Bài giảng Kế toán công ty - Bài 4: Kế toán phân phối lợi nhuận trong các công ty - Nguyễn Minh Phương

v1.0015107216 11
KẾ TOÁN CÔNG TY
Giảng viên: ThS. Nguyễn Minh Phương
v1.0015107216 2
BÀI 4 
KẾ TOÁN PHÂN PHỐI LỢI NHUẬN 
TRONG CÁC CÔNG TY
Giảng viên: ThS. Nguyễn Minh Phương
v1.0015107216 3
MỤC TIÊU BÀI HỌC
• Trình bày được kế toán xác định lợi nhuận trong các
công ty.
• Trình bày được kế toán phân phối lợi nhuận: Tài
khoản sử dụng; cách thức phân phối lợi nhuận trong
công ty TNHH; chia cổ tức trong công ty cổ phần.
• Đọc, tìm hiểu về công ty, các loại công ty, theo pháp
luật Việt Nam.
v1.0015107216 4
• Đọc tài liệu tham khảo.
• Thảo luận với giáo viên và các sinh viên khác về
những vấn đề chưa nắm rõ.
• Trả lời các câu hỏi ôn tập ở cuối bài.
• Đọc, tìm hiểu về công ty, các loại công ty, theo pháp
luật Việt Nam.
HƯỚNG DẪN HỌC 
v1.0015107216 5
CÁC KIẾN THỨC CẦN CÓ
Để học được tốt môn học này, người học phải 
học xong các môn sau:
• Kế toán tài chính.
• Nguyên lý kế toán.
v1.0015107216 6
CẤU TRÚC NỘI DUNG
Xác định lợi nhuận4.1
Kế toán phân phối lợi nhuận4.2
v1.0015107216 7
4.1. XÁC ĐỊNH LỢI NHUẬN
4.1.1. Lợi nhuận
4.1.2. Các khoản doanh 
thu, thu nhập và chi phí
v1.0015107216 8
4.1.1. LỢI NHUẬN
• Lợi nhuận hoạt động kinh doanh gồm:
 Lợi nhuận từ hoạt động sản xuất kinh doanh;
 Lợi nhuận từ hoạt động tài chính;
 Lợi nhuận từ hoạt động khác.
• Công thức:
Kết quả kinh doanh = Tổng doanh thu và thu nhập – Tổng chi phí
• Lợi nhuận kế toán: Ghi nhận trên cơ sở ghi nhận doanh thu, chi phí theo chuẩn
mực, chế độ kế toán.
• Lợi nhuận chịu thuế: Xác định theo quy luật của luật thuế thu nhập doanh nghiệp.
• Thông thường: Lợi nhuận chịu thuế > Lợi nhuận kế toán.
v1.0015107216 9
4.1.2. CÁC KHOẢN DOANH THU, THU NHẬP VÀ CHI PHÍ
• Doanh thu gồm:
 Doanh thu bán hàng thuần;
 Doanh thu hàng sản xuất;
 Doanh thu gia công hàng hóa.
• Doanh thu và thu nhập khác gồm:
 Chiết khấu thanh toán được hưởng;
 Thu nhập từ thanh lý;
 Thu tiền phạt vi phạm hợp đồng;
 Thu các khoản nợ khó đòi đã xử lý xóa sổ,.
• Chi phí dùng để xác định lợi nhuận (lỗ) kế toán gồm:
 Giá vốn;
 Chi phí bán hàng;
 Chi phí quản lý;
 Chi phí khác.
v1.0015107216 10
4.2. KẾ TOÁN PHÂN PHỐI LỢI NHUẬN
4.2.1. Khái niệm 4.2.2. Tài khoản sử dụng
4.2.3. Kế toán phân phối 
lợi nhuận trong công ty 
TNHH
4.2.4. Kế toán chia cổ tức 
trong công ty cổ phần 
v1.0015107216 11
4.2.1. KHÁI NIỆM
• Phân phối lợi nhuận là việc công ty phân chia số lợi nhuận kinh doanh đạt được
trong kỳ nhằm thỏa mãn lợi ích cho các bên liên quan và đảm bảo sự phát triển của
công ty.
