Giáo trình mô đun Kế toán thuế

các giao dịch liên quan đến thuế 
chuyển quyền sử dụng đất, thuế môn bài và thuế sử dụng đất nông nghiệp. 
Mục tiêu: 
- Trình bày được khái niệm kế toán các loại thuế khác, phí, lệ phí; 
- Trình bày được Nguyên tắc hạch toán 
- Hạch toán được kế toán thuế các loại thuế khác, phí, lệ phí 
- Thực hiện được các chứng từ kế toán các loại thuế khác, phí, lệ phí; 
- Nghiêm túc, tích cực nghiên cứu tài liệu trong quá trình học; 
- Trung thực, cẩn thận, tuân thủ các chế độ kế toán tài chính do Nhà nước ban 
hành; 
- Có ý chủ động, cập nhật kiến thức, nâng cao trình độ chuyên môn; 
1. Khái niệm 
 Kế toán các loại thuế khác là phản ánh các giao dịch liên quan đến thuế 
chuyển quyền sử dụng đất, thuế môn bài và thuế sử dụng đất nông nghiệp (nếu 
có). 
2. Chứng từ hạch toán 
- Giấy thông báo nộp thuế (nếu có). 
- Phiếu thu, phiếu chi. 
- Giấy báo Nợ, giấy báo Có, 
3. Tài khoản sử dụng 
Tài khoản 3388 “Các loại thuế khác” 
184 
 Tài khoản 3388 “Các loại thuế khác” 
Nộp thuế vào ngân sách Nhà nước 
Các loại thuế khác phải nộp vào đầu kì 
Các loại thuế khác phát sinh 
Tổng số phát sinh Nợ Tổng số phát sinh Có 
Các loại thuế khác phải nộp cuối kì 
 Tài khoản 3399 “Phí , lệ phí và các khoản nộp khác”: 
 Tài khoản 3399 “Phí , lệ phí và các khoản nộp khác”: 
Phí, lệ phí và các khoản phải nộp 
khác đã nộp trong kì. 
Phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác 
đầu kì 
Phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác 
phát sinh trong kì. 
Tổng số phát sinh Nợ Tổng số phát sinh Có 
Phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác 
cuối 
185 
4. Nguyên tắc hạch toán 
 Doanh nghiệp kịp thời phản ánh vào sổ kế toán số thuế phải nộp trên cơ sở 
các thông báo của cơ quan có thẩm quyền.Việc kê khai đầy đủ, chính xác số 
thuế phải nộp cho Nhà nước theo luậtđịnh là nghĩa vụ của doanh nghiệp. 
 Thực hiện việc nộp đầy đủ , kịp thời các khoản thuế Nhà nước. Mọi thắc 
mắc, khiếu nại (nếu có) về mức thuế, về số phải nộp theo thông báo cần được 
giải quyết kịp thời theo quy định hiện hành. Không được viện bất cứ lí do nào để 
trì hoãn việc noopjthuees cho Nhà nước. 
 Kế toán phải mở sổ chi tiết theo dõi số các loại thuế khác, phí, lệ phí và các 
khoản nộp khác phải nộp, số đã nộp và số còn phải nộp. Doanh nghiệp nộp thuế 
bằng ngoại tệ phải quy đổi ra Đồng Việt Nam theo tỷ giá quy định để ghi sổ kế 
toán. 
