Bài giảng Kế toán tài chính 1 - Chương 7: Kế toán doanh thu, thu nhập khác, chi phí và xác định kết quả kinh doanh - Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh

Chi phí sản xuất kinh doanh: 
Theo chức năng: Chi phí giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghịêp, chi phí tài chính. 
Theo tính chất: Chi phí nguyên vật liệu, công cụ, khấu hao, tiền lương, dịch vụ mua ngoài và chi phí bằng tiền. 
Chi phí khác: Chí phí ngoài hoạt động sản xuất kinh doanh bình thường. 
Ghi nhận chi phí 
Chi phí được ghi nhận phù hợp với thu nhập, khi khi nhận một khoản thu nhập thì phải ghi nhận các chi phí để tạo ra thu nhập đó. 
Chi phí liên quan đến thu nhập kỳ này: 
Chi phí phát sinh trong kỳ này 
Chi phí trả trước từ các kỳ trước phân bổ cho kỳ này 
Chi phí phải trả nhưng liên quan đến thu nhập của kỳ này. 
Ghi nhận chi phí 
Dựa vào giá trị giảm đi của tài sản 
Dựa vào giá trị tăng lên của nợ phải trả 
Chi phí liên quan đến hàng tồn kho 
Giá vốn của hàng hóa đã bán 
 Hao hụt mất mát hàng tồn kho 
 Dự phòng giảm giá hàng tồn kho 
 Chi phí sản xuất chung cố định không được ghi nhận vào chi phí chế biến do công suất thực tế < Công suất bình thường. 
Chi phí liên quan đến TSCĐ 
Chi phí khấu hao TSCĐ dùng cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ 
Chi phí sửa chữa thường xuyên và chi phí sửa chữa lớn TSCĐ được phân bổ trong kỳ 
Chi phí liên quan đến các tài sản khác 
Các tài sản khác giảm làm tăng chi phí SXKD trong kỳ có thể là: 
Chi phí được chi bằng tiền 
Chi phí dự phòng phải thu khó đòi 
Chi phí dự phòng các khoản đầu tư 
Lỗ chênh lệch tỷ giá, 
Chi phí liên quan đến phải trả cho người bán 
 Chi phí liên quan đến doanh thu phát sinh trong kỳ, chưa thanh toán cho người bán. 
Căn cứ vào hóa đơn của nhà cung cấp 
Chưa có hóa đơn, tạm tính trước vào CP. 
Chi phí liên quan đến thuế phải nộp 
 Là các khoản thuế và lệ phí: 
Thuế môn bài 
Thuế TNDN 
Chi phi liên quan đến phải trả NLĐ 
 Tiền lương 
 Tiền thưởng (không lấy từ quỹ khen thưởng) 
 Các khoản trích theo lương (phần DN chịu). 
Chi phí liên quan đến khoản dự phòng phải trả 
Dự phòng bảo hành sản phẩm 
Dự phòng chi phí tái cơ cấu doanh nghiệp 
Bài tập thực hành 12 
Xuất kho hàng hóa bán thu bằng tiền mặt, giá xuất kho 200trđ, giá bán chưa có thuế GTGT là 220trđ, thuế GTGT 10%, tiền hàng chưa thu. 
Xuất kho CCDC sử dụng cho bộ phận quản lý doanh nghiệp, giá xuất kho 2 trđ. 
Cuối tháng, tính lương phải trả cho bộ phận bán hàng 10trđ, chí phí quản lý doanh nghiệp 15 trđ. 
Thuế môn bài phải nộp trong năm 20x0 là 1 trđ. 
Thí dụ 12 (tiếp theo) 
5. Cuối tháng, trích khấu hao TSCĐ sử dụng ở bộ phận bán hàng 2trđ, bộ phận quản lý doanh nghiệp 3 trđ. 
6. Chi tiền mặt mua văn phòng phẩm sử dụng ở bộ phận quản lý 1,05trđ, trong đó có thuế GTGT 5%. 
7. Trích trước chi phí bảo hành sản phẩm 5 trđ 
8. Chi phí quảng cáo phân bổ cho tháng này 8 trđ 
Yêu cầu: Xác định chi phí trong các nghiệp vụ phát sinh trên. 
Chi phí khác 
Giá trị khấu hao chưa hết của TSCĐ thanh lý nhượng bán, chi phí thanh lý nhượng bán TSCĐ 
Khoản tiền bị phạt do vi phạm hợp đồng kinh tế, phạt hành chính về thuế. 