• Chủ thể được hưởng lợi nhuận:
Chủ thể Lợi ích được hưởng
1. Nhà nước Thuế
2. Doanh nghiệp Các quỹ và lợi nhuận để lại
3. Các chủ sở hữu Lãi, cổ tức
1. Bù đắp các khoản lỗ kinh doanh các năm trước.
2. Nộp thuế thu nhập doanh nghiệp cho Nhà nước.
3. Chia lãi, cổ tức cho chủ sở hữu và trích lập các quỹ.
• Trình tự phân phối lợi nhuận:
v1.0015107216 12
4.2.2. TÀI KHOẢN SỬ DỤNG
• Tài khoản sử dụng là TK 421 – Lợi nhuận chưa phân phối.
• Tài khoản 421 có 2 tài khoản cấp 2:
 TK 4211 – Lợi nhuận chưa phân phối năm trước.
 TK 4212 – Lợi nhuận năm nay.
v1.0015107216 13
4.2.3. KẾ TOÁN PHÂN PHỐI LỢI NHUẬN TRONG CÔNG TY TNHH
a. Trình tự
• Theo Điều 69 Luật Doanh nghiệp 2014
quy định, trình tự chia lợi nhuận như sau:
 Bù lỗ năm trước;
 Nộp thuế thuế thu nhập doanh nghiệp;
 Chia lãi cho các thành viên;
 Trích lập các quỹ.
v1.0015107216 14
b. Kế toán phân phối lợi nhuận
• Tạm phân phối lợi nhuận của năm nay (năm N)
 Tạm nộp thuế thu nhập doanh nghiệp (20%)
 Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp:
Nợ TK 821.
Có TK 334.
 Thuế thu nhập doanh nghiệp:
Nợ TK 911.
Có TK 821.
 Chia lãi cho các thành viên:
Nợ TK 4212.
Có TK 111, 112, 338.
 Trích lập các quỹ doanh nghiệp
Nợ TK 4212
Có TK 414, 415, 353,
• Năm N + 1: Điều chỉnh phân phối
 Đầu năm kế toán kết chuyển số lợi nhuận chưa phân phối năm nay sang tài
khoản lợi nhuận năm trước.
Nợ TK 4212.
Có TK 4211.
4.2.3. KẾ TOÁN PHÂN PHỐI LỢI NHUẬN TRONG CÔNG TY TNHH (tiếp theo)
v1.0015107216 15
4.2.3. KẾ TOÁN PHÂN PHỐI LỢI NHUẬN TRONG CÔNG TY TNHH (tiếp theo)
Trường hợp: Số tạm phân phối năm N < số
được phân phối thực tế
Trường hợp 2: Số tạm phân phối năm N > số
được phân phối thực tế
Thuế TNDN phải nộp bổ sung thêm
Nợ TK 821
Có TK 3334
Nợ TK 911
Có TK 821
Nợ TK 911
Có TK 4211
Ghi giảm thuế TNDN phải nộp bổ sung
Nợ TK 3334
Có TK 821
Nợ TK 821
Có TK 911
Nợ TK 911
Có TK 4211
Trả lãi thêm cho các thành viên
Nợ TK 4211
Có TK 111, 112, 338
Trả lãi thêm cho các thành viên
Nợ TK 4211
Có TK 111, 112, 338
Trích thêm quỹ
Nợ TK 4211
Có TK 414, 415, 353,
Trích thêm quỹ
Nợ TK 4211
Có TK 414, 415, 353,
Bổ sung nguồn vốn kinh doanh
Nợ TK 4211
Có TK 411
Bổ sung nguồn vốn kinh doanh
Nợ TK 4211
Có TK 411
Giảm chi phí thuế 
TNDN phải nộp
Thuế TNDN 
được ghi giảm
Chi phí thuế TNDN 
phải nộp thuế
Thuế TNDN 
phải nộp thêm
So sánh số được phân phối với số tạm phân phối trong năm N như sau:
v1.0015107216 16
4.2.4. KẾ TOÁN CHIA CỔ TỨC TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN
a. Vấn đề chung
• Cổ tức là phần lợi nhuận được chia cho các cổ đông của công ty cổ phần.
• Nguyên tắc: Luật Doanh nghiệp 2014 quy định.
• Trình tự chi trả cổ tức:
 Ngày công bố chia cổ tức.
 Ngày khóa sổ.
 Ngày lập danh sách.
 Ngày thanh toán.
v1.0015107216 17
4.2.4. KẾ TOÁN CHIA CỔ TỨC TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN (tiếp theo)
• Công thức tính lãi trên cổ phiếu:
Cổ phiếu ưu đãi = tỷ lệ cổ tức × mệnh giá cổ phiếu ưu đãi
Cổ tức/ 1 cổ phần phổ 
thông bình quân
Lợi nhuận chia cổ tức – Cổ tức cổ phần ưu đãi
Số lượng cổ phần phổ thông bình quân 
được chia cổ tức
=
Trong đó:
Số lượng cổ phần phổ 
thông bình quân trong năm
= Tổng số cổ phần ×
Thời gian cổ phiếu lưu hành
365 ngày
v1.0015107216 18
b. Kế toán chi cổ tức bằng tiền
• Khi xác định số tiền chia cổ tức cho cổ đông:
Nợ TK 421
Có TK 338
• Khi thanh toán:
Nợ TK 338
Có TK 111, 112
4.2.4. KẾ TOÁN CHIA CỔ TỨC TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN (tiếp theo)
v1.0015107216 19
4.2.4. KẾ TOÁN CHIA CỔ TỨC TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN (tiếp theo)
c. Kế toán chia cổ tức bằng cổ phiếu
• Cổ tức trả bằng cổ phiếu được các công ty sử dụng thay thế cho cổ tức bằng tiền khi
các công ty thiếu tiền mặt.
• Việc chia cổ tức bằng cổ phiếu khi số lượng chia nhiều, cần pha loãng cổ phiếu.
• Ví dụ: Nếu một công ty có thu nhập cổ phiếu và cổ tức tăng 10%/năm thì giá cổ
phiếu sẽ có cùng mức tăng đó, sau 1 thời gian giá cổ phiếu tăng cao khỏi giá cả
mong muốn, công ty sẽ có xu hướng giảm giá cổ phiếu bằng giải pháp cổ tức 10%
hàng năm trả bằng cổ phiếu sẽ duy trì giá cổ phiếu ở dải giá cả mong muốn.
• Bút toán:
 Khi giám đốc ra quyết định thông báo về số lợi nhuận được chia cho cổ đông
bằng cổ phiếu kế toán ghi:
Nợ TK 421
Có TK 338
 Khi phân phối cổ tức bằng cổ phiếu ghi:
Nợ TK 338
Có Tk 4111: Vốn cổ phần
v1.0015107216 20
4.2.4. KẾ TOÁN CHIA CỔ TỨC TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN (tiếp theo)
d. Kế toán chia cổ tức bằng tài sản
• Tài sản chia cổ tức: là sản phẩm, hàng hóa của công ty.
• Xác định số lợi tức sẽ chia cho các cổ đông bằng sản phẩm, hàng hóa:
Nợ TK 421
Có TK 338
• Khi xuất kho sản phẩm, hàng hóa chia cổ tức cho cổ đông:
 Giá vốn: Nợ TK 632
Có TK 156, 155
 Doanh thu: Nợ TK 338
Có TK 511
Có TK 3331 (nếu có)
v1.0015107216 21
TÓM LƯỢC CUỐI BÀI
Trong bài học này đã đề cập đến các nội dung sau:
• Xác định lợi nhuận, các khoản doanh thu, thu nhập, chi phí.
• Kế toán phân phối lợi nhuận, chia cổ tức.