Phát triển nông nghiệp bền vững – Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam

 an ninh, phát triển kinh 
tế - xã hội thì cần phải có cơ chế bồi thường thỏa đáng về đất, bồi thường chi phí đầu tư 
và tài sản gắn liền với đất; đồng thời hỗ trợ chi phí về ổn định đời sống, hỗ trợ đào tạo 
để chuyển đổi nghề, hỗ trợ tái định cư, Và mức bồi thường và hỗ trợ này phải cáo hơn 
6 – 10 lần so với giá trị đất bị thu hồi tính theo giá của thị trường. 
Thứ hai, về thu hút vốn đầu tư phát triển nông nghiệp 
Nông nghiệp là ngành kinh tế khó thu hút vốn đầu tư bởi vì hiệu quả đầu tư và 
lợi nhuận mang lại thấp hơn nhiều so với lợi nhuận từ các ngành kinh tế khác, lại luôn 
phải đối mặt với sự bấp bênh trong sản xuất do thiên tai, dịch bệnh và giá cả biến động 
thất thường; trong khi đó nguồn lực tại chỗ và nguồn lực của người nông dân rất yếu 
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học, ĐH Huế Tập 17, Số 3 (2020) 
61 
kém. Tính đến ngày 31/12/2018, Việt Nam có 714.755 doanh nghiệp đang hoạt động [2, 
tr. 25]; trong đó: khu vực dịch vụ có 475.842 doanh nghiệp; khu vực công nghiệp và xây 
dựng có 228.047 doanh nghiệp; khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản có 10.766 doanh 
nghiệp [2, tr. 25], chỉ chiếm 1,76% tổng số doanh nghiệp của cả nước. Tổng số vốn sử 
dụng cho sản xuất kinh doanh của toàn bộ doanh nghiệp đang hoạt động có kết quả sản 
xuất kinh doanh tại thời điểm 31/12/2017 đạt 33 triệu tỷ đồng, trong đó: khu vực dịch vụ 
thu hút 21,3 triệu tỷ đồng (chiếm 64,6%); khu vực công nghiệp và xây dựng thu hút 11,3 
triệu tỷ đồng (chiếm 34,4%); khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản thu hút 332,2 nghìn 
tỷ đồng (chỉ chiếm 1%) [2, tr. 31-32]. 
Do đó, Nhà nước cần phải có những giải pháp để tăng quy mô đầu tư vào nông 
nghiệp, đặc biệt là từ nguồn ngân sách nhà nước; cải thiện môi trường đầu tư, chính sách 
pháp luật, chính sách ưu đãi để thu hút vốn đầu tư từ tư nhân và nguồn vốn FDI vào 
nông nghiệp; đồng thời tăng cường đầu tư hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ và hiện 
đại, để thu hút vốn đầu tư, nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành nông 
nghiệp. Chính sách thu hút vốn đầu tư phát triển nông nghiệp cần tập trung vào các 
hướng chính là: 
- Để tăng nguồn vốn đầu tư cho lĩnh vực nông nghiệp thì trước hết Nhà nước 
cần phải tăng mức đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước cho nông nghiệp một cách tương 
xứng và đáp ứng được nhu cầu đầu tư, mở rộng sản xuất trong ngành nông nghiệp; 
đồng thời cần phải xác định rõ các hướng ưu tiên đầu tư vốn ngân sách cho các ngành 
sản xuất nông - lâm - thủy sản phù hợp với định hướng xây dựng nền nông nghiệp sản 
xuất hàng hóa lớn, tập trung và chất lượng cao, tránh đầu tư dàn trải, kém hiệu quả 
nguồn lực của Nhà nước. 
- Cần mở rộng các hoạt động xúc tiến đầu tư với nước ngoài, đặc biệt là với các 
nước có thế mạnh về phát triển nông nghiệp như Trung Quốc, Thái Lan, Israel,; tạo cơ 
chế, chính sách ưu đãi đặc biệt về thuế, lao động, cơ sở hạ tầng, đơn giản hóa thủ tục 
hành chính để thu hút và hướng các nguồn vốn đầu tư từ các thành phần kinh tế ngoài 
nhà nước và nguồn vốn FDI để phát triển nông nghiệp, các ngành công nghiệp và dịch 
vụ hỗ trợ sản xuất nông nghiệp như: công nghiệp sản xuất tư liệu sản xuất cho nông 
nghiệp, công nghiệp chế biến nông sản, dịch vụ pháp lý, dịch vụ vận tải, dịch vụ thương 
mại, 
- Cần xây dựng, thành lập các quỹ đầu tư của cả nhà nước và tư nhân hoạt động 
với mô hình xã hội hóa nhằm mục đích phi lợi nhuận để hỗ trợ phát triển nông nghiệp, 
đặc biệt là hỗ trợ các hoạt động khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, 
ứng dụng các thành tựu khoa học và công nghệ tiên tiến để nâng cao chất lượng và giá 
trị xuất khẩu cho hàng hóa nông sản của Việt Nam. 