5. Phương pháp kế toán một số nghiệp vụ chủ yếu 
 Xác định số lệ phí trước bạ tính trên giá trị tài sản mua về khi đăng kí quyền 
sở hửu hoặc quyền sử dụng, kế toán ghi: 
1 Nợ 211 Tài sản cố định hữu hình 
 Có 3399 Phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác 
Khi thực hiện thuế nhà đất, tiền thuê đất vào ngân sách Nhà nước: 
2 Nợ 3388 Các loại thuế khác 
Nợ 3399 Phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác 
 Có 111 Nộp thuế nhà đất, tiền thuê đất bằng tiền mặt 
 Có 112 Nộp thuế nhà đất, thuê dất bằng chuyển khoản 
 Khi nhận được quyết định trợ cấp, trợ giá của Nhà nước, kế toán ghi: 
3 Nợ 3399 Phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác 
 Có 5114 Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ 
186 
 Khi nhận tiền trợ cấp, trợ giá, kế toán ghi: 
4 Nợ 111 Nhận được tiền trợ cấp , trợ giá bằng tiền mặt 
 Nợ 112 Nhận được tiền trợ cấp, trợ giá bằng chuyển khoản 
 Có 3399 Phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác 
Các khoản thuế khác, phí, lệ phí khác mà doanh nghiệp phải nộp như thuế 
môn bài, lệ phí trước bạ, lệ phí giao thông 
Khi xác định thuế môn bài phải nộp đầu năm: 
 Nợ 642 Chi phí quản lí doanh nghiệp 
 Có 3388 Các loại thuế khác (chi tiết thuế môn bài) 
Khi xác định lệ phí trước bạ phải nộp (chuyển dịch quyền sở hữu hoặc quyền sử 
dụng nhà, đất, ô tô, xe máy lệ phí trước bạ thu trên giá trị tài sản chuyển dịch 
và thuế suất do người nhận tài sản nộp): 
5 Nợ 211 Tài sản cố định hữu hình 
 Có 3339 Phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác ( Chi tiết lệ phí trước 
bạ) 
 Các khoản phí, lệ phí khác: 
6 Nợ 642 Chi phí quản lí doanh nghiệp 
 Có 3339 Phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác 
 Khi nộp các khoản phí, lệ phí: 
7 Nợ 3339 Phí, lệ phí các khoản phải nộp khác 
 Có 111 Nộp thuế Nhà nước bằng tiền mặt 
 Có 112 Nộp thuế Nhà nước bằng chuyển khoản 
Trường hợp đơn vị cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho các đối tượng ưu tiên theo 
yêu cầu của Nhà nước, số trợ cấp , trợ giá được duyệt: 
187 
8 Nợ 3399 Phí, lệ phí các khoản phải nộp khác 
 Có 5114 Doanh thu trợ cấp, trợ giá 
Khi nhận khoản trợ cấp, trợ giá từ ngân sách: 
 10 Nợ 111 Nhận các khoản trợ cấp, trợ giá từ ngân sách bằng tiền mặt 
 Nợ 112 Nhận chuyển khoản trợ cấp, trợ giá từ ngân sách chuyển khoản 
 Có 3399 Phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác/ 
Ví dụ minh họa: 
 Công ty sản xuất và kinh doanh xuất nhâp khẩu Thành Phong thuộc đối 
tượng nốp thuế theo phương pháp khấu trừ, trong kỳ có các tài liệu lien quan 
đến thuế và các khoản phải nộp ngân sách được kê toán ghi nhận trong các tài 
liệu sau: 
Tại liệu 1: Số dư đầu kì của một số tài khoản: 
- Tài khoản 3339: 16.000.000 đồng 
- Tài khoản 3331 : 2.000.000 đồng 
Tài liệu 2: Trong kỳ phát sinh các nghiệp vụ như sau: 
1. Đầu kỳ, cômg ty đã chi tiền mặt nộp thuế môn bài vào ngân sách nhà nước 
2.000.000 đồng. 
2. Mặt hang chịu thuế GTGT giá chưa thuế 200.000.000 đồng, thuế GTGT 10%, 
khách hang thanh toán 140.000.000 đồng bằng tiền gửi ngân hang. 
3. Mặt hang chịu thuế TTĐB: giá bán chưa thuế GTGT là 120.000.000 d0ồng, 
thuế tiêu thụ đặc biệt 20%, thuế GTGT 10%, khách hang chưa thanh toán. 
Một tuần sau, khách hang thanh toán 60% bămg2 tiền gửi ngân hang. 
4. Mua chịu hang hóa nhập kho, giá mua chưa thuế 96.000.000 đồng, thuế 
GTGT 10%. 
5. Mua xe tải sử dụng phải đóng lệ phí trước bạ là 12.000.000 đồng bằng tiền 
mặt. 
188 
6. Tạm nộp thuế thu nhập doanh nghiệp trong kỳ là 12.000.000 đồng bằng tiền 
mặt. 
7. Xuất hóa đơn trả lại hang hóa đã nhập kho có giá mua chưa thuế 4.000.000 
đồng, thuế GTGT 10% do chất lượng kém, trừ vào tiền hang còn nợ. 
8. Nhận thông báo nộp thuế nhà đất nộp trong kỳ là 3.200.000 đồng. đơn vị đã 
nộp bằng chuyển khoản. đã nhận được giấy báo nợ của ngân hang. 
9. Nhập khẩ xe ô tô, giá nhập khẩu 300.000.000 đồng chưa thanh toán tiền cho 
nước ngoài, thuế suất thuế nhập khẩu là 100%, thuế suất thuế TTĐB 80%, 
thuế suất thuế GTGT là 10%. Đơn vị đã nộp thuế bằng chuyển khoảng qua 
ngân hàng. 
10. Đơn vị tiến hành khấu trừ lương của nhân viên phần thuế TMCN phải nộp 
trong tháng là 24.000.000 đồng. 
 Yêu cầu: định khoản các nghiệp vụ pháp sinh. 
Lời giải đề nghị: 
Thuế môn bài phải nộp cho ngân sách nhà nước: 
1a. Nợ 642 2.000.000 
 CÓ 3338 2.000.000 
Thuế môn bài phải nộp cho ngân sách nhà nước: 
1b Nợ 3338 2.000.000 
 Có 111 2.000.000 
Doanh thu bán hang chịu thuế GTGT khấu trừ: 
2a Nợ 131 220.000.000 
 Có 511 200.000.000 
 Có 3331 20.000.000 
Khách hang thanh toán bằng chuyển khoản: 
2b Nợ 112 140.000.000 
 Có 131 140.000.000 
Doanh thu hang chịu thuế TTĐB: 
3a Nợ 131 132.000.000 
189 
 Có 511 120.000.000 
 Có 3331 12.000.000 
Thuế TTĐB phải nộp : 
3b Nơ 511 20.000.000 
 Có 3332 20.000.000 
Mua hang hóa nhập kho: 
4 Nơ 1561 96.000.000 
 Nợ 133 9.600.000 
 Có 331 105.000.000 
Lệ phí trước bạ khi mu axe tải: 
5a Nợ 211 8.000.000 
 Có 3339 8.000.000 
Đóng lệ phí trước bạ khi mua xe tải: 
5b Nợ 3339 8.000.000 
 Có 111 8.000.000 
Xác định thuế thu nhập doanh nghiệp tạm nộp: 
6a Nợ 8211 12.000.000 
 Có 3334 12.000.000 
Tạm nộp thuế thu nhập doanh nghiêp: 
6b Nợ 3334 12.000.000 
 Có 111 12.000.000 
Trả lại hang hóa đã mua do chất lượng kém: 
7 Nợ 331 4.400.000 
 Có 1561 4.000.000 
 Có 133 400.000 
Xác định thuế nhà đất phải nộp: 
8a Nợ 642 3.200.000 
 Có 3337 3.200.000 
Nộp thuế nhà đất: 
8b Nợ 3337 3.200.000 
190 
 Có 112 3.200.000 
Nhập khẩu xe ôtô: 
9a Nợ 211 1.080.000.000 
 Có 331 300.000.000 
 Có 3332 480.000.000 
 Có 3333 300.000.000 
Thuế gtgt của xe nhập khẩu: 
9b Nợ 133 108.000.000 
 Có 3331 108.000.000 
Nộp thuế bằng chuyển khoản: 
9c Nợ 3331 108.000.000 
 Nợ 3332 408.000.000 
 Nợ 3333 300.000.000 
 Có 888.000.000 
Khấu trừ thuế TNCN : 
10 Nợ 334 24.000.000 
 Có 335 24.000.000 
Câu hỏi và bài tập 
11.1. Công ty tại việt nam có ký hợp đồng mua bản quyền phần mềm với công ty 
mẹ tại nước ngoài. Doanh nghiệp có phải chặn trừ thuế nhà thầu hay không, tỷ lệ 
bao nhiêu %? 
11.2. Công ty tại Việt Nam có ký hợp đồng mua bản quyền phần mềm với công ty 
mẹ tại nước ngoài. Nếu công ty mẹ đã đóng thuế tại nước ngoài rồi thì có được 
miễn đóng thuế tại công ty việt nam theo hiệp địng tránh đánh thuế 2 lần giữa 
Việt Nam và Singapore hay không? 
11.3. Anh chị có biết thuế chuyển nhượng quyền sử dụng đất hay không? Cách sử 
lý về mặt kế toán khác nhau ở điểm nào? 
11.4. Anh chị hảy cho biết thuế đất nông nghiệp có phải loại thuế đánh vào việc 
chuyển đổi từ đất nông nghiệp sang đất thổ cư hay không? 
191 
11.5. Anh chị hảy cho biết sự khác nhau giữa thuế môn bài và thuế chuyển quyền 
sử dụng đất và thuế đất nông nghiệp hay không? 
11.6. Anh chị hãy cho biết có sự khác biệt nào trong việc sử lý về kế toán giửa phí 
và lệ phí hay không? 
11.7. Trong trường hợp khi doanh nghiệp nhận các khoản trợ cấp từ ngân sách nhà 
nước cách sử lý của doanh nghiệp có giống như việc ghi nhận khoản giảm trừ 
thuế thu nhập doanh nghiệp hay không? 
11.8. Theo anh chị khoản phí cầu đường thu xăng qua xăng dầu có hợp lý hay 
không? kế toán ghi nhận khoản phí này có tính vào giá trị của sản phẩm có sử 
dụng xăng dầu hay không? 
11.9. Theo anh chị phí và lệ phí có trường hợp nào được miển giảm hay không? 
11.10. Trường hợp thuế môn bài có được miển giảm thuế hay không? Vì sao? 
Trường hợp nào thuế môn bài được nộp 50%? 
11.11. Tại doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh xuất nhập khấu trừ có một vài số 
liệu sau lien quan đến các hoạt động kinh doanh trong kỳ được kế toán gi nhận 
như sau: 
Tài liệu 1: số dư đầu kỳ của một số tài sản 
- Tài khỏan 133: 20.000.000 đồng 
- Tài khoản 333: 30.000.000 đồng 
 Tài khoản 3332:10.000.000 đồng 
 Tài khoản 3333: 20.000.000 đồng 
Tài liệu 2: trong kỳ có các nghiệp vụ phát sinh như sau: 
1. Doanh nghiệp chuyển khoảng nộp vào ngân sách nhà nước các khoản thuế 
tiêu thụ đặc biệt và thuế xuất nhập khẩu. 
2. Xuất bán một lô sản phẩm thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt với 
thuế suất 30%, trị giá xuất kho 200.000.000 đồng, giá bán 350.000.000 đồng, 
thuế 10%, thuế xuất khẩu 0%, đã thu 3/5 số tiền qua ngân hang. Doanh nghiệp 
nộp thuế tiêu thụ đặc biệt bằng tiền mặt. 
192 
3. Mua tài sản cố định hữu hình phục vụ ở bộ phận quản lý doanh nghiệp giá 
400.000.000 đồng, thuế GTGT 5%, lệ phí trước bạ : 10.000.000 đồng, phí 
đăng ký 2.000.000 đồng, tất cả thanh toán bằng tiền mặt. 
4. Nhập khẩu một lô nguyên liệu thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB VỚI THUẾ 
SUẤT 50%, trị giá lô nguyên liệu nhập khẩu 400.000.000 đồng. thuế suất 
thuế nhập khẩu 3%, thuế suất thuế GTGT 10%, đã thanh toán người bán qua 
ngân hàng. Doanh nộp thuế GTGT, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế xuất nhập 
khẩu bằng tiền gởi qua ngân hàng. 
5. Xuất khẩu một số sản phẩm trị giá xuất kho 300.000.000 đồng, giá bán là 
430.000.000 đồng, thuế suất thuế xuất kkẩu 2%, đã thu 70% số tiền qua ngân 
hàng. Doanh nghiệp nộp thuế xuất khẩu bằng chuyển khoảng 
6. Mua số hàng hóa theo hóa đơn bên bán có giá chưa thuế 80.000.000 đồng, 
thuế GTGT 10%, khi kiểm nhận hàng chuyển đến doanh nghiệp để nhập kho 
phát hiện hàng không đúng chủng loại, phẩm chất, doanh nghiệp xử lý một 
trong ba trường hợp sau: 
a. Trường hợp a: mua theo phương thức chuyển hàng, doanh nghiệp[ từ chối 
không mua, nhập kho bảo quản hộ. ba ngày sau, doanh nghiệp xuất trả lại bên 
bán. 
b. Trường hợp b: mua theo phương thức nhận hàng trực tiếp, doanh nghiệp lập 
p[hiế nhập kho hàng mua, chưa thanh toán tiền cho bên bán, lập bên bán đề 
nghị giảm giá. Hai ngày sau, bên bán đồng ý giảm 20% có giảm thuế. 
c. Trường hợp c: như trường hợp b, nhưng doanh nghiệp yêu cầu trả lại hàng, 
bên bán chấp nhận nhận lại. 5 ngày sau, doing nghiệp xuất hàng trả lại bên 
bán. 
