáng, công tắc có điều 
khiển bằng RF. 
Công ty cũng đổi mới triệt để công tác tổ chức quản lý, được sự hỗ trợ của 
Trường Đại học Ngoại thương, công ty đã triển khai quy trình quản lý, phân cấp và có 
sự tham gia của mọi người lao động vào các khâu sản xuất, quy trình 5S. 
676 | HỘI NGHỊ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐIỆN LỰC TOÀN QUỐC 2017 
3. RẠNG ĐÔNG VỚI CHIẾU SÁNG XANH, CHIẾU SÁNG THÔNG MINH 
Chiếu sáng xanh là chiếu sáng thỏa mãn các yêu cầu thị giác trong các môi trường 
hoạt động cụ thể nhưng triệt để tiết kiệm năng lượng bằng cách sử dụng đèn LED có 
hiệu suất năng lượng lm/W cao, có CRI cao, sử dụng ánh sáng tự nhiên, có chiến lược 
điều khiển tiết giảm năng lượng. Trong khoảng 5 năm gần đây, Công ty cổ phần Bóng 
đèn và Phích nước Rạng Đông đã nhận thức được xu thế phát triển của công nghệ chiếu 
sáng bằng đèn LED. Công ty đã triển khai chương trình chiếu sáng học đường, chiếu 
sáng nông nghiệp công nghệ cao, chiếu sáng đánh bắt hải sản. Để làm cơ sở cho việc 
chế tạo các sản phẩm LED made in Vietnam, Công ty mạnh dạn đầu tư xây dựng Trung 
tâm R&D nhằm nghiên cứu, phát triển sản phẩm, xây dựng quy trình công nghệ chế tạo 
sản phẩm, từng bước nội địa hóa nhiều linh kiện và sản phẩm LED. Nhận thức được vai 
trò quan trọng của Kỹ thuật điều khiển và Tự động hóa trong việc nâng cao giá trị gia 
tăng của các sản phẩm chiếu sáng, trong thời gian vừa qua Công ty đã nghiên cứu, thiết 
kế, chế tạo và sẵn sàng cung cấp cho thị trường một số sản phẩm chiếu sáng thông minh 
nói chung và các sản phẩm, hệ thống giải pháp nói riêng phục vụ cho chiếu sáng nội 
thất và chiếu sáng công cộng. Một số sản phẩm chiếu sáng nội thất thông minh (hình 5), 
kết hợp trong tòa nhà thông minh của Rạng Đông là: 
 Bộ điều khiển chiếu sáng phòng họp, phòng trưng bày giới thiệu sản phẩm sử 
dụng bộ vi điều khiển, kết hợp điều khiển qua Internet, qua điện thoại di động. 
 Bộ điều khiển đèn hành lang, đèn cầu thang sử dụng cảm biến hồng ngoại, cảm 
biến RF. 
 Công tắc điều khiển từ xa thông minh giúp xây dựng giải pháp điều khiển 
linh hoạt. 
Trong các hệ thống này, Rạng Đông đã chế tạo được nhiều chi tiết phần cứng 
nhằm giảm giá thành. 
Hình 5: Phòng họp thông minh 
Đối với hệ thống chiếu sáng công cộng, Rạng Đông đã phát triển các giải pháp 
chiếu sáng thông minh cả phần cứng và phần mềm gồm có: 
PHÂN BAN SỬ DỤNG ĐIỆN | 677 
Giải pháp điều khiển tập trung và giám sát (Thời gian bật tắt đèn và thời gian 
dimming cài đặt tại tủ, giám sát tại tủ trên công tơ điện tử 3 pha, giám sát từ xa tại 
phòng điều khiển trung tâm trên phần mềm của Rạng Đông). 
TT Tên thiết bị Hình ảnh Tính năng 
1 
Bộ điều 
khiển 
dimming 
tích hợp 
trong đèn 
 Nhận tín hiệu điều khiển dimming từ 
tủ điều khiển trung tâm 
 Mức dimming (%): Cài đặt cứng 
trong đèn theo yêu cầu của khách hàng 
 % Dimming: Thay đổi được (10 ÷ 
100) 
2 
Phần mềm 
phục vụ cho 
công tác 
giám sát 
hoạt động 
vận hành 
của tủ chiếu 
sáng 
 Các thông số giám sát: Công suất, 
điện áp, dòng điện, hệ số công suất 
từng pha 
 Các thông số được lưu theo thời gian 
thực 
3 
Tủ điều 
khiển và 
giám sát đèn 
đường của 
Rạng Đông 
Công suất tối đa: 10kW (khoảng 75 bộ 
đèn LED 120W, 60 bộ đèn LED 
150W) 
Điện áp định mức đầu vào: 380 VAC 
Tần số điện lưới: 50 Hz 
Cấp bảo vệ IP: 54 
Bảo vệ mất pha, thiếu áp, quá áp (%): 
Bảo vệ thấp áp từ 78 đến 98; Bảo vệ 
quá áp từ 102 đến 122 
Bảo vệ ngắn mạch: Có 
Thời gian tắt bật đèn: Cài đặt được 
Thời gian dimming: Cài đặt được 
Mức dimming (%): Điều chỉnh theo 
yêu cầu của khách hàng 
Khoảng cách từ tủ điện đến đèn xa 
nhất: 1000 m 
Hệ thống điều khiển (Tủ điều khiển + 
bộ điều khiển dimming) tương thích 
với tất cả các loại đèn đường LED mà 
có sẵn đầu điều khiển dimming 0 ÷ 10 
V 
Kích thước tủ (Cao x Rộng x Dày): 
1000 x 700 x 400 
678 | HỘI NGHỊ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐIỆN LỰC TOÀN QUỐC 2017 
Sơ đồ kết nối hệ thống điều khiển với tủ: 
Hình 6: Tủ điều khiển chiếu sáng của Rạng Đông 
Hệ thống vận hành đơn giản, chắc chắn, giá thành thấp vì giám sát, điều khiển tập 
trung tại tủ điều khiển chứ không phải từng đèn, hạn chế thiệt hại của điều kiện môi 
trường do quản lý thiết bị tập trung; tự động tiết giảm công suất theo kịch bản ban đầu; 
dễ dàng lắp đặt và sửa chữa; có thể tận dụng hệ thống cũ: Giữ nguyên cột đèn, hệ thống 
dây điện cũ, không phải đào đường thi công, chỉ thay thế đèn và tủ điều khiển. Giải 
pháp thích hợp cho phát triển đô thị thông minh. Tính năng: giám sát hoạt động vận 
hành và điều khiển hệ thống đèn đường tại trạm trung tâm thông qua giao thức truyền – 
nhận không dây sử dụng dịch vụ GPRS. 
Với sự bùng nổ của thị trường đèn LED trên thế giới nói chung và sự phát triển 
của bóng đèn đường LED nói riêng, được dự đoán cho đến năm 2022 trên thế giới sẽ có 
khoảng 14,01 tỉ bộ đèn LED chiếu sáng đường, riêng Việt Nam sẽ có khoảng 4 triệu bộ 
đèn, chứng tỏ rằng thị trường này đang có rất nhiều tiềm năng phát triển. Chúng tôi sẽ 
tiếp tục hợp tác với các cơ quan chức năng, các đối tác đầu tư trong việc nâng cao chất 
lượng sản phẩm, mẫu mã đa dạng, giá thành hợp lý để đưa vào ứng dụng xây dựng hạ 
tầng chiếu sáng – giao thông thông minh, tham gia vào xây dựng thành phố thông minh 
trong thời gian tới. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Kỷ yếu Hội thảo khoa học Cơ hội và thách thức ngành chiếu sáng Việt Nam 15/4/2015 
trang 178 182. 
[2] Hồ sơ năng lực của Công ty Rạng Đông.