Thứ ba, về đẩy mạnh đầu tư nghiên cứu và ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ 
trong nông nghiệp 
Phát triển nông nghiệp bền vững - kinh nghiệm của một số nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam 
62 
Muốn tăng năng suất lao động, cải thiện chất lượng và hiệu quả trong sản xuất 
nông nghiệp, vấn đề cốt lõi bên cạnh việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao thì việc 
tăng cường ứng dụng khoa học và công nghệ trong sản xuất nông nghiệp là giải pháp 
mang tính đột phá, là khâu then chốt để đẩy nhanh, đẩy mạnh hơn nữa quá trình công 
nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. 
Nhà nước cần phải có cơ chế, chính sách để đẩy mạnh và tăng cường đầu tư vào 
công tác nghiên cứu và phát triển (R&D). Ngoài nguồn vốn đầu tư của nhà nước cho 
hoạt động R&D, cần phải thành lập và thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư thành 
lập các quỹ đầu tư mạo hiểm để tăng nguồn kinh phí đầu tư cho hoạt động nghiên cứu 
khoa học, ứng dụng và chuyển giao các thành tựu khoa học và công nghệ vào sản xuất 
cho người nông dân; hình thành và cải thiện chất lượng của các tổ chức nghiên cứu khoa 
học phục vụ cho nông nghiệp; tập trung nguồn lực đầu tư nghiên cứu, giải quyết các 
vấn đề quan trọng bức thiết của ngành nông nghiệp; thúc đẩy việc ứng dụng mạnh mẽ 
khoa học và công nghệ tiên tiến vào quá trình sản xuất nông nghiệp để đáp ứng các tiêu 
chuẩn trong nước và quốc tế trong các hoạt động sản xuất, quản lý nông nghiệp. 
Thứ tư, về phát triển thị trường bảo hiểm nông nghiệp 
Biến đổi khí hậu đang đặt ra những thách thức to lớn với mọi quốc gia trên thế 
giới, nhất là đối với các nước đang phát triển như Việt Nam. Theo đánh giá của Liên 
Hợp Quốc, Việt Nam là một trong số 5 quốc gia sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của 
biến đổi khí hậu. Với nền nông nghiệp còn chịu nhiều ảnh hưởng từ tự nhiên, Việt Nam 
cần chủ động, thường xuyên đánh giá và dự báo các tác động của biến đổi khí hậu, để 
kịp thời có những giải pháp hỗ trợ ngành nông nghiệp phát triển bền vững. 
Có thể thấy trong những năm vừa qua biến đổi khí hậu ở nước ta diễn biến một 
cách phức tạp, khó lường. Chẳng hạn như năm 2017 là năm có số lượng các cơn bão 
nhiều bất thường với tổng cộng 16 cơn bão đã ảnh hưởng đến nước ta, gây ra thiệt hại 
khoảng 38,7 nghìn tỷ đồng, tương đương 2,7 tỷ USD; hay như vấn đề xâm nhập mặn, 
hạn hán khốc liệt ở Đồng bằng song Cửu Long, Tây Nguyên, Duyên hải Nam Trung 
Bộ, đã ảnh hưởng và tác động tiêu cực đến nền kinh tế Việt Nam nói chung và sản 
xuất nông nghiệp nói riêng. 
Trong bối cảnh đó, sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam luôn đối mặt với những rủi 
ro rất lớn do biến đổi khí hậu mang lại, không chỉ ảnh hưởng đến quá trình sản xuất 
nông nghiệp mà còn ảnh hưởng đến thu nhập của người nông dân. Do vậy, để đảm bảo 
đời sống cho người nông dân, giúp cho họ có khả năng chống chịu khi phải đối mặt với 
rủi ro do thiên tai và thảm họa gây ra thì việc thiết lập và phát triển thị trường bảo hiểm 
nông nghiệp là một trong những phương thức hiệu quả nhất. Bảo hiểm nông nghiệp sẽ 
là trụ đỡ, là công cụ tài chính gắn liền với hoạt động sản xuất, kinh doanh nông nghiệp, 
bảo vệ và chia sẻ rủi ro đối với người nông dân. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học, ĐH Huế Tập 17, Số 3 (2020) 
63 
Ở Việt Nam, bảo hiểm nông nghiệp đã được triển khai từ rất sớm (1982), song 
cho đến nay bảo hiểm nông nghiệp chỉ chiếm một tỉ trọng rất nhỏ trong thị trường bảo 
hiểm phi nhân thọ: chiếm 0,069 % năm 2004, khoảng 0,008 % năm 2005, gần 0,012 % năm 
2006 và 0,01 %/năm cho giai đoạn 2007 – 2010 [1, tr. 218]. Từ năm 2011 đến năm 2013, 
chương trình bảo hiểm nông nghiệp được triển khai thực hiện thí điểm trên cây lúa, vật 
nuôi (trâu, bò, lợn, gia cầm) và thủy sản (cá tra, tôm sú, tôm chân trắng) ở 21 địa phương 
trên cả nước. Tuy nhiên, có rất ít các doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp và người nông 
dân tham gia. Thực tế này cho thấy, hệ thống bảo hiểm nông nghiệp chưa đóng góp 
được nhiều cho nền nông nghiệp ở Việt Nam hiện nay. 