Chênh lệch lỗ đánh giá TSCĐ khi đầu tư ra ngoài 
Ứng dụng vào hệ thống tài khoản kế toán 
Kế toán doanh thu, chi phí hoạt động kinh doanh 
Kế toán doanh thu tài chính, chi phí tài chính 
Kế toán chi phí hoạt động 
Kế toán thu nhập khác, chi phí khác 
Kế toán xác định kết quả kinh doanh 
Nguyên tắc hạch toán 
Các phương thức bán hàng 
Tài khoản sử dụng 
Các nghiệp vụ cơ bản 
KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ KINH DOANH 
54 
Nguyên tắc hạch toán doanh thu 
Tuân thủ nguyên tắc phù hợp . 
Doanh thu của các sản phẩm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, doanh thu của hàng xuất khẩu, doanh thu của mặt hàng chịu thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp thì doanh thu bao gồm cả thuế tiêu thụ đặ c biệt, thuế xuất khẩu hoặc thuế GTGT. 
Đối với sản phẩm chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thì doanh thu bán hàng là giá bán chưa thuế GTGT. 
Các khoản giảm doanh thu như : Khoản chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại phải được hạch toán riêng . 
Cuối kỳ, kết chuyển các khoản giảm doanh thu để xác định doanh thu thuần. 
Tài khoản 511, 512 
Các khoản giảm doanh thu: Chiết khấu, giảm giá, hàng bán bị trả lại, thuế XK, thuế TTĐB, thuế GTGT (PP trực tiếp). 
Kết chuyển doanh thu thuần 
Doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ, doanh thu bán hàng nội bộ phát sinh trong kỳ kế toán 
Bên Nợ 
Bên Có 
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ 
Tài khoản 632 
Giá vốn của hàng hóa đã tiêu thụ trong kỳ kế toán 
Dự phòng giảm giá hàng tồn kho phát sinh tăng 
Giá trị HTK hao hụt, mất mát 
CPSXC cố định không được ghi nhận vào CP chế biến 
Dự phòng giảm giá HTK phát sinh giảm 
Giá vốn của thành phẩm, hàng hóa dịch vụ đã bán bị trả lại. 
Kết chuyển giá vốn hàng bán 
Bên Nợ 
Bên Có 
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ 
Bán trực tiếp 
TK 632 
TK 15* 
Giá vốn hàng bán 
TK 511, 512 
TK 11*, 131 
Doanh thu 
TK 3331 
Hàng được coi là tiêu thụ khi khách hàng nhận tại kho của bên bán 
Gửi hàng đi bán 
TK 157 
TK 155, 156 
Giá xuất kho (1) 
TK 511, 512 
TK 11*, 131 
Doanh thu (2b) 
TK 3331 
TK 632 
Giá vốn hàng bán (2a) 
Hàng được coi là tiêu thụ khi khách hàng đã chấp nhận thanh toán 
Bán buôn vận chuyển thẳng 
TK 11*, 331 
Mua hàng và bán ngay 
TK 511 
TK 11*, 131 
Doanh thu 
TK 3331 
TK 632 
Hàng được giao cho bên mua ngay sau khi DN nhận hàng từ NCC 
TK 1331 
Bài tập thực hành số 13 
Số dư đầu tháng 1/20x0 công ty CP Toàn Tâm: Thành phẩm A: 20 trđ (1.000 kg), hàng hóa B: 30 trđ (500 đv ). Áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên, xuất kho theo PP FIFO, thuế GTGT khấu trừ. 
Có các nghiệp vụ phát sinh sau: 
Nhập kho TP A từ sản xuất: 2.000 kg, giá thành 21.000đ/kg 
Xuất 500 kg TP A bán trực tiếp thu bằng tiền mặt, giá bán chưa thuế GTGT là 25.000đ/kg, thuế GTGT 10%. 
Xuất kho 800 TP A gửi đi bán cho 1 khách hàng ở Trà Vinh, giá bán chưa thuế GTGT theo hợp đồng là 28.000đ/kg, thuế GTGT 10%. Hàng đang trên đường giao cho khách hàng. 
Bài tập thực hành số 13 (tiếp theo) 
Nghiệp vụ phát sinh tiếp theo: 
4. DN ký hợp đồng mua 2.000 đv hàng hóa B với công ty Hoàng Tấn với giá mua chưa thuế GTGT là 59.500đ/ đv ; đồng thời ký hợp đồng bán 2.000 đv hàng hóa B cho công ty Chính Nghĩa với giá bán chưa thuế GTGT là 63.000đ/ đv . Công ty Hoàng Tấn đã giao hàng cho Chính Nghĩa theo yêu cầu của Toàn Tâm. Hàng hóa B chịu thuế GTGT 5%. Toàn Tâm chưa thanh toán cho Hoàng Tấn, đã thu tiền của Chính Nghĩa bằng TGNH. 
Yêu cầu: Định khoản kế toán 
Bán hàng qua đại lý 
Khi xuất kho hàng gửi đại lý: Sử dụng phiếu xuất kho gửi hàng đại lý 
Chỉ ghi nhận doanh thu bán hàng khi bên đại lý gửi bảng kê hàng đã tiêu thụ, xuất hóa đơn giao cho đại lý về giá trị hàng hóa đã bán. 
Hoa hồng đại lý được ghi nhận vào chi phí bán hàng. 
Bán hàng qua đại lý 
TK 157 
TK 155, 156 
Giá xuất kho (1) 
TK 511 
TK 11*, 131 
Doanh thu (2b) 
TK 3331 
TK 632 
Giá vốn hàng bán (2a) 
TK 641 
TK 1331 
Hoa hồng (3) 
Bài tập thực hành số 14 
Tiếp theo bài tập thực hành số 1; 
Xuất kho 1.000 kg thành phẩm A gửi đại lý M bán hộ. Đại lý M phải bán đúng giá trong hợp đồng gửi đại lý, giá bán chưa thuế GTGT 30.000đ/kg, thuế GTGT 10%. Đại lý M được hưởng 5%/giá bán chưa thuế GTGT của lượng hàng bán được. 
Cuối tháng, theo bảng kê hàng đã bán mà đại lý M gửi cho Toàn Tâm, đại lý M bán được 950 kg. Đại lý đã chuyển khỏan thanh toán toàn bộ số tiền hàng sau khi trừ đi hoa hồng được hưởng, thuế GTGT trên hoa hồng 10%. 
Yêu cầu: Định khoản kế toán 
Bán hàng trả chậm 
TK 155, 156 
Giá vốn hàng bán (1) 
TK 511, 512 
TK131 
Doanh thu (2) 
TK 3331 
TK 632 
TK 3387 
TK 515 
Phân bổ lãi (3) 
Tổng lãi trả chậm 
Bài thực hành số 15 
Ngày 01.01.20X0 doanh nghiệp bán một lô hàng cho trả chậm chia đều trong 3 năm. Giá bán chưa thuế GTGT của lô hàng này nếu trả tiền ngay là 400 triệu đồng. Lãi suất hai bên thỏa thuận theo lãi suất trên thị trường cho khoản tín dụng tương tự là 10%/năm. Thuế suất thuế GTGT là 10%. 
Yêu cầu: Định khoản kế toán 
Chiết khấu TM, giảm giá, hàng bán bị trả lại 
TK 521, 531, 532 
TK 131, 11* 
TK 3331 
TK 511, 512 
K/c giảm DT 
Phát sinh 
TK 15* 
TK 632 
Nhập lại hàng bán bị trả lại 
Bài thực hành số 16 
Theo chính sách bán hàng của DN, trong khoảng thời gian từ 15/4/20x0 đến 14/5/20x0, chiết khấu 2%/giá bán chưa thuế GTGT cho khách hàng (thuế GTGT 10%), nếu đạt doanh số mua là 200 trđ. Có tài liệu bán hàng cho khách hàng A như sau: 
Ngày 17/4: KH A mua hàng hóa, giá mua chưa thuế GTGT là 80 trđ 
Ngày 12/5:KH A mua hàng hóa, giá mua chưa thuế GTGT là 130trđ. 
Vì mua 2 đợt, tổng giá mua chưa thuế của khách hàng A là 210trđ, được hưởng chiết khấu 2% trừ vào hóa đơn cuối cùng. 
Yêu cầu: Định khoản kế toán. 
Các trường hợp phát sinh 
Tài khoản sử dụng 
Các nghiệp vụ cơ bản 
KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ TÀI CHÍNH 
Các trường hợp phát sinh 
Lãi lỗ đầu tư chứng khoán, đầu tư góp vốn vào công ty liên doanh, liên kết, đầu tư vào công ty con. 
Lãi tiền gửi, lãi đi vay không được vốn hóa vào tài sản 
Bán hàng, mua hàng trả góp 
Chiết khấu được hưởng và cho khách hàng hưởng 
Lãi lỗ chênh lệch tỷ giá 
Tài khoản 515 
Kết chuyển doanh thu hoạt động tài chính để xác định kết quả kinh doanh. 
Doanh thu hoạt động tài chính phát sinh trong kỳ kế toán 
Bên Nợ 
Bên Có 
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ 
Tài khoản 635 
Chi phí tài chính phát sinh trong kỳ kế toán 
Kết chuyển chi phí tài chính để xác định kết quả kinh doanh. 
Bên Nợ 
Bên Có 
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ 
Chuyển nhượng khoản đầu tư 
TK 12*, 22* 
TK 515 
TK 635 
TK 111, 112 
Giá gốc 
Giá bán > Giá gốc 
Giá bán < Giá gốc 
Giá bán 
CP bán 
DT/CP tài chính là chênh lệch giữa giá bán và giá gốc của CK 
Bài tập thực hành số 17 
Ngày 1/1/20x0 , Công ty Thành Thành công đăng ký đầu tư lướt sóng 2.000.000 cp Công ty Mía Đường Lam Sơn (LSS) từ ngày 10/1/20x0 đến 10/3/20x0. 
Ngày 1/2/20x0 , Công ty Thành Thành Công mua 2.000.000 cp Công ty Mía đường Lam Sơn, giá giao dịch thoả thuận là 32.000đ/cp, mệnh giá 10.000đ/cp, thanh toán hằng chuyển khoản. Chi phí giao dịch 0,15%/giá trị giao dịch, thanh toán bằng chuyển khoản. 
Ngày 28/2/20x0 , công ty Thành Thành Công đã bán thành công 2.000.000 cp, giá bán 45.000đ/cp, chi phí giao dịch bán là 0,15%/giá trị giao dịch, tất cả thu bằng chuyển khoản. 
Yêu cầu: Định khoản kế toán 
Các trường hợp khác 
TK 635 
TK 515 
TK 111, 112 
Lãi tiền gửi 
Lãi cho vay 
Lãi vay cho SXKD 
TK 331/131 
CKTT được hưởng 
CKTT cho hưởng 
TK 3387/242 
Phân bổ lãi bán trả góp 
Phân bổ lãi mua trả góp 
Nội dung chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp 
Tài khoản sử dụng 
Các nghiệp vụ cơ bản 
KẾ TOÁN CHI PHÍ HOẠT ĐỘNG 
CHI PHÍ BÁN HÀNG 
Là các khoản chi phí liên quan đến việc tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa dịch vụ bao gồm: 
Chi phí lương nhân viên bán hàng 
Chi phí vật liệu 
Chi phí công cụ 
Chi phí khấu hao 
Chi phí bảo hành 
Chi phí dịch vụ mua ngoài 
Chi phí khác bằng tiền 
CHI PHÍ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP 
Là các khoản chi phí liên quan đến quản lý chung toàn doanh nghiệp, bao gồm: 
Chi phí nhân viên quản lý 
Chi phí vật liệu 
Chi phí công cụ dụng cụ 
Chi phí khấu hao tài sản 
Chi phí thuế, phí, lệ phí 
Chi phí dự phòng 
Chi phí dịch vụ mua ngoài 
Chi phí khác bằng tiền 
Tài khoản 641, 642 
Chi phí bán hàng và quản lý phát sinh trong kỳ kế toán 
Kết chuyển chi phí bán hàng và quản lý để xác định kết quả kinh doanh. 
Bên Nợ 
Bên Có 
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ 
SƠ ĐỒ HẠCH TOÁN 
TK 641, 642 
TK 334, 338 
TK 15*, 142 
TK 214 
TK 352, 333 
CP nhân viên 
CP vật liệu, dụng cụ 
CP khấu hao 
CP bảo hành, thuế phí, lệ phí 
TK 139 
Dự phòng phải thu khó đòi 
TK 11*, 33* 
Cp dịch vụ, bằng tiền 
TK 911 
Kết chuyển CP hoạt động 
Bài tập thực hành số 19 
Có tình hành kế toán tháng 1/20x0 tại công ty CP An Khang: 
Cuối tháng tính lương phải trả cho bộ phận bán hàng 30trđ, bộ phận quản lý doanh nghiệp 40trđ. 
Trích khoản các trích theo lương theo quy định 
Xuất vật liệu sử dụng cho bộ phận bán hàng 3 trđ. 
Xuất CCDC loại phân bổ 2 lần sử dụng cho quản lý DN 4 trđ. 
Thuế môn bài phải nộp trong năm 20x0 là 3 trđ 
Chi phí điện, nước, điện thoại thanh toán bằng chuyển khoản, phân bổ cho bộ phận bán hàng 2 trđ, quản lý DN 3 trđ. 
Bài tập thực hành số 19 (tiếp theo) 
Tiếp theo slide trước 
7. Trích trước chi phí bảo hành sản phẩm 2 trđ. 
8. Khấu hao tài sản cố định hữu hình sử dụng ở bộ phận bán hàng 1,5 trđ, bộ phận quản lý doanh nghiệp 2,5 trđ. 
9. Chi phí thanh toán bằng tiền mặt, sử dụng ở bộ phận bán hàng 1 trđ, bộ phận quản lý DN 2 trđ. 
Yêu cầu: Định khoản kế toán. 
Tài khoản sử dụng 
Các nghiệp vụ cơ bản 
KẾ TOÁN THU NHẬP VÀ CHI PHÍ KHÁC 
Tài khoản 711 
Kết chuyển chi phí khác để xác định kết quả kinh doanh trong kỳ kế toán. 
Thu nhập khác phát sinh trong kỳ kế toán 
Bên Nợ 
Bên Có 
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ 
Tài khoản 811 
Chi phí khác phát sinh trong kỳ kế toán 
Kết chuyển chi phí khác để xác định kết quả kinh doanh. 
Bên Nợ 
Bên Có 
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ 
Tài khoản 8211 
Chi phí thuế TNDN hiện hành phát sinh trong kỳ kế toán 
Kết chuyển chi phí thuế TNDN hiện hành để xác định kết quả kinh doanh. 
Bên Nợ 
Bên Có 
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ 
THU NHẬP KHÁC 
TK 711 
TK 11*, 131 
Thanh lý, nhượng bán TSCĐ 
TK 15*, 21* 
Nhận biếu tặng 
11*, 138 
Phạt hợp đồng 
33*, 131 
Thu hồi nợ đã xóa sổ 
TK 911 
Kết 
chuyển 
CHI PHÍ KHÁC 
TK 811 
TK 21* 
TK 214 
Xóa sổ TS, GTCL 
TK 911 
Kết chuyển 
TK 111, 112 
Các khoản bị phạt 
TK 3334 
TK 8211 
Cuối năm số tạm nộp > thực tế phải nộp 
Cuối năm số tạm nộp < thực tế phải nộp 
Hàng quý 
Kết chuyển 
Nộp thuế 
TK 111/112 
TK 911 
CHI PHÍ THUẾ TNDN HIỆN HÀNH 
Tài khoản 911 
Chi phí giá vốn hàng bán 
Chi phí bán hàng 
Chi phí quản lý doanh nghiệp 
Chi phí tài chính 
Chi phí khác 
Chi phí thuế TNDN 
Kết chuyển lãi 
Doanh thu thuần từ bán hàng và cung cấp dịch vụ 
Doanh thu hoạt động tài chính 
Thu nhập khác 
Kết chuyển lỗ 
Bên Nợ 
Bên Có 
KHÔNG CÓ SỐ DƯ CUỐI KỲ 
Xác định kết quả kinh doanh 
TK 911 
TK 632 
TK 641 
TK 642 
TK 635 
TK 811 
TK 511 
TK 512 
TK 515 
TK 711 
TK 421 
TK 421 
TK 821 
Trình bày báo cáo tài chính 
Trong báo cáo tài chính, doanh nghiệp phải trình bày liên quan đến DT: 
(a) Chính sách kế toán được áp dụng trong việc ghi nhận doanh thu bao gồm phương pháp xác định phần công việc đã hoàn thành của các giao dịch về cung cấp dịch vụ; 
(b) Doanh thu của từng loại giao dịch và sự kiện: 
- Doanh thu bán hàng; 
- Doanh thu cung cấp dịch vụ; 
- Tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức và lợi nhuận được chia. 
Trình bày báo cáo tài chính (tiếp theo) 
( b) Doanh thu của từng loại giao dịch và sự kiện: 
- Doanh thu bán hàng; 
- Doanh thu cung cấp dịch vụ; 
- Tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức và lợi nhuận được chia. 
(c) Doanh thu từ việc trao đổi hàng hóa hoặc dịch vụ theo từng loại hoạt động trên. 
(d) Thu nhập khác, trong đó trình bày cụ thể các khoản thu nhập bất thường. 
Ý nghĩa của thông tin 
Quy mô kinh doanh 
Khả năng sinh lời của ngành nghề/sản phẩm, tình hình cạnh tranh và chính sách giá 
Khả năng quản lý và kiểm soát chi phí