7. Nhập khẩu một dây chuyền sản xuất trị giá 30.000 usd chưa thanh toán cho 
ngà cung cấp, thuế nhập khẩu phải nộp 20%, thuế giá trị gia tang phải nộp 
theo khấu thừ là 10% tỷ giá thực tế lúc phát sinh nghiệp vụ là 22.000 
đồng/USD. Cá chi phí phát sinh lien quan đến tài sản cố định này được kế 
toán tập hợp như sau: 
- Xuất kho nguyên vật liệu để sx thử là :12.000.000 đồng 
193 
- Dịch vụ mua ngoài chưa thanh toán là 18.000.000 đồng 
- Chi phí phát sinh thanh toán bằng tiền mặt 17.000.000 đồng 
- Chi phí thuê tham gia thanh toán bằng chuyển khoảng 16.000.000 đồng 
- Các khoảng phải chi tạm ứng lien quan đến dây chuyền sx 1.000.000 đồng 
8. Nhập khẩu m,ột lô hàng thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt với thuế 
suát 50%, trị giá nhập khẩu 20.000 usd. Thuế suất thuế nhập khẩu 20%, thuế 
suất thuế GTGT 10% đã thanh toán tiền thanh toán cho ngân hàng. Tỷ giá 
thực tế lúc phát sinh nghiệp vụlà 22.100 đồng/USD 
9. Nhận giấy báo nộp thuế môn bài năm nay là 3.000.000 đồng, doanh nghiệp đã 
nộp bằng tiền mặt. 
10. Xuất kho chuyển hàng ra cảng xuất khẩu, giá xuất kho 100.000.000 đồng, 
giá bán 10.000 usd, giá FOB. HCM, thanh toán L/C. nhận thong báo thuế suất 
khẩu 3%, tỷ giá thực tế 22.000 đồng/USD, chưa nộp thuế. Cuối kỳ khách 
hàng đả nhận được hàng. 
Yêu cầu: định khoản các nghiệp kinh tế phát sinh 
Yêu cầu đánh giá 
- Tính ra số thuế phải nộp 
- Hạch toán các loại thuế khác 
194 
CÁC THUẬT NGỮ CHUYÊN MÔN 
NVL : Nguyên vật liệu 
 NL- VL : Nguyên liệu- Vật liệu 
 TK : Tài khoản 
TGNH : Tiền gửi ngân hàng 
DN : Doanh nghiệp 
CNV : Công nhân viên 
NLĐ : Người lao động 
BHXH : Bảo hiểm xã hội 
 BHYT : Bảo hiểm y tế 
BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp 
KPCĐ : Kinh phí công đoàn 
TSCĐ : Tài sản cố định 
GTGT : Giá trị gia tăng 
SXKD : Sản xuất kinh doanh 
195 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
(1) Kế toán Thuế và báo cáo thuế, TS. Phan Đức Dũng, NXB lao động- xã hội, 2011 
(2) Chế độ tuyển dụng, thôi việc, kỷ luật và các chính sách mới đối với cán bộ công 
chức, người lao động, Luật gia. Quốc Cường, NXB Lao động – xã hội, 2006. 
(3) Lý thuyết và thực hành Kế toán tài chính, TS. Nguyễn Phú Giang, NXB tài chính, 
2010. 
(4) Kế toán tài chính, Học viện tài chính, NXB tài chính, 2010. 
(5) Luật bảo hiểm xã hội và hướng dẫn mới nhất về bảo hiểm thất nghiệp, chế độ chi 
trả bảo hiểm, Qúi Lâm – Kim Phượng, NXB Lao động, 2015. 
(6) Bộ luật Lao động – Quy định mối về tăng lương đối với công chức, viên chức, lực 
lượng vũ trang 2015, Quang Minh, NXB Lao động, 2015. 
(7) Thông tư 200/TT – BTC ngày 24/12/2104: Hướng dẫn Chế độ kế toán Doanh 
nghiệp. 
(8) Thông tư 151/TT – BTC ngày 10/10/2014: hướng dẫn thi hành Nghị định số 
91/2014/NĐ-CP ngày 01 tháng 10 năm 2014 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ 
sung một số điều tại các Nghị định quy định về thuế. 
(9) Nghị định 05/2015/NĐ – CP hướng dẫn thi hành một số nội dung của Bộ luật Lao 
động số 10/2013/QH13, có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 03 năm 2015. 
(10)  
(11)  
(12)  
(13)