Khó khăn lớn nhất trong việc triển khai bảo hiểm nông nghiệp ở Việt Nam hiện 
nay là do nhận thức chưa đúng và chưa đầy đủ của người nông dân về vai trò và tác 
dụng của bảo hiểm nông nghiệp; chi phí mua bảo hiểm còn cao so với khả năng chi trả 
của người nông dân; các doanh nghiệp bảo hiểm nông nghiệp đứng trước rủi ro và nguy 
cơ thua lỗ nên không mặn mà đầu tư vào bảo hiểm nông nghiệp, 
Vì vậy, để có thể giải được bài toán bảo hiểm nông nghiệp, biến bảo hiểm nông 
nghiệp trở thành công cụ hữu hiệu giúp phát triển nông nghiệp bền vững và đảm bảo 
thu nhập cho người nông dân thì Nhà nước cần thiết lập khung chính sách pháp lý rõ 
ràng, minh bạch, tạo hành lang pháp lý cho sự phát triển của thị trường bảo hiểm nông 
nghiệp. Nhà nước và cả hệ thống chính trị cần đẩy mạnh tuyên truyền để giúp cho người 
nông dân hiểu được vài trò và tầm quan trọng của bảo hiểm nông nghiệp; xây dựng cơ 
chế, hỗ trợ nguồn kinh phí từ ngân sách cho các doanh nghiệp tham gia thị trường bảo 
hiểm nông nghiệp, cũng như trợ giá một phần phí bảo hiểm để giúp cho người nông 
dân có đủ nguồn lực tài chính để mua bảo hiểm nông nghiệp. 
Việt Nam là nước nông nghiệp nên cần nghiên cứu thành lập một cơ quan của 
nhà nước phụ trách về vấn đề bảo hiểm nông nghiệp như ở Israel. Cơ quan này sẽ chịu 
trách nhiệm quản lý ngân sách được cấp từ nhà nước, kêu gọi và thu hút các nguồn vốn 
đầu tư trong và ngoài nước, xây dựng các chương trình bảo hiểm nông nghiệp, thiết kế 
các công cụ tài chính để hỗ trợ chi phí mua bảo hiểm cho người nông dân và quan trọng 
nhất là cơ quan này phải có đầy đủ các công cụ chính sách trong việc đảm bảo các công 
ty bảo hiểm đánh giá đúng mức độ thiệt hại, đơn giản hóa các thủ tục bồi thường và chi 
trả mức bồi thường thiệt hại bằng tiền mặt cho người nông dân tối thiểu ở mức từ 60 – 
90 % của sản lượng trung bình. 
3. KẾT LUẬN 
Đúc rút kinh nghiệm thực tiễn trong phát triển nông nghiệp bền vững của một 
số quốc gia trên thế giới, có thể thấy rằng phát triển nền nông nghiệp bền vững theo 
hướng sản xuất hàng hóa lớn với năng suất, chất lượng, hiệu quả và có khả năng cạnh 
Phát triển nông nghiệp bền vững - kinh nghiệm của một số nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam 
64 
tranh cao trên thị trường trong nước và thế giới là hướng đi đúng cho tất cả mọi quốc 
gia trên thế giới; đồng thời phát triển nông nghiệp bền vững cũng chính là lời giải cho 
bài toán những khó khăn, thách thức đang đặt ra của nền nông nghiệp Việt Nam hiện 
nay. 
Phát triển nông nghiệp bền vững là xu thế tất yếu khách quan của Việt Nam 
không chỉ trong hiện tại mà cả ở tương lai, để đảm bảo thực hiện mục tiêu kép là hoàn 
thành quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp, phát triển một nền nông nghiệp hiện đại 
dựa trên nền tảng ứng dụng công nghệ cao và nền sản xuất lớn; đồng thời đẩy nhanh 
tốc độ phát triển và giá trị gia tăng của ngành nông nghiệp để không ngừng nâng cao 
thu nhập và đời sống của người nông dân. Nông nghiệp Việt Nam hiện đang phải đối 
mặt với rất nhiều hạn chế, thách thức do quá trình đô thị hóa, biến đổi khí hậu, thiên tai, 
dịch bệnh, điều đó càng đòi hỏi chúng ta cần phải đẩy nhanh hơn nữa quá trình hoàn 
thiện khung chính sách pháp lý, xây dựng các cơ chế hỗ trợ, thúc đẩy chuyển dịch cơ 
cấu kinh tế trong nông nghiệp gắn với phát triển xã hội và bảo vệ môi trường sinh thái 
để đạt mục tiêu phát triển nông nghiệp bền vững. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, Trường Đại học Khoa học, ĐH Huế Tập 17, Số 3 (2020) 
65 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Phạm Thị Thanh Bình (Chủ biên) (2018). Nghiên cứu so sánh chính sách nông nghiệp ở Trung 
Quốc, Thái Lan, Israel và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. 
