Phân tích các yếu tố tác động đến tiến trình xây dựng nông thôn mới của tỉnh Đồng Tháp

năm).
57
Hì nh 1 cho thấy tốc độ các xã đạt chuẩn 
NTM tăng nhanh vào cuối giai đoạn 1 (2011-
2015) và tăng đều hàng năm trong giai đoạn 
2 (2016-2020) và tăng nhanh hơn giai đoạn 1. 
Theo thảo luận với nhóm người am hiểu, lãnh 
đạo Chương trình xây dựng NTM các cấp cho 
rằng giai đoạn đầu còn thiếu kinh nghiệm, nguồn 
nhân lực lãnh đạo và thực hiện còn hạn chế. 
Điều này cũng phù hợp với việc nhấn mạnh vai 
trò của nguồn nhân lực lãnh đạo và thực thi các 
chương trình phát triển NTM cấp cơ sở vì các 
tiêu chí khởi điểm dễ đạt hơn so với các tiêu chí 
còn lại. Khi xem xét về tốc độ đạt được các tiêu 
chí NTM, trong giai đoạn 1 tốc độ đạt được các 
tiêu chí bình quân hàng năm cao hơn giai đoạn 
2, khoảng 14,6% so với 4,3% (Hì nh 1). Kết quả 
này cho thấy một số tiêu chí trong bộ 19 tiêu chí 
đạt được khá dễ; ngược lại, các tiêu chí cơ bản 
liên quan đến thu nhập, môi trường, cơ sở hạ tầng 
KT-XH khó đạt hơn và trở thành các điểm nghẻn 
nếu các địa phương không có các giải pháp phù 
hợp (Nguyễn Thùy Trang và cs., 2016). 
4.2. Các yếu tố ảnh hưởng tiến trình xây 
dựng NTM tại tỉnh Đồng Tháp 
Xuất phát điểm về đạt tiêu chí NTM bình 
quân của các xã của 2 nhóm xã khác biệt không 
lớn, nhưng với tốc độ đạt tiêu chí NTM bình quân 
hàng năm khác nhau dẫn đến tiến trình đạt được 
chuẩn NTM của 2 nhóm xã khá khác biệt. Câu 
hỏi đặt ra là các yếu tố nào đã ảnh hưởng đến tốc 
độ đạt được tiêu chí NTM bình quân của các xã 
thuộc 2 nhóm; từ đó, các giải pháp thúc đẩy tốc 
độ đạt tiêu chí sẽ được xây dựng và phát triển 
để hỗ trợ tiến trình xây dựng NTM hiện nay và 
NTM nâng cao, kiểu mẫu trong tương lai.
Tổng quan tài liệu các nghiên cứu liên quan 
và phỏng vấn nhóm người am hiểu về xây dựng 
NTM đã chỉ ra có nhiều yếu tố lý thuyết có khả 
năng ảnh hưởng đến tốc độ đạt được các tiêu 
chí NTM. Các yếu tố này đã được đánh giá lại 
bởi đại diện lãnh đạo của tất cả các xã đang thực 
hiện Chương trình xây dựng NTM. Bả ng 7 chỉ 
ra rằng mức độ tác động của các yếu tố đề xuất 
đến tiến trình đạt được các tiêu chí NTM khác 
nhau và thể hiện mức độ tác động cao đối với sự 
tham gia của dân, đội ngũ lãnh đạo, điều kiện hạ 
tầng và tổ chức sản xuất,... 
Bả ng 7. Mức độ tác động của một số yếu tố đến tiến trình đạt được các tiêu chí NTM (n=119)
STT Yếu tố tác động
Mức độ tác động (tỷ lệ %) Mức 
tác 
động 
TB*
1 2 3 4 5
1 Ngân sách Nhà nước 50,0 50,0 3,5
2 Nguồn lực xã hội 50,0 8,3 41,7 2,9
3 Kết nối đô thị hóa 16,7 8,3 33,3 33,3 2,6
4 Nền tảng của phát triển kết cấu hạ tầng 16,7 25,0 41,7 16,7 3,6
5 Gia tăng giá trị sản xuất nông nghiệp 16,7 25,0 41,7 16,7 3,6
6 Giải quyết việc làm 41,7 25,0 33,3 3,9
7 Xóa đói giảm nghèo 8,3 83,3 8,3 4,0
8 Đội ngũ cán bộ cơ sở 8,3 66,7 25,0 4,1
9 Mức độ tham gia của người dân 18,3 41,7 50,0 4,7
10 Bất cập của Bộ tiêu chí xã NTM 16,7 25,0 33,3 16,7 2,3
 (*)Ghi chú: 1: Tác động rất ít; 2: Tác động ít; 3: Tác động trung bình; 
 4: Tác động nhiều; 5: Tác động rất nhiều
Nguồn: Kết quả thu thập số liệu sơ cấp tại tỉnh Đồng Tháp, 2019.
Tạp chí Khoa học Đại học Đồng Tháp, Tập 10, Số 2, 2021, 47-61
58
Chuyên san Khoa học Xã hội và Nhân văn
Khi đánh giá tổng thể các yếu tố tác động 
đến tốc độ đạt được các tiêu chí NTM trên địa 
bàn tỉnh Đồng Tháp, các yếu tố đặc thù, riêng lẻ 
đã không được thể hiện, mà các yếu tố điển hình, 
thể hiện xu thế chung của toàn tỉnh đã được phát 
hiện thông qua mô hình hồi qui Tobit. Kết quả 
ước lượng trong mô hình hồi quy Tobit về các 
yếu tố tác động đến tiến trình xây dựng NTM 
đã được thể hiện ở Bả ng 8. Giá trị LR khi bình 
phương (với bậc tự do k = 10) ở cả ba khía cạnh 
(toàn tỉnh, xã tiến chậm, xã tiến nhanh) đều lớn 
hơn so với giá trị tra bảng ở mức ý nghĩa thống 
kê 1%, giúp khẳng định rằng các tham số ước 
lượng đều khác không và mô hình Tobit được 
xây dựng là phù hợp. 
Trong tổng số 10 yếu tố được đưa vào nghiên 
cứu thì có 6 yếu tố không ảnh hưởng sự thay đổi 
của tiến trình xây dựng NTM của 119 xã, bao 
gồm nguồn lực Nhà nước, nguồn lực xã hội, kết 
nối với đô thị hóa, giải quyết việc làm, xóa đói 
giảm nghèo và bất cập của tiêu chí NTM. Ngược 
lại, các yếu tố nền tảng của phát triển kết cấu 
hạ tầng KT-XH, gia tăng giá trị sản xuất nông 
nghiệp, đội ngũ cán bộ cơ sở và mức độ tham 
gia của người dân tác động có ý nghĩa đến tiến 
trình xây dựng NTM của các xã theo chiều hướng 
tích cực. Kết quả mô hình hồi qui Tobit cũng khá 
tương đồng với đánh giá cá nhân của đại diện lãnh 
đạo phụ trách Chương trình xây dựng NTM ở 
các xã (Bả ng 7; Bả ng 8); trừ hoạt động cải thiện 
thu nhập cho người dân. Kết quả phân tích cho 
thấy, các xã tiến nhanh đã có sự chủ động, phát 
huy vai trò của cán bộ cơ sở trong công tác lãnh 
đạo, chỉ đạo thực hiện Chương trình xây dựng 
NTM từ tận dụng thuận lợi của nền tảng kết cấu 
hạ tầng ngay ban đầu, tập trung phát triển sản 
xuất, cải thiện kinh tế nông thôn và sức mạnh 
của nguồn nội lực từ cộng đồng dân cư, chung 
sức xây dựng NTM. Sự hài lòng và tham gia của 
người dân tạo ra sự khác biệt giữa hai nhóm xã 
tiến nhanh và tiến chậm, phù hợp với các nghiên 
cứu trước đây (Bùi Văn Trịnh và Dương Hồng 
Thúy, 2018). Tuy nhiên, kết quả phân tích đối với 
nhóm xã tiến chậm, tiến trình xây dựng NTM của 
các xã chỉ chịu tác động của yếu tố đội ngũ cán 
bộ cơ sở, chưa thấy được vai trò của của các yếu 
tố khác như nhóm xã tiến nhanh. Như vậy, tiến 
trình xây dựng NTM của các xã tiến chậm thiếu 
hụt sự trợ giúp, tác động tích cực từ các yếu tố về 
nền tảng kết cấu hạ tầng ngay ban đầu, tập trung 
phát triển sản xuất, cải thiện kinh tế nông thôn 
và sức mạnh của nguồn nội lực từ cộng đồng dân 
cư như nhóm xã tiến nhanh.
Bả ng 8. Kết quả ước lượng các yếu tố tác động đến tiến trình xây dựng NTM ở Đồng Tháp
Tên biến
Mô hình ước lượng tiến trình NTM
Toàn tỉnh Nhóm xã tiến chậm Nhóm xã tiến nhanh
Hệ số P>|t| Hệ số P>|t| Hệ số P>|t|
Ngân sách Nhà nước 0,823 0,227 0,875 0,404 0,389 0,213
Nguồn lực xã hội 0,073 0,626 -0,043 0,874 0,231 0,403
Kết nối với đô thị hóa -0,087 0,457 -0,012 0,951 -0,181 0,436
Nền tảng của phát triển kết cấu 
hạ tầng 
0,495 0,000 0,748 0,000 0,789 0,000
Gia tăng giá trị sản xuất nông 
nghiệp
0,391 0,007 1,461 0,060 0,614 0,010
Giải quyết việc làm 0,055 0,541 0,234 0,881 0,132 0,439
Xóa đói giảm nghèo -0,009 0,932 0,131 0,473 -0,092 0,661
Đội ngũ cán bộ cơ sở 0,889 0,000 1,367 0,000 1,471 0,000
59
Mức độ tham gia của người dân 0,164 0,100 0,246 0,205 0,344 0,100
Bất cập của tiêu chí NTM -0,075 0,230 -0,008 0,424 -0,190 0,211
Hằng số -0,337 0,014 -0,765 0,002 -1,127 0,000
Log likelihood 10,127 -34,004 -37,057
LR chi2(10) 191,97 184,07 169,17
Prob > chi2 0,000 0,000 0,000
Left-censored observations 0 0 65
Uncensored observations 119 65 54
Right-censored observations 0 54 0
 Nguồn: Kết quả thu thập số liệu sơ cấp tại tỉnh Đồng Tháp, 2019.
Trong những yếu tố tác động đến mức độ 
đạt tiêu chí NTM của cả hai nhóm xã tiến nhanh 
và tiến chậm, yếu tố đội ngũ cán bộ cơ sở có sự 
ảnh hưởng lớn nhất đến tốc độ hoàn thành các 
tiêu chí NTM của các xã. Chất lượng đội ngũ 
cán bộ cơ sở không chỉ thể hiện qua công tác 
lãnh đạo, chỉ đạo mà còn hiệu quả thực hiện các 
công việc trong Chương trình xây dựng NTM, 
đặc biệt vận động sự tham gia hiệu quả của cộng 
đồng địa phương. Kết quả phân tích đã hàm ý 
rằng việc nâng cao vai trò của đội ngũ cán bộ 
cán bộ cơ sở, tập trung phát triển kinh tế nông 
nghiệp và phát huy tinh thần tham gia của người 
dân là những nội dung, nhiệm vụ quan trọng 
để thúc đẩy tiến trình xây dựng NTM của tỉnh 
Đồng Tháp.
5. Kết luận và hàm ý chính sách
Sau gần môt thập kỷ triển khai và thực hiện 
Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM 
của tỉnh Đồng Tháp, diện mạo nông thôn thay 
đổi thông qua kết cấu hạ tầng được xây dựng, 
phục vụ tốt hơn nhu cầu sản xuất, sinh hoạt của 
người dân nông thôn. Cảnh quan môi trường 
nông thôn được cải thiện; đời sống vật chất và 
tinh thần của người dân nông thôn được nâng 
cao. Các chỉ số về thu nhập bình quần đầu, tỷ 
lệ hộ giảm nghèo, tham gia bảo hiểm y tế và hộ 
dân sử dụng nước hợp vệ sinh đều được cải thiện. 
Chương trình nhận được sự quan tâm, sự đồng 
thuận tham gia tích cực, đông đảo của người dân. 
Người dân ngày càng thể hiện vai trò chủ thể của 
mình trong xây dựng NTM thông qua việc giám 
sát thực hiện, đề xuất thực hiện công trình, phần 
việc của mình, của địa phương và chủ động tham 
gia thực hiện. 
Tiến trình xây dựng NTM của tỉnh Đồng 
Tháp theo chiều hướng tích cực, tốc độ đạt chuẩn 
NTM trong giai đoạn 2016-2020 cao hơn so với 
giai đoạn 2011-2015, gấp khoảng 2 lần; song 
có sự khác biệt về kết quả đạt được các tiêu chí 
NTM giữa nhóm xã tiến chậm và nhóm xã tiến 
nhanh. Nghiên cứu cho thấy có sự khác biệt giữa 
2 nhóm xã về nối kết đô thị, tỷ lệ hộ nghèo, thu 
nhập bình quân, vốn đầu tư xây dựng NTM của 
Nhà nước,... 
Tiến trình đạt được các tiêu chí NTM có 
nhiều yếu tố ảnh hưởng; trong đó, các yếu tố về 
nền tảng kết cấu hạ tầng KT-XH, gia tăng giá 
trị sản xuất nông nghiệp, đội ngũ cán bộ cơ sở, 
và mức độ tham gia của người dân tác động có 
ý nghĩa và tác động tích cực, tạo nên sự thay 
đổi và khác biệt về tiến trình xây dựng NTM 
của 2 nhóm xã tiến nhanh và tiến chậm. Trong 
đó, kết quả xây dựng NTM của nhóm xã tiến 
nhanh chịu tác động của cả 4 yếu tố này mang 
lại những lợi thế để hoàn thành các nhóm tiêu 
chí NTM nhanh hơn so với nhóm xã tiến chậm 
khi chỉ chịu tác động có ý nghĩa từ yếu tố đội 
ngũ cán bộ cơ sở. 
Tạp chí Khoa học Đại học Đồng Tháp, Tập 10, Số 2, 2021, 47-61
60
Chuyên san Khoa học Xã hội và Nhân văn
Ngoài việc nâng cao vai trò của đội ngũ 
cán bộ cán bộ ở cơ sở tại các địa phương rất 
cần đến sự tập trung chỉ đạo về phát triển kinh 
tế nông nghiệp và phát huy tinh thần tham gia 
của người dân, nội lực tại chỗ của địa phương 
để thúc đẩy tiến trình xây dựng NTM giữa các 
xã đồng đều, hiệu quả hơn; làm nền tảng vững 
chắc cho giai đoạn tiếp theo. Để thúc đẩy tiến 
trình và nâng cao hiệu quả chương trình xây 
dựng NTM trong thời gian tới của tỉnh Đồng 
Tháp nói riêng và vùng ĐBSCL nói chung, một 
số đề xuất bao gồm:
- Đánh giá, nhận định đúng quá trình thực 
hiện Chương trình xây dựng NTM của các địa 
phương thông qua tiến trình đạt được các tiêu chí 
NTM theo từng nhóm xã; đánh giá cụ thể hiện 
trạng và nhận diện những yếu tố tác động ở chiều 
hướng thúc đẩy hay hạn chế của tiến trình xây 
dựng NTM của từng đối tượng xã để làm cơ sở 
hoạch định lộ trình, giải pháp và cơ chế, chính 
sách hỗ trợ phù hợp hơn.
- Tập trung các giải pháp nâng cao năng 
lực và vai trò lãnh đạo, điều hành và hoạt động 
của đội ngũ cán bộ cơ sở cả về số lượng và chất 
lượng; đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển của 
KT-XH ngày càng cao trong bối cảnh thích ứng 
với thay đổi điều kiện tự nhiên và KT-XH, đặc 
biệt kinh tế hội nhập.
- Triển khai và thực hiện đồng bộ các giải 
pháp thúc đẩy phát triển kinh tế, nâng cao mức 
sống cho người dân để phát huy vai trò chủ thể, 
tinh thần chung tay xây dựng NTM từ nội lực của 
địa phương hơn là chú trọng, trông chờ vào sự hỗ 
trợ của cấp trên từ nguồn lực Nhà nước. Bởi lẽ, 
mục đích xây dựng NTM là nâng cao đời sống 
của người dân nông thôn, chủ thể của Chương 
trình chính là người dân, gắn kết trực tiếp đời 
sống sinh kế của người dân. Do vậy, sự phát triển 
của NTM gắn chặt với sự thay đổi nhận thức của 
chính quyền địa phương và tư duy tự chủ, tự vươn 
lên của người dân nông thôn./.
Tài liệu tham khảo
BCĐ CTMTQG. (2020). Báo cáo Tổng kết 10 
năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc 
gia xây dựng NTM giai đoạn 2010 - 2020 
(Báo cáo số 02/BC-BCDCTMTQG).
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. (2019). 
Báo cáo Tổng kết 10 năm thực hiện Chương 
trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM vùng 
Đông Nam Bộ và ĐBSCL, định hướng thực 
hiện giai đoạn sau năm 2020. 
Bùi Văn Trịnh, Dương Hồng Thúy. (2018). Sự hài 
lòng của người dân đối với việc xây dựng 
NTM: Trường hợp cụ thể tại xã Hưng Phú, 
huyện Mỹ Tú, tỉnh Sóc Trăng. Tạp chí Phát 
triển và Hội nhập, 43.
Chính phủ. (2009). Quyết định số 491/QĐ-TTg 
ngày 16/04/2009, hiện nay đã được thay 
thế bằng Quyết định số 1980/QĐ-TTg ngày 
17/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ ban 
hành Bộ tiêu chí Quốc gia về xã NTM.
Chính phủ. (2010). Quyết định số 800/QĐ-TTg 
ngày 04/06/2010 phê duyệt Chương trình 
mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM giai 
đoạn 2010 - 2020.
Chính phủ. (2016a). Quyết định số 1980/QĐ-TTg 
ngày 17/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ 
ban hành Bộ tiêu chí Quốc gia về xây dựng 
xã NTM.
Chính phủ. (2016b). Quyết định số 1600/QĐ-
TTg ngày 16/8/2016 Phê duyệt Chương 
trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai 
đoạn 2016-2020.
Cục Thống kê tỉnh Đồng Tháp. (2020). Niên giám 
thống kê tỉnh Đồng Tháp năm 2019.
Dower. (2004). Bộ Cẩm nang Đào tạo và Thông 
tin về Phát triển nông thôn toàn diện. Đặng 
Hữu Vĩnh (dịch) và Vũ Trọng Khải (hiệu 
chỉnh).NXB Nông nghiệp.
Hồ Vũ Linh Đan. (2015). Đánh giá sự tham gia 
của người dân trong xây dựng NTM ở xã 
Sơn Định, huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre. 
61
Luận văn tốt nghiệp Cao học ngành Phát 
triển nông thôn. Trường Đại học Cần Thơ.
Huỳnh Phẩm Dũng Phát, Nguyễn Đình Văn, 
Nguyễn Thị Khánh Thi. (2017). Thực trạng 
và giải pháp phát triển NTM ở tỉnh Cà Mau. 
Tạp chí Khoa học, Đại học Sư phạm Thành 
phố Hồ Chí Minh.
Lê Cảnh Dũng, Võ Văn Tuấn và Nguyễn Văn 
Sánh. (2015). Nguyên lý phát triển nông 
thôn. NXB Đại học Cần Thơ.
Lê Thị Loan. (2015). Chuyển dịch cơ cấu kinh tế 
nông nghiệp, nông thôn để xây dựng NTM ở 
Thanh Hóa. Tạp chí Khoa học. Trường Đại 
học Hồng Đức, Số đặc biệt 11.
Nguyễn Thùy Trang, Võ Hồng Tú, Trương Thảo 
Nhi. (2016). Đánh giá tác động của chương 
trình xây dựng NTM đến thu nhập nông hộ 
tại tỉnh Hậu Giang. Tạp chí Khoa học Đại 
học Cần Thơ, 46d, 116-121. 
Nguyễn Văn Hùng. (2015). Xây dựng NTM trong 
phát triển KT-XH ở tỉnh Bắc Ninh. Luận án 
tiến sĩ Kinh tế. Học viện Chính trị Quốc gia 
Hồ Chí Minh.
Tỉnh ủy Đồng Tháp. (2011). Nghị quyết số 02-
NQ/TU ngày 23 tháng 5 năm 2011 của Ban 
Chấp hành Đảng bộ Tỉnh về xây dựng NTM 
tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011-2015.
Trung ương Đảng. (2008). Nghị quyết số 26-NQ/
TW ngày 05/08/2008 của Trung ương Đảng 
về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đã xác 
định mục tiêu xây dựng NTM.
UBND tỉnh Đồng Tháp. (2020). Báo cáo tổng 
kết 10 năm (2010 - 2020) thực hiện Chương 
trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM (Báo 
cáo số 288/BC-UBND.HC).
Văn phòng Điều phối Trung ương. (2019). Báo 
cáo thống kê kết quả thực hiện Bộ tiêu chí 
Quốc gia về xã NTM đến năm 2019.
Võ Văn Tuấn và Lê Cảnh Dũng. (2015). Phân 
tích sinh kế: Lý tuyết và thực tiễn. NXB Đại 
học Cần Thơ.
Waas, T., Hugé, J. Verbruggen, A. and Wright, T. 
(2011). Sustainable Development: A Bird’s 
Eye View. Sustainability 2011, 3, 1637-
1661; doi:10.3390/su3101637.
Tạp chí Khoa học Đại học Đồng Tháp, Tập 10, Số 2, 2021, 47-61