[2] Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2019). Sách trắng Doanh nghiệp Việt Nam năm 2019, Nxb Thống kê, 
Hà Nội. 
[3] Bộ Khoa học và Công nghệ, Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia (2019). Tổng 
luận số 7/2019: Chính sách phát triển nông nghiệp bền vững của một số quốc gia và một số khuyến 
nghị cho Việt Nam trong bối cảnh mới. 
[4] Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính 
trị Quốc gia, Hà Nội 
[5] FAO (2010). Climate – Smart Agriculture: Policies, Practices and Mitigation, Rome. 
[6] Phạm Thị Khanh (Chủ biên) (2010). Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển bền vững 
ở Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 
[7] Serey Mardy, Nguyễn Phúc Thọ, Chu Thị Kim Loan (2013). Một số vấn đề lý luận, thực tiễn về 
phát triển nông nghiệp bền vững và những bài học cho phát triển nông nghiệm ở Campuchia, Tạp 
chí Khoa học và Phát triển, tập 11, số 3. 
[8] Nguyễn Chí Mỳ, Hoàng Xuân Nghĩa (2015). Bốn hướng đột phá chính sách nông nghiệp, nông 
thôn và nông dân trong giai đoạn hiện nay, Website: 
https://repository.vnu.edu.vn/handle/VNU_123/97 (Truy cập ngày 19/9/2020) 
[9] Trần Thùy Phương (2013). Chính sách phát triển nông nghiệp công nghệ cao ở Israel, Website: 
 nam-2013/chinh-
sach-phat-trien-nong-nghiep-cong-nghe-cao-o-israel-phan-1-789. html (Truy cập ngày 
19/9/2020). 
[10] Tổng cục Thống kê (2020). Niên giám Thống kê 2019, Nxb Thống kê, Hà Nội. 
[11] Reuters (2018). Diện tích đất nông nghiệp của Trung Quốc giảm năm thứ 4 liên tiếp trong năm 
2017, Website: 
Quoc-giam-nam-thu-4-lien-tiep-trong-nam-2017 (Truy cập ngày 19/9/2020) 
[12] Anh Quân (2020). Nông nghiệp – “Trụ đỡ của nền kinh tế Thái Lan”, Website: 
727736.html (Truy cập ngày 19/9/2020) 
[13] vi.wikipedia.org. Nông nghiệp Israel, Website: 
https://vi.wikipedia.org/wiki/N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_Israel (Truy cập ngày 
19/9/2020) 
Phát triển nông nghiệp bền vững - kinh nghiệm của một số nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam 
66 
SUSTAINABLE DEVELOPMENT FOR AGRICULTURE – EXPERIENCE FROM 
SOME COUNTRIES AND LESSONS FOR VIETNAM 
Phung The Anh 
University of Sciences, Hue University 
Email: anhpt@hcmute.edu.vn 
ABTRACT 
Several serious problems of the contemporary world such as the overpopulation, 
urbanization, environmental pollution, and climate change have challenged the 
agriculture all over the world. Getting the national agriculture developed 
sustainably is an obvious trend for every country, particularly for those which have 
used agriculture as the primary foundation for economic development. The 
sustainable development can help ensure an increase in productivity, food security, 
social security, and environmental pollution reduction. 
For such a developing country like Vietnam with over 70% of the population living 
in the countryside and using agriculture as a starting basis for industrialization and 
modernization, it is very important and necessary to learn from the successful stories 
of other countries like China, Thailand, and Israel. 
Keywords: Agriculture, sustainable development, Vietnam. 
Phùng Thế Anh sinh ngày 12/6/1982 tại Quảng Trị. Ông tốt nghiệp cử 
nhân chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam năm 2005, tốt 
nghiệp thạc sỹ chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam năm 2010 
tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – ĐHQG TPHCM; từ 
năm 2015 đến nay, ông là nghiên cứu sinh ngành Lịch sử Việt Nam, 
trường Đại học Khoa học, Đại học Huế. Hiện nay ông là giảng viên tại 
trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM. 
Lĩnh vực nghiên cứu: